Καρπάθιοι Γερμανοί
| Συνολικός πληθυσμός | |
|---|---|
| 4.690 (απογραφή του 2011)[1] |
Καρπάθιοι Γερμανοί (γερμανικά: Karpatendeutsche ή Mantaken, ουγγρικά: kárpátnémetek ή felvidéki németek, σλοβακικά: Karpatskí Nemci, ουκρανικά: Карпатські німці, ρουμανικά: Germani carpatini) είναι μια ομάδα Γερμανών στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Ο όρος επινοήθηκε από τον ιστορικό Ράιμουντ Φρίντριχ Κάιντλ (1866–1930), ο οποίος αναφερόταν αρχικά στον γερμανόφωνο πληθυσμό της περιοχής γύρω από τα Καρπάθια Όρη: στα εδάφη της Κισλεϊθανίας (Αυστρίας) της Γαλικίας και της Bουκοβίνα, καθώς και στην ουγγρική κομητεία Στροπεκλούντινγκ και τη βορειοδυτική (Μαραμούρες) περιοχή της Ρουμανίας. Από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, μόνο οι Γερμανοί της Σλοβακίας (οι Σλοβάκοι Γερμανοί ή Slowakeideutsche, συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών Τσίπσερ) και εκείνων της Ρουθηνίας των Καρπαθίων στην Ουκρανία αποκαλούνται συνήθως Καρπάθιοι Γερμανοί.
Βασίλειο της Ουγγαρίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Γερμανοί εγκαταστάθηκαν στη βόρεια επικράτεια του μεσαιωνικού Βασιλείου της Ουγγαρίας (τότε Άνω Ουγγαρία, σήμερα κυρίως τα σύγχρονα εδάφη της Σλοβακίας) από τον 12ο έως τον 15ο αιώνα ( βλ. Όστζιντλουνγκ), κυρίως μετά την εισβολή των Μογγόλων στην Ευρώπη το 1241. Πιθανότατα να υπήρχαν ήδη κάποιοι απομονωμένοι άποικοι στην περιοχή του Πρέσμπουργκ (Ποσόνι, σημερινή Μπρατισλάβα). Οι Γερμανοί προσελκύονταν συνήθως από βασιλιάδες, που αναζητούσαν ειδικούς σε διάφορα επαγγέλματα, όπως τεχνίτες και μεταλλωρύχους. Συνήθως εγκαθίσταντο σε παλαιότερους σλαβικούς οικισμούς αγορών και εξόρυξης. Μέχρι περίπου τον 15ο αιώνα, οι άρχουσες τάξεις των περισσότερων πόλεων στη σημερινή Σλοβακία αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από Γερμανούς.
Οι κύριες περιοχές οικισμού βρίσκονταν κοντά στο Πρέμπουργκ και σε ορισμένες γλωσσικές νησίδες στην κομητεία Σέπες (ουγγρικά: Szepesség, γερμανικά: Zips, λατινικά: Scepusium, σήμερα περιοχή Σπις στη Σλοβακία ) και στις περιοχές Χάουερλαντ[2]. Οι έποικοι στην κομητεία Σέπες ήταν γνωστοί ως Zipser Sachsen (Τσίπσερ Σάξονες, ουγγρικά: cipszerek). Μέσα στην Ρουθηνία των Καρπαθίων, αρχικά εγκαταστάθηκαν γύρω από το Τάρακοζ (γερμανικά: Theresiental, σήμερα Τέρεσβα στην Ουκρανία) και το Μουνκάς (γερμανικά: Munkatsch, νυν Μουκάτσεβο στην Ουκρανία).
Οι Γερμανοί των Καρπαθίων, όπως και οι Σλοβάκοι, υποβλήθηκαν σε πολιτικές μαγυαροποίησης στο δεύτερο μισό του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Επιπλέον, πολλοί Καρπάθιοι Γερμανοί οικειοθελώς ουγγροποίησαν τα ονόματά τους για να ανέβουν στην κοινωνική και οικονομική κλίμακα[3].
Στις 28 Οκτωβρίου 1918, το Εθνικό Συμβούλιο των Καρπάθιων Γερμανών στο Κέσμαρκ (γερμανικά: Käsmark, νυν Κέζμαροκ της Σλοβακίας) διακήρυξε την πίστη του στο Βασίλειο της Ουγγαρίας, αλλά μια σλοβακική ομάδα δήλωσε ότι ήταν μέρος της Τσεχοσλοβακίας δύο ημέρες αργότερα.
