Κατάλογος προέδρων της Γκαμπόν
| Πρόεδρος της Γκαμπόν | |
|---|---|
.svg) Έμβλημα του Προέδρου της Γκαμπόν | |
| Διάρκεια θητείας | Επτά έτη, ανανεώσιμη μια φορά |
| Αρχικός κάτοχος | Λέον Μπα |
| Δημιουργία | 17 Αυγούστου 1960 |
Ακολουθεί ένας κατάλογος των προέδρων της Γκαμπόν από τη θεσμοθέτηση του αξιώματος του Προέδρου, το 1960, μέχρι σήμερα.
Ο πρώτος πρόεδρος της χώρας ήταν ο Λέον Μπα. Συνολικά τέσσερα πρόσωπα έχουν υπηρετήσει ως πρόεδροι της χώρας, χωρίς να συνυπολογιστούν και ένας συλλογικός αρχηγός κράτους, ένας αμφισβητούμενος πρόεδρος, τρεις υπηρεσιακοί πρόεδροι και ένας μεταβατικός πρόεδρος, από τότε που ιδρύθηκε η θέση το 1960.
Ο σημερινός πρόεδρος, Μπρις Ολιγκί Νγκεμά, ανέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα στις 30 Αυγούστου 2023 από τον Αλί Μπονγκό. Τελικά εξελέγη πρόεδρος στις προεδρικές εκλογές του 2025.
Θητεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Πρόεδρος της Γκαμπόν εκλέγεται από τον λαό σε έναν γύρο, για επταετή θητεία.[1] Ο Πρόεδρος δικαιούται επανεκλογής μία φορά, με μέγιστο όριο δύο συνεχών θητειών, ανεξάρτητα από τυχόν αναθεωρήσεις του Συντάγματος.[2] Το Σύνταγμα του 2024 επανέφερε το όριο των δύο θητειών, αντικαθιστώντας την απεριόριστη επανεκλογή που επιτρεπόταν βάσει προηγούμενων τροποποιήσεων και απαγορεύοντας ρητά περισσότερες από δύο διαδοχικές θητείες.[2][3]
Η εκλογή διενεργείται μέσω ενός συστήματος δύο γύρων. Ο υποψήφιος που λαμβάνει απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων στον πρώτο γύρο εκλέγεται. Εάν κανείς υποψήφιος δεν επιτύχει αυτή την πλειοψηφία, διεξάγεται δεύτερος γύρος 14 ημέρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, μεταξύ των δύο υποψηφίων με τις περισσότερες ψήφους στον πρώτο γύρο. Ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους στον δεύτερο γύρο εκλέγεται. Σε περίπτωση παραίτησης ή μόνιμης ανικανότητας ενός εκ των δύο πρώτων υποψηφίων, τον αντικαθιστά ο υποψήφιος που κατέλαβε την επόμενη υψηλότερη θέση στον πρώτο γύρο.[2]
Η ιδιότητα του Προέδρου προϋποθέτει ότι οι υποψήφιοι είναι πολίτες της Γκαμπόν ανεξαρτήτως φύλου, οι οποίοι:
έχουν γεννηθεί Γκαμπονέζοι από τουλάχιστον έναν γονέα Γκαμπονέζο, ο οποίος επίσης γεννήθηκε στη Γκαμπόν·
κατέχουν αποκλειστικά την ιθαγένεια της Γκαμπόν (όσοι διαθέτουν διπλή ιθαγένεια πρέπει να παραιτηθούν των άλλων ιθαγενειών τρία χρόνια πριν)·
είναι ηλικίας μεταξύ 35 και 70 ετών·
είναι έγγαμοι με σύζυγο Γκαμπονέζο, ο οποίος επίσης γεννήθηκε από τουλάχιστον έναν γονέα Γκαμπονέζο·
έχουν διαμείνει συνεχώς στη Γκαμπόν για τουλάχιστον τρία έτη πριν από την εκλογή·
γνωρίζουν τουλάχιστον μια εθνική γλώσσα·
απολαύουν πλήρη αστικά και πολιτικά δικαιώματα·
πιστοποιούνται ότι βρίσκονται σε πλήρη σωματική και πνευματική ευεξία από ορκωτή ιατρική ομάδα ορισμένη από τα προεδρεία και των δύο κοινοβουλευτικών σωμάτων.[4]
Η σύζυγος και οι απόγονοι του Προέδρου δεν μπορούν να θέσουν υποψηφιότητα άμεσα μετά τη λήξη της θητείας του.[4] Εάν υποψήφιος αποβιώσει ή καταστεί ανίκανος εντός του μήνα πριν από τον πρώτο γύρο, το Συνταγματικό Δικαστήριο μπορεί να αναβάλει την εκλογή, αλλά όχι πέραν της λήξης της θητείας του τρέχοντος Προέδρου.[4]
