Μετάβαση στο περιεχόμενο

Καραΐτες της Κριμαίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Καραΐτες
къарайлар, karajlar
Καραΐτες με παραδοσιακή ενδυμασία, Κριμαία, 19ος αιώνας.
Συνολικός πληθυσμός
1.600+
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς
Ισραήλ~500[1]
Ουκρανία (εκτός της Κριμαίας)481[2][3]
     Κριμαία295[4]
Πολωνία346[5]
Καζακστάν231[6]
Ρωσία (εκτός της Κριμαίας)215[4]
Λιθουανία192[7]
Γλώσσες
καραΐμ, κριμαϊκά ταταρικά, λιθουανικά, πολωνικά, ρωσικά
Θρησκεία
Καραϊσμός, προηγουμένως Καραϊτικός Ιουδαϊσμός
Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες
Καραΐτες της Κωνσταντινούπολης, Καραΐτες Εβραίοι, Κριμτσάκοι, Σαμαρείτες, Ασκεναζίτες, Σεφαραδίτες, Μιζραχίτες, Τάταροι της Κριμαίας, Ουρούμ, τουρκικά φύλα

Καραΐτες της Κριμαίας ή απλά Καραΐτες (καραΐμ: Кърымкъарайлар / Qrımqaraylar, ενικός къарай / qaray, διάλεκτος Τράκαϊ: karajlar, ενικός karaj, εβραϊκά: קראי מזרח אירופה, κριμαϊκά ταταρικά: Qaraylar, γίντις: קרימישע קאַראַיִמער / krimishe karaimer), ευρύτερα γνωστοί και ως Καραΐτες της Ανατολικής Ευρώπης, είναι παραδοσιακά τουρκόφωνη ιουδαϊκή εθνοθρησκευτική ομάδα[8][9] ιθαγενής της Κριμαίας[10][11][12]. Σήμερα, οι περισσότεροι Καραΐτες στην Ανατολική Ευρώπη μιλούν την κυρίαρχη τοπική γλώσσα των αντίστοιχων περιοχών τους.[13]

Η θρησκεία των Καραϊτών, γνωστή στην Ανατολική Ευρώπη ως Καραϊσμός, διαχωρίστηκε από τον κυρίαρχο Ραβινικό Ιουδαϊσμό τον 19ο και τον 20ο αιώνα. Έχουν ζήσει δίπλα στους Κριμτσάκους[14]. Οι περισσότεροι Καραΐτες στην περιοχή δεν θεωρούν τους εαυτούς τους Εβραίους, συνδέοντας το εθνώνυμο μόνο με Ραβινικούς Εβραίους, αλλά μάλλον θεωρούν ότι είναι απόγονοι Χαζάρων, μη Ραβινικών Ιουδαίων ή άλλων τουρκικών φύλων[15].

Η έρευνα για την προέλευση των Καραϊτών δείχνει ότι είναι εβραϊκής καταγωγής και είναι γενετικά στενά συνδεδεμένοι με άλλες ομάδες της εβραϊκής διασποράς[16][17]. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι κατάγονται από την Κωνσταντινούπολη και αργότερα εγκαταστάθηκαν στη Βυζαντινή Αυθεντία Θεοδωρούς[18].

Μια στενά συνδεδεμένη ομάδα, οι Σλάβοι Καραΐτες, έγιναν επίσημα αποδεκτοί στην εθνοθρησκευτική κοινότητα των Καραϊτών της Κριμαίας μετά την καθαίρεση του Τσάρου Νικολάου Β' το 1917. Είναι απόγονοι Ρώσων Σουμπότνικ[19][20]. Ωστόσο, οι περισσότεροι Σλάβοι, που ισχυρίζονται ότι είναι Καραΐτες στην Ανατολική Ευρώπη, δεν είναι μέλη της εθνοθρησκευτικής κοινότητας των Καραϊτών και δεν γίνονται δεκτοί ως νόμιμοι Καραΐτες.

Προέλευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Νεκροταφείο κοντά στη Θεοδοσία (Κριμαία).
Πρώην Καραΐμ Κενέσα στο Κίεβο.

Οι τουρκόφωνοι Καραΐτες Εβραίοι (στη γλώσσα των Τατάρων της Κριμαίας, Qaraylar) ζουν στην Κριμαία για αιώνες. Οι περισσότεροι σύγχρονοι επιστήμονες τους θεωρούν ως απόγονους Καραϊτών Εβραίων, που εγκαταστάθηκαν στην Κριμαία και υιοθέτησαν μια κιπτσακική γλώσσα. Άλλοι τους θεωρούν απογόνους των Χαζάρων ή των Κουμάνων και των Κιπτσάκων, που προσηλυτίστηκαν στον Καραϊτικό Ιουδαϊσμό. Σήμερα, πολλοί Καραΐτες της Κριμαίας απορρίπτουν τις θεωρίες εθνοσημιτικής καταγωγής και αυτοπροσδιορίζονται ως απόγονοι των Χαζάρων[21]. Μερικοί ειδικοί στην ιστορία των Χαζάρων αμφισβητούν τη χαζαρική θεωρία της καταγωγής των Καραϊτών[22][23] σημειώνοντας τα εξής:

  • η γλώσσα καραΐμ ανήκει στην υποομάδα τουρκογενών κιπτσακικών γλωσσών και η χαζαρική γλώσσα ανήκει αναμφισβήτητα στην ομάδα των ογουρικών. Δεν υπάρχει στενή σχέση μεταξύ αυτών των δύο τουρκικών γλωσσών.
  • Σύμφωνα με την Khazar Correspondence, ο Χαζαρικός Ιουδαϊσμός ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, Ραβινικός Ιουδαϊσμός. Η παράδοση του Ιουδαϊσμού των Καραϊτών κατατάσσει μόνο το Τανάχ ως ιερό βιβλίο και δεν αναγνωρίζει το Ταλμούδ.
  • Οι Χαζάροι εξαφανίστηκαν τον 11ο αιώνα. Όμως, η πρώτη γραπτή αναφορά των Καραϊτών της Κριμαίας έγινε τον 13ο αιώνα.
  • Οι ανθρωπολογικές έρευνες δείχνουν ομοιότητα μεταξύ των Κριμαίων Καραϊτών της Λιθουανίας και των Αιγυπτίων Καραϊτών Εβραίων.

