Αναστασιούπολις - Περιθεώριον

Αναστασιούπολις
Είδος	αρχαιολογική θέση και κάστρο
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°6′9″N 25°5′34″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ιάσμου
Χώρα	Ελλάδα
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 41°6′9.4″N 25°5′34.1″E / 41.102611°N 25.092806°E / 41.102611; 25.092806

Ο αρχαιολογικός χώρος Αναστασιούπολις - Περιθεώριον βρίσκεται νοτιοανατολικά του χωριού Αμαξάδες στο Νομό Ροδόπης στη Θράκη. Σήμερα εκεί σώζονται ερείπια οχυρώσεων της αρχαίας πόλης Αναστασιούπολης (5ος - 9ος αιώνας) και του Περιθεωρίου (9ος αιώνας και μετά) τα οποία χρονολογούνται από τα παλαιοχριστιανικά και μέχρι και τα βυζαντινά χρόνια^[1]. Επί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η οχύρωση ήταν γνωστή ως Μπουρού Καλέ (Τουρκικά: Το κάστρο της Μπουρού - δηλαδή το κάστρο της Βιστωνίδας λίμνης). Η αρχαία πόλη αποτελούσε σημαντικό λιμάνι του Αιγαίου (μέσω της λίμνης Βιστωνίδας). Αρχικά η πόλη ονομαζόταν Αναστασιούπολις και στη συνέχεια πήρε το όνομα Περιθεώριον ^[2], ενώ υπάρχει και η θεωρία ότι είναι δύο πόλεις ξεχωριστές ^[3].

Σήμερα σώζονται ερείπια των τειχών τα οποία έχουν κάτοψη ακανόνιστου τραπεζίου με την μεγαλύτερη πλευρά νοτίως. Σώζονται επίσης πύργοι κυκλικοί και τετράγωνοι (τέσσερις στην βόρεια και νότια πλευρά και δύο στην δυτική και ένα στην ανατολική πλευρά). Στην νότια πλευρά, στην κύρια τοξωτή πύλη που οδηγεί στο λιμάνι, σώζονται μονογράμματα των Παλαιολόγων (περιόδου 1341). ^[4]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Πλίνθινα μονογράμματα των Παλαιολόγων (γύρω στο 1341) αποτρεπτικά των εχθρών. Βρίσκονται στις επιφάνειες των πύργων και εκατέρωθεν της μεγάλης τοξωτής πύλης που οδηγούσε στο λιμάνι.^[4]

Αναστασιούπολις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη βρίσκεται σε εύφορη περιοχή βορείως της λίμνης Βιστωνίδας και στην ομηρική εποχή θεωρούνταν ότι εκεί έβοσκαν τα άλογα του Διομήδη, γι αυτό και στα ρωμαϊκά οδοιπορικά ο σταθμός στην εκεί περιοχή λεγόταν Stabulo Diomedis^[5]. Η πόλη περιγράφεται τον 6ο αιώνα από τον ιστορικό Προκόπιο. Το όνομα Αναστασιούπολις, κατά τον Καντακουζηνό, πήρε από τον αυτοκράτορα Αναστάσιο Α' (491-518) ο οποίος ξεκίνησε τα οχυρωματικά έργα εκεί. Στην συνέχεια ο Ιουστινιανός Α' έκτισε παράλιο τείχος στη λίμνη Βιστωνίδα αλλά και τείχος μέχρι τους πρόποδες της οροσειράς της Ροδόπης, με σκοπό τον έλεγχο της αρχαίας Εγνατίας οδού. Ο Ιουστινιανός έφτιαξε και υδραγωγείο το οποίο μετέφερε νερό από τη Ροδόπη στην πόλη. ^[2] Η πόλη αποτελούσε, μέσω της λίμνης Βιστωνίδας, σημαντικό λιμάνι στο Αιγαίο ^[4]. Η επισκοπή της Αναστασιουπόλεως υπόκειταν στη μητρόπολη της Τραϊανουπόλεως από τον 7ο μέχρι τον 12ο αιώνα ^[6].

Περιθεώριον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τον 9ο αιώνα χρησιμοποιείται το όνομα Περιθεώριον και το οχύρωμα αποκτά στρατηγική σημασία τον έλεγχο της περιοχής ^[2]. Σύμφωνα με το Βυζαντινό Λεξικό της Οξφόρδης η ταύτιση της Αναστασιούπολης με το Περιθεώριον είναι εσφαλμένη και οφείλεται στον Καντάκ, ιστορικό του 14ου αιώνα, ο οποίος αναφέρει ότι η Αναστασιούπολις μετονομάστηκε σε Περιθεώριον από τον Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο. Σύμφωνα με τις σημειώσεις του πατριάρχη Νικολάου Α΄ Μυστικού η πόλη Περιθεώριον ήταν γνωστή νωρίτερα ως ξεχωριστή πόλη από την Αναστασιούπολη, με ξεχωριστή επισκοπή. ^[3]

Τον 11ο αιώνα το Περιθεώριον ήταν αγροτική πόλη. Το 1203 ο Καλογιάν της Βουλγαρίας διεξήγαγε επιδρομή στην περιοχή, καταστρέφοντας την πόλη αυτή όπως και τη γειτονική Μαξιμιανούπολη, και μετεγκατέστησε τους κατοίκους της στις όχθες του ποταμού Δούναβη. ^[3] Στην συνέχεια η πόλη παρακμάζει. Το 1341 ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος επισκεύασε την οχύρωση^[7] και η πόλη μετά το θάνατό του το 1341 αναβαθμίστηκε σε μητρόπολη. ^[2] Το 1342-3 ο Καντακουζηνός δεν κατάφερε να καταλάβει την πόλη η οποία αργότερα έπεσε στα χέρια του, βουλγαρικής καταγωγής, στασιαστή βυζαντινού στρατιωτικού Μομιτζίλου. Στις 7 Ιουλίου 1345 έξω από τα τείχη της πόλης έλαβε χώρα η μάχη μεταξύ του Μομιτζίλου και των συνασπισμένων βυζαντινών και οθωμανικών δυνάμεων του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού και του Ουμούρ Μπέη από το εμιράτο του Αϊδινίου. Η μάχη είναι γνωστή ως η Μάχη στο Περιθεώριον όπου νίκησαν δυνάμεις του συνασπισμού και σκοτώθηκε ο Μομιτζίλος. ^[8] Αργότερα η πόλη έπεσε στα χέρια του Ματθαίου, υιού του Καντακουζηνού. ^[9] Το Περιθεώριον είναι από τις τελευταίες πόλεις της Θράκης που κατελήφθησαν από τους Οθωμανούς. Το 1422 την πόλη την κατείχε ο Οθωμανός Σουλτάνος Μουράτ Β' ο οποίος την χάρισε στον Γενοβέζο σύμμαχό του Ιωάννη Αδούρνο (ιταλικά: Giovanni Adorno) ^[9] ^[6]. Έως τα μέσα του 17ού αιώνα, το Περιθεώριον παρότι παρηκμασμένο φαίνεται να κατοικείται, όπως αναφέρει και ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή.^[10]

Στις 11 Απριλίου 2000, αγιοποιήθηκε ο Άγιος Θεοφάνης, επίσκοπος Περιθωρίου, ο οποίος έζησε κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα, μέσω σχετικής πράξεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ενώ μέσω της εγκυκλίου υπό τον αριθμό 2692, χρονολογούμενης στις 18 Μαΐου 2000, της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, έγινε γνωστή η ένταξή του στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας. Ως ημέρα μνήμης του αγίου ορίστηκε η 3η Μαΐου.^[11]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μάχη στο Περιθεώριον

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Αναστασιούπολις - Περιθεώριον

↑ Βασιλειάδης, Θανάσης (11 Ιανουαρίου 2019). «Η Αναστασιούπολις, μια αρχαία πόλη-ζούγκλα». Βοτανική. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2019.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Δαδάκη, Σταυρούλα. «Αναστασιούπολις - Περιθεώριον». Οδυσσεύς - Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2012.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Reinert, Steven W. (1991). «Peritheorion». Oxford Dictionary of Byzantium. 3. Νέα Υόρκη/Οξφόρδη: Oxford University Press, σσ. 1630.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Μπάλλα, Αικατερίνη (28 Νοεμβρίου 2007). «Αναστασιούπολη-Περιθεώριο». Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2012.
↑ Τσούρδης, Δημήτριος (2020). «Itinerarium Antonini Augusti και Itinerarium Burdigalense: Οι οικισμοί στην αιγιακή Θράκη κατά την αυτοκρατορική εποχή (27 π.Χ-330 μ.Χ)». www.academia.edu. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
↑ ^6,0 ^6,1 Κορτζή, Μ.· Σιαμέτης, Β. «Περιθεώριον (βυζαντινή εποχή)». Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου - Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2012.
↑ «Αναστασιούπολις-Περιθεώριον». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2023.
↑ Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, σελ. 304, ISBN 978-0-472-08260-5, http://books.google.com/?id=Hh0Bu8C66TsC
↑ ^9,0 ^9,1 Σιγούρος, Ιωάννης Λ. (1997). Νομός Ροδόπης: Ιστορία - Αρχαιολογία - Γεωγραφία - Ανθρωπογεωγραφία - Πολιτισμός. Κομοτηνή: Εταιρία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής. σελ. 71-74. ISBN 960-85512-6-9.
↑ Τσούρδης, Δημήτριος. «Η αιγαιακή Θράκη μέσα από τα μάτια του Evliya Celebi : Συγκλίσεις και αποκλίσεις ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα». σελ. 12. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2021. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
↑ «Άγιος Θεοφάνης Επίσκοπος Περιθεωρίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2020.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κυριακίδης, Στίλπων (1931). Μπουρού Καλέ - Αναστασιούπολις - Περιθεώριον. Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος]. σελίδες 195–220. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[1] Βασιλειάδης, Θανάσης (11 Ιανουαρίου 2019). «Η Αναστασιούπολις, μια αρχαία πόλη-ζούγκλα». Βοτανική. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2019.

[odysseus_anastasioupolis_perithewrion-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Δαδάκη, Σταυρούλα. «Αναστασιούπολις - Περιθεώριον». Οδυσσεύς - Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2012.

[oxbyz-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Reinert, Steven W. (1991). «Peritheorion». Oxford Dictionary of Byzantium. 3. Νέα Υόρκη/Οξφόρδη: Oxford University Press, σσ. 1630.

[monogramma_palaiologwn-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Μπάλλα, Αικατερίνη (28 Νοεμβρίου 2007). «Αναστασιούπολη-Περιθεώριο». Οδηγός Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2012.

[5] Τσούρδης, Δημήτριος (2020). «Itinerarium Antonini Augusti και Itinerarium Burdigalense: Οι οικισμοί στην αιγιακή Θράκη κατά την αυτοκρατορική εποχή (27 π.Χ-330 μ.Χ)». www.academia.edu. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[thrakikos_hlektronikos_thysayros_perithewrion-6] 6,0 ^6,1 Κορτζή, Μ.· Σιαμέτης, Β. «Περιθεώριον (βυζαντινή εποχή)». Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου - Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2012.

[7] «Αναστασιούπολις-Περιθεώριον». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2023.

[Fine304-8] Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, σελ. 304, ISBN 978-0-472-08260-5, http://books.google.com/?id=Hh0Bu8C66TsC

[sigouros_book_nomos_rodopis-9] 9,0 ^9,1 Σιγούρος, Ιωάννης Λ. (1997). Νομός Ροδόπης: Ιστορία - Αρχαιολογία - Γεωγραφία - Ανθρωπογεωγραφία - Πολιτισμός. Κομοτηνή: Εταιρία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής. σελ. 71-74. ISBN 960-85512-6-9.

[10] Τσούρδης, Δημήτριος. «Η αιγαιακή Θράκη μέσα από τα μάτια του Evliya Celebi : Συγκλίσεις και αποκλίσεις ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα». σελ. 12. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2021. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[11] «Άγιος Θεοφάνης Επίσκοπος Περιθεωρίου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]