Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		কাজী নজরুল ইসলাম (Βεγγαλικά)
Προφορά
Γέννηση24  Μαΐου 1899[1]
Churulia
Θάνατος29  Αυγούστου 1976[1]
Ντάκα
Αιτία θανάτουPick disease
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςMausoleum of Kazi Nazrul Islam (23°44′6″ s. š., 90°23′41″ v. d.)
Χώρα πολιτογράφησηςΒρετανικές Ινδίες
Ινδία (έως 1976)
Dominion of India
Μπανγκλαντές (Φεβρουάριος 1976 – Αύγουστος 1976)[2]
ΘρησκείαΣουνιτισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαμπενγκάλι γλώσσα
Ομιλούμενες γλώσσεςμπενγκάλι γλώσσα[3]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιητής
μεταφραστής
συγγραφέας
τραγουδιστής[4]
στρατιώτης
Αξιοσημείωτο έργοΝοτουνέρ Γκάαν
Mrityukshuda
Agniveena
Bandhan Hara
Bisher Bashi
Sanchita
Dolan-chanpa
Οικογένεια
ΤέκναKazi Sabyasachi
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςhavaldar
Πόλεμοι/μάχεςΑ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςEkushey Padak
Independence Award in Literature (1977)[5]
Πάντμα Μπούσαν
Ιστότοπος
www.nazrul.org
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ (αγγλ. Kazi Nazrul Islam, βεγγαλ. কাজী নজরুল ইসলাম, 24 Μαΐου 1899 – 29 Αυγούστου 1976) ήταν Βεγγαλέζος ποιητής, συγγραφέας, δημοσιογράφος και μουσικός[6] Αναδείχθηκε ως ο εθνικός ποιητής του Μπανγκλαντές. Ο Νότζρουλ άφησε πίσω του μεγάλο έργο, αποτελούμενο από ποιήματα, μουσική, διηγήματα και μυθιστορία, με θέματα όπως η ισότητα, η δικαιοσύνη, ο αντιιμπεριαλιστικός αγώνας, η ανθρωπότητα, η εξέγερση ενάντια στην καταπίεση και η θρησκευτική αφιέρωση.[7] Ο ακτιβισμός του Νότζρουλ Ισλάμ υπέρ της πολιτικής και κοινωνικής δικαιοσύνης, καθώς και το ποίημά του με τίτλο «Bidrohī» (= «ο επαναστάτης» στη βεγγαλική γλώσσα), του εξασφάλισαν την προσωνυμία «εξεγερμένος ποιητής».[8] Οι μουσικές συνθέσεις του δημιούργησαν το δικό του είδος αβάν-γκαρντ μουσικής, που επονομάσθηκε Nazrul Geeti («μουσική του Νότζρουλ»).[9][10][11][12]

Γεννημένος σε μια οικογένεια Βεγγαλέζων Μουσουλμάνων ιεροδικών (κάτζι, πρβλ. τη λ. καδής) από το Μπουρντουάν (σήμερα η περιοχή ανήκει στην πολιτεία Δυτική Βεγγάλη της Ινδίας)[13], ο Νότζρουλ Ισλάμ έλαβε θρησκευτική εκπαίδευση και στα νιάτα του ήταν μουεζίνης σε τοπικό τζαμί. Μετά εργάσθηκε σε μια επαρχιακή μουσικοθεατρική ομάδα, όπου έμαθε για την ποίηση, το θέατρο και τη λογοτεχνία[14]. Υπηρέτησε στον Βρετανικό Ινδικό Στρατό το 1917, έχοντας ως βάση το Καράτσι. Μετά το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ο Νότζρουλ Ισλάμ εδραιώθηκε ως δημοσιογράφος στην Καλκούτα. Ως τέτοιος, επέκρινε το βρετανικό καθεστώς και κάλεσε σε επανάσταση με περίφημα ποιήματά του όπως το «Bidrohī» και το «Bhangar Gan» (= «το τραγούδι της καταστροφής»),[15], καθώς και με κείμενα στο περιοδικό που εξέδωσε, τον Κομήτη (Dhumketu). Ο εθνικιστικός ακτιβισμός του στο κίνημα για την ανεξαρτησία της Ινδίας οδήγησε σε συχνές φυλακίσεις του από την αποικιακή βρετανική διοίκηση. Στη φυλακή ήταν που συνέγραψε το «Rajbôndīr Jôbanbôndī» (= «Η κατάθεση ενός πολιτικού κρατουμένου»).[16] Αργότερα τα κείμενά του ενέπνευσαν σε μεγάλο βαθμό και τους Βεγγαλέζους του τότε Ανατολικού Πακιστάν κατά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας του Μπανγκλαντές.

Ο Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ ήταν αντίθετος με κάθε μορφή μισαλλοδοξίας και διακρίσεων, είτε με βάση τη θρησκεία, είτε με βάση την κάστα, είτε με βάση το φύλο.[17] Συνέγραψε πεζογραφία και δοκίμια, αλλά είναι γνωστότερος για τα ποιήματα και τα τραγούδια του. Εισήγαγε τα γκαζάλ (ερωτικές ωδές με αραβική προέλευση) στη βεγγαλική γλώσσα[18][19][20], ενώ είναι γνωστός και για την εκτεταμένη χρήση λέξεων στο έργο του.[21][22][23] Ο Νότζρουλ Ισλάμ έγραψε τους στίχους και συνέθεσε τη μουσική για περίπου 4.000 τραγούδια, πολλά εκ των οποίων ηχογραφήθηκαν σε δίσκους γραμμοφώνου.[24] To 1942, σε ηλικία 43 ετών, άρχισε να επηρεάζεται από μια άγνωστη ασθένεια, χάνοντας τη φωνή του και τη μνήμη του. Μια ιατρική ομάδα στη Βιέννη διέγνωσε την πάθηση ως τη νόσο του Pick[25], μια σπάνια εκφυλιστική ασθένεια του εγκεφάλου χωρίς θεραπεία. Αυτή προκάλεσε τη σταθερή επιδείνωση της υγείας του ποιητή και τον υποχρέωσε να ζει σε σχετική απομόνωση. Για αρκετά χρόνια είχε εισαχθεί στο ψυχιατρικό νοσοκομείο του Ράντσι, αλλά μετά από πρόσκληση της κυβερνήσεως του Μπανγκλαντές, η οικογένεια του Νότζρουλ Ισλάμ τον μετέφερε στο Μπανγκλαντές και το 1972 εγκαταστάθηκαν στην Ντάκα. Απεβίωσε εκεί τέσσερα χρόνια αργότερα, σε ηλικία 77 ετών.[20]

Τα πρώιμα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Νότζρουλ Ισλάμ γεννήθηκε την Τετάρτη 24 Μαΐου 1899 στο χωριό Τσουρούλια του Διαμερίσματος Μπουρντουάν (σήμερα Πασίμ Μπάρνταμαν), στην τότε Προεδρία της Βεγγάλης (σήμερα στη Δυτική Βεγγάλη της Ινδίας).[26][27] Γεννήθηκε σε αρχοντική οικογένεια (Ταλούκνταρ) και ήταν ο δεύτερος από 4 τέκνα[28][29]: Ο Νότζρουλ Ισλάμ είχε δύο αδελφούς, τον Κάτζι Σααχίμπτζαν και τον Κάτζι Αλή Χουσεΐν, και μια αδελφή, την Ούμε Κουλσούμ. Το παρατσούκλι του ίδιου ήταν Dukhu Miañ (দুখু মিঞা, κυριολεκτικά «ο πένθιμος»). Ο πατέρας του Νότζρουλ Ισλάμ, ο Κάτζι Φακήρ Αχμέτ, ήταν ο ιμάμης και φροντιστής του τοπικού τζαμιού στο Πιρπουκούρ και του μαυσωλείου του Χατζή-Παχλαουάν.[30] Η μητέρα του Νότζρουλ Ισλάμ ήταν η Ζαχίντα Χατούν. Ο Νότζρουλ Ισλάμ έλαβε έτσι φυσιολογικά θρησκευτική εκπαίδευση σε ένα μακτάμπ και έναν μεντρεσέ, που διοικούνταν από ένα τζαμί και ένα ντάργα (ιερό των Σούφι) αντίστοιχα. Εκεί μελέτησε το Κοράνιο, τα Χαντίθ, την ισλαμική φιλοσοφία και θεολογία. Ο πατέρας του πέθανε το 1908, οπότε στην ηλικία των δέκα ετών ο Νότζρουλ Ισλάμ πήρε τη θέση του ως επιμελητής του τζαμιού για να συντηρήσει την οικογένειά του. Βοηθούσε επίσης τους δασκάλους στο σχολείο. Αργότερα εργάστηκε ως μουεζίνης στο τζαμί.[31][32]

Καθώς απέκτησε ένα ενδιαφέρον για το λαϊκό θέατρο, ο Νότζρουλ Ισλάμ εντάχθηκε σε ένα λέτο (περιοδεύοντα θίασο) που διεύθυνε ο θείος του, ο Φαζλ Καρίμ. Εργάστηκε και ταξίδεψε μαζί τους, μαθαίνοντας να παίζει, καθώς και γράφοντας τραγούδια και ποιήματα για τα έργα και τα μιούζικαλ.[26] Μέσα από το θέατρο και τις εμπειρίες του, ο Νότζρουλ Ισλάμ άρχισε να μελετά τη βεγγαλική και τη σανσκριτική λογοτεχνία, καθώς και ινδικές γραφές, όπως τις Πουράνες. Ο Νότζρουλ Ισλάμ συνέγραψε λαϊκά έργα για τον θίασο, τα οποία περιελάμβαναν το Chāshār Shōng (= «το δράμα ενός χωρικού»), και έργα για χαρακτήρες από τη Μαχαμπαράτα, συμπεριλαμβανομένων των έργων Shokunībōdh (= «ο φόνος του Σακούνι»), Rājā Judhisthirer Shōng (= «Το δράμα του βασιλιά Γιουντισθίρα»), Dātā Kōrno (= «ο φιλάνθρωπος Κάρνα), αλλά και βιογραφικά έργα για νεότερα ιστορικά πρόσωπα, όπως τα Ākbōr Bādshāh («Άκμπαρ ο Αυτοκράτορας»), Kobi Kālidās (= «ο ποιητής Καλιντάσα») και Bidyan Hutum (= «η σοφή κουκουβάγια»).