Πρώτη Τσεχοσλοβακική Δημοκρατία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια της Πρώτης Τσεχοσλοβακικής Δημοκρατίας (1918–1938), οι Γερμανοί των Καρπαθίων είχαν ένα συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα, το Γερμανικό Κόμμα Τσίπσερ (1920–1938), με επικεφαλής τον Άντορ Νιτς, ο οποίος εκλέχθηκε από το 1925 έως το 1935 σε κοινό ουγγρογερμανικό ψηφοδέλτιο για βουλευτικές εκλογές. Το 1929, το Καρπάθιο Γερμανικό Κόμμα (KdP) με περισσότερο εθνικιστικό προσανατολισμό ιδρύθηκε στη Μπρατισλάβα, το οποίο αργότερα έκανε κοινό ψηφοδέλτιο στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1935 με το Γερμανικό Σουδητικό Κόμμα. Ο Κόνραντ Χένλαϊν έγινε ηγέτης του το 1937, με αναπληρωτή τον Φραντς Κάρμασιν. Το 1935, και τα δύο κόμματα απέκτησαν μια έδρα και στις δύο κοινοβουλευτικές συνελεύσεις. Το 1939, το KdP μετονομάστηκε σε Γερμανικό Κόμμα, με τον Φραντς Κάρμασιν ως φύρερ, ο οποίος είχε γίνει τον Οκτώβριο του 1938 υφυπουργός Γερμανικών Υποθέσεων στη Σλοβακική Δημοκρατία (1939–1945), με επικεφαλής τον Τίσο[4][5][6].
Το καθεστώς της Σλοβακικής Δημοκρατίας ως εξαρτημένου κράτους της ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έκανε δύσκολη τη ζωή των Γερμανών των Καρπαθίων μετά τον πόλεμο. Σχεδόν όλοι οι εναπομείναντες Γερμανοί είχαν τραπεί σε φυγή ή είχαν εκκενωθεί από τις γερμανικές Αρχές πριν από το τέλος του πολέμου. Οι περισσότεροι Γερμανοί από το Σπις εκκενώθηκαν στη Γερμανία ή στη Σουδητία πριν από την άφιξη του Κόκκινου Στρατού. Η εκκένωση ήταν κυρίως πρωτοβουλία του Άνταλμπερτ Βάνχοφ και προετοίμασε την επισκοπή της Γερμανικής Ευαγγελικής Εκκλησίας μεταξύ των μέσων Νοεμβρίου 1944 και της 21ης Ιανουαρίου 1945. Οι Γερμανοί από την Μπρατισλάβα εκκενώθηκαν τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1945 μετά από μεγάλες καθυστερήσεις και εκείνοι της Χάουερλαντ τράπηκαν σε φυγή στα τέλη Μαρτίου 1945. Ο Κόκκινος Στρατός έφτασε στη Μπρατισλάβα στις 4 Απριλίου 1945.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].jpg)
Μετά τον πόλεμο, το ένα τρίτο των φυγάδων Γερμανών επέστρεψε στη Σλοβακία. Ωστόσο, στις 18–19 Ιουνίου 1945, στο περιστατικό του Πσέροφ στην Τσεχοσλοβακία, 71 άνδρες, 120 γυναίκες και 74 παιδιά (265 Γερμανοί), Καρπάθιοι Γερμανοί από την κωμόπολη Ντομπσίνα, δολοφονήθηκαν ενώ περνούσαν από το Χόρνι Μοστιένιτσε κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό του Πσέροφ. Αφού τους έβγαλαν από το τρένο Τσεχοσλοβάκοι στρατιώτες, οδηγήθηκαν έξω από την πόλη σε έναν λόφο ονόματι Σβέντσκε σάντσε, όπου αναγκάστηκαν να σκάψουν τους τάφους τους και στη συνέχεια τους εκτέλεσαν[7]. Η σφαγή δεν έγινε δημόσια γνωστή μέχρι την πτώση του κομουνιστικού καθεστώτος το 1989[8].
Στις 2 Αυγούστου 1945, οι Καρπάθιοι Γερμανοί έχασαν τα δικαιώματα ιθαγένειας[9] με το διάταγμα Μπένες 33 και φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα όπως στην Μπρατισλάβα-Πετρζάλκα, στο Νοβάκι και στο Κρίκερχαου (Χαντλόβα). Το 1946 και το 1947, περίπου 33.000 άνθρωποι εκδιώχθηκαν από τη Σλοβακία βάσει της Συμφωνίας του Πότσνταμ και σε περίπου 20.000 άτομα επετράπη να μείνουν ή αναγκάστηκαν να παραμείνουν στη Σλοβακία επειδή μπορούσαν, κατόπιν αιτήματός τους, να χρησιμοποιήσουν τη διαδικασία «σλοβακοποίησης»[3], κάτι που σήμαινε πως δήλωσαν ότι ήταν Σλοβάκοι και είτε άλλαξαν τα ονόματά τους σε αντίστοιχα σλοβάκικα ή τα σλοβακοποίησαν, και άλλοι απλώς αναγκάστηκαν να παραμείνουν, επειδή χρειάζονταν τις δεξιότητές τους. Από τους περίπου 128.000 Γερμανούς στη Σλοβακία το 1938, μόνο περίπου 20.000 (15,6% του προπολεμικού συνόλου) παρέμειναν μέχρι το 1947. Οι κανόνες ιθαγένειας των διαταγμάτων Μπένες ανακλήθηκαν το 1948 αλλά όχι οι απαλλοτριώσεις.