Το Συνταγματικό Δικαστήριο μπορεί να παρατείνει τις προθεσμίες εκλογής, αλλά η εκλογή πρέπει να πραγματοποιηθεί το αργότερο κατά τη λήξη της θητείας του τρέχοντος Προέδρου.[5] Εάν η εκλογή καθυστερήσει πέραν της θητείας του τρέχοντος Προέδρου, ο Πρόεδρος παραμένει στα καθήκοντά του έως ότου εκλεγεί ο διάδοχός του.[5] Οι λεπτομέρειες για αυτές τις διατάξεις καθορίζονται με οργανικό νόμο.[5]
Η θητεία του Προέδρου αρχίζει την ημέρα του όρκου, εντός οκτώ εργάσιμων ημερών μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων από το Συνταγματικό Δικαστήριο, και λήγει έπειτα από επτά χρόνια.[5] Η εκλογή πρέπει να πραγματοποιηθεί το αργότερο τρεις μήνες πριν από τη λήξη της θητείας του τρέχοντος Προέδρου.[5] Ο νυν Πρόεδρος δεν μπορεί να συντομεύσει τη θητεία του προκειμένου να διεκδικήσει νέα θητεία.[5]
Εάν ο τρέχων Πρόεδρος είναι υποψήφιος επανεκλογής, δεν μπορεί να νομοθετεί με διατάγματα από την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του έως την εκλογή, και η Εθνοσυνέλευση δεν μπορεί να διαλυθεί. Σε περίπτωση ανάγκης, το Κοινοβούλιο μπορεί να συγκαλείται σε έκτακτη σύνοδο.[5]
Ορκωμοσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εγώ, [όνομα], εκλεγμένος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, υπόσχομαι ενώπιον του Θεού, των Προγόνων μας και του λαού της Γκαμπόν να αφιερώσω όλη μου την ενέργεια στην ευημερία τους, να τους προστατεύσω από κάθε κακό, να σέβομαι και να υπερασπίζομαι πιστά το Σύνταγμα και το κράτος δικαίου, να διαφυλάττω τα δημοκρατικά επιτεύγματα, την ανεξαρτησία της πατρίδας, την ακεραιότητα του εθνικού εδάφους, και να εκπληρώνω με ευσυνειδησία τα καθήκοντα του αξιώματός μου με δικαιοσύνη προς όλους. Αυτό ορκίζομαι.
Κενό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε περίπτωση προσωρινής ανικανότητας του Προέδρου, όπως πιστοποιείται από το Συνταγματικό Δικαστήριο ύστερα από παραπομπή των προέδρων και των δύο κοινοβουλευτικών σωμάτων ή του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας αναλαμβάνει προσωρινά τα καθήκοντα του Προέδρου, εξαιρουμένων ορισμένων αρμοδιοτήτων (π.χ. αναθεωρήσεις Συντάγματος, διάλυση της Εθνοσυνέλευσης ή πρωτοβουλία δημοψηφίσματος). Η προσωρινή ανικανότητα δεν μπορεί να υπερβεί τις σαράντα πέντε ημέρες, μετά τις οποίες καθίσταται μόνιμη.[7] Σε περίπτωση κενού ή μόνιμης ανικανότητας του Προέδρου, όπως πιστοποιείται από το Συνταγματικό Δικαστήριο ύστερα από παραπομπή του προεδρείου της Γερουσίας (με πλειοψηφία των δύο τρίτων) ή του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης (με απλή πλειοψηφία στο Υπουργικό Συμβούλιο), ο πρόεδρος της Γερουσίας αναλαμβάνει προσωρινά τα καθήκοντα του Προέδρου. Εάν ο πρόεδρος της Γερουσίας είναι ανίκανος, αναλαμβάνει ο πρώτος αντιπρόεδρος της Γερουσίας. Ο υπηρεσιακός Πρόεδρος ασκεί πλήρεις προεδρικές εξουσίες, εκτός ορισμένων (π.χ. αναθεωρήσεις Συντάγματος ή διάλυση), και δεν επιτρέπεται να είναι υποψήφιος στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.[7] Ο υπηρεσιακός Πρόεδρος ορκίζεται ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Κοινοβουλίου, με το αριστερό χέρι επάνω στο Σύνταγμα και το δεξί υψωμένο μπροστά στη σημαία:[7]
Ορκίζομαι να αφιερώσω όλη μου την ενέργεια για το καλό του λαού της Γκαμπόν, να διασφαλίσω την ευημερία του και να τον προστατεύσω από κάθε κακό, να σέβομαι και να υπερασπίζομαι το Σύνταγμα και το κράτος δικαίου, να εκπληρώνω με ευσυνειδησία τα καθήκοντα του αξιώματός μου και να είμαι δίκαιος προς όλους.