Στην Κριμαία του 19ου αιώνα, οι Καραΐτες άρχισαν να διακρίνονται από άλλες εβραϊκές ομάδες στέλνοντας απεσταλμένους στους τσάρους για να ζητήσουν εξαιρέσεις από τη σκληρή αντιεβραϊκή νομοθεσία. Αυτές οι ικεσίες ήταν επιτυχείς, σε μεγάλο βαθμό λόγω της επιφυλακτικότητας των τσάρων για το Ταλμούδ, και το 1863 παραχωρήθηκαν στους Καραΐτες τα ίδια δικαιώματα με τους χριστιανούς και τους Τατάρους γείτονές τους. Αργότερα θεωρήθηκαν μη Εβραίοι από τους Ναζί. Αυτό άφησε την κοινότητα ανέγγιχτη από το Ολοκαύτωμα, σε αντίθεση με άλλους τουρκόφωνους Εβραίους, όπως τους Εβραίους Κριμτσάκους, που σχεδόν εξοντώθηκαν.[24]

Ο Μίλερ λέει ότι οι Καραΐτες της Κριμαίας δεν άρχισαν να διεκδικούν μια ξεχωριστή ταυτότητα εκτός από τον εβραϊκό λαό πριν από τον 19ο αιώνα και ότι ηγέτες όπως ο Αβραάμ Φίρκοβιτς και ο Σίμα Μπάμποβιτς ενθάρρυναν αυτή τη θέση για να αποφύγουν τον ισχυρό αντισημιτισμό της περιόδου.

Από την εποχή της Χρυσής Ορδής και μετά, οι Καραΐτες ήταν παρόντες σε πολλές πόλεις και χωριά σε όλη την Κριμαία και γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα. Κατά την περίοδο του Χανάτου της Κριμαίας, είχαν μεγάλες κοινότητες στις πόλεις Κουφούτ Καλέ, Σουντάκ, Κεφέ και Μπαχτσισαράι.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας και Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προθήκη του παραδοσιακού τρόπου ζωής των Καραϊτών της Κριμαίας στο Τρακάι, Λιθουανία.

Σύμφωνα με την παράδοση των Καραϊτών[25], ο Μέγας Δούκας Βιτάουτας του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας μετέφερε έναν κλάδο των Καραϊτών της Κριμαίας στη Λιθουανία διατάσσοντας να τους χτίσουν μια πόλη, που ονομάζεται σήμερα Τρακάι. Εκεί συνέχισαν να μιλούν τη δική τους γλώσσα. Αυτός ο μύθος, που αρχικά αναφέρεται στο 1218 ως ημερομηνία μετεγκατάστασης, έρχεται σε αντίθεση με το γεγονός ότι η λιθουανική διάλεκτος της γλώσσας καραΐμ διαφέρει σημαντικά από την Κριμαϊκή[26]. Οι Λιθουανοί Καραΐτες εγκαταστάθηκαν κυρίως στο Βίλνιους και στο Τρακάι, καθώς και στο Μπιρζάι, το Πασβάλις, το Ναουτζαμιέστις και το Ουπύτε, μικρότερους οικισμούς σε όλη τη Λιθουανία.

Οι Λιθουανοί Καραΐτες εγκαταστάθηκαν επίσης σε εδάφη της σύγχρονης Λευκορωσίας και της Ουκρανίας, που ήταν μέρος του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας. Οι κοινότητες των Καραϊτών εμφανίστηκαν στο Γάλιτς και το Κούκεζιβ (κοντά στο Λβιβ) στη Γαλικία, καθώς και στο Λουτσκ και στο Ντεράζνε στη Βολύνια[27][28][29]. Στους Εβραίους (Ραβινίτες και Καραΐτες) στην επικράτεια της Λιθουανίας παραχωρήθηκε ένα μέτρο αυτονομίας υπό τη διοίκηση του Μιχαήλ Εζόφοβιτς του Πρεσβύτερου. Οι Καραΐτες του Τρακάι αρνήθηκαν να συμμορφωθούν επικαλούμενοι διαφορές στην πίστη. Αργότερα όλοι οι Εβραίοι, συμπεριλαμβανομένων των Καραϊτών, τέθηκαν υπό την εξουσία της φορολογίας του ραβινιτικού «Συμβουλίου των Τεσσάρων Εδαφών» (Vaad) και του «Συμβουλίου της Γης της Λιθουανίας» (1580–1646). Οι ομιλούντες γίντις Ραβινίτες θεωρούσαν τους τουρκόφωνους Καραΐτες αποστάτες και τους κρατούσαν σε υποδεέστερη και καταπιεστική θέση. Οι Καραΐτες αγανακτούσαν με αυτή τη μεταχείριση. Το 1646, οι Καραΐτες πέτυχαν την εκδίωξη των Ραβινιτών από το Τρακάι. Παρά τέτοιες εντάσεις, το 1680, οι ηγέτες της κοινότητας των Ραβίνων υπερασπίστηκαν τους Καραΐτες του Σάτι κοντά στο Τρακάι ενάντια σε μια κατηγορία για συκοφαντία του αίματος. Οι εκπρόσωποι και των δύο ομάδων υπέγραψαν συμφωνία το 1714 για σεβασμό των αμοιβαίων προνομίων και επίλυση διαφορών χωρίς τη συμμετοχή της διοίκησης των Εθνών.

Σύμφωνα με την παράδοση των Κριμαίων Καραϊτών, η οποία αναπτύχθηκε τον 20ό αιώνα στην Πολωνία του Μεσοπολέμου , οι πρόγονοί τους ήταν κυρίως αγρότες και μέλη της κοινότητας που υπηρέτησαν στις στρατιωτικές δυνάμεις του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας και της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας[30], καθώς και στο Χανάτο της Κριμαίας. Αλλά σύμφωνα με τα ιστορικά έγγραφα του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας, η κύρια απασχόληση των Καραϊτών της Κριμαίας ήταν ο δανεισμός χρημάτων. Τους χορηγήθηκαν ειδικά προνόμια, συμπεριλαμβανομένης της απαλλαγής από τη στρατιωτική θητεία. Στο Χανάτο της Κριμαίας, οι Καραΐτες καταπιέζονταν όπως και άλλοι Εβραίοι, με τις απαγορεύσεις συμπεριφοράς να επεκτείνονται και στην ιππασία.