Το 1910 ο Νότζρουλ Ισλάμ εγκατέλειψε τον θίασο και εγγράφηκε στο Γυμνάσιο Σήρσολ Ρατζ στο προάστιο Ρανιγκάντζ του Ασανσόλ. Στο σχολείο επηρεάσθηκε από τον δάσκαλό του, έναν ακτιβιστή του μυστικού κινήματος ανεξαρτησίας Jugantar, τον Nibaran Chandra Ghatak, και άρχισε μια δια βίου φιλία με τον συμμαθητή του και μετέπειτα επίσης συγγραφέα Sailajananda Mukhopadhyay. Αργότερα μεταφέρθηκε στο Αγγλικό Γυμνάσιο του Μαθρούν, όπου είχε καθηγητή τον διευθυντή του σχολείου και ποιητή Kumud Ranjan Mullick. Μη δυνάμενος να συνεχίσει να πληρώνει τα δίδακτρά του, ο Νότζρουλ Ισλάμ εγκατέλειψε το σχολείο και εντάχθηκε σε μια ομάδα καβιγκάν (είδους ομάδας τραγουδιστών της Βεγγάλης). Αργότερα πήρε θέσεις εργασίας ως μαγείρας σε ένα γνωστό αρτοποιείο της περιοχής, καθώς και ως παρασκευαστής σε μια καντίνα τσαγιού στην πόλη του Ασανσόλ. Το 1914 ο Νότζρουλ Ισλάμ σπουδάζει στο Σχολείο Δαριραμπούρ (τη σημερινή Κρατική Ακαδημία Ναζρούλ) στη μικρή πόλη Τρίσαλ (στη σημερινή Επαρχία Μίμενσινγκ του Μπανγκλαντές). Μεταξύ άλλων θεμάτων, ο Νότζρουλ Ισλάμ μελέτησε τη βεγγαλική, τη σανσκριτική και την αραβική γλώσσα, την περσική λογοτεχνία και την ινδουστανική κλασική μουσική με δασκάλους που εντυπωσιάσθηκαν από την αφοσίωσή του και την επιδεξιότητά του.[31][33][34]

Ο Νότζρουλ Ισλάμ μαθήτευσε στο σχολείο μέχρι το ισοδύναμο της Α΄ Λυκείου, αλλά δεν εμφανίσθηκε για την προκαταρκτική εισαγωγική εξέταση για πανεπιστήμια. Αντί για αυτό, στα τέλη του 1917, σε ηλικία 18 ετών, κατατάχθηκε στον Βρετανικό Ινδικό Στρατό. Κίνητρά του ήταν κυρίως η νεανική του τάση για περιπέτεια και ένα ενδιαφέρον για τα γενικότερα πολιτικά πράγματα της εποχής.[35] Βρέθηκε στο 49ο Σύνταγμα Πεζικού της Βεγγάλης και πέρασε τους μήνες του στον στρατό στο στρατόπεδο του Καράτσι, όπου έγραψε τα πρώτα μη θεατρικά πεζά του κείμενα και τα πρώτα του ποιήματα. Παρά το ότι δεν είδε ποτέ μια πραγματική μάχη, προάχθηκε από απλό στρατιώτη σε λοχία (χαβιλντάρ) και ήταν εφοδιαστής στη μεραρχία του.[36]

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Νότζρουλ Ισλάμ διάβασε εκτενώς τα έργα του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ και του Σαράτ Τσάντρα Τσατοπαντιάι, καθώς και των Περσών ποιητών Χαφέζ, Ομάρ Καγιάμ και Τζελαλεντίν Ρουμί. Επίσης έμαθε για την περσική ποίηση από τον μαβλαβί του συντάγματός του, έπαιζε μουσική και ακολούθησε τα λογοτεχνικά του ενδιαφέροντα. Το πρώτο πεζογράφημά του, «Η ζωή ενός αλήτη» (Baunduler Atmakahini), δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 1919. Το ποίημα του «Μουκτί» (= ελευθερία) δημοσιεύθηκε από το Μουσουλμανικό Λογοτεχνικό Περιοδικό της Βεγγάλης (Bangiya Mussalman Sahitya Samiti) τον Ιούλιο του 1919.

Σταδιοδρομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ ως οργανοπαίκτης του σιτάρ

Ο Νότζρουλ Ισλάμ εγκατέλειψε τον Βρετανικό Ινδικό στρατό το 1920, όταν διαλύθηκε το 49ο Σύνταγμα της Βεγγάλης[37], και εγκαταστάθηκε στην Καλκούτα. Εντάχθηκε στο προσωπικό του Μουσουλμανικού Λογοτεχνικού Περιοδικού της Βεγγάλης και δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα, το Bandhan-hara (বাঁধন-হারα = «ελευθερία από τα δεσμά») το 1920. Συνέχισε να εργάζεται εκεί τα επόμενα επτά χρόνια. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του, η οποία περιελάμβανε τα «Bodhan», «Shat-il-Arab», «Kheya-parer Tarani» και «Badal Prater Sharab», εγκωμιάσθηκε από τους κριτικούς.

Αναμνηστική πλάκα για τον Νότζρουλ Ισλάμ στη φυλακή του Χούγκλυ
Νότζρουλ Ισλάμ στον ρόλο του Νάραντα, στο θεατρικό έργο Ντρούμπα

Ο Νότζρουλ Ισλάμ μεγάλωσε κοντά σε άλλους νέους Μουσουλμάνους συγγραφείς, ενώ εργάσθηκε στη Μουσουλμανική Λογοτεχνική Εταιρεία της Βεγγάλης, συμπεριλαμβανομένων των Μοχάμεντ Μοζαμέλ Χακ, Κάτζι Αμπντουλ Γουάντουτ και του Μοχάμαντ Σαχιντουλάχ. Ο Νότζρουλ Ισλάμ και ο Σαχιντουλάχ παρέμειναν κοντά σε όλη τους τη ζωή. Σύχναζε τακτικά στους συλλόγους-λέσχες των συγγραφέων, των ποιητών και των διανοουμένων της Καλκούτας, όπως ο Γκατζεντάρ Άντα και ο Μπαρατίγια Άντα. Ο Ναζρούλ δεν είχε την τυπική εκπαίδευση του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ και ως αποτέλεσμα τα ποιήματά του δεν ακολούθησαν τις λογοτεχνικές πρακτικές που καθιέρωσε ο Ρ. Ταγκόρ. Εξαιτίας αυτού αντιμετώπισε κριτική από τους οπαδούς του Ταγκόρ.[38] Παρά τις διαφορές τους, ο Ναζρούλ έψαχνε τον Ραμπίντραναθ Ταγκόρ ως μέντορα.[31] Το 1921 ο Νότζρουλ Ισλάμ αρραβωνιάστηκε με τη Νάργκις, την ανιψιά ενός γνωστού Μουσουλμάνου εκδότη, του Αλί Ακμπάρ Χαν, στο Νταουλατπούρ, στο Διαμέρισμα Κομίλα.[39] Στις 18 Ιουνίου 1921, την ημέρα του γάμου, μετά από δημόσια επιμονή του Χαν να συμπεριληφθεί στο συμβόλαιο γάμου ο όρος «Ο Νότζρουλ Ισλάμ πρέπει να κατοικεί στο Νταουλατπούρ μετά τον γάμο», ο Νότζρουλ Ισλάμ έφυγε από την τελετή γάμου.

