Κανονισμός Μποσμάν

Η απόφαση Μποσμάν (γαλ. Arrêt Bosman, αγγλ. Bosman ruling) προήλθε από απόφαση του 1995 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (European Court of Justice) σχετική με την ελεύθερη μετακίνηση εργαζομένων, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την άμεση εφαρμογή του άρθρου 48 της Συνθήκης της Ρώμης του 1957 (μετέπειτα, Άρ. 39 ΣΕΚ).

Η υπόθεση αυτή αφορούσε προσφυγή της Βελγικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας κατά του Βέλγου ποδοσφαιριστή Ζαν-Μαρκ Μποσμάν (Union Royal Belges des Sociétés de Football Association ASBL & others v. Jean-Marc Bosman; Case C-415/93, ECR I-4921) και προκάλεσε μια σημαντική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετική με την ελευθερία μετακίνησης των εργαζομένων μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Με την απόφαση Μποσμάν επιτράπηκε στους επαγγελματίες ποδοσφαιριστές να μεταγράφονται ελεύθερα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όταν λήγει το συμβόλαιό τους με κάποιο σύλλογο. Επίσης, ακυρώθηκαν όσοι κανονισμοί εθνικών ομοσπονδιών χωρών-μελών της Ε.Ε. επέβαλαν περιορισμούς σε τέτοιου είδους μεταγραφές, π.χ. αν επέβαλαν ένα ανώτατο όριο ξένων ποδοσφαιριστών. Η απόφαση αφορούσε μόνο σε ποδοσφαιριστές υπηκόους των χωρών-μελών της Ε.Ε., τους λεγόμενους κοινοτικούς, για τους οποίους επιτρεπόταν πλέον μεταγραφή ανεξαρτήτως αριθμού, σε αντίθεση με τους μη κοινοτικούς, για τους οποίους η κάθε ομοσπονδία διατήρησε τους κανονισμούς της.

Η απόφαση Μποσμάν είναι αποτέλεσμα τριών ξεχωριστών νομικών υποθέσεων, στις οποίες εμπλέκεται ο Βέλγος ποδοσφαιριστής:

• Υπόθεση Βελγικής ομοσπονδίας κατά Μποσμάν (Union royale belge des sociétés de football association ASBL v Jean-Marc Bosman).
• Υπόθεση Λιέρς κατά Μποσμάν και λοιπών (Royal club liégeois SA v Jean-Marc Bosman and others).
• Υπόθεση UEFA κατά Μποσμάν (Union Européenne de Football Association (UEFA) v Jean-Marc Bosman).

Ιστορικό

Ο Βέλγος ποδοσφαιριστής Ζαν-Μαρκ Μποσμάν ήταν παίκτης της βελγικής Λιέγης (R.F.C. de Liège), του οποίου το συμβόλαιο είχε λήξει το 1990. Επιθυμούσε να αλλάξει σύλλογο και να μεταγραφεί στη γαλλική ομάδα Δουνκέρκη (USL Dunkerque). Εντούτοις, η Δουνκέρκη δεν πρόσφερε το ποσό της μεταγραφής που ζητούσε η Λιέγη με αποτέλεσμα η τελευταία να αρνηθεί τη μεταγραφή.

Στο μεταξύ οι αποδοχές του Μποσμάν είχαν μειωθεί καθώς δεν ήταν πλέον παίκτης της πρώτης ομάδας. Προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο κατά του άρθρου 17 των κανονισμών της FIFA του σχετικού με τις μεταγραφές. Έπειτα από μια πολύχρονη και σκληρή δικαστική διαμάχη κέρδισε την υπόθεση στις 15 Δεκεμβρίου 1995. Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι το υπάρχον σύστημα μεταγραφών παρεμποδίζει την ελευθερία μετακίνησης των εργαζομένων και έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 39 (1) της Συνθήκης της Ρώμης. Στον Μποσμάν και σε όλους τους κοινοτικούς ποδοσφαιριστές επιτράπηκε να μεταγράφονται ελευθέρα με τη λήξη του συμβολαίου τους σε οποιονδήποτε σύλλογο χώρας-μέλους της Ε.Ε.

Πριν από την απόφαση αυτή, οι επαγγελματικοί σύλλογοι των περισσότερων χωρών της Ευρώπης μπορούσαν να εμποδίσουν έναν ποδοσφαιριστή τους να υπογράψει σε άλλο σύλλογο ακόμα κι όταν έληγε το συμβόλαιό του. Μετά την απόφαση Μποσμάν αυτό δεν επιτρέπεται. Όταν λήξει το συμβόλαιό του, ο ποδοσφαιριστής διαπραγματεύεται ελεύθερα είτε με τον ίδιο είτε με άλλο σύλλογο. Επίσης, έχει το δικαίωμα να υπογράψει προσύμφωνο με άλλο σωματείο μέχρι κι έξι μήνες πριν από τη λήξη του συμβολαίου του.