Σε περίπτωση κενού ή μόνιμης ανικανότητας, οι εκλογές για νέο Πρόεδρο πρέπει να διεξαχθούν μεταξύ 30 και 120 ημερών από την κήρυξη του κενού ή της ανικανότητας, εκτός εάν το Συνταγματικό Δικαστήριο επικαλεστεί force majeure (ανωτέρα βία).[7] Οι λεπτομέρειες καθορίζονται με οργανικό νόμο.[7]
Κλειδί
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Πολιτικά κόμματα
- Λοιπές ομάδες
- Κατάσταση
- Σύμβολα
§ Εξελέγη χωρίς αντίπαλο
† Απεβίωσε εν ενεργεία
| Σειρά | Πορτρέτο | Όνομα (Γέννηση–Θάνατος) |
Εκλογή | Θητεία | Πολιτικό κόμμα | Πρωθυπουργός/οί Αντιπρόεδρος/οι της Κυβέρνησης |
Αντιπρόεδρος/οι | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Από | Έως | Διάρκεια θητείας | |||||||
| 1 | 
|
Λέον Μπα (1902–1967) (με μικρή διακοπή στη διάρκεια του πραξικοπήματος της 17-18 Φεβρουαρίου του 1964). |
1961[§] 1967[§] |
17 Αυγούστου 1960 | 28 Νοεμβρίου 1967[†] | 7 έτη, 103 ημέρες | BDG | Ο ίδιος (έως το 1961) Κατάργηση θέσης (από το 1961) |
Μη συσταθείσα θέση (1960–1961) Γιεμπί Μπονγκό |
| — | 
|
Επαναστατική Επιτροπή της Γκαμπόν Μέλη: Ντανιέλ Μπενέ, Ζαν-Βαλέρ Εσόν, Ζακ Μομπό και Ντανιέλ Μπο Εντού. (Σε αντιπολίτευση προς τον Λέον Μπα) |
— | 17 Φεβρουαρίου 1964 | 18 Φεβρουαρίου 1964 | 1 ημέρα | Στρατός | Κανείς | Κανείς |
| — | 
|
Ζαν-Ιλέρ Ομπάμ (1912–1989) Αρχηγός της Προσωρινής Κυβέρνησης.[8] (σε αντιπολίτευση στον Λέον Μπα) |
— | 18 Φεβρουαρίου 1964 | 19 Φεβρουαρίου 1964 | 1 ημέρα | UDSG | Κανείς | Κανείς |
| 2 | 
|
Ομάρ Μπονγκό (1935–2009)[9] |
— | 28 Νοεμβρίου 1967 | 2 Δεκεμβρίου 1967 | 41 έτη, 192 ημέρες | BDG έως το 1968 μετονομάστηκε σε PDG |
Κατάργηση θέσης (έως το 1975) Μεμπιάμ Ογιέ-Μπα Ομπάμ-Νγκεμά Εντουτούμ Εμάν Εγεγκέ Ν'Ντονγκ |
Μεμπιάμ Κατάργηση θέσης (1975–1997) Ντιβουνγκί Ντι Ντιγκέ |
| 1973[§] 1979[§] 1986[§] 1993 1998 2005 |
2 Δεκεμβρίου 1967 | 8 Ιουνίου 2009 (τα καθήκοντα ανεστάλησαν από τις 6 Μαΐου 2009 έως τις 8 Ιουνίου 2009)[†] | |||||||
| — | 
|
Ντιβουνγκί Ντι Ντινγκέ (1946-) (ως Αντιπρόεδρος, στη θέση του Μπονγκό κατά τη νοσηλεία του τελευταίου) |
— | 6 Μαΐου 2009 | 10 Ιουνίου 2009 | 35 ημέρες | ADERE | Εγεγκέ Ντονγκ | O ίδιος |
| — |
|
Ροζ Φρανσίν Ρογκομπέ (1942–2015) Διαδέχθηκε τον Μπονγκό βάσει του Συντάγματος, ως πρόεδρος της Γερουσίας. |
— | 10 Ιουνίου 2009 | 16 Οκτωβρίου 2009 | 128 ημέρες | PDG | Εγεγκέ Ν'Ντονγκ Μπιγιογκέ Μπα |
Ντιβουνγκί Ντι Ντινγκέ |
| 3 | _(cropped).jpg)
|
Αλί Μπονγκό (1959-) [10][11][12] |
2009 2016 2023 |
16 Οκτωβρίου 2009 | 30 Αυγούστου 2023 (Ανατράπηκε σε πραξικόπημα) |
13 έτη, 318 ημέρες | PDG | Μπιγιογκέ Μπα Εντόνγκ Σιμά Ονά Οντό Ισόζ-Ενγκοντέ Ενκογκέ Μπεκάλε Ραποντά Μπι Νζε |
Κατάργηση θέσης (2009–2017) Μαγκανγκά Μουσαβού Ραποντά |
| 4 | .jpg)
|
Μπρις Ολιγκί Νγκεμά (1975-) |