Σήμερα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με εθνικές απογραφές, υπήρχαν 6.108 (0,11%) Γερμανοί στη Σλοβακία το 2007, 5.405 το 2001, 5.414 το 1991 και 2.918 το 1980. Ένας Καρπάθιος Γερμανικός Σύλλογος έχει δημιουργηθεί για τη διατήρηση των παραδόσεων[10] και από το 2005 υπάρχει επίσης ένα μουσείο πολιτισμού των Καρπαθίων Γερμανών στην Μπρατισλάβα[11]. Υπάρχουν δύο γερμανόφωνα ΜΜΕ, που επικουρούνται οικονομικά από τη σλοβακική κυβέρνηση: το Karpatenblatt (μηνιαίο) και το IKEJA news (Διαδίκτυο). Υπάρχει επίσης μειονοτική εκπομπή στα γερμανικά στο σλοβακικό ραδιόφωνο[12][13]. Μετά τον πόλεμο, οι συμπατριώτες τους, που ζουν πλέον στη Γερμανία και την Αυστρία, ίδρυσαν και πολιτιστικούς συλλόγους. Υπάρχει επίσης ένα Καρπάθιο Γερμανικό Landsmannschaft της Βόρειας Αμερικής[14].
Ανάμεσα στους εξέχοντες εθνοτικούς Γερμανούς στη μεταπολεμική Σλοβακία είναι ο Ρούντολφ Σούστερ, ο δεύτερος πρόεδρος της χώρας (1999–2004).
Γλώσσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η απομόνωση των Γερμανών από χώρες, στις οποίες έχουν τυποποιηθεί τα γερμανικά (Γερμανία, Αυστρία και Ελβετία) έχει οδηγήσει στην συνέχιση ύπαρξης πολλών μικρών γερμανικών διαλέκτων στη Σλοβακία, αλλά πολλές κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
Στις περιοχές του Άνω και Κάτω Σπις (και αργότερα στη Ρουμανία), οι Γερμανοί Τσίπσερ μιλούσαν τσίπερις. Μια κοινότητα ομιλητών παραμένει στο Χοπγκάρτεν και μιλά μια ξεχωριστή διάλεκτο, την Outzäpsersch (γερμανικά: Altzipserisch, κυριολεκτικά "Παλιά τσίπσερ"). Στη Ντομπσίνα, μιλούσαν Dobschauisch ή Topschauisch . Στο Μετζενσέιφεν (Μέτζεβ), μιλούσαν μαντάκ, αλλά μόνο μερικές δεκάδες άνθρωποι τη μιλούν σήμερα. Τα γερμανικά σχολεία έκλεισαν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σε όλες τις πρώην γερμανόφωνες πόλεις και τα παιδιά αναγκάστηκαν να μάθουν σλοβακικά. Τα γερμανικά δεν έπρεπε να χρησιμοποιούνται στο χώρο εργασίας ή ακόμη και δημόσια στο δρόμο.
Ιστορικά δημογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η γερμανική μειονότητα στη Σλοβακία σχεδόν πάντα μειώνεται συνεχώς από τα τέλη του 19ου αιώνα και μετά, σύμφωνα με τις επίσημες εθνικές απογραφές της Σλοβακίας. Μετά το 1947, ο αριθμός τους σταδιακά συρρικνώθηκε ακόμη περισσότερο στον απόηχο της εκδίωξης των Γερμανών από την Τσεχοσλοβακία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
| Έτος | Πληθ. | ±% |
|---|---|---|
| 1880 | 228,799 | — |
| 1910 | 198,385 | −13.3% |
| 1921 | 139,900 | −29.5% |
| 1930 | 148,214 | +5.9% |
| 1938 | 128,000 | −13.6% |
| 1947 | 24,000 | −81.3% |
| 1961 | 6,266 | −73.9% |
| 1980 | 4,093 | −34.7% |
| 1991 | 5,414 | +32.3% |
| 2001 | 5,405 | −0.2% |
| 2011 | 4,690 | −13.2% |
| Πηγές: Σλοβακικές εθνικές απογραφές και Encyklopédia Slovenska | ||
Εκτός Σλοβακίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι ομάδες των Καρπαθίων και άλλες γερμανικές ομάδες στη Ρουμανία εκπροσωπούνται επί του παρόντος από το Δημοκρατικό Φόρουμ των Γερμανών στη Ρουμανία (DFDR/FDGR). Οι Γερμανοί των Καρπαθίων/Τσίπσερ βρίσκονται κυρίως στο Μαραμούρες (απέναντι από τα βουνά Rodna και στην επαρχία Μαραμούρες πιο συγκεκριμένα), στη Βουκοβίνα και αλλού αραιά σε όλη την Τρανσυλβανία. Γενικά, στο Μαραμούρες, οι Τσίπσερ αποικίστηκαν σε περιοχές εξόρυξης.