Κατά τη διάρκεια της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας, οι Καραΐτες υπέφεραν σοβαρά κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης του Χμελνίτσκι του 1648 και των πολέμων μεταξύ της Ρωσίας και της Κοινοπολιτείας κατά τα έτη 1654-1667. Οι πολλές πόλεις που λεηλατήθηκαν και κάηκαν περιλάμβαναν το Ντεράζνε και το Τρακάι, όπου είχαν απομείνει μόνο 30 οικογένειες το 1680. Η καταστροφή της κοινότητας των Καραϊτών στο Ντεράζνε το 1649 περιγράφεται σε ένα ποίημα (τόσο στα εβραϊκά όσο και στα καραΐμ) από έναν εκκλησιαστικό αρχηγό, τον Χαζάν Ιωσήφ μπεν Γιέσουα ΧαΜασμπίρ[31]. Καθολικοί ιεραπόστολοι εργάστηκαν για να προσηλυτίσουν τους ντόπιους Καραΐτες στον Χριστιανισμό, αλλά σε μεγάλο βαθμό απέτυχαν.

Ρωσική Αυτοκρατορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καραΐμ κενέσα στο Τρακάι (σημερινή Λιθουανία).

Οι ηγέτες των Καραϊτών του 19ου αιώνα, όπως ο Σίμα Μπάμποβιτς και ο Αβραάμ Φίρκοβιτς, ήταν οι κινητήριες δυνάμεις πίσω από μια συντονισμένη προσπάθεια να αλλάξει το καθεστώς της κοινότητας των Καραϊτών στα μάτια του ρωσικού νομικού συστήματος. Ιδιαίτερα ο Φίρκοβιτς ήταν ανένδοτος στις προσπάθειές του να συνδέσει τους Καραΐτες με τους Χαζάρους και έχει κατηγορηθεί ότι πλαστογραφούσε έγγραφα και επιγραφές για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του.

Τελικά, η τσαρική κυβέρνηση αναγνώρισε επίσημα τους Καραΐτες ως αθώους για το θάνατο του Ιησού. Έτσι, εξαιρέθηκαν από πολλούς από τους σκληρούς περιορισμούς, που τέθηκαν σε άλλους Εβραίους. Τοποθετήθηκαν, στην ουσία, σε ισότιμη νομική βάση με τους Τατάρους της Κριμαίας. Η σχετική κοινότητα Κριμτσάκων, η οποία είχε παρόμοιο εθνογλωσσικό υπόβαθρο, αλλά ασκούσε τον ραβινικό Ιουδαϊσμό, συνέχισε να υποφέρει από τους τσαρικούς αντιεβραϊκούς νόμους.

Ο Σολομών Κρυμ (1864–1936), ένας Κριμαίος Καραΐτης γεωπόνος, εξελέγη το 1906 στην Πρώτη Δούμα (1906–1907) ως Καντέτ (Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα). Στις 16 Νοεμβρίου 1918 έγινε Πρωθυπουργός μιας βραχύβιας κριμαϊκής ρωσικής φιλελεύθερης, αντιαποσχιστικής και αντισοβιετικής κυβέρνησης, που υποστηρίχθηκε επίσης από τον γερμανικό Στρατό.[32]

Από την ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσική Αυτοκρατορία το κύριο κέντρο των Καραϊτών είναι η πόλη Ευπατορία. Το καθεστώς τους υπό τη ρωσική αυτοκρατορική κυριαρχία απέφερε ευεργετικούς καρπούς για τους Καραΐτες δεκαετίες αργότερα.

Κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1934, οι επικεφαλής της κοινότητας των Καραϊτών στο Βερολίνο ζήτησαν από τις ναζιστικές Αρχές να εξαιρέσουν τους Καραΐτες από τους αντισημιτικούς κανονισμούς με βάση το νομικό τους καθεστώς ως Ρώσοι στη Ρωσία. Η Υπηρεσία του Ράιχ για την Έρευνα των Οικογενειών αποφάσισε ότι, από τη σκοπιά του γερμανικού δικαίου, οι Καραΐτες δεν έπρεπε να θεωρούνται Εβραίοι. Η επιστολή αποφάνθηκε επίσημα:

 

Η καραΐτική αίρεση δεν θα πρέπει να θεωρείται εβραϊκή θρησκευτική κοινότητα κατά την έννοια της παραγράφου 2 σημείου 2 του πρώτου κανονισμού του Νόμου περί ιθαγένειας του Ράιχ. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι οι Καραΐτες στο σύνολό τους είναι συγγενείς εξ αίματος, διότι η φυλετική κατηγοριοποίηση ενός ατόμου δεν μπορεί να προσδιοριστεί χωρίς ... την προσωπική του καταγωγή και τα φυλετικά βιολογικά χαρακτηριστικά του

— [33]

Αυτή η απόφαση έδωσε τον τόνο για το πώς αντιμετώπισαν οι Ναζί την κοινότητα των Καραϊτών στην Ανατολική Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, οι Ναζί είχαν σοβαρές επιφυλάξεις για τους Καραΐτες. Ο SS Ομπεργκρουπενφύρερ Γκότλομπ Μπέργκερ έγραψε στις 24 Νοεμβρίου 1944:

"Η μωσαϊκή τους θρησκεία είναι ανεπιθύμητη. Ωστόσο, για λόγους φυλής, γλώσσας και θρησκευτικού δόγματος... Οι διακρίσεις κατά των Καραϊτών είναι απαράδεκτες, λαμβάνοντας υπόψη τους φυλετικούς συγγενείς τους [ο Μπέργκερ αναφερόταν εδώ στους Τατάρους της Κριμαίας]. για παράδειγμα, ως κλειστό τάγμα κατασκευής ή εργασίας )..."

Παρόλο που είχαν καθεστώς απαλλαγής, ομάδες Καραϊτών σφαγιάστηκαν στις πρώτες φάσεις του πολέμου. Γερμανοί στρατιώτες, που συνάντησαν Καραΐτες στη Σοβιετική Ένωση κατά την εισβολή στην Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, αγνοώντας το νομικό τους καθεστώς σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο, τους επιτέθηκαν. 200 σκοτώθηκαν μόνο στο Μπάμπι Γιαρ. Οι Γερμανοί σύμμαχοι όπως η Γαλλία του Βισύ άρχισαν να απαιτούν από τους Καραΐτες να εγγραφούν ως Εβραίοι, αλλά τελικά τους χορήγησαν το καθεστώς μη Εβραίων, αφού έλαβαν εντολές από το Βερολίνο .

Όταν ανακρίθηκαν, οι ραβίνοι Ασκενάζι στην Κριμαία είπαν στους Γερμανούς ότι οι Καραΐτες δεν ήταν Εβραίοι, σε μια προσπάθεια να γλιτώσουν την κοινότητα των Καραϊτών από τη μοίρα των Ραβινιτών γειτόνων τους[34]. Πολλοί Καραΐτες διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να κρύψουν Εβραίους και σε ορισμένες περιπτώσεις ισχυρίστηκαν ότι Εβραίοι ήταν μέλη της κοινότητάς τους. Οι Ναζί ανάγκασαν πολλούς Καραΐτες να μπουν σε τάγματα εργασίας.

Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, η ναζιστική φυλετική θεωρία υποστήριξε ότι οι Καραΐτες της Κριμαίας ήταν στην πραγματικότητα Γότθοι της Κριμαίας, που είχαν υιοθετήσει τη γλώσσα των Τατάρων της Κριμαίας και τη δική τους ξεχωριστή μορφή Ιουδαϊσμού.[35]

Νεκροταφείο Καραΐμ στη Βαρσοβία, που ιδρύθηκε το 1890.
Νεκροταφείο Καραΐμ στο Τράκαϊ.
Νεκροταφείο Καραΐμ στο Μπαχτσισαράι, Κριμαία.

Στο Βίλνιους και στο Τρακάι, οι Ναζί ανάγκασαν τον Καραΐτη Χακάμ Σεράγια Σαπσάλ να συντάξει μια λίστα με τα μέλη της κοινότητας. Αν και έκανε το καλύτερο δυνατό, δεν σώθηκε κάθε Καραΐτης από τη λίστα.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τη σοβιετική ανακατάληψη της Κριμαίας από τις ναζιστικές δυνάμεις το 1944, οι σοβιετικές Αρχές μέτρησαν 6.357 εναπομείναντες Καραΐτες. Οι Καραΐτες δεν υπόκεινταν σε μαζικές εκτοπίσεις, σε αντίθεση με τους Τάταρους της Κριμαίας, τους Έλληνες, τους Αρμένιους και άλλους, για τους οποίους οι σοβιετικές Αρχές ισχυρίστηκαν ότι συνεργάστηκαν κατά τη διάρκεια της ναζιστικής γερμανικής κατοχής. Κάποιοι μεμονωμένοι Καραΐτες απελάθηκαν.

Η αφομοίωση και η μετανάστευση μείωσαν πολύ τις τάξεις της καραϊτικής κοινότητας. Λίγες χιλιάδες Καραΐτες παραμένουν στη Λιθουανία, τη Λευκορωσία, την Ουκρανία, την Πολωνία και τη Ρωσία. Σήμερα, οι μεγαλύτερες κοινότητες υπάρχουν στο Ισραήλ και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, αυτές οι κοινότητες είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου αιγυπτιακής καταγωγής και εθνοτικά και λειτουργικά διαφορετικές από τους Καραΐτες της Κριμαίας. Υπάρχει επίσης μια κοινότητα λιγότερων από 100 Καραϊτών στην Τουρκία.[36]

Στη δεκαετία του '90, περίπου 500 Καραΐτες της Κριμαίας, κυρίως από την Ουκρανία, μετανάστευσαν στο Ισραήλ βάσει του Νόμου της Επιστροφής. Το Ισραηλινό Αρχιραβινάτο έχει αποφανθεί ότι οι Καραΐτες είναι Εβραίοι βάσει του εβραϊκού νόμου.

Γεωγραφική κατανομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραδοσιακά, οι Καραΐτες της Κριμαίας είχαν τρεις μεγάλες υποδιαιρέσεις, καθεμία από τις οποίες διατήρησε τη δική της διάλεκτο της διαλέκτου Καραϊμ: Καραΐτες της Κριμαίας, Καραΐτες της Γαλικίας και Καραΐτες της Λιθουανίας. Σήμερα, η κατανομή είναι διαφορετική. Ο μεγαλύτερος αριθμός είναι πιθανώς τώρα στο Ισραήλ. Κάποιοι άλλοι Καραΐτες της Κριμαίας έχουν φύγει στην Αμερική ή αλλού. Αυτοί οι Καραΐτες εντάσσονται κυρίως σε κοινότητες, που δεν ανήκουν στην Κριμαία.

Σύμφωνα με την παράδοση των Καραϊτών, όλες οι κοινότητες των Καραϊτών της Ανατολικής Ευρώπης προήλθαν από αυτές στην Κριμαία[37], αλλά ορισμένοι σύγχρονοι ιστορικοί αμφιβάλλουν για την κριμαϊκή καταγωγή των Λιθουανών Καραϊτών[26] . Ωστόσο, ο όρος "Κριμαίοι Καραΐτες" χρησιμοποιείται για την τουρκόφωνη κοινότητα των Καραϊτών, που υποτίθεται ότι προέρχεται από την Κριμαία, διακρίνοντάς την από τους ιστορικά αραμαιόφωνους, εβραιόφωνους και αραβόφωνους Καραΐτες της Μέσης Ανατολής.

Καζακστάν

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2009, 231 άτομα στο Καζακστάν αναγνωρίστηκαν ως Καραΐτες. Αυτό ήταν ένα ασυνήθιστο άλμα από τους 28 Καραΐτες, που καταγράφηκαν το 1999.

Λιθουανία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κενέσα στο Βίλνιους.

Κοινότητες Καραϊτών εξακολουθούν να υπάρχουν στη Λιθουανία, αλλά έχουν βιώσει μια απότομη μείωση σε αριθμό τις τελευταίες δεκαετίες. Ιστορικά, ζούσαν κυρίως στο Πανεβεζίς και στο Τρακάι, αλλά τώρα οι περισσότεροι ζουν στο Βίλνιους. Η κοινότητα Πανεβεζίς έχει παρακμάσει μόνο σε λίγους ανθρώπους και δεν διατηρεί οίκο λατρείας.

