Κίρκη Έβρου
Συντεταγμένες: 40°58′30″N 25°47′30″E / 40.97500°N 25.79167°E
| Κίρκη | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Μακεδονίας-Θράκης |
| Περιφέρεια | Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Έβρου |
| Δήμος | Αλεξανδρούπολης |
| Δημοτική Ενότητα | Αλεξανδρούπολης |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θράκη |
| Νομός | Έβρου |
| Υψόμετρο | 205 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 57 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Κιρκάκιοϊ (Κιρκάς) |
| Ταχ. κώδικας | 693 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2551 |
Η Κίρκη είναι οικισμός του Δήμου Αλεξανδρούπολης στον νομό Έβρου. Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του νομού, στην κοιλάδα του μικρού ποταμού Ειρήνη. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021, ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 57 κατοίκους.[1]
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η περιοχή της Κίρκης κατοικείται από την αρχαιότητα, όπως καταδεικνύουν αρχαιολογικά ευρήματα άγνωστης χρονολόγησης που έχουν εντοπιστεί στην ευρύτερη περιοχή. Περί τα δύο χιλιόμετρα βορειοανατολικά του οικισμού, σε ύψωμα έχει εντοπιστεί οχυρωματικός περίβολος μήκους 198 μέτρων, κατασκευασμένος από ακανόνιστες πέτρες χωρίς συνδετικό υλικό, ο οποίος περιβάλλει την κορυφή του λόφου. Λίγο χαμηλότερα διακρίνεται δεύτερος περίβολος μήκους 80 μέτρων, όπου σώζεται και τετράγωνος πύργος.
Σε απόσταση περίπου δέκα χιλιομέτρων ανατολικά, στην τοποθεσία Λόφος (γνωστός και ως Τσεπέλ-Καγκιά), έχουν εντοπιστεί αρχιτεκτονικά κατάλοιπα όπως περίβολοι, τοίχοι, σκαλοπάτια και θεμέλια κυκλικών κτισμάτων, καθώς και λαξευμένο πιθάρι σε βράχο. Το σημαντικότερο εύρημα της περιοχής θεωρείται ένα ανάγλυφο που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής και χρονολογείται στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ.
Πρόσφατες ανασκαφές σε βραχώδη πλαγιά βορειοανατολικά του οικισμού έφεραν στο φως τάφους που αποδίδονται στην αρχαία θρακική φυλή των Κικόνων, με χρονολόγηση από τον 11ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ.[2] Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Γ. Μπακαλάκη, τα αρχαιολογικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι ο οικισμός υπήρχε ήδη από τον 2ο αιώνα π.Χ.
Κατά τις αρχές του 20ού αιώνα, στην Κίρκη λειτουργούσε ελληνική αστική σχολή με 50 μαθητές, καθώς και παρθεναγωγείο στο οποίο φοιτούσαν 40 μαθήτριες.[3]
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η σημερινή ονομασία του χωριού είναι Κίρκη, ενώ έως το 1920 ήταν γνωστό με την ονομασία Κιρκάς ή Κιρκάκιοϊ. Η ονομασία αυτή αποδίδεται στο τοπωνύμιο «Κιρκ-χαν», από τις τουρκικές λέξεις kırk (σαράντα) και han (χάνι), που σημαίνει «το χάνι των σαράντα». Η φράση πιθανώς αναφέρεται σε σταθμό φιλοξενίας ή εμπορική στάση που υπήρχε στην περιοχή κατά τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο.[4]
Γεωγραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Κίρκη ανήκει στον Δήμο Αλεξανδρούπολης και βρίσκεται 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης.[5] Βρίσκεται σε ορεινή περιοχή, στην οποία κυριαρχούν δάση δρυός και πεύκου,[6] που αποτελούν απόληξη του δάσους της Δαδιάς. Η ευρύτερη περιοχή είναι γνωστή για την οικολογική της σημασία, καθώς φιλοξενεί σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας και αποτελεί τμήμα προστατευόμενης ζώνης.[7]
Δυτικά του οικισμού πηγάζει ο ποταμός Ειρήνη, ο οποίος διασχίζει την κοιλάδα και εκβάλλει στο Θρακικό Πέλαγος, ανατολικά της Αλεξανδρούπολης. Η κοιλάδα χαρακτηρίζεται από ήπιο ανάγλυφο και πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο, με παράπλευρες ρεματιές που διαμορφώνουν τη γεωμορφολογία της περιοχής.[8] Γεωλογικά, στην περιοχή απαντώνται γνεύσιοι και άλλα μεταμορφωσιγενή πετρώματα, που επηρεάζουν τη βλάστηση και τη χρήση της γης.[9]
Η θέση της Κίρκης, κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα και σε απόσταση περίπου 310 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη, της προσδίδει στρατηγικό χαρακτήρα.[10]
Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Μήνας | Μέση Θερμοκρασία (°C) | Υψηλότερη Θερμοκρασία (°C) | Χαμηλότερη Θερμοκρασία (°C) |
|---|---|---|---|
| Ιανουάριος | 5 | 9 | 1 |
| Φεβρουάριος | 6 | 10 | 2 |
| Μάρτιος | 9 | 14 | 4 |
| Απρίλιος | 14 | 18 | 8 |
| Μάιος | 19 | 23 | 15 |
| Ιούνιος | 24 | 30 | 18 |
| Ιούλιος | 28 | 35 | 22 |
| Αύγουστος | 28 | 35 | 22 |
| Σεπτέμβριος | 22 | 27 | 17 |
| Οκτώβριος | 15 | 20 | 10 |
| Νοέμβριος | 9 | 14 | 5 |
| Δεκέμβριος | 5 | 8 | 2 |
Μετεωρολογικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Παράμετρος | Τιμή | Σχόλιο |
|---|---|---|
| Μέση Ετήσια Θερμοκρασία | 14,5 °C | Ήπιο ηπειρωτικό κλίμα |
| Μέγιστη Θερμοκρασία που έχει καταγραφεί | 42,0 °C | Καύσωνας Ιούλιος |
| Ελάχιστη Θερμοκρασία που έχει καταγραφεί | -14,0 °C | Βαρύς χειμώνας Ιανουάριος |
| Μέση Ετήσια Βροχόπτωση | 620 mm | Σχετικά ξηρό |
| Μήνας με τη μεγαλύτερη βροχόπτωση | Δεκέμβριος | Χειμερινές βροχές |
| Μήνας με τη μικρότερη βροχόπτωση | Αύγουστος | Ξηρός και θερμός |
| Μέρες με χιόνι ανά έτος | ~10 | Κυρίως Δεκ–Φεβ |
| Μέρες με καύσωνα (>37 °C) | ~15 | Ιούλιος–Αύγουστος |
| Πηγή: meteo.gr, Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) | ||
Χλωρίδα και Πανίδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Κατηγορία | Είδη | Παρατηρήσεις |
|---|---|---|
| Δέντρα | Πεύκα (Pinus brutia), Δρυς (Quercus pubescens), Κουμαριά, Σφενδάμι | Δασώδης περιοχή με μεσογειακή και ηπειρωτική βλάστηση |
| Θάμνοι και ποώδη | Φασκομηλιά, Ρίγανη, Θυμάρι, Ασφόδελοι | Πλούσια μεσογειακή θαμνώδης βλάστηση |
| Πτηνά | Γερακίνες, Αετοί, Κουκουβάγιες, Τρυγόνια | Η περιοχή φιλοξενεί αρπακτικά λόγω γειτνίασης με το Δάσος Δαδιάς |
| Θηλαστικά | Αλεπού, Σκαντζόχοιρος, Αγριόγατα, Κουνάβι | Τυπική πανίδα ημιορεινών οικοσυστημάτων |
| Ερπετά και Αμφίβια | Σαύρες, Δενδροβάτραχοι, Νερόφιδα, Χελώνες | Συχνά σε αγρούς και ρέματα |
| Έντομα | Πεταλούδες, Μέλισσες, Σκαθάρια, Τζίτζικες | Πλούσια ποικιλία, σημαντική για την επικονίαση |
| Πηγή: Παρατηρήσεις από την ευρύτερη περιοχή της Δαδιάς και του Έβρου | ||
Απογραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1981 | 294[11] |
| 1991 | 199[12] |
| 2001 | 116[13] |
| 2011 | 75[14] |
| 2021 | 57 |
Οικονομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η οικονομία της Κίρκης βασίστηκε παραδοσιακά στη γεωργία και την κτηνοτροφία, ενώ σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και η μεταλλευτική δραστηριότητα κατά τον 20ό αιώνα. Τα μεταλλεία μολύβδου και ψευδαργύρου αποτέλεσαν βασική πηγή απασχόλησης για τους κατοίκους της περιοχής έως το 1997. Αν και η δραστηριότητα αυτή συνέβαλε στην τοπική οικονομία, προκάλεσε και σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.[15]
Μετά την παύση της εξόρυξης, η περιοχή στράφηκε στην αξιοποίηση του φυσικού και πολιτιστικού της πλούτου μέσω της ανάπτυξης ήπιων μορφών τουρισμού, όπως η πεζοπορία, η περιήγηση σε αρχαιολογικούς χώρους και η συμμετοχή σε τοπικές εκδηλώσεις. Παράλληλα, έχουν προταθεί παρεμβάσεις για την ανασυγκρότηση του οικισμού, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης παλαιών κατοικιών και της δημιουργίας πρότυπου παραδοσιακού οικισμού.[16]
Μεταλλεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Κίρκη είναι γνωστή για τα μεταλλεία μολύβδου και ψευδαργύρου που λειτούργησαν κυρίως στον 20ό αιώνα. Δύο βασικά συγκροτήματα εξόρυξης και επεξεργασίας βρίσκονταν σε απόσταση 6 και 3 χιλιομέτρων αντίστοιχα από τον οικισμό. Το σημαντικότερο μεταλλείο, γνωστό ως Άγιος Φίλιππος, λειτούργησε κατά περιόδους από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έως το 1997. Αρχικά βρισκόταν υπό γερμανικό έλεγχο, ενώ αργότερα περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο και τελικά σε ιδιωτική εκμετάλλευση.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, εξορύχθηκαν περίπου 200.000–220.000 τόνοι μεταλλεύματος, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε εμπλουτισμό στο σχετικό εργοστάσιο.[17] Οι εγκαταστάσεις περιλάμβαναν εργοστάσιο επεξεργασίας, ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες, εργαστήρια, αποθήκες και οικήματα για το προσωπικό. Ωστόσο, η χρήση τοξικών ουσιών (όπως το κυάνιο) χωρίς επαρκείς ελέγχους επέφερε περιβαλλοντική υποβάθμιση και προβλήματα υγείας στους κατοίκους, γεγονός που συνέβαλε στην οριστική διακοπή της λειτουργίας τους.[18][19] Σήμερα, οι εγκαταστάσεις παραμένουν εγκαταλελειμμένες και υποβαθμισμένες, ενώ εξακολουθούν να εγείρουν ζητήματα δημόσιας ασφάλειας και περιβαλλοντικού κινδύνου.[20]
Συγκοινωνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Κίρκη είναι προσβάσιμη οδικώς μέσω της Εγνατίας Οδού, η οποία συνδέει την περιοχή με τα αστικά κέντρα της Θράκης και της Βόρειας Ελλάδας. Επιπλέον, ο οικισμός εξυπηρετείται από τον σιδηροδρομικό σταθμό της γραμμής Θεσσαλονίκης–Αλεξανδρούπολης, διευκολύνοντας την πρόσβαση προς γειτονικούς προορισμούς και μεγαλύτερα κέντρα.[8]
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δ. Καρακούσης, Θράκη: Τουριστικός Ιστορικός Αρχαιολογικός Οδηγός
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4
- Α. Καζατζής, Κίρκη Έβρου - Η μάγισσα ή η μαγεία της φύσης
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Θράκη Ηλεκτρονικός Θησαυρός
- ↑ Πατρίδα μου
- ↑ Βαλσαμίδης, Πασχάλης (2004). «Τα ελληνικά σχολεία στο βιλαέτι Αδριανουπόλεως». Δελτίο Εταιρείας Μελέτης της καθ' ημάς Ανατολής. Α΄. Αθήνα. σελ. 152.
- ↑ Κίρκη Έβρου - terrabook.com
- ↑ «Χιλιομετρικές Αποστάσεις Ν. Έβρου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2015.
- ↑ «Κίρκη ΕΒΡΟΥ, Δήμος ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ | buk.gr». buk.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Βιότοπος Κίρκης». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2023.
- 1 2 Γραφές, Πολιτών (23 Οκτωβρίου 2023). «Γεωμορφολογία, γεωλογία, τα μεταλλεία και προοπτικές αξιοποίησης της περιοχής Κίρκης». Παρατηρητής της Θράκης. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2025.
- ↑ «Γεωλογία Θράκης». ecothraki.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2025.
- ↑ «ΠΕ Έβρου». Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. 2 Μαΐου 2025. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2025.
- ↑ Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981
- ↑ «Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 17ης Μαρτίου 1991» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2015.
- ↑ Απογραφή 2001
- ↑ Απογραφή 2011
- ↑ «Κίρκη: Η ιστορία ενός εγκαταλελειμμένου μεταλλείου (φωτό και βίντεο)». AlterThess.gr. 2 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2025.
- ↑ «Προτάσεις για την ανασυγκρότηση του οικισμού της Κίρκης». Έβρος Μετά. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2025.
- ↑ Γεωμορφολογία, γεωλογία, κοιτασματολογία και τα μεταλλεία της περιοχής Κίρκης
- ↑ Τα μεταλλεία Κίρκης και εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων
- ↑ Κίρκη: Η ιστορία ενός εγκαταλελειμμένου μεταλλείου
- ↑ Τα μεταλλεία της Κίρκης[νεκρός σύνδεσμος]