Ο Νότζρουλ Ισλάμ έφτασε στην κορυφή της φήμης του ήδη το 1922 με το «Bidrohī» (= «ο επαναστάτης» στη βεγγαλική γλώσσα), το οποίο παραμένει το πιο διάσημο έργο του, κερδίζοντας τον θαυμασμό της ινδικής λογοτεχνικής κοινότητας για την περιγραφή ενός επαναστάτη. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Μπιτζλί (বিজলী, = «αστραπή»), και η επαναστατική γλώσσα και το θέμα του έτυχαν καλής αποδοχής, συμπίπτοντας χρονικά με το Κίνημα μη-συνεργασίας, την πρώτη μαζική εθνική εκστρατεία πολιτικής ανυπακοής κατά της βρετανικής κυριαρχίας. Ο Νότζρουλ Ισλάμ εξερευνά στο ποίημα αυτό τις διαφορετικές δυνάμεις που λειτουργούν σε έναν επαναστάτη, τον καταστροφέα και τον διατηρητή που είναι σε θέση να εκφράσει οργή, καθώς και την ομορφιά και ευαισθησία. Συνέχισε στο ίδιο πνεύμα με τη συγγραφή του «Pralayollas» (= «καταστροφική ευφορία») και της πρώτης ανθολογίας ποιημάτων του, της Agni-veena (অগ্নি-বীণা, = «φλογερή λύρα» ή «φλογερό λαούτο») το 1922, που απήλαυσε εμπορική και κριτική επιτυχία. Επίσης δημοσίευσε έναν τόμο διηγημάτων, το Byathar Dan ব্যথার দান (= «δώρα της λύπης» ή «προσφορά πόνου»)[40], και το «Yugbani» (যুগবাণী), μια ανθολογία από δοκίμια[41][42].

Ο Νότζρουλ Ισλάμ ξεκίνησε, στις 12 Αυγούστου 1922, να εκδίδει ένα περιοδικό, το Dhumketu (ধূমকেতু, = «κομήτης»), που ήταν επικριτικό για τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Κρατώντας την επωνυμία του «επαναστατικού ποιητή», ο Νότζρουλ Ισλάμ κίνησε την υποψία των αρχών του καθεστώτος.[26][43] Η αστυνομία εισέβαλε στο γραφείο του Ντουμκέτου μετά την έκδοση του «ন্দময়ীর আগমনে», ενός πολιτικού ποιήματος, τον Σεπτέμβριο του 1922. Ο Νότζρουλ Ισλάμ συνελήφθη στις 23 Ιανουαρίου 1923 και κατηγορήθηκε για υποκίνηση σε εξέγερση. Απήγγειλε μια μακρά απολογία στο δικαστήριο, ένα απόσπασμα της οποίας ήταν το εξής:

«`Εχω κατηγορηθεί για υποκίνηση σε στάση... Για να επικαλεσθώ υπέρ μου τον βασιλέα όλων των βασιλέων, τον κριτή όλων των κριτών, την αιώνια αλήθεια, τον ζωντανό Θεό... Είμαι ένας ποιητής: έχω σταλεί από τον Θεό για να εκφράσω το ανέκφραστο, για να απεικονίσω το αόρατο. Είναι ο Θεός που ακούγεται μέσα από τη φωνή του ποιητή... Είμαι ένα όργανό Του. Το όργανο είναι δυνατό να συντριβεί, αλλά ποιος υπάρχει που να μπορεί να συντρίψει τον Θεό;»[44]

Στις 14 Απριλίου 1923 ο ποιητής μεταφέρθηκε από τη φυλακή της Αλιπόρης (Νότιας Καλκούτας) στην φυλακή του Χούγκλυ. Ξεκίνησε μια 40ήμερη νηστεία για να διαμαρτυρηθεί για την κακομεταχείριση από τον Βρετανό διευθυντή της φυλακής, νηστεία την οποία τερμάτισε περισσότερο από ένα μήνα αργότερα. Τελικώς απελευθερώθηκε από τη φυλακή τον Δεκέμβριο του 1923. Ο Νότζρουλ Ισλάμ έγραψε πολλά ποιήματα και τραγούδια κατά τη διάρκεια της φυλακίσεώς του. Στη δεκαετία του 1920 η βρετανική κυβέρνηση της Ινδίας απαγόρευσε πολλά από τα γραπτά του.[31] Ο Ρ. Ταγκόρ αφιέρωσε το έργο του «Μπασάντα» στον Νότζρουλ Ισλάμ το 1923. Ο Νότζρουλ Ισλάμ έγραψε το ποίημα «Ατζ Σριστί Σουχέρ Ούλλασε» για να ευχαριστήσει τον Ταγκόρ.[45] Το βιβλίο του Bisher Banshi (= «το δηλητηριασμένο φλάουτο»), που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 1924, απαγορεύθηκε από το βρετανικό αποικιακό καθεστώς επειδή καλούσε σε εξέγερση κατά του καθεστώτος, αλλά διαβάστηκε και διανεμήθηκε μυστικά μετά την απαγόρευση.[46]

Ο Νότζρουλ Ισλάμ ήταν επικριτής του κινήματος Χιλαφάτ στη Βρετανική Ινδία, το οποίο κατεδίκασε[31] ως «άδειο θρησκευτικό φονταμενταλισμό». Η επαναστατική έκφρασή του επεκτάθηκε στο θέμα της άκαμπτης ορθοδοξίας στο όνομα της θρησκείας και της πολιτικής. Επίσης, επέκρινε το Ινδικό Εθνικό Κογκρέσο για το γεγονός ότι δεν υιοθέτησε την απόλυτη πολιτική ανεξαρτησία από την Βρετανική Αυτοκρατορία. Ο Ναζρούλ έγινε ενεργός στην ενθάρρυνση των ανθρώπων να αγωνιστούν ενάντια στη βρετανική κυριαρχία και εντάχθηκε στην μονάδα της πολιτείας της Βεγγάλης του Ινδικού Εθνικού Κογκρέσου. Μαζί με τον Μουζαφάρ Αχμέτ, ο Ναζρούλ συνέβαλε επίσης στην οργάνωση του «Σραμικ Πράζα Σουαράτζ Ντάλ» (= Κόμμα Εργατών και Καλλιεργητών), ενός σοσιαλιστικού πολιτικού κόμματος που ήταν αφοσιωμένο στην εθνική ανεξαρτησία και την υπηρεσία της εργατικής τάξεως. Στις 16 Δεκεμβρίου 1925, ο Ναζρούλ άρχισε να εκδίδει το Langal (= «αλέτρι»), ένα εβδομαδιαίο περιοδικό, και υπηρέτησε ως επικεφαλής συντάκτης του.

Σε επίσκεψή του στην Κόμιλα το 1921, ο Νότζρουλ Ισλάμ γνώρισε μια νεαρή Ινδουίστρια γυναίκα από τη Βεγγάλη, την Πραμίλα Ντέβι, με την οποία ερωτεύθηκε, και παντρεύτηκαν στις 25 Απριλίου 1924. Το Brahmo Samaj, η ένωση του Βραχμοϊσμού, επέκρινε την Πραμίλα, που ήταν μέλος του, επειδή παντρεύτηκε έναν Μουσουλμάνο. Οι Μουσουλμάνοι θρησκευτικοί ηγέτες επέκριναν τον Νότζρουλ Ισλάμ για τον γάμο του με μια Ινδουίστρια. Επίσης, επικρίθηκε για τα γραπτά του. Παρά τη διαμάχη, η δημοτικότητα και η φήμη του Νότζρουλ Ισλάμ ως «επαναστάτη ποιητή» αυξήθηκαν σημαντικά.[31][47]

Με τη σύζυγό του και τον μικρό γιο τους Μπουλμπούλ, ο Νότζρουλ Ισλάμ εγκαταστάθηκε στο οίκημα Grace Cottage, στην πόλη Κρισνανάγκαρ, το 1926. Το έργο του άρχισε να μεταμορφώνεται καθώς έγραφε ποίηση και τραγούδια που διατυπώνουν τις φιλοδοξίες της εργατικής τάξεως, μια σφαίρα του έργου του γνωστή ως «μαζική μουσική».[48]

Σε αυτό που οι σύγχρονοι του θεωρούσαν ως ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα της δημιουργικότητάς του, ο Νότζρουλ Ισλάμ συνέβαλε σημαντικά στον εμπλουτισμό των γκαζάλ (ερωτικές ωδές με αραβική προέλευση) στη Βεγγάλη, μετασχηματίζοντας μια μορφή ποιήσεως που γράφτηκε κυρίως στα περσικά και τα ορδού. Η ηχογράφηση των ισλαμικών τραγουδιών του Νότζρουλ Ισλάμ σημείωσε εμπορική επιτυχία και δημιούργησε ενδιαφέρον στις εταιρείες γραμμοφώνων για τη δημοσίευση των έργων του. Σημαντική επίδραση του έργου του Νότζρουλ Ισλάμ στη Βεγγάλη ήταν ότι έκανε τους Μουσουλμάνους της Βεγγάλης πιο άνετους με τις βεγγγαλικές τέχνες, οι οποίες κυριαρχούσαν από τους Ινδουιστές του Βεγκάλ.[49] Τα ισλαμικά τραγούδια του είναι και σήμερα δημοφιλή κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού στο Μπανγκλαντές. Επίσης έγραψε θρησκευτικά τραγούδια για την ινδουιστική θεά Κάλι. Ο Νότζρουλ Ισλάμ συνέθεσε ακόμα μια σειρά από αξιοσημείωτα Σιαμασάντζιτ, μπάτζαν και κίρταν, συνδυάζοντας ινδική αφοσιωτική μουσική. Το 1928, ο Νότζρουλ Ισλάμ άρχισε να εργάζεται ως στιχουργός, συνθέτης και μουσικός διευθυντής για την εταιρεία γραμμοφώνων His Master's Voice.[50] Τα τραγούδια που έγραψε και η μουσική που συνθέτησε εκπέμπονταν σε ραδιοφωνικά σταθμούς σε όλη την Ινδία, συμπεριλαμβανομένης της Ινδικής Ραδιοφωνικής Εταιρείας.[31][51]