Μέσα στη ζωντανή μνήμη, η κοινότητα ήταν πολλές φορές μεγαλύτερη από ό,τι είναι σήμερα. Η απογραφή του 1979 στην ΕΣΣΔ έδειξε 3.300 Καραΐμ. Η Λιθουανική Πολιτιστική Κοινότητα Καραΐμ ιδρύθηκε το 1988. Σύμφωνα με τον λιθουανικό ιστότοπο Καραΐμ, το Τμήμα Στατιστικής της Λιθουανίας πραγματοποίησε μια εθνοστατιστική έρευνα με τίτλο "Καραΐμ στη Λιθουανία" το 1997. Αποφασίστηκε να ερωτηθούν όλες οι ενήλικες Καραΐμ και οι μικτές οικογένειες, όπου ένα από τα μέλη είναι Καραΐμ. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, για τις αρχές του 1997, υπήρχαν 257 άτομα εθνικότητας Καραΐμ, 32 εκ των οποίων ήταν παιδιά κάτω των 16 ετών. Μια παρόμοια έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2021 προς τιμήν της 625ης επετείου του εποικισμού των Καραϊτών στη Λιθουανία. Αυτό συνέπεσε με την εθνική απογραφή του 2021.

Το 2011, 423 άτομα αναγνωρίστηκαν ως Καραΐμ στην απογραφή της Λιθουανίας. Μέχρι το 2021, είχαν πέσει στους 192, μια μείωση περίπου 55% σε μία μόνο δεκαετία.

Πολωνία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2011, 346 άτομα στην Πολωνία αναγνωρίστηκαν ως Καραΐτες.

Ρωσία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός της Ρωσοκρατούμενης Κριμαίας, υπάρχουν 205 αυτοπροσδιοριζόμενοι Καραΐτες από το 2021 και σχεδόν όλοι μιλούν τα ρωσικά ως πρώτη γλώσσα. Δεν υπάρχουν σημαντικές συγκεντρώσεις. η μεγαλύτερη κοινότητα αριθμεί πάνω από 60 άτομα στη Μόσχα.

Ουκρανία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κριμαία ήταν παραδοσιακά το κέντρο του πληθυσμού των Καραϊτών της Κριμαίας. Στην ουκρανική απογραφή του 2010, λίγο λιγότερο από το 60% του πληθυσμού των Καραϊτών της Ουκρανίας, 715 άτομα, ζούσαν στην Κριμαία, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού εκείνη την εποχή. Ωστόσο, μεταξύ της ρωσικής εισβολής του 2014 και της ρωσικής απογραφής του 2021, ο πληθυσμός μειώθηκε στους 295, μια πτώση σχεδόν 60%. Ο πόλεμος του 2022 μπορεί να έχει προκαλέσει περαιτέρω αναστάτωση. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός της Κριμαίας δεν είναι πλέον ο μεγαλύτερος και είναι σχεδόν σίγουρα μικρότερος από τους πληθυσμούς της ηπειρωτικής Ουκρανίας, της Πολωνίας και του Ισραήλ.

Έξω από την Κριμαία, οι Καραΐτεςεγκαταστάθηκαν ιστορικά στη Γαλικία, ιδιαίτερα στο Γάλιτς και το Λουτσκ. Ωστόσο, έχει απομείνει μόνο ένας Καραΐτης στο Γάλιτς σήμερα, και η κενέσα έκλεισε το 1959 και τελικά κατεδαφίστηκε. Η κοινότητα της Γαλικίας είχε τη δική της διάλεκτο καραΐμ. Η μεγαλύτερη σύγχρονη κοινότητα Καραϊτών βρίσκεται στο Κίεβο. Μικρότερες υπάρχουν σε άλλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένου του Χάρκοβο, το οποίο έχει λειτουργική κενέσα, αν και η κοινότητα αριθμεί μόνο 24 άτομα[38]. Στην απογραφή του 2010, 481 Ουκρανοί αναγνωρίστηκαν ως Καραΐτες εκτός Κριμαίας. Το 2021, η ουκρανική κυβέρνηση παρουσίασε ένα νομοσχέδιο, που σχεδίαζε να χορηγήσει στους Καραΐτες της Κριμαίας και σε άλλες μειονοτικές ομάδες επίσημο καθεστώς «ιθαγενών».[39]

Θρησκεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι τον 20ό αιώνα, ο Καραϊτικός Ιουδαϊσμός ήταν η μόνη θρησκεία των Καραΐμ[40]. Κατά τη διάρκεια του Ρωσικού Εμφύλιου Πολέμου, ένας σημαντικός αριθμός Καραΐμ μετανάστευσε στη Γιουγκοσλαβία, την Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία και την Ουγγαρία και έπειτα στη Γαλλία και στη Γερμανία . Οι περισσότεροι από αυτούς ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό.

Η χειραφέτηση των Καραϊτών της Κριμαίας στη Ρωσική Αυτοκρατορία προκάλεσε πολιτιστική αφομοίωση, που ακολουθήθηκε από εκκοσμίκευση. Αυτή η διαδικασία συνεχίστηκε στην ΕΣΣΔ όταν οι περισσότερες κενέσα έκλεισαν.[36]

Το 1932 το αστέρι του Δαβίδ απομακρύνθηκε από τον τρούλο της κενέσα του Τρακάι με εντολή του Σαπσάλ. Μερικά χρόνια αργότερα αφαιρέθηκε και από τη σιδερένια πύλη.

Το 1928 ο κοσμικός Καραΐτης φιλόλογος Σεράγια Σαπσάλ εξελέγη ως Χακάμ των Πολωνών και Λιθουανών Καραϊτών. Όντας ένθερμος υιοθέτης της θεωρίας του Ρώσου οριενταλιστή Β. Γκριγκόριεφ σχετικά με τη χαζαρική καταγωγή των Καραϊτών της Κριμαίας, ο Σαπσάλ ανέπτυξε τη θρησκεία των Καραϊτών και το δόγμα του «ιστορικού αποϊουδαϊσμού».

Στα μέσα της δεκαετίας του '30, άρχισε να δημιουργεί μια θεωρία, που περιγράφει την αλτάι-τουρκική καταγωγή των Καραϊτών και τις παγανιστικές ρίζες της θρησκευτικής διδασκαλίας των Καραϊτών (λατρεία ιερών βελανιδιών, πολυθεϊσμός, με επικεφαλής τον θεό Τένγκρι, η Θυσία). Το δόγμα του Σαπσάλ εξακολουθεί να είναι ένα θέμα κριτικής έρευνας και δημόσιας συζήτησης.

Έκανε μια σειρά από άλλες αλλαγές, που στόχευαν στον εκτουρκισμό των Καραϊτών και στη διαγραφή των καραϊτικών εβραϊκών στοιχείων του πολιτισμού και της γλώσσας τους. Εξέδωσε διαταγή για την ακύρωση της διδασκαλίας της εβραϊκής στα σχολεία των Καραϊτών και αντικατέστησε τα ονόματα των εβραϊκών εορτών και μηνών με τουρκικά ισοδύναμα.

Σύμφωνα με τον Σαπσάλ, οι Καραΐτες της Κριμαίας ήταν ειδωλολάτρες, που υιοθέτησαν τον νόμο του Μωυσή, αλλά συνέχισαν να τηρούν τις αρχαίες τουρκικές πεποιθήσεις τους. Επιπλέον, ισχυρίστηκε ότι οι Καραΐτες είχαν λατρέψει τον Ιησού και τον Μωάμεθ ως προφήτες για αιώνες. Στη μετασοβιετική περίοδο, η θεωρία του Σαπσάλ αναπτύχθηκε περαιτέρω σε σύγχρονες εκδόσεις[41] και υιοθετήθηκε επίσημα από τον Σύνδεσμο Καραΐμ της Κριμαίας "Krymkaraylar" ως μόνο σωστή άποψη για το παρελθόν των Καραΐμ το 2000.

Η ιδεολογία του αποϊουδαϊσμού, του παντουρκισμού και της αναβίωσης του τεγκρισμού είναι εμποτισμένη με τα έργα των σύγχρονων ηγετών των Καραϊτών στην Κριμαία. Ταυτόχρονα, κάποιο μέρος του λαού διατήρησε τα εβραϊκά έθιμα, όπως έχουν καταγράψει αρκετές εκκλησίες των Καραϊτών.[42]

Γενετική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λέον Καλ και ο Κέβιν Άλαν Μπρουκ διεξήγαν την πρώτη επιστημονική μελέτη των Καραϊτών της Κριμαίας χρησιμοποιώντας γενετικούς ελέγχους τόσο του χρωμοσωμικού Y όσο και του μιτοχονδριακού DNA και τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι οι Καραΐτες της Κριμαίας είναι πράγματι εν μέρει καταγωγής Μέσης Ανατολής και συνδέονται στενά με άλλες εβραϊκές κοινότητες (Ασκεναζίτες, Σεφαραδίτες και Μιζραχίτες και Αιγύπτιοι Καραΐτες Εβραίοι), ενώ εντόπισαν ότι οι Καραΐτες της Κριμαίας κατέχουν μικρότερη συγγένεια με μη Εβραίους τουρκόφωνους λαούς της περιοχής.[43][44]

Οι απλοομάδες G2a-P15, J1-M267, J2-M172 μαζί αποτελούν περισσότερο από το ήμισυ της γονιδιακής δεξαμενής των Καραϊτών. Ακολουθούν οι απλοομάδες R1a-M198, C3, E1b, T και L.

Πολιτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η καραΐμ ανήκει στον υποκλάδο των κιπτσακικών γλωσσών της τουρκικής οικογένειας και συνδέεται στενά με τα ταταρικά της Κριμαίας, τα αρμενο-κιπτσάκικα κ.λπ. Μεταξύ των πολλών διαφορετικών επιρροών που ασκήθηκαν στην καραΐμ, αυτές των αραβικών, εβραϊκών και περσικών ήταν οι πρώτες που άλλαξαν την άποψη του λεξιλογίου της. Αργότερα, λόγω της σημαντικής πολωνικής, ρωσικής και ουκρανικής επιρροής, πολλές σλαβικές και βαλτικές λέξεις εισήλθαν στη γλώσσα των Πολωνών, Λιθουανών, Ουκρανών και Ρώσων Καραϊτών. Η εβραϊκή παρέμεινε σε χρήση για λειτουργικούς σκοπούς. Μετά την οθωμανική κατοχή της Κριμαίας, τα τουρκικά χρησιμοποιήθηκαν για επιχειρηματικούς και κυβερνητικούς σκοπούς μεταξύ των Καραΐμ, που ζούσαν στη χερσόνησο της Κριμαίας. Αναπτύχθηκαν τρεις διαφορετικές διάλεκτοι: η διάλεκτος τρακάι, που χρησιμοποιείται στο Τρακάι και το Βίλνιους (Λιθουανία), η διάλεκτος λουτσκ ή γαλίτς, που ομιλείται στο Λουτσκ (μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ) και το Γαλίτς και η διάλεκτος της Κριμαίας. Η τελευταία σχηματίζει την ανατολική ομάδα, ενώ η τρακάι και η γαλίτς ανήκουν στην δυτική ομάδα. Επί του παρόντος, μόνο μια μικρή μειοψηφία Καραϊτών μπορεί να μιλήσει τη γλώσσα καραΐμ (72 ομιλητές διαλέκτου της Κριμαίας, 118 ομιλητές διαλέκτου τρακάι και περίπου 20 ομιλητές διαλέκτου γαλίτς).

Κουζίνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κιμπίν.

Το πιο διάσημο φαγητό των Καραϊτών της Κριμαίας είναι το κιμπίν (ρωσικά: Кибина πληθ. Кибины, καραΐμ: kybyn πληθ. kybynlar, λιθουανικά: Kibinai). Τα κιμπίν είναι πίτες σε σχήμα μισοφέγγαρου από ζύμη με γέμιση ψιλοκομμένο βοδινό ή πρόβειο κρέας, ψημένες σε γάστρα ή ταψί. Άλλα συνηθισμένα γεύματα για τους Καραΐτες και τους Τάταρους της Κριμαίας είναι το τσεμπουρέκι, τα πελμένι, τα σασλίκ (αυτά πιο συχνά παρασκευάζονται από πρόβειο κρέας).[45]

Τελετουργικά φαγητά, μαγειρεμένα για θρησκευτικές γιορτές και γάμους είναι:

  • Τιμπίλ: στρογγυλά κέικ του εβραϊκού Πεσάχ από άζυμο άρτο[46], ζυμωμένα με κρέμα και βούτυρο ή βούτυρο και αυγά.
  • Κατλαμά: πίτα με τυρί κότατζ για το Σαβουώτ (Aftalar Chydžy[47] ), της οποίας οι επτά στρώσεις συμβολίζουν επτά εβδομάδες μετά το Πεσάχ. 
  • Κιγιοβλιούκ: γαμήλιες πίτες (από την πλευρά του γαμπρού) και κελινλίκ (από την πλευρά της νύφης).