Το ίδιο ισχύει και για την Βουκοβίνα, όπου οι Τσίπσερ ήταν επίσης ανθρακωρύχοι και ξυλοκόποι. Για παράδειγμα, στη νότια Βουκοβίνα (δηλαδή τη σημερινή επαρχία Σουτσεάβα στη βορειοανατολική Ρουμανία), αρκετοί πρώην γερμανικοί αγροτικοί οικισμοί Τσίπσερ περιλαμβάνουν τα Γιακομπένι (γερμανικά: Jakobeny), Καρλίμπαμπα (γερμανικά: Mariensee/Ludwigsdorf) και Φούντου Μολντοβέι (γερμανικά: Louisenthal)[15].
Οι οικισμοί των Γερμανών Καρπαθίων/Τσίπσερ βρίσκονται προς τα Καρπάθια Όρη, δυτικά στην Βουκοβίνα και την επαρχία Σουτσεάβα. Υπήρχαν κυρίως κοινότητες εξόρυξης. Σήμερα, αραιές γερμανικές κοινότητες εξακολουθούν να ζουν στην κομητεία Βουκοβίνα/Σουτσεάβα, αλλά ο αριθμός τους μειώνεται δραστικά.
Στο Μαραμούρες, το Βισέου ντε Σους (γερμανικά: Ομπερβίσαου) εξακολουθεί να φιλοξενεί μια μικρή κοινότητα Γερμανών Τσίπσερ (σύμφωνα με την απογραφή της Ρουμανίας του 2011), που εκπροσωπούνται επίσης πολιτικά στο δημοτικό συμβούλιο από έναν σύμβουλο, που προέρχεται από το Δημοκρατικό Φόρουμ των Γερμανών στη Ρουμανία (DFDR/FDGR).
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Obyvateľstvo trvalo bývajúce v krajoch SR podľa materinského jazyka» (PDF). portal.statistics.sk. 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Karpatskí Nemci ("Carpathian Germans")» (στα Σλοβακικά). Museum of Carpathian German Culture (Múzeum kultúry karpatských Nemcov). n.d. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2008.
- ↑ 3,0 3,1 «Policy.hu» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Μαΐου 2003.
- ↑ «Herta Brydon, Limbach - Geschichte und Brauchtum eines deutschsprachigen Dorfes in der Slowakei bis 1945, 1991». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2007.
- ↑ «Carpathian German History». www.carpathiangerman.com. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2025.
- ↑ Ondrej Pöss, Geschichte und Kultur der Karpatendeutschen, Slowakisches Nationalmuseum — Museum der Kultur der Karpatendeutschen, Bratislava, Μπρατισλάβα/Πρέσμπουργκ, 2005
- ↑ «Verbrechen an Vertriebenen: Das Massaker in Prerau». FAZ.NET (στα Γερμανικά). 18 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2025.
- ↑ «Big cross near Přerov to commemorate Germans killed after WW2 – Prague Monitor». www.praguemonitor.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ Γερμανοί της Σουδητίας στις συνοριακές περιοχές των τσεχικών εδαφών και Ούγγροι στον νότο της Σλοβακίας επίσης έχασαν την ιθαγένειά τους.
- ↑ «Karpatenblatt». Karpatenblatt (στα Γερμανικά). 15 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2025.
- ↑ «About the museum, Slovak National Museum». www.snm.sk.
- ↑ «Second report on the implementation of the Framework Convention for the Protection of National Minorities in the Slovak Republic» (PDF). Bratislava. 2005. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2011.
- ↑ «Third report on the implementation of the Framework Convention for the Protection of National Minorities in the Slovak Republic» (PDF). Bratislava. Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2011.
- ↑ «Die Karpatendeutschen - Willkommen». www.karpatendeutsche.de.
- ↑ Oskar Hadbawnik (25 Ιουνίου 2006). «Louisenthal». Bukovina Society. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2022.