Ο Νότζρουλ Ισλάμ πίστευε στην ισότητα των γυναικών, μια άποψη που οι σύγχρονοί του θεωρούσαν επαναστατική, όπως εκφράζεται στο ποίημα του «Ναάρι» (= «γυναίκες»).[52] Τα ποιήματα του Νότζρουλ Ισλάμ τονίζουν έντονα τη συνένωση των ρόλων των δύο φύλων και την ίση τους σημασία στη ζωή. Το ποίημα του «Barangana» (= «πόρνη») εκπλήσσει την κοινωνία με την απεικόνιση των πορνών, στις οποίες απευθύνεται στο ποίημα ως «μητέρες».[53][54] Στο ποίημα αυτό ο Νότζρουλ Ισλάμ αποδέχεται πρώτα την πόρνη ως ανθρώπινο ον, υποστηρίζοντας ότι αυτή η γυναίκα ανήκε στη «φυλή των μητέρων και των αδελφών», και σε κάθε περίσταση επικρίνει τις αρνητικές απόψεις της κοινωνίας για τις πόρνες.[55]

Υποστηρικτής των δικαιωμάτων των γυναικών, ο Νότζρουλ Ισλάμ απεικονίζει τόσο παραδοσιακές όσο και τις μη παραδοσιακές γυναίκες στο έργο του. Μίλησε για τους εργαζόμενους φτωχούς μέσω των έργων του, όπως το ποίημα «Φτώχεια» (Daridro).[56]

Ο Νότζρουλ Ισλάμ έγραψε χιλιάδες τραγούδια, γνωστά συλλογικά ως Nazrul Geeti (= «μουσική του Νότζρουλ»). Ο ακριβής αριθμός είναι αβέβαιος. Το πλήρες κείμενο των 2.260 είναι γνωστό, και οι πρώτες γραμμές των 2.872 τραγουδιών έχουν συλλεχθεί, αλλά σύμφωνα με τον μουσικολόγο Καρουναμάγια Γκοσουάμι, πιστεύεται ότι το σύνολο είναι πολύ μεγαλύτερο. Ο Γκοσουάμι έχει γράψει ότι μερικοί σύγχρονοι θέτουν τον αριθμό κοντά στις 4 χιλιάδες.[57]

Θρησκευτικές απόψεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Νότζρουλ Ισλάμ γεννήθηκε Μουσουλμάνος, εκπαιδεύθηκε ως πιστός του Αλλάχ, όμως ασχολήθηκε με τον θρησκευτικό συγκρητισμό τόσο συχνά, ώστε ο κόσμος τον έβλεπε ως μόνο έναν περήφανο πλουραλιστή. Ο Νότζρουλ Ισλάμ έγραψε το εξής κείμενο στο Joog Bani το 1920 για τον θρησκευτικό πλουραλισμό:

«`Ελα αδελφέ Ινδουιστή! `Ελα Μουσουλμάνε! `Ελα Βουδιστή! `Ελα Χριστιανέ! Ας υπερβούμε όλους τους φραγμούς, ας ξεχάσουμε για πάντα όλες τις μικρότητες, όλα τα ψεύδη, όλο τον εγωισμό, και ας αποκαλέσουμε τους αδελφούς ως αδελφούς. Δεν θα αντιπαλεύουμε πια.»[58]

Σε ένα άλλο άρθρο με τίτλο «Ινδουιστής Μουσουλμάνος», που δημοσιεύθηκε στο Γκαναμπάνι στις 2 Σεπτεμβρίου 1922, έγραψε ότι οι θρησκευτικές διαμάχες ήταν μεταξύ ιερέων και ιμάμηδων, και όχι μεταξύ λαϊκών Μουσουλμάνων και Ινδουιστών. Έγραψε ότι οι Προφήτες είχαν γίνει ιδιοκτησία σαν τα ζώα, αλλά θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως φως που είναι για όλους τους ανθρώπους.

Ο Νότζρουλ Ισλάμ επέκρινε τον θρησκευτικό φανατισμό, καταγγέλλοντάς τον ως κακό και εγγενώς αντιθρησκευτικό. Έγραψε για την ισότητα των ανθρώπων στα γραπτά του. Εξερευνούσε επίσης τη φιλοσοφία του Κορανίου και του Μωάμεθ γράφοντας για αυτή. Ο Νότζρουλ Ισλάμ έχει συγκριθεί με τον Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς από τον Σερατζούλ Ισλάμ Τσουντούρι, κριτικό λογοτεχνίας και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Ντάκα, επειδή ήταν ο πρώτος Μουσουλμάνος ποιητής που δημιούργησε εικόνες και συμβολισμό ιστορικών προσωπικοτήτων του Ισλάμ, όπως ο Κασίμ ιμπν Χασάν, ο Αλής, ο Ομάρ και ο Μωάμεθ. Το ότι κατεδίκαζε τον εξτρεμισμό και την κακοποίηση των γυναικών προκάλεσε αντιδράσεις από Μουσουλμάνους και Ινδουιστές φονταμενταλιστές, που αντιτάχθηκαν στις φιλελεύθερες απόψεις του για τη θρησκεία.[59]

Η μητέρα του Νότζρουλ Ισλάμ πέθανε το 1928, και ο δεύτερος γιος του, ο Μπουλμπούλ, πέθανε από ευλογιά το επόμενο έτος. Ο πρώτος γιος του, ο Κρίσνα Μοχάμεντ, είχε επίσης πεθάνει πρόωρα. Η Πραμίλα γέννησε δύο ακόμη γιους - τον Σαμπιασάτσι το 1928 και τον Ανιρούντα το 1931 - αλλά ο Νότζρουλ Ισλάμ παρέμεινε θλιμμένος για πολύ καιρό. Τα έργα του άλλαξαν σημαντικά θεματική, από την επαναστατική εξερεύνηση της κοινωνίας σε μια βαθύτερη εξέταση θρησκευτικών θεμάτων. Τα έργα του σε αυτά τα χρόνια οδήγησαν τα ισλαμικά θρησκευτικά τραγούδια στο κύριο ρεύμα της λαϊκής μουσικής της Βεγγάλης, γράφοντας για τις ισλαμικές πρακτικές ναμάζι (προσευχή), ροζά, χατζ (το προσκύνημα στη Μέκκα) και ζακάτ. Έγραψε το τραγούδι «O Mon Romzaner Oi Rozar Sheshe» για τη νηστεία κατά τη διάρκεια του Ραμαζανίου. Αυτό θεωρήθηκε από τους σύγχρονούς του ως σημαντικό επίτευγμα, καθώς οι Μουσουλμάνοι της Βεγγάλης εναντιώνονταν στη θρησκευτική μουσική.[60]

Ο Νότζρουλ Ισλάμ δεν περιορίσθηκε στην ισλαμική θρησκευτική μουσική αλλά έγραψε επίσης ινδουιστική θρησκευτική μουσική, συνολικώς πάνω από 500 ινδουιστικά θρησκευτικά τραγούδια.[61] Ωστόσο, ένα τμήμα των Μουσουλμάνων τον επέκρινε ισχυρά σχετικώς και τον κήρυξε «καφίρ» (άπιστο). Από την άλλη πλευρά, δυσαρέστησε μερικούς Ινδουιστές για τη συγγραφή τραγουδιών για θεές του Ινδουισμού, επειδή ο ίδιος ήταν Μουσουλμάνος.[62] Η ποίηση και τα τραγούδια του Νότζρουλ Ισλάμ εξερεύνησαν τη φιλοσοφία του Ισλάμ και του Ινδουισμού. Η ποίηση του Νότζρουλ Ισλάμ ήταν εμποτισμένη με το πάθος και τη δημιουργικότητα της Σάκτι, η οποία αναγνωρίζεται ως το Μπράχμαν, η προσωποποίηση της αρχαίας ενέργειας. Συνέθεσε επίσης πολλά τραγούδια επικλήσεων στον Σίβα και τις θεές Λάκσμι και Σαρασβάτη και λατρείας της Ράντα και του Κρίσνα. Ο Νότζρουλ Ισλάμ ήταν ένας εκπρόσωπος του ανθρωπισμού.[63] Αν και ο ίδιος ήταν Μουσουλμάνος, ονόμασε τους γιους του τόσο με ινδουιστικά, όσο και με μουσουλμανικά ονόματα: Κρίσνα Μοχάμεντ, Αρίνταμ Χαλέντ (Μπουλμπούλ), Κάτζι Σαμπιάσατσι και Κάτζι Ανιρούντα.[64]

Η ώριμη περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Kazi Nazrul Islam in Sitakunda, Chittagong District in 1929.[65]

Το 1930 το βιβλίο του Pralayshikha απαγορεύθηκε και ο συγγραφέας αντιμετώπισε κατηγορίες για υποκίνηση σε εξέγερση από τη βρετανική κυβέρνηση της Ινδίας. Στάλθηκε στη φυλακή και απελευθερώθηκε το 1931, μετά την υπογραφή του Συμφώνου Γκάντι-Ίργουιν. Το 1933 ο Νότζρουλ Ισλάμ δημοσίευσε μια συλλογή δοκίμων με τίτλο Σύγχρονη παγκόσμια λογοτεχνία, στην οποία αναλύει διαφορετικά στιλ και θέματα της λογοτεχνίας. Μεταξύ 1928 και 1935 δημοσίευσε δέκα τόμους που περιείχαν 800 τραγούδια, εκ των οποίων περισσότερα από 600 βασίστηκαν σε κλασικές ράγκα. Σχεδόν 100 ήταν λαϊκά τραγούδια μετά από κίρταν, και περίπου 30 ήταν πατριωτικά τραγούδια. Από τη στιγμή της επιστροφής του στην Καλκούτα μέχρι να ασθενήσει το 1941, ο Νότζρουλ Ισλάμ συνέθεσε περισσότερα από 2.600 τραγούδια, πολλά από τα οποία έχουν χαθεί. Τα τραγούδια του βασίζονται σε τραγούδια των μπαούλ, δημοτικά τραγούδια στη γλώσσα Σαντάλι, τζανπάν, ή σε λαϊκά τραγούδια των γητευτών φιδιών. αποτελούνται από μελωδίες του τύπου των λαϊκών-δημοτικών τραγουδιών από τη μια πλευρά και από έναν εκλεπτυσμένο στίχο με ποιητική ομορφιά από την άλλη. Ο Νότζρουλ Ισλάμ έγραψε και δημοσίευσε επίσης ποιήματα για παιδιά.