Αξιοσημείωτα πρόσωπα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Γεχούντι Μενουχίν, Αμερικανός, γεννημένος Βρετανός, βιολιστής και μαέστρος
  • Αντόλφ Γιόφε, Ρώσος επαναστάτης, μπολσεβίκος πολιτικός και Σοβιετικός διπλωμάτης

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Kizilov, M. (2008). The Karaites of Galicia : an ethnoreligious minority among the Ashkenazim, the Turks, and the Slavs, 1772-1945. Brill. ISBN 978-90-47-44288-2. 
  2. ↑ 1,196 Karaites in Ukraine as a whole (including Crimea) Распределение населения по национальности и родному языку УКРАИНА Distribution of the population by nationality and mother tongue, Ukraine (Russian language version)
  3. ↑ Population in Autonomous Republic of the Crimea = 671, population in Sevastopol city council area = 44. 671+44 = 715. Распределение населения по национальности и родному языку, Автономная Республика Крым (Distribution of the population by nationality and mother tongue, Autonomous Republic of the Crimea )
    Распределение населения по национальности и родному языку, Г.Севастополь (горсовет) (Distribution of the population by nationality and mother tongue, Sevastopol city council)
  4. ↑ 4,0 4,1 «Национальный состав населения Российской Федерации согласно переписи населения 2021 года». Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023. 
  5. ↑ Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna.Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011.
  6. ↑ «UNdata | record view | Population by national and/or ethnic group, sex and urban/rural residence». data.un.org. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2023. 
  7. ↑ «Gyventojų ir būstų surašymai - Oficialiosios statistikos portalas». osp.stat.gov.lt. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2023. 
  8. ↑ icelds. «Minority categorization and neglected Judaic diversity: the case of Krymchaks and Karaites – ICELDS». Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  9. ↑ Estraikh, Gennady; Glaser, Amelia M. (2021-09-02). «Crimea in the Jewish Imagination: An Introduction». East European Jewish Affairs 51 (2-3): 139–152. doi:10.1080/13501674.2021.2129342. ISSN 1350-1674. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13501674.2021.2129342. 
  10. ↑ Redaktor (26 Μαρτίου 2022). «Preserving the Karaite heritage». Culture. Voice of Crimea. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  11. ↑ «Этногенез Крымских Караимов » ОФИЦИАЛЬНЫЙ САЙТ КРЫМСКИХ КАРАИМОВ (КАРАИМЫ, КРЫМСКИКЕ КАРАИМЫ, КАРАИМЫ ТЮРКИ)». karai.crimea.ru. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  12. ↑ Henk108 (21 Φεβρουαρίου 2016). «Trakai Karaite or Trakai Karaim - Travel East and Central Europe». www.codelt.nl. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  13. ↑ Oleksiak, Wojciech (23 Ιουλίου 2015). «The Disputed Origins of Poland's Smallest Ethnic Minority». Culture.pl. 
  14. ↑ Elinsky, Kate (3 Οκτωβρίου 2022). «Insiders and Outsiders». Jewish Review of Books. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  15. ↑ «תרבות בספרייה הלאומית». live-events.nli.org.il. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  16. ↑ Brook, Kevin Alan (2014-07-29). «THE GENETICS OF CRIMEAN KARAITES» (στα tr). Karadeniz Araştırmaları 42 (42): 69–84. doi:10.12787/KARAM859. ISSN 2536-5126. https://dergipark.org.tr/en/pub/karadearas/issue/10054/123925. 
  17. ↑ Kull, Leon. «The Genetic Signatures of East European Karaites». Jewish Genetics: Abstracts and Summaries. https://www.academia.edu/5718951/The_Genetic_Signatures_of_East_European_Karaites. 
  18. ↑ «THE KARAITES IN ISTANBUL | History of Istanbul». istanbultarihi.ist. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  19. ↑ Радченко, Юрий (2023). «Нацистская политика в отношении славян караимского вероисповедания в Крыму (1941–1944)». Ab Imperio 2023 (3): 77–124. ISSN 2164-9731. https://muse.jhu.edu/pub/178/article/915229/pdf. 
  20. ↑ «Памяти Карамана». karaimspiritual.org. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2024. 
  21. ↑ Blady 2000, σσ. 113–130.
  22. ↑ Golden 2007a, σελ. 9
  23. ↑ Brook 2006 σσ. 110–111, 231.
  24. ↑ «Somewhat Jewish, Fully Russian: Crimea Karaites Recall Past Glory». Haaretz. 2014-03-30. https://www.haaretz.com/jewish/crimea-karaites-welcome-russia-1.5341282. Ανακτήθηκε στις 2019-12-18. 
  25. ↑ «אוצר החכמה». tablet.otzar.org. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2025. 
  26. ↑ 26,0 26,1 «Karaites of Crimea: History and Present-Day Situation in Community». Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2016. 
  27. ↑ Nosonovsky, M.; Shabarovsky, V. (2005). «Караимская община XVI-XVIII веков в Деражном на Волыни». Vestnik EUM 9: 31–52. 
  28. ↑ Shabarovsky, V.V. (2013). Караїми на Волині (Karaites in Volhynia, in Ukrainian). Lutsk: Tverdynya. 
  29. ↑ Shapira, Dan· Lasker, Daniel J. (2011). Eastern European Karaites in the Last Generations. Jerusalem: Ben-Zvi Institute and the Center for the Study of Polish Jewry and its Culture. 
  30. ↑ «Universitas Helsingiensis». Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2016. 
  31. ↑ Nosonovsky, M. (2011). «The Karaite Community in Derażne and its Leader Hazzan Joseph ben Yeshu'ah». Eastern European Karaites in the Last Generations: 17–35. 
  32. ↑ Fisher, Alan W. (1978). The Crimean Tatars. Hoover Press. σελ. 264. ISBN 978-0-8179-6662-1. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2009. 
  33. ↑ YIVO archives, Berlin Collection, Occ E, 3, Box 100, letter dated January 5, 1939.
  34. ↑ Blady 2000 σσ. 125–126.
  35. ↑ Wixman 1984 σελ. 94.
  36. ↑ 36,0 36,1 «Karaites and Karaism: Recent Developments». http://www.cesnur.org/2003/vil2003_kizilov.htm. 
  37. ↑ «The Karaite Encyclopedia by Nathan Schur (Frankfurt, 1995)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2022. 
  38. ↑ Kravchenko, Kristy (26 Δεκεμβρίου 2020). «Karaites of Ukraine. Who are they? • Ukraїner». Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2023. 
  39. ↑ Wilensky, David A. M. (17 June 2021). «Ukraine honors Karaite Jews as 'indigenous,' and Putin is furious». J. https://jweekly.com/2021/06/17/ukraine-honors-karaite-jews-as-indigenous-and-putin-is-furious/. Ανακτήθηκε στις 4 April 2023. 
  40. ↑ «www.karaimskijkatichizis.estranky.cz - 2. Как образовалась религия?». karaimskijkatichizis.estranky.cz. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2025. 
  41. ↑ «A. Malgin. Евреи или тюрки. Новые элементы в идентичности караимов и крымчаков в современном Крыму [Jews or Turks. New elements in the identity of the Karaites and Krypchaks in modern Crimea] (2002)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2012. 
  42. ↑ Moroz, Eugeny (2004). «От иудаизма к тенгрианству. Ещё раз о духовных поисках современных крымчаков и крымских караимов» [From Judaism to Tengrism. Once again about the spiritual quest of the contemporary Krymchaks and Crimean Karaites]» (στα ru). Народ Книги в мире книг [People of the Book in the world of books]: 1–6. http://www.narodknigi.ru/journals/52/ot_iudaizma_k_tengrianstvu/. 
  43. ↑ Kevin Alan Brook· Leon Kull· Adam J. Levin (9 Ιουλίου 2020) [August 28, 2013]. «The Genetic Signatures of East European Karaites». Jewish Genetics: Abstracts and Summaries. 
  44. ↑ Brook, Kevin Alan (29 July 2014). «The Genetics of Crimean Karaites». Karadeniz Araştırmaları 11 (42): 69–84. doi:10.12787/KARAM859. https://dergipark.org.tr/tr/pub/karadearas/issue/10054/123925. Ανακτήθηκε στις 25 June 2022. 
  45. ↑ «Virtual Karaim Museum». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2023. 
  46. ↑ «Lietuvos karaimai: Religija: Šventės». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2022. 
  47. ↑ «Календарь». Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2016. 