Συνέπειες

Ο κανονισμός Μποσμάν επέβαλλε στις εθνικές ομοσπονδίες των χωρών της Ε.Ε. και στην UEFA να προσαρμόσουν τους κανονισμούς τους σχετικά με τους ξένους παίκτες, ώστε να μην αντίκεινται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ως τότε πολλές ομοσπονδίες είχαν θεσπίσει ανώτατο όριο ξένων παικτών ανά σύλλογο. Επίσης, η ΟΥΕΦΑ επέτρεπε στις ομάδες που μετείχαν στις διοργανώσεις της, δηλαδή το Τσάμπιονς Λιγκ, το Κύπελλο Κυπελλούχων και το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ, τρεις το πολύ αλλοδαπούς παίκτες. Μετά την απόφαση Μποσμάν, ο περιορισμός αυτός δεν αφορούσε πλέον τους κοινοτικούς αλλά τους μη κοινοτικούς παίκτες.

Σταδιακά, η έννοια του κοινοτικού παίκτη διευρύνθηκε και δεν αφορούσε μόνο στους ποδοσφαιριστές πολίτες των χωρών-μελών της Ε.Ε. αλλά σε όλους τους Ευρωπαίους ποδοσφαιριστές. Η εφαρμογή του κανονισμού Μποσμάν έφερε πολλές αλλαγές στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Το θετικό του ήταν ότι η σχέση σωματείου – παίκτη έγινε πιο ξεκάθαρη και ρυθμίζεται αποκλειστικά από το συμβόλαιο ομάδας (εργοδότη) – ποδοσφαιριστή (εργαζόμενου). Οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές απελευθερώθηκαν από την αυθαιρεσία των σωματείων, τα οποία πολλές φορές δεν επέτρεπαν τη μεταγραφή τους ζητώντας υπέρογκα ποσά από άλλα σωματεία, ενώ δεν πρόσφεραν αντίστοιχα ποσά για την ανανέωση του συμβολαίου του παίκτη.

Το αρνητικό του κανονισμού Μποσμάν είναι ότι πληθώρα ποδοσφαιριστών με κοινοτικό διαβατήριο μεταγράφηκαν ακόμα και σε ημιεπαγγελματικά σωματεία Β΄ και Γ΄ κατηγορίας άλλων χωρών, αλλοιώνοντας την φυσιογνωμία των τοπικών πρωταθλημάτων και εμποδίζοντας την εξέλιξη των αυτοχθόνων ταλέντων. Όπως είναι φυσικό αυτό είχε επιπτώσεις στις εθνικές ομάδες των χωρών μελών της Ε.Ε.

Αντιδράσεις ΦΙΦΑ – ΟΥΕΦΑ

- Στις 21 Απριλίου 2005 οι 52 ομοσπονδίες – μέλη της UEFA αποφάσισαν να προετοιμάσουν ένα νέο κανονισμό αποφασίζοντας να αυξηθεί ο αριθμός των αυτοχθόνων ποδοσφαιριστών, ώστε να απαλύνουν τις αρνητικές επιπτώσεις του κανονισμού Μπόσμαν. Αλλά στο θέμα αυτό πολλά μεγάλα επαγγελματικά σωματεία αντιδρούν.

- Στις 30 Μαΐου 2008 εγκρίθηκε από το συνέδριο της FIFA σχέδιο του προέδρου της παγκόσμιας ομοσπονδίας ποδοσφαίρου Γιόζεφ Μπλάτερ, για σταδιακή μείωση του αριθμού των ξένων παικτών που αγωνίζονται στις ενδεκάδες των ομάδων. Εισηγείται έξι ντόπιους και πέντε ξένους. Το σχέδιο δύσκολα θα μπορέσει να εφαρμοστεί, επειδή συγκρούεται με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί ελεύθερης διακίνησης εργατικού δυναμικού.

Ο επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση δήλωσε χαρακτηριστικά: «Βγάζουμε κόκκινη κάρτα». Από την άλλη, ο πρόεδρος της UEFA Μισέλ Πλατινί υποστήριξε το σχέδιο αλλά δεν παρέλειψε να προειδοποιήσει ότι οι ομοσπονδίες της Ευρώπης κινδυνεύουν να οδηγηθούν στα δικαστήρια από τις ομάδες που θα θεωρήσουν ότι πλήττονται τα συμφέροντά τους. Υπάρχουν δεδικασμένα που δυστυχώς δεν θα μπορέσει να προσπεράσει η ΦΙΦΑ.

Συνέπειες σε άλλα σπορ

Ο κανονισμός Μποσμάν προκάλεσε μια παρόμοια υπόθεση μεταξύ της ΦΙΜΠΑ και των ομάδων μπάσκετ το 2000. Με την προσφυγή οι ομάδες ζητούσαν και πέτυχαν να θεωρηθεί παράνομη απόφαση της ΦΙΜΠΑ που απαγόρευε τη μετακίνηση ενός μπασκετμπολίστα σε άλλο σύλλογο κατά τη διάρκεια της ίδιας σεζόν.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Text of the ECJ Ruling
• Pearson, Geoff. The Bosman Case, EU Law and the Transfer System. Football Industry Group, University of Liverpool. Retrieved on 2008-01-24.
• http://www.sigmalive.com/sports/columns/zacharias%20kyriakou/27927