Η επιτυχία του Νότζρουλ Ισλάμ τον έφερε σύντομα στο ινδικό θέατρο και την τότε αναδυόμενη κινηματογραφική βιομηχανία.[31] Η πρώτη του ταινία ως σκηνοθέτη ήταν το μυθολογικό δράμα Ντρούμπα το 1934, το οποίο τον κατέστησε τον πρώτο Μουσουλμάνο σκηνοθετή μιας ταινίας στη γλώσσα μπενγκάλι. Η ταινία Vidyapati (= «αφέντης της γνώσης») δημιουργήθηκε το 1936 με βάση το θεατρικό έργο του, και επίσης ο Νότζρουλ Ισλάμ είχε τη μουσική επιμέλεια για τις ταινίες Patalpuri και Gora (προσαρμογή του μυθιστορήματος του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ).[66] Ο Νότζρουλ Ισλάμ έγραψε τραγούδια και διεύθυνε τη μουσική για το βιογραφικό επικό έργο του Σατσίν Σενγκούπτα, που είχε θέμα τη ζωή του Σιράτζ-ουντ-Ντάουλα. Εργάστηκε επιπλέον στα έργα Τζαχανγκίρ και Ανιαπούρνα του Μονιλάλ Γκανγκοπαντυάι. Το 1939 ο Ναζρούλ άρχισε να εργάζεται για το Ραδιόφωνο της Καλκούτας, επιβλέποντας την παραγωγή και τη μετάδοση των μουσικών προγραμμάτων του σταθμού. Δημιούργησε κριτικά και αναλυτικά ντοκιμαντέρ για τη μουσική, όπως τα Haramoni και Navaraga-malika.

Ασθένεια και θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σύζυγος του Νότζρουλ Ισλάμ, η Πραμίλα Ντέβι, αρρώστησε σοβαρά το 1939 και ήταν παράλυτη από τη μέση και κάτω. Για να εξασφαλίσει την ιατρική περίθαλψη της συζύγου του, ο ποιητής υποθήκευσε τα δικαιώματά του επί των δίσκων γραμμοφώνου του και των λογοτεχνικών έργων του για 400 ρουπίες.[67] Επέστρεψε στη δημοσιογραφία το 1940 από τη θέση του αρχισυντάκτη της εφημερίδας Nabajug (= «νέα εποχή»), που ιδρύθηκε από τον πολιτικό Α.Κ. Φαζλούλ Χουκ.

Όταν άκουσε για τον θάνατο του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, στις 8 Αυγούστου 1941, ο Νότζρουλ Ισλάμ συγκλονίσθηκε και έγραψε δύο ποιήματα στη μνήμη του. Το ένα από τα δύο ποιήματα, το «Ραμπιχάρα» (μεταφράζεται ως «η απώλεια του Ραμπί», ή «χωρίς τον Ραμπί»), μεταδόθηκε από τον ραδιοφωνικό σταθμό «All India Radio».[68] Μέσα σε λίγους μήνες, ο ίδιος ο Νότζρουλ Ισλάμ αρρώστησε και σταδιακά άρχισε να χάνει τη δύναμη του λόγου. Η συμπεριφορά του έγινε ασταθής, άρχισε να ξοδεύει απερίσκεπτα και περιέπεσε σε οικονομικές δυσκολίες. Παρά τη δική της ασθένεια, η σύζυγός του φρόντιζε συνεχώς τον σύζυγό της. Ωστόσο, η υγεία του Νότζρουλ Ισλάμ είχε επιδεινωθεί σοβαρά και υπέφερε από κατάθλιψη. Υποβλήθηκε σε ομοιοπαθητική και αγιουρβεδική θεραπεία, αλλά δεν σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος και η ψυχική δυσλειτουργία επιδεινώθηκε. Το 1942 εισήχθη σε ψυχιατρικό άσυλο. Μετά από ένα τετράμηνο εκεί χωρίς πρόοδο, ο Νότζρουλ Ισλάμ και η οικογένειά του άρχισαν να ζουν μια απομονωμένη και αφανή ζωή στην Ινδία. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ανεξαρτησία της Ινδίας και του Πακιστάν, το 1952, ο ποιητής μεταφέρθηκε σε ψυχιατρικό νοσοκομείο στο Ράντσι. Μέσα από τις προσπάθειες μιας μεγάλης ομάδας θαυμαστών που αυτοαποκαλούνταν «Εταιρεία Θεραπείας του Νότζρουλ»[69], ο Νότζρουλ Ισλάμ και η Πραμίλα στάλθηκαν στο Λονδίνο και στη συνέχεια στη Βιέννη για θεραπεία[70]. Οι γιατροί που τον εξέτασαν εκεί είπαν ότι είχε λάβει ανεπαρκή φροντίδα και ο Χανς Χοφ, ένας κορυφαίος ψυχίατρος και νευροχειρουργός στη Βιέννη, διέγνωσε ότι ο Νότζρουλ Ισλάμ έπασχε από τη νόσο του Pick. Η κατάστασή του κρίθηκε ανίατη και ο Νότζρουλ Ισλάμ επέστρεψε στην Καλκούτα στις 15 Δεκεμβρίου 1953. Στις 30 Ιουνίου 1962 πέθανε η Πραμίλα, και ο Νότζρουλ Ισλάμ παρέμεινε σε εντατική ιατρική περίθαλψη. Σταμάτησε να εργάζεται λόγω της επιδεινώσεως της υγείας του.[71]

Σύμφωνα με ευχή που εκφράζεται στο τραγούδι του «Mashjideri Pashe Amar Kobor Dio Bhai» (= «δίπλα στο τζαμί θάψε με, αδερφέ»), ο Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ είναι θαμμένος δίπλα στο κεντρικό τζαμί της πανεπιστημιουπόλεως της Ντάκα.[72]

Παρά τη θεραπεία και την προσοχή που δεχόταν, η σωματική και ψυχική υγεία του Νότζρουλ Ισλάμ δεν βελτιώθηκε και σύντομα ο ποιητής πέθανε από τη μακροχρόνια ασθένεια, σε ηλικία 77 ετών στην Ντάκα.

Σχετικώς με την κηδεία του Νότζρουλ Ισλάμ έχει αναφερθεί ότι υπήρξε μια αντιδικία: Οι γιοι του ζήτησαν από την αντιπροσωπεία του Μπαγκλαντές στο Δελχί να κανονίσει την επιστροφή της σορού του πατέρα τους στην Ινδία με αεροπλάνο, ώστε να ταφεί δίπλα στον τάφο της μητέρας τους, σύμφωνα με τις τελευταίες επιθυμίες της. Ένας χώρος είχε κρατηθεί για την ταφή του δίπλα στο τάφο της, στο χωριό όπου είχε γεννηθεί ο ποιητής, την Τσουρούλια. Μόλις οι γιοι έφτασαν στην Ντάκα, διεπίστωσαν ότι η τελετή είχε ολοκληρωθεί χωρίς την παρουσία τους και ότι ο ποιητής είχε ταφεί στο Πανεπιστήμιο της Ντάκα, δίπλα σε ένα τζαμί της πανεπιστημιόπολης, σύμφωνα με μια επιθυμία που είχε εκφράσει σε ένα από τα ποιήματά του. Σήμερα έχει κτισθεί πάνω από τον τάφο του ένα μαυσωλείο προς τιμή του. Συνεχίζει ωστόσο να υπάρχει ένα λαϊκό αίτημα στη Δυτική Βεγγάλη για την επιστροφή των λειψάνων του ποιητή στην Ινδία. Μετά τον θάνατό του το Μπαγκλαντές κήρυξε δύο ημέρες εθνικού πένθους και το Κοινοβούλιο της Ινδίας τήρησε ένα λεπτό σιγής προς τιμή του.

Κριτική αποτίμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον λογοτεχνικό κριτικό Σερατζούλ Ισλάμ Τσουντούρι, η ποίηση του Νότζρουλ Ισλάμ χαρακτηρίζεται από την ευρεία χρήση ρητορικών σχημάτων, τα οποία χρησιμοποίησε προκειμένου να μεταφέρει πεποίθηση και αισθησιασμό. Έγραφε συχνά χωρίς να ενδιαφέρεται για την οργάνωση του υλικού ή την τεχνική τελειότητα. Τα έργα του έχουν συχνά επικριθεί για εγωπάθεια, αλλά οι θαυμαστές του αντιτάσσουν ότι μεταφέρουν περισσότερο ένα αίσθημα αυτοπεποιθήσεως από όσο εγωισμό. Αναφέρουν την ικανότητά του να «αψηφά» τον Θεό, ή μάλλον τις ορθόδοξες αντιλήψεις περί Θεού, αλλά ταυτοχρόνως να διατηρεί μια εσωτερική, ταπεινή αφοσίωση προς αυτόν.[44] Η ποίηση του Νότζρουλ Ισλάμ θεωρείται πιο «τραχιά», αλλά μοναδική σε σύγκριση με το εξελιγμένο ποιητικό ύφος του Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ. Η χρήση του περσικού λεξιλογίου από τον Νότζρουλ Ισλάμ ήταν αμφιλεγόμενη, αλλά αύξησε την απήχηση του έργου του.[44]

Η κληρονομιά του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η «Ακαδημία Νάτζρουλ» στο Τσουρούλια, χωριό-προάστιο του Ασανσόλ, γενέτειρα του Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ
Απεικόνιση του Νότζρουλ Ισλάμ σε γραμματόσημο του Πακιστάν
Απεικόνιση του Νότζρουλ Ισλάμ σε γραμματόσημο της Ινδίας

Στις 24 Μαΐου 1972 το νέο ανεξάρτητο έθνος του Μπαγκλαντές έφερε τον Νάζρουλ Ισλάμ να ζήσει στην Ντάκα με τη συγκατάθεση της κυβερνήσεως της Ινδίας. Η κυβέρνηση του Μπαγκλαντές του έδωσε το καθεστώς του «εθνικού ποιητή» το ίδιο έτος. Τον Φεβρουάριο του 1976, κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο Μπαγκλαντές, του απονεμήθηκε και η ιθαγένεια της χώρας. Ο ποιητής αναγορεύθηκε σε επίτιμο διδάκτορα από το Πανεπιστήμιο της Ντάκα το 1974, ενώ το 1976 του απονεμήθηκε το βραβείο και μετάλλιο Ekushey Padak από τον Πρόεδρο του Μπαγκλαντές (και ανώτατο δικαστικό) Αμπού Σαντάτ Μουχάμαντ Σαγιέμ. Πολλά κέντρα μαθήσεως και πολιτισμού στο Μπαγκλαντές και την Ινδία έχουν ιδρυθεί και αφιερωθεί στη μνήμη του. Το «Νότζρουλ Σένα του Μπαγκλαντές» είναι ένας μεγάλος δημόσιος οργανισμός, που εργάζεται για την εκπαίδευση των παιδιών σε όλη τη χώρα. Το «Καταπίστευμα Νότζρουλ» παρέχει χρηματοδότηση για την έρευνα επί του βίου και του έργου του Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Ο Νότζρουλ τιμήθηκε με το Χρυσό μετάλλιο Τζαγκατταρίνι, την υψηλότερη διάκριση για τη δουλειά του στη βεγγαλική λογοτεχνία από το Πανεπιστήμιο της Καλκούτας, το 1945 και τιμήθηκε με τον Πάντμα Βούσαν, το τρίτο υψηλότερο πολιτικό βραβείο της Ινδίας, το 1960.

Τα έργα του Νάζρουλ Ισλάμ για παιδιά έχουν κερδίσει επιδοκιμασία για τη χρήση της πλούσιας γλώσσας, της φαντασίας, του ενθουσιασμού και της ικανότητάς του να γοητεύει τους νέους αναγνώστες. Ο Ναζρούλ θεωρείται για τον κοσμικό του χαρακτήρα. Η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης της Αγγλικής, της Ισπανικής και της Πορτογαλικής. Ο Ουζμπεκός ποιητής Ερκιν Βόχιδοφ έγραψε ένα Εποικό ποίημα για τον Νότζρουλ Ισλάμ με τίτλο Ruhlar isyoni (Η Ανάσταση των Πνευμάτων). Μια μεγάλη οδός πήρε το όνομά του από το Ντάκα, στο Μπαγκλαντές. Το Κάτζι Ναζρούλ Πανεπιστήμιο στην Ασάνσολ, Δυτική Βεγγάλη, Ινδία, πήρε το όνομά του και το Καμπί Ναζρούλ Κολέγιο στο Μπιρμπουμ, Δυτικό Βεγγαλία. Το Jatiya Kabi Kazi Nazrul Islamic University στο Μίμενσινγκ, Μπαγκλαντές είναι ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που πήρε το όνομά του. Το κυβερνητικό κολέγιο Kabi Nazrul στο Ντάκα, Μπαγκλαντές, πήρε επίσης το όνομά του. Υπάρχει ένα πολιτιστικό ίδρυμα που ονομάζεται Ακαδημία Ναζρούλ, το οποίο είναι διαδεδομένο σε όλο το Μπαγκλαντές. Το αεροδρόμιο Kazi Nazrul Islam στο Άνταλ, Δυτική Βεγγάλη, είναι το πρώτο ιδιωτικό αεροδρόμιο της Ινδίας στο πράσινο πεδίο. Μια έδρα έχει ονομαστεί μετά από αυτόν στο Πανεπιστήμιο της Καλκούτα και η κυβέρνηση της Δυτικής Βεγγάλης έχει ανοίξει μια Νάζρουλ Τέρτα στο Ρατζάρχατ, ένα πολιτιστικό κέντρο με βιβλιοθήκη, ακροατήριο και κινηματογράφο αφιερωμένο στην μνήμη του. Στις 25 Μαΐου 2020, η Google γιορτάζει τα 121α γενέθλιά του με ένα Doodle της Google.[9] Στις 20 Νοεμβρίου 2020, κυκλοφόρησε στην Ντακά μια ντοκιμαντέρ για τον Κάτζι Νότζρουλ Ισλάμ με τίτλο Βιογραφία του Ναζρούλ. Υπάρχει ένα σταθμό μετρό που ονομάζεται «Καβί Νάζρουλ» στην Μπλε Γραμμή του Μετρό της Κολκούτας. Νάζρουλ Μαντσά είναι μια αίθουσα της Κολκούτας.

Τα έργα του Νότζρουλ Ισλάμ για παιδιά έχουν κερδίσει επιδοκιμασία για τη χρήση της πλούσιας γλώσσας, της φαντασίας, του ενθουσιασμού και της ικανότητάς του να γοητεύει τους νέους αναγνώστες. Ο Ναζρούλ θεωρείται για τον κοσμικό του χαρακτήρα. Η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης της Αγγλικής, της Ισπανικής και της Πορτογαλικής. [2] Ο Ουζμπεκός ποιητής Ερκιν Βόχιδοφ έγραψε ένα επικό ποίημα για τον Νότζρουλ Ισλάμ με τίτλο «Ruhlar isyoni» (= «η ανάσταση των Πνευμάτων»). Μια μεγάλη οδός πήρε το όνομά του στην Ντάκα, στο Μπαγκλαντές. Το Κάτζι Ναζρούλ Πανεπιστήμιο στην Ασάνσολ (Δυτική Βεγγάλη, Ινδία), πήρε το όνομά του, όπως και το Κολέγιο Κάτζι Ναζρούλ στο Μπίρμπουμ της Δυτικής Βεγγάλης.

Εργογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον ακόλουθο κατάλογο αναφέρονται όλα τα έργα του που είναι γραμμένα στη μητρική του γλώσσα, τα μπενγκάλι:

Ποιητικές συλλογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Agnibeena (= «Το φλογερό λαγούτο», 12 ποιήματα με γνωστότερο το «Bidrohi»), Οκτώβριος 1922
  • Sanchita (= ποιητική συλλογή), 1925
  • Phanimanasa («Ο κάκτος), 1927
  • Chakrabak («το φλαμίνγκο»), 1929
  • Satbhai Champa («οι επτά αδελφοί του Τσαμπά»), ποιήματα για παιδιά και εφήβους, 1933
  • Nirjhar («συντριβάνι»), 1939
  • Natun Chand («το καινούργιο φεγγάρι»), 1939
  • Morubhaskar («ήλιος στην έρημο»), 1951
  • Sanchayan (= συλλεγμένα ποιήματα»), 1955
  • Nazrul Islam: Islami Kobita («ισλαμικά ποιήματα») Ισλαμικό Ίδρυμα της Ντάκα, Ντάκα 1982

Μερικά μεμονωμένα ποιήματα και τραγούδια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • «Dolan Chapa» (ονομασία για τα σχεδόν άοσμα άνθη της εποχής των μουσώνων), 1923
  • «Bisher Bashi» («το δηλητηριασμένο φλάουτο»), 1924
  • «Bhangar Gan» («το τραγούδι της καταστροφής»), 1924
  • «Chhayanat», 1925
  • «Chittanama», 1925
  • «Samyabadi» («κήρυκας της ισότητας»), 1926
  • «Puber Hawa» («ανατολικός άνεμος»), 1926
  • «Sarbahara» («προλεταριάτο»), 1926
  • «Sindhu Hindol» («θαλασσινός κυματισμός»), 1927
  • «Jinjir» («αλυσίδα»), 1928
  • «Pralaya Shikha» («η φλόγα της Ημέρας της Κρίσεως»), 1930
  • «Shesh Saogat» («οι τελευταίες προσφορές»), 1958

Πεζογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συλλογές διηγημάτων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bathar Daan («προσφορά πόνου»), 1922
  • Rikter Bedon («οι θλίψεις των ενδεών»), 1925
  • Shiulimala («γιρλάντα από σιούλι», 4 αισθηματικά ρομαντικά διηγήματα), 1931
  • Padmagokhra
  • Ognigiri («το ηφαίστειο»)
  • Jiner Badsha («ο Βασιλιάς των Τζινς»)

Μυθιστορήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Bandhan Hara («ελεύθεροι δεσμών»), 1927
  • Mrityukshuda («όρεξη για τον θάνατο»), 1930
  • Kuhelika («μυστήριο»), 1931

Θεατρικά έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Jhilimili (= «γρίλιες παραθύρων»), συλλογή έργων, 1930
  • Aleya («αντικατοπτρισμός»), μουσικό δράμα, 1931
  • Putuler Biye («ο γάμος της κούκλας»), παιδικό έργο, 1933
  • Madhumala («γιρλάντα από αγιόκλημα»), μουσικό δράμα, 1960
  • Jhar («θύελλα»), παιδικά ποιήματα και θεατρικό έργο, 1960
  • Pile Patka Putuler Biye («ο γάμος της κούκλας» μαζί με παιδικά ποιήματα), 1964
  • Shilpi («καλλιτέχνης»)

Δοκίμια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Joog Bani («το μήνυμα της εποχής»), 1926
  • Jhinge Phul («ο κολοκυθοκορφάς»), 1926
  • Durdiner Jatri («ταξιδευτής σε δύσκολους καιρούς»), 1926
  • Rudra Mangal («το βίαιο Καλό»), 1927
  • Dhumketu («κομήτης»), 1961

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 135633080. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ m.dailyinqilab.com/article/269135.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb135633080. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  4. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  5. ↑ cabinet.gov.bd/site/view/all_independence_awardees. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2023.
  6. ↑ Langley, Winston (2007). Kazi Nazrul Islam: The Voice of Poetry and the Struggle for Human Wholeness. Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. σελ. 5. 
  7. ↑ Hemal, Mahmudul (28 May 2015). «Nazrul's humanist vision». Dhaka Courier. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-04-18. https://web.archive.org/web/20170418191030/http://www.dhakacourier.com.bd/nazruls-humanist-vision/. Ανακτήθηκε στις 2024-10-05. 
  8. ↑ Mitra, Priti K. (1 May 1993). «The Rebel Poet and the Mahatma: Kazi Nazrul Islam's Critique of Gandhi's Politics in the 1920s». South Asia Research 13 (1): 46-55. doi:10.1177/026272809301300103. ISSN 0262-7280. 
  9. ↑ Sheik Hasina. «India-Bangladesh Joint Celebration, 113th birth anniversary of Poet Kazi Nazrul Islam and 90th year of his poem 'Rebel'» (PDF). Γραφείο του Πρωθυπουργού, Κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Μπανγκλαντές. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2013. 
  10. ↑ Chakraborti, Suman (26 May 2015). «West Bengal government celebrates Kazi Nazrul Islam's birth anniversary». The Times of India. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 April 2017. https://web.archive.org/web/20170419232039/https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/West-Bengal-government-celebrates-Kazi-Nazrul-Islams-birth-anniversary/articleshow/47431715.cms. Ανακτήθηκε στις 6 April 2016. 
  11. ↑ «Nazrul Jayanti celebrated across Silchar». The Sentinel. 27 May 2018. https://www.sentinelassam.com/news/nazrul-jayanti-celebrated-across-silchar/. Ανακτήθηκε στις 28 June 2018. 
  12. ↑ Menon, Anoop (26 April 2017). «List of public holidays in May 2017 to plan out your vacations». Travel India. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 June 2018. https://web.archive.org/web/20180628182747/http://www.india.com/travel/articles/list-of-public-holidays-in-may-2017-to-plan-out-your-vacations/. Ανακτήθηκε στις 28 June 2018. «Tripura will be celebrating Nazrul Jayanti on 26 May» 
  13. ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα nazrul1.
  14. ↑ Bhattacharya, Ashutosh (1977). Bangiya Lok-Sangeet Ratnakar, τόμ. 4. Calcutta: A. Mukherjee & Co. Pvt. Ltd. σελ. 1802. পশ্চিম বাংলার এক শ্রেণীর জনপ্রিয় লোক-সঙ্গীত লেটো গান, ইহাকে লাটু গান, লোট্যার গানও বলে৷ 
  15. ↑ Alam, Abu Yusuf (2005). Muslims and Bengal Politics (1912-24). Raktakarabee. σελ. 256. 
  16. ↑ Hāldār, Gopāl (1973). Kazi Nazrul Islam. Sahitya Akademi. σελ. 41. 
  17. ↑ Kazi, Ankan (14 June 2017). «Diminishing A Poet». The Indian Express. https://indianexpress.com/article/opinion/columns/diminishing-a-poet-kazi-nazrul-islam-4702739/. Ανακτήθηκε στις 28 June 2018. 
  18. ↑ Hussain, Azfar (3 Απριλίου 2012). «Rereading Kazi Nazrul Islam» (Video lecture). Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016 – μέσω YouTube. 
  19. ↑ Ali, Sarwat (21 September 2014). «A taste of Bengal». The News International (The News on Sunday). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 June 2018. https://web.archive.org/web/20180628184010/http://tns.thenews.com.pk/firoza-begum-a-taste-of-bengal/. Ανακτήθηκε στις 28 June 2018. «Firoza Begum too sang these Bengali ghazals of Nazrul Islam» 
  20. ↑ 20,0 20,1 Shafiqul Islam, Mohammad (25 May 2007). «Nazrul: An ardent lover of humanity». The Daily Star. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 February 2018. https://web.archive.org/web/20180204123949/http://archive.thedailystar.net/2007/05/25/d70525140299.htm. Ανακτήθηκε στις 28 June 2018. «He is best known for his songs, in which he pioneered new forms such as Bengali ghazals» 
  21. ↑ Shams, Ahmed Tahsin (24 May 2018). «The rebel icon of Bengal: Kazi Nazrul Islam». The Bangladesh Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 May 2018. https://web.archive.org/web/20180528064030/http://www.thebangladeshpost.com/national/29149. Ανακτήθηκε στις 7 July 2017. 
  22. ↑ Rashid, Md Mumit Al; Nur, Tanjina Binte (24 November 2017). «Persian Words Used in Kazi Nazrul Islam's Poetry». Language Art 2 (4): 117-128. doi:10.22046/LA.2017.23. ISSN 2538-2713. 
  23. ↑ Ahmed, Dr. Forqan Uddin (27 August 2018). «Kazi Nazrul Islam : Classic and romantic». The New Nation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 October 2021. https://web.archive.org/web/20211003061435/http://www.thedailynewnation.com/news/186431/kazi-nazrul-islam--classic-and-romantic. Ανακτήθηκε στις 25 May 2020. 
  24. ↑ Hossain, Quazi Motahar (2000). «Nazrul Islam, the Singer and Writer of Songs». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 55. ISBN 978-984-555-167-0. 
  25. ↑ Farooq, Mohammad Omar. «Kazi Nazrul Islam: Illness and Treatment». nazrul.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2016. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 «Kazi Nazrul Islam: A Chronology of life». Nazrul Institute, Ministry of Cultural Affairs, Government of Bangladesh. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2008. 
  27. ↑ «Tripura celebrates 116th birth anniversary of Kazi Nazrul Islam». ANI News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 March 2016. https://web.archive.org/web/20160303154148/http://aninews.in/newsdetail2/story218001/tripura-celebrates-116th-birth-anniversary-of-kazi-nazrul-islam.html. Ανακτήθηκε στις 27 February 2016. 
  28. ↑ «Kazi Nazrul Islam Biography – Childhood, Life History, Achievements & Death». Cultural India. 6 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2023. 
  29. ↑ Khan, Mohammad Mojlum. KAZI NAZRUL ISLAM. 
  30. ↑ Faber, Roland· Slabodsky, Santiago (15 Μαρτίου 2016). Living Traditions and Universal Conviviality: Prospects and Challenges for Peace in Multireligious Communities. Rowman & Littlefield. σελ. 16. ISBN 978-1-4985-1336-4. 
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 31,5 31,6 31,7 Rafiqul Islam (2012). «Kazi Nazrul Islam». Στο: Sirajul Islam· Jamal, Ahmed A. Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (2η έκδοση). Asiatic Society of Bangladesh. ISBN 978-984-32-0576-6. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2016. 
  32. ↑ Chaudhuri, Dilip (22 Σεπτεμβρίου 2006). «Nazrul Islam: The unparalleled lyricist and composer of Bengal». Press Information Bureau, Κυβέρνηση της Ινδίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Νοεμβρίου 2002. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2006.  Alt URL Αρχειοθετήθηκε 28 June 2018 στο Wayback Machine.
  33. ↑ «Nazrul's birth anniv today». New Age. 25 May 2018. http://www.newagebd.net/article/42030/nazruls-birth-anniv-today. Ανακτήθηκε στις 28 June 2018. 
  34. ↑ «Nazrul's 119th birth anniversary today». Prothom Alo. 25 May 2018. http://en.prothomalo.com/bangladesh/news/176241/Nazrul%E2%80%99s-119th-birth-anniversary-today. Ανακτήθηκε στις 28 June 2018. 
  35. ↑ Bose, Buddhadeva (2000). «Modern Bengali Poetry and Nazrul Islam». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 80. ISBN 978-984-555-167-0. 
  36. ↑ Zaman, Niaz (17 December 2014). «Impact on Nazrul». The Daily Star. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 April 2017. https://web.archive.org/web/20170417123412/https://www.thedailystar.net/impact-on-nazrul-55852. Ανακτήθηκε στις 12 July 2016. 
  37. ↑ «Nazrul's death anniversary today». The Daily Star. 27 August 2015. http://www.thedailystar.net/backpage/nazruls-death-anniversary-today-133309. Ανακτήθηκε στις 5 March 2016. 
  38. ↑ Nag, Sajal (2008). «Story of a Rebel Poet». Economic and Political Weekly 43 (26/27): 84-85. ISSN 0012-9976. 
  39. ↑ Nurul Huda, Muhammad (2001). Nazrul's Aesthetics and Other Aspects. Bangladesh: Nazrul Institute. σελ. 124. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2016. 
  40. ↑ Bose, Sugata (2009). A Hundred Horizons: The Indian Ocean in the Age of Global EmpireΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Harvard University Press. σελίδες 299. ISBN 978-0-674-02157-0. 
  41. ↑ Talukdar, Rezaul Karim· Nazrul Islam, Kazi (1994). Nazrul, the gift of the century. Manan. σελίδες 47–48. ISBN 9789848156001. 
  42. ↑ Rajesh, K. Guru. Sarfarosh: A Naadi Exposition of the Lives of Indian Revolutionaries. Notion Press. ISBN 9789352061730. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2016. 
  43. ↑ Nawaz, Ali (20 Ιανουαρίου 2015). «Dhumketu». Banglapedia (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2018. 
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 Choudhury, Serajul Islam (1 June 2006). «The Blazing Comet». New Age. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 July 2010. https://web.archive.org/web/20100719063851/http://www.newagebd.com/2006/may/26/may26/xtra_also1.html. Ανακτήθηκε στις 22 September 2006. «Nazrul Islam did what no other Muslim poet in modern Bengal had dared to do. He created images and symbols out of the well-known heroes from Muslim history. Thus Tariq and Qasim, Ali and Omar, Hasan and Hussain and even the Prophet himself figure in his poetry as historical beings. He also transformed men like Kamal Pasha and Anwar Pasha into symbols. The method is somewhat similar to the one Yeats employed in his poetry.» 
  45. ↑ «Kazi Nazrul Islam». The Daily Star. 25 May 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 May 2017. https://web.archive.org/web/20170530212014/https://www.thedailystar.net/arts-entertainment/its-true/kazi-nazrul-islam-86731. Ανακτήθηκε στις 27 February 2016. 
  46. ↑ Sen, Manikuntala (2001). In search of freedom: an unfinished journey. Stree. σελ. 17. ISBN 978-81-85604-25-1. Learning by heart the poems of his Agnibina and Bisher Banshi, we hid the books in our breasts and passed them secretly to friends. As far as I remember, Bisher Banshi was banned. 
  47. ↑ Chowdhury, Serajul Islam (2000). «The Blazing Comet». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 141. ISBN 978-984-555-167-0. 
  48. ↑ Rafiqul Islam (2000). «Nazrul». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 113. ISBN 978-984-555-167-0. 
  49. ↑ Khan, Zillur R. (1985). «Islam and Bengali Nationalism». Asian Survey 25 (8): 834-851. doi:10.2307/2644113. ISSN 0004-4687. 
  50. ↑ Hossen, Iftikhar (25 May 2018). «Spreading the passion and enthusiasm of Kazi Nazrul Islam». The Daily Observer. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-11-17. https://web.archive.org/web/20221117225246/https://www.observerbd.com/details.php?id=139463. Ανακτήθηκε στις 3 July 2018. 
  51. ↑ Field, Garrett (22 Μαρτίου 2017). Modernizing Composition: Sinhala Song, Poetry, and Politics in Twentieth-Century Sri Lanka. Univ of California Press. σελίδες 101. ISBN 9780520294714. 
  52. ↑ Amin, Sonia Nishat (1996). The World of Muslim Women in Colonial Bengal, 1876-1939. BRILL. σελ. 106. ISBN 978-90-04-10642-0. 
  53. ↑ Huda, Mohammad Nurul (2000). «Nazrul's Personlore». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 314. ISBN 978-984-555-167-0. 
  54. ↑ Ahsanuzzaman, Ahmed. «No Nora's in Popular Bangla Literature» (PDF). IB Sen society. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2006. 
  55. ↑ Nazrul Islam, Kazi (2000). «Barangana» [The Courtesan]. The Rebel and Other Poems. Μτφρ. Chakravarthy, Basudha. Νέο Δελχί: Sahitya Akademi. σελίδες 52–54. ISBN 978-81-260-0607-6. 
  56. ↑ Kabir, Choudhary. «Rebel». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2006. 
  57. ↑ Goswami, Karumamaya (1990). Aspects of Nazrul Songs. Dhaka: Nazrul Institute. σελίδες 178–179. OCLC 23904256. 
  58. ↑ Moniruzzaman, Mohammad (2000). «Interaction of Cultures and Kazi Nazrul Islam». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 149. ISBN 978-984-555-167-0. 
  59. ↑ Khan, Salimullah (29 August 2015). «Reading Nazrul Islam after Walter Benjamin». The Daily Star. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 October 2017. https://web.archive.org/web/20171022093559/http://www.thedailystar.net/in-focus/reading-nazrul-islam-after-walter-benjamin-134326. Ανακτήθηκε στις 26 February 2016. «Nazrul Islam, all the same, faced condemnation and stiff resistance from all quarters, Brits, Hindus and Muslims alike.» 
  60. ↑ Kamrunnessa Azad: Dharmiya Chetonay Nazrul, Nazrul Institute, Dhaka 1999, σσ. 173-174
  61. ↑ Roger, L.; Bakewell, J., επιμ. (2011). «Islam, Kazi Nazrul». Chambers Biographical Dictionary (9η έκδοση). Chambers Harrap. https://search.credoreference.com/content/entry/chambbd/islam_kazi_nazrul/0. Ανακτήθηκε στις 5 March 2016. «and wrote more than 500 devotional Hindu songs.». 
  62. ↑ «Najrul Islam: মুসলমান বলে নজরুলের শ্যামাসঙ্গীত ব্যান!». The Times of India. https://eisamay.indiatimes.com/eisamaygold/culture/muslim-nazrul-islam-shyama-sangeet-banned-on-radio/story/84940339.cms. Ανακτήθηκε στις 2 September 2022. 
  63. ↑ Moniruzzaman, Mohammad (2000). «Interaction of Cultures and Kazi Nazrul Islam». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελίδες 153–154. ISBN 978-984-555-167-0. 
  64. ↑ Huda, Mohammad Nurul (2000). «Nazrul's Personlore». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελίδες 306–307. ISBN 978-984-555-167-0. 
  65. ↑ Rafiqul Islam (24 May 2002). «The Champion of a Modern and Peaceful Islam». The Daily Star. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 November 2010. https://web.archive.org/web/20101126120753/http://www.nazrul.org/works_on_nazrul/articles/rafiqul_islam.htm. Ανακτήθηκε στις 26 March 2016. 
  66. ↑ Ekāḍemī (Bangladesh), Bāṃlā (1995). Bangla Academy Journal. Bangla Academy. 
  67. ↑ Kamal, Sajed (2000). «Kazi Nazrul Islam: A Chronology of Life». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 325. ISBN 978-984-555-167-0. 
  68. ↑ Nurul Huda, Muhammad (2001). Nazrul's Aesthetics and Other Aspects. Nazrul Institute. σελ. 129. 
  69. ↑ «10 key events in Kazi Nazrul's life». The Daily Star. 27 August 2015. http://www.thedailystar.net/literature/10-key-events-kazi-nazrul%E2%80%99s-life-133459. Ανακτήθηκε στις 5 February 2016. 
  70. ↑ Kamal, Sajed (2000). «Kazi Nazrul Islam: A Chronology of Life». Στο: Mohammad Nurul Huda. Nazrul: An Evaluation. Dhaka: Nazrul Institute. σελ. 326. ISBN 978-984-555-167-0. 
  71. ↑ HR Channel (10 July 2017), Kazi Nazrul Islam – a documentary 1956-1957, https://www.youtube.com/watch?v=3PwioVksT-A, ανακτήθηκε στις 29 June 2018  Σκηνοθέτης: Manmath Roy
  72. ↑ «The grave of National Poet Kazi Nazrul Islam on the Dhaka University Central Mosque premises». The Daily Observer. 28 August 2015. http://www.observerbd.com/2015/08/28/107530.php. Ανακτήθηκε στις 5 March 2016. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κάτζι_Νότζρουλ_Ισλάμ&oldid=10842143"