Μετάβαση στο περιεχόμενο

Καρλ Κράους

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Καρλ Κράους
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Karl Kraus (Γερμανικά)
Γέννηση28  Απριλίου 1874[1][2][3]
Γίτσιν[4][5][6]
Θάνατος12  Ιουνίου 1936[1][2][7]
Βιέννη[2][8]
Τόπος ταφήςΚεντρικό Νεκροταφείο της Βιέννης
Χώρα πολιτογράφησηςΑυστρία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά[3][9]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Βιέννης
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμεταφραστής[10]
ποιητής[10]
δημοσιογράφος[5]
δοκιμιογράφος
θεατρικός συγγραφέας[5]
κριτικός λογοτεχνίας
συγγραφέας[5][10]
δημοσιογράφος άποψης[10]
Αξιοσημείωτο έργοΟι τελευταίες μέρες της ανθρωπότητας
Die Fackel
Περίοδος ακμής1897
Οικογένεια
ΑδέλφιαLuise Drey
Malvine Weingarten[11]
Josef Kraus[12]
Alfred Kraus[13]
Marie Turnowsky[14]
Rudolf Kraus[14]
Richard Kraus[15]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Καρλ Κράους (Karl Kraus, 28 Απριλίου 1874 - 12 Ιουνίου 1936) ήταν Αυστριακός συγγραφέας βοημικής καταγωγής, σατιρικός ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας και τέχνης, φυλλαδιογράφος και δημοσιογράφος με μεγάλη επιρροή. Τα κύρια έργα του περιλαμβάνουν το αντιπολεμικό θεατρικό έργο Οι τελευταίες μέρες της ανθρωπότητας (1918) και το λογοτεχνικό και πολιτικό περιοδικό Ο Πυρσός, το οποίο εξέδιδε στη Βιέννη για 37 χρόνια, από το 1899 έως το 1936.[16]

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γιτσίν, κεντρική πλατεία.

Ο Καρλ Κράους γεννήθηκε το 1874 στο Γιτσίν της Βοημίας, περιοχή που τότε ανήκε στην Αυστροουγγαρία, τώρα στην Τσεχία. Κατάγονταν από πλούσια εβραϊκή οικογένεια βιομηχάνων της ανώτερης τάξης, ήταν ο μικρότερος γιος του Γιάκομπ Κράους, χαρτοβιομήχανου. Η 11μελής οικογένεια μετακόμισε στη Βιέννη το 1877.

Το 1892 εισήλθε στη Νομική Σχολή στη Βιέννη και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εργάστηκε επίσης ως κριτικός λογοτεχνίας, ξεκινώντας με μια κριτική στο Οι υφαντές του Γκέρχαρτ Χάουπτμαν. Εκείνη την εποχή, προσπάθησε ανεπιτυχώς να παίξει ως ηθοποιός σε ένα μικρό θέατρο. Το 1894, άλλαξε το πεδίο των σπουδών του σε φιλοσοφία και γερμανική λογοτεχνία. Το 1896 διέκοψε τις σπουδές του χωρίς να λάβει δίπλωμα.[17]

Η φιλία του με τον Πέτερ Άλτενμπεργκ ξεκίνησε περίπου αυτή την περίοδο όπως και η ένταξή του στη Νέα Βιέννη και η γνωριμία με μέλη της λογοτεχνικής ομάδας όπως οι Χέρμαν Μπαρ, Ούγκο φον Χόφμανσταλ, Άρτουρ Σνίτσλερ, Στέφαν Τσβάιχ. Το 1897 αποχώρισε, δημοσιεύοντας τη σάτιρα Κατεδαφισμένη Λογοτεχνία. Ένα χρόνο αργότερα, ασυμβίβαστος υποστηρικτής της εβραϊκής αφομοίωσης, άσκησε δριμεία κριτική στον ιδρυτή του σύγχρονου Σιωνισμού Τέοντορ Χερτσλ. Τον Απρίλιο 1899, ο Κράους αποκήρυξε τον Ιουδαϊσμό και την ίδια χρονιά άρχισε να εκδίδει το λογοτεχνικό και πολιτικό περιοδικό Ο πυρσός (Die Fackel), το οποίο συνέχισε να εκδίδει μέχρι τον θάνατό του, καθιστώντας το την πιο σημαντική έκδοση της εποχής, ανεπηρέαστη από χρηματοδότες χάρη στην οικονομική ανεξαρτησία του. Μέσω αυτού έγινε διάσημος ως σκληρός κριτικός της αυστριακής κοινωνίας. Σταδιακά διεύρυνε την κριτική του από την αυστριακή μεσαία τάξη και τον βιεννέζικο φιλελεύθερο τύπο και καταφέρθηκε σε ό,τι θεωρούσε υπεύθυνο για την αποσύνθεση των αυστριακών και ευρωπαϊκών πολιτιστικών παραδόσεων. Το περιοδικό κατασχέθηκε πολλές φορές από τη λογοκρισία κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου επειδή ο Κράους εξέφρασε ειρηνιστική στάση και επέκρινε την αυστριακή πολεμική πολιτική.[18]

Τα σατιρικά άρθρα του και η κριτική της διαφθοράς των δημοσιογράφων (με κατηγορίες όπως «μόνο αυτό που βρίσκεται ανάμεσα στις γραμμές δεν πληρώνεται») προκάλεσαν πολυάριθμους εχθρούς και συχνά ενεπλάκη σε νομικές διαμάχες. Ωστόσο, μπόρεσε να τεκμηριώσει τις κατηγορίες του με στοιχεία. Απέδειξε ότι καταβάλλονταν τα λεγόμενα «εφάπαξ» στις εφημερίδες, με τα οποία μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις αγόραζαν την καλή συμπεριφορά εφημερίδων.

Ο Κράους συγκαταλέγεται στους θαμώνες διάσημων καφενείων της Βιέννης, όπως το καφέ Γκρίνσταϊντλ, το καφέ Τσεντράλ και το καφέ Μουζέουμ, τόπους συνάντησης της βιεννέζικης διανόησης.

Το πρώτο τεύχος του περιοδικού Ο πυρσός, 1899.

Ως εκδότης, υποστήριξε νέους συγγραφείς και καλλιτέχνες της πρωτοπορίας και στο περιοδικό του δημοσίευσαν οι Πέτερ Άλτενμπεργκ, Ρίχαρντ Ντέμελ, Όσκαρ Κοκόσκα, Έλκε Λάσκερ-Σύλερ, Χάινριχ Μαν, Άρνολντ Σένμπεργκ, Όγκουστ Στρίντμπεργκ, Άντολφ Λος, Γκέοργκ Τρακλ, Φραντς Βέρφελ, Φρανκ Βέντεκιντ, Όσκαρ Ουάιλντ και άλλοι. Από το 1911, ο Κράους ήταν συνήθως ο μοναδικός συγγραφέας. Την ίδια χρονιά ασπάστηκε τον καθολικισμό αλλά τον εγκατέλειψε το 1923.

Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια της καριέρας του έδινε πολυάριθμες δημόσιες διαλέξεις και αναγνώσεις θεατρικών κειμένων από σκηνής με μεγάλη επιτυχία - μεταξύ 1892 και 1936 είχε δώσει περίπου 700, όχι μόνο στη Βιέννη, αλλά και στο Βερολίνο και την Πράγα, στις οποίες διάβασε αποσπάσματα από έργα των Μπέρτολτ Μπρεχτ, Γκέρχαρτ Χάουπτμαν, Γιόχαν Νεστρόι, Γκαίτε και Σαίξπηρ, ερμηνεύοντας όλους τους ρόλους ο ίδιος. Ο Ελίας Κανέτι, ο οποίος παρακολουθούσε τακτικά τις διαλέξεις του Κράους, τιτλοφόρησε τον δεύτερο τόμο της αυτοβιογραφίας του Ο πυρσός στο αυτί από τον τίτλο του περιοδικού του Κράους. Στο απόγειο της δημοτικότητάς του, οι αναγνώσεις του προσέλκυαν 4.000 ακροατές και το περιοδικό του πουλούσε 40.000 αντίτυπα.

Πολιτικά, ο Κράους υποστήριξε το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Αυστρίας τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του 1920,  αλλά το 1934, ελπίζοντας ότι ο Ένγκελμπερτ Ντόλφους θα μπορούσε να αποτρέψει τον ναζισμό να κατακλύσει την Αυστρία, υποστήριξε το πραξικόπημα του Ντόλφους, το οποίο καθιέρωσε το αυστριακό φασιστικό καθεστώς.  Αυτή η υποστήριξη αποξένωσε πολλούς αναγνώστες του.[19]

Ο Κράους δεν παντρεύτηκε ποτέ, αλλά από το 1913 μέχρι το θάνατό του είχε μια στενή ρομαντική σχέση γεμάτη εντάσεις με τη βαρόνη Σιντονία Νάντερνα φον Μπορουτίν (1885–1950). Πολλά από τα έργα του γράφτηκαν στο κάστρο ιδιοκτησία της οικογένειάς της.

Ο Κράους ήταν το θέμα δύο βιβλίων του Τόμας Σας, Ο Κάρλ Κράους και οι ψυχίατροι και Αντι-Φρόυντ: ο Κάρλ Κράους και η κριτική του στην ψυχανάλυση και την ψυχιατρική (1976), τα οποία παρουσιάζουν τον Κράους ως σκληρό επικριτή του Φρόυντ και της ψυχανάλυσης γενικότερα.  Άλλοι σχολιαστές έχουν υποστηρίξει ότι ο Κράους σεβόταν τον Φρόυντ, αλλά είχε επιφυλάξεις σχετικά με την εφαρμογή ορισμένων από τις θεωρίες του.[20]

Το σημαντικότερο λογοτεχνικό έργο του ήταν το αντιπολεμικό θεατρικό έργο Οι τελευταίες μέρες της ανθρωπότητας (1915-1919), μια οραματική καταδίκη της ματαιότητας του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, βασισμένο σε μεγάλο βαθμό σε σύγχρονες δημοσιεύσεις ευρωπαϊκών εφημερίδων. Είναι επίσης γνωστός για τους αφορισμούς του. Μετέφρασε τα Σονέτα του Σαίξπηρ στα γερμανικά και επανέφερε στην επικαιρότητα τα θεατρικά του συμπατριώτη του Γιόχαν Νεστρόι.[21]

Μετά από μια σοβαρή καρδιακή προσβολή στις 10 Ιουνίου, ο Καρλ Κράους πέθανε από έμφραγμα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικό στο διαμέρισμά του στη Βιέννη στις 12 Ιουνίου 1936.

Το 1974 απεικονίστηκε σε αυστριακό γραμματόσημο.

Επιλογή έργων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξώφυλλο του πρώτου έργου Η κατεδαφισμένη λογοτεχνία, 1897.
  • Die demolierte Literatur (Η κατεδαφισμένη λογοτεχνία) (1897)
  • Eine Krone für Zion (Ένα στέμμα για τη Σιών) (1898)
  • Sittlichkeit und Kriminalität (Ηθική και εγκληματικότητα) (1908)
  • Sprüche und Widersprüche (Ρήσεις και Αντιρρήσεις) (1909)
  • Die chinesische Mauer (Το Τείχος της Κίνας) (1910)
  • Pro domo et mundo (Για το σπίτι και τον κόσμο) (1912)
  • Nestroy und die Nachwelt (Ο Νεστρόι και οι επίγονοι) (1913)
  • Worte in Versen (1916–30)
  • Die letzten Tage der Menschheit (Οι τελευταίες μέρες της ανθρωπότητας) (1918)
  • Weltgericht (Η Τελευταία Κρίση) (1919)
  • Nachts (Τη νύχτα) (1919)
  • Untergang der Welt durch schwarze Magie (Η συντέλεια του κόσμου εξ' αιτίας της μαύρης μαγείας) (1922)
  • Literatur (Λογοτεχνία) (1921)
  • Traumstück (Ονειρικό έργο) (1922)
  • Wolkenkuckucksheim (1923)
  • Traumtheater (Ονειρικό θέατρο) (1924)
  • Epigramme (Επίγραμμα) (1927)
  • Die Unüberwindlichen (Οι Ανυπέρβλητοι) (1928)
  • Literatur und Lüge (Λογοτεχνία και ψέματα) (1929)
  • Σονέτα του Σαίξπηρ (1933)
  • Die Sprache (Η γλώσσα) (μεταθανάτια, 1937)
  • Die dritte Walpurgisnacht (Η Τρίτη Βαλπουριανή Νύχτα) (μεταθανάτια, 1952)

Μεταφράσεις στα ελληνικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Αφορισμοί, μτφ. Σπύρος Δοντάς, εκδ. Στιγμή, 2008[22]
  • Ρήσεις και Αντιρρήσεις, μτφ. Άγγελος Παρθένης, εκδ. Όπερα, 1992[23]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1962.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11910072x. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  4. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990004622. Ανακτήθηκε στις 23  Νοεμβρίου 2019.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 The Fine Art Archive. 60138. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  6. ↑ (Τσεχικά) regional database of the Research Library in Hradec Králové. www.svkhk.cz/tools/vyroci.asp?zobr=fulllist. Ανακτήθηκε στις 2  Μαΐου 2024.
  7. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
  8. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  9. ↑ CONOR.SI. 40367971.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 (Τσεχικά) regional database of the Research Library in Hradec Králové. aleph.svkhk.cz/F/?func=direct&doc_number=000056953&local_base=hka10&format=999. Ανακτήθηκε στις 2  Μαΐου 2024.
  11. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 1023913933. Ανακτήθηκε στις 5  Δεκεμβρίου 2022.
  12. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 1319225608. Ανακτήθηκε στις 5  Μαρτίου 2024.
  13. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 1272554678. Ανακτήθηκε στις 8  Μαρτίου 2024.
  14. ↑ 14,0 14,1 Georg Gaugusch: (Γερμανικά) Wer einmal war. Das jüdische Großbürgertum Wiens 1800-1938 A–K. Amalthea Signum Verlag. Βιέννη. 2011. σελ. 1548. ISBN-13 978-3-85002-750-2. ISBN-10 3-85002-750-3.
  15. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 1023913968. Ανακτήθηκε στις 16  Απριλίου 2024.
  16. ↑ . «protoporia.gr/suggrafeas-kraoys-karl». 
  17. ↑ . «dhm.de/lemo/biografie/karl-kraus». 
  18. ↑ . «britannica.com/biography/Karl-Kraus». 
  19. ↑ . «cambridge.org/core/journals/modern-intellectual-history/article/ambivalence-of-modernism-from-the-weimar-republic-to-national-socialism-and-red-vienna/». 
  20. ↑ . «deutsche-biographie.de/karl kraus». 
  21. ↑ . «geschichtewiki.wien.gv.at/Karl_Kraus». 
  22. ↑ ,. «politeianet.gr/books/krauss-carl-stigmi-karl-kraous-aforismoi». 
  23. ↑ . «politeianet.gr/books/krauss-carl-opera-riseis-kai-antirriseis». 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καρλ_Κράους&oldid=11061232"