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ben-Tzvi, Yitzhak. The Exiled and the Redeemed. Φιλαδέλφεια: Jewish Publication Society, 1957.
  • Blady, Ken. Jewish Communities in Exotic Places. Northvale, N.J.: Jason Aronson Inc., 2000. pp. 115–130.
  • Brook, Kevin Alan. The Jews of Khazaria. 2η εκδ. Rowman & Littlefield Publishers, Inc, 2006.
  • Friedman, Philip. "The Karaites under Nazi Rule". On the Tracks of Tyranny. Λονδίνο, 1960.
  • Green, W.P. "Nazi Racial Policy Towards the Karaites", Soviet Jewish Affairs 8,2 (1978) pp. 36–44
  • Golden, Peter B. (2007a). «Khazar Studies: Achievements and Perspectives». Στο: Golden, Peter B.; Ben-Shammai, Haggai; Róna-Tas, András, επιμ. The World of the Khazars: New Perspectives. Handbook of Oriental Studies. 17. BRILL, σσ. 7–57. ISBN 978-9-004-16042-2. https://books.google.com/books?id=3ZzXjdyK-CEC&pg=PR2. Ανακτήθηκε στις February 13, 2013. 
  • Karaite Judaism: Introduction to Karaite Studies. Edited by M. Polliack. Λέιντεν: Brill Publishers, 2004, 657–708.
  • Kizilov, Mikhail. Karaites Through the Travelers' Eyes: Ethnic History, Traditional Culture and Everyday Life of the Crimean Karaites According to the Descriptions of the Travelers. Qirqisani Center, 2003.
  • Kizilov, Mikhail. "Faithful Unto Death: Language, Tradition, and the Disappearance of the East European Karaite Communities," East European Jewish Affairs 36:1 (2006): 73–93.
  • Krymskiye karaimy: istoricheskaya territoriya: etnokul'tura. Edited by V.S. Kropotov, V.Yu. Ormeli, A. Yu. Polkanova. Simferpol': Dolya, 200
  • Kizilov, Mikhail. Sons of Scripture: The Karaites in Poland and Lithuania in the Twentieth Century. De Gruyter, 2015.
  • Miller, Philip. Karaite Separatism in 19th Century Russia. HUC Press, 1993.
  • Semi, Emanuela T. "The Image of the Karaites in Nazi and Vichy France Documents," Jewish Journal of Sociology 33:2 (December 1990). pp. 81–94.
  • Shapira, Dan. "Remarks on Avraham Firkowicz and the Hebrew Mejelis 'Document'." Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 59:2 (2006): 131–180.
  • Shapira, Dan. "A Jewish Pan-Turkist: Seraya Szapszał (Şapşaloğlu) and His Work 'Qırım Qaray Türkleri'," Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 58:4 (2005): 349–380.
  • Shapira, Dan. Avraham Firkowicz in Istanbul (1830–1832). Paving the Way for Turkic Nationalism. Άγκυρα: KaraM, 2003.
  • Shapshal, S. M.: Karaimy SSSR v otnoshenii etnicheskom: karaimy na sluzhbe u krymskich chanov. Simferopol', 2004
  • Wixman, Ronald. "The Peoples of the USSR: An Ethnographic Handbook". Routledge, 1984.
  • Zajączkowski, Ananiasz. Karaims in Poland: History, Language, Folklore, Science. Panistwowe Wydawn, 1961.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καραΐτες_της_Κριμαίας&oldid=11052125"