— | 30 Αυγούστου 2023[13][14] | 3 Μαΐου 2025 | 1 έτος, 315 ημέρες | RdB[15] [16] Στρατός έως τις 4 Μαρτίου 2025[17][18] (CTRI) / Ανεξάρτητος έως τις 13 Απριλίου 2025. RdB από τις 12 Μαρτίου 2025 (ως πολιτική συμμαχία). |
Εντόνγκ Σιμά (τελευταίος πρωθυπουργός) |
Μπερ |
| 2025 | 3 Μαΐου 2025 | Σημερινός | Σαμπριέ (πρώτος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης) |
Μπερ Μουντουνγκά | |||||
Παραπομπές και σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Γκαμπόν, 2024, Άρθρο 42. Journal Officiel de la République Gabonaise, https://journal-officiel.ga/21489-002-r-2024-/
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Άρθρο 42 του Συντάγματος του 2024.
- ↑ Άρθρο 169 του Συντάγματος του 2024.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Άρθρο 43 του Συντάγματος του 2024.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Άρθρο 44 of του Συντάγματος του 2024.
- ↑ Άρθρο 45 του Συντάγματος του 2024.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Άρθρο 46 του Συντάγματος του 2024.
- ↑ Τα υπόλοιπα μέλη ήταν οι: Φιλίπ Ντονγκ (εκδότης της λογοτεχνικής επιθεώρησης Réalités Gabonaises), ο Δρ Ελουά Σαμπριέ (ο μοναδικός γιατρός της Γκαμπόν) , ο Φιλίπ Μορί (διάσημος Γκαμπονέζος ηθοποιός) και ο δημόσιος υπάλληλος Πολ Γκοντζού.
- ↑ Προηγούμενο όνομα: Αλμπέρ-Μπερνάρ Μπονγκό, το άλλαξε στις 29 Σεπτεμβρίου 1973, όταν ασπάστηκε το Ισλάμ. Στις 15 Νοεμβρίου 2003 πρόσθεσε το Οντιμπά στο όνομά του.
- ↑ Γιος του Όμαρ Μπονγκό. Γεννημένος ως Αλέν-Μπερνάρ Μπονγκό. Ο Αντιπρόεδρος Πιερ Κλαβέρ Μαγκανγκά Μουσαβού (PSD) εκπροσώπησε τον Μπονγκό κατά τη διάρκεια της ασθένειάς του, από τις 15 Νοεμβρίου 2018 έως τις 25 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ https://africanrulers.ru/main/biographies/gabon_bongo_a/
- ↑ https://www.theeastafrican.co.ke/news/africa/Gabon-amends-constitution-for-ill-president/4552902-4853504-12qvgvgz/index.html
- ↑ «Gabon coup: Army seizes power from Ali Bongo and puts him in house arrest». bbc.com. 30 August 2023. https://www.bbc.com/news/world-africa-66654965. Ανακτήθηκε στις 30 August 2023.
- ↑ «General Nguema appointed transitional president of Gabon following coup». Anadolu Agency (Κιγκαλί, Ρουάντα). 30 August 2023. https://www.aa.com.tr/en/africa/general-nguema-appointed-transitional-president-of-gabon-following-coup/2979600. Ανακτήθηκε στις 31 August 2023.
- ↑ https://www.gabonreview.com/le-rdb-de-plateforme-citoyenne-a-parti-politique-quel-avenir-pour-ses-allies-de-la-presidentielle/?utm_source=chatgpt.com
- ↑ Στις 14 Απριλίου 2025 ανακοινώθηκε ότι το RdB επρόκειτο να μεταβληθεί σε πολιτικό κόμμα στις 19 Απριλίου 2025.Είναι άγνωστο αν έχει γίνει αυτό.
- ↑ https://theconversation.com/gabon-elections-why-a-landmark-vote-wont-bring-real-change-253902
- ↑ https://www.bbc.com/news/articles/cy87g9xnjdpo