Ιώτα Ηρακλέους
| ι Ηρακλέους | ||
|---|---|---|
| Αστερισμός: | Ηρακλής | |
| Συντεταγμένες (εποχή 2000.0): |
α = 17h:39m:27,9s, δ = +46°.00′.23″ | |
| Φαινόμενο μέγεθος: | 3,80 [1] | |
| Φασματικός τύπος: | B3 IV | |
| Απόσταση από τη Γη: | 455 ± 8 έτη φωτός [2] | |
| Εναλλακτικές ονομασίες: | 85 Ηρακλέους, BD+46°2349, HD 160762, HIP 86414, HR 6588, SAO 46872 | |
Ο ι (ιώτα) Ηρακλέους (Iota Herculis, ι Her) είναι ο δέκατος φωτεινότερος (όπως φαίνεται από τη Γη) αστέρας του βόρειου αστερισμού Ηρακλέους. Με φαινόμενο μέγεθος 3,80 είναι εύκολα ορατός με γυμνό μάτι τις ασέληνες νύκτες από σχετικώς σκοτεινές τοποθεσίες, επί αρκετές ώρες από το μεγαλύτερο μέρος του Βόρειου Ημισφαιρίου της Γης. Το φως αυτό ωστόσο εκπέμπεται από 4 τουλάχιστον ξεχωριστούς αστέρες που βρίσκονται πολύ κοντά ο ένας στους άλλους, δηλαδή ο ι Ηρακλέους είναι ένα πολλαπλό αστρικό σύστημα. Εκτός αυτού, ο φωτεινότερος αυτών των αστέρων είναι ελαφρώς μεταβλητός αστέρας. Στην παραδοσιακή σχεδίαση της μορφής του αστερισμού, ο ιώτα αντιστοιχεί στο άκρο του αριστερού ποδιού του μυθικού ήρωα Ηρακλή.
Ο ι Ηρακλέους ως πολικός αστέρας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η θέση του ι Ηρακλέους στην ουράνια σφαίρα τυχαίνει να βρίσκεται κοντά στον νοητό κύκλο που διαγράφει ο άξονας περιστροφής της Γης στη βόρεια προέκτασή του εξαιτίας του φαινομένου της μεταπτώσεως. Ο αστέρας υπήρξε έτσι το αντίστοιχο του σημερινού Πολικού αστέρα περί το 10000 π.Χ. και θα ξαναγίνει στο μακρινό μέλλον περί το 16000 μ.Χ.. Η προέκταση αυτή του άξονα πάντως πάνω στην ουράνια σφαίρα (γνωστή ως Βόρειος Ουράνιος Πόλος) δεν πλησιάζει πάντως τόσο τον ι Ηρακλέους (4° μοίρες απόσταση στο ελάχιστο) σε σχέση με τον σημερινό Πολικό αστέρα μόλις (0,5°). Στον «ρόλο» αυτό ο ι Ηρακλέους διαδέχεται τον Βέγα και τον ακολουθεί ο τ Ηρακλέους.
Αστροφυσικά δεδομένα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
O λαμπρότερος αστέρας του συστήματος του ι Ηρακλέους είναι ένας υπογίγαντας φασματικού τύπου Β (B3 IV)[4] που πλησιάζει στο τέλος της συντήξεως υδρογόνου στον πυρήνα του.[5] Είναι αρκετά μεγαλύτερος από τον Ήλιο, με μάζα 6,7 φορές μεγαλύτερη της ηλιακής[6] και διάμετρο 4,74 φορές μεγαλύτερη, επομένως ο όγκος του είναι περίπου εκατό φορές μεγαλύτερος από τον όγκο του Ήλιου. Το απόλυτο μέγεθος του ι Ηρακλέους είναι[7] –1,97, δηλαδή είναι στην πραγματικότητα 2,5 χιλιάδες φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο[1], λαμπρότερος ακόμα και από τους περισσότερους θερμούς αστέρες τύπου B στο ανοικτό σμήνος των Πλειάδων (την Πούλια). Ο φασματικός τύπος του αντιστοιχεί[8] σε επιφανειακή θερμοκρασία 18.200 ± 700 βαθμούς K, ενώ ο δείκτης χρώματος (B−V) είναι[9] –0,18. Η ηλικία του κύριου αυτού αστέρα, που έχει μεταλλικότητα μικρότερη εκείνης του Ήλιου (κατά –0,40 dex)[10], έχει εκτιμηθεί σε 30 έως 46 εκατομμύρια έτη περίπου.
Με βάση δεδομένα από τη διαστημική αστρομετρική αποστολή HIPPARCOS η απόσταση του ι Ηρακλέους από τη Γη υπολογίσθηκε[11] σε 152 παρσέκ (pc) και με νέα αναγωγή[2] σε 139 pc ή 455 έτη φωτός, με ακρίβεια συν ή πλην 8 έτη φωτός. Από την ίδια αναγωγή ανιχνεύεται[2] και ιδία κίνηση προς τα βόρεια και ανατολικά, με μέτρο 8,74 χιλιοστά του δευτερολέπτου της μοίρας ανά έτος.
Το αστρικό σύστημα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το κυρίως σύστημα του ιώτα Ηρακλέους είναι ένας φασματοσκοπικώς διπλός αστέρας με περίοδο περιφοράς 113,8 ημέρες, τιμή που υποδεικνύει ότι οι δύο αυτοί αστέρες χωρίζονται από απόσταση της τάξεως της αποστάσεως Γης-Ηλίου (1 αστρονομική μονάδα, AU).[5] Ακόμα ένας συνοδός αστέρας βρίσκεται σε απόσταση περί τις 30 AU από τον κύριο αστέρα και περιφέρεται γύρω του μία φορά κάθε 60 γήινα έτη περίπου. Ο τέταρτος αστέρας έχει ταυτοποιηθεί από την κοινή ιδία κίνηση και απέχει 116΄΄ (δευτερόλεπτα της μοίρας), έχοντας φαινόμενο μέγεθος 12,1.[12] Αυτή η γωνιακή απόσταση αντιστοιχεί σε πραγματική απόσταση περί τις 18 χιλιάδες AU, οπότε η τροχιά του θα είχε περίοδο σχεδόν 1 εκατομμύριο έτη και επομένως θα ήταν ούτως ή άλλως μη ανιχνεύσιμη με οποιονδήποτε τρόπο.[5] Το όλο σύστημα του ι Ηρακλέους πλησιάζει τη Γη με ταχύτητα[4] κατά μέσο όρο 20 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Szewczuk, W.; Daszyńska-Daszkiewicz, J. (2015). «Identification of pulsational modes in rotating slowly pulsating B-type stars». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 450 (2): 1585. doi:. Bibcode: 2015MNRAS.450.1585S.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 van Leeuwen, F. (Νοέμβριος 2007), «Hipparcos, the New Reduction», Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653-664, doi:, http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?HIP%2086414, ανακτήθηκε στις 2010-11-21
- ↑ «iot Her». The International Variable Star Index. AAVSO. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2024.
- ↑ 4,0 4,1 «V* iot Her -- Variable Star of beta Cep type». SIMBAD. Κέντρο Αστρονομικών Δεδομένων Στρασβούργου. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2010.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Kaler, James B., IOTA HER (Iota Herculis), University of Illinois, http://stars.astro.illinois.edu/sow/iotaher.html, ανακτήθηκε στις 2010-06-29
- ↑ Tetzlaff, N.; Neuhäuser, R.; Hohle, M.M. (Ιανουάριος 2011), «A catalogue of young runaway Hipparcos stars within 3 kpc from the Sun», Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 410 (1): 190-200, doi:
- ↑ Huang, W.; Wallerstein, G.; Stone, M. (2012), «A catalogue of Paschen-line profiles in standard stars», Astronomy & Astrophysics 547: A62, doi:
- ↑ Gordon, Kathryn D. και άλλοι. (2019). «Angular Sizes, Radii, and Effective Temperatures of B-type Stars from Optical Interferometry with the CHARA Array». The Astrophysical Journal 873 (1): 91. doi:. Bibcode: 2019ApJ...873...91G.
- ↑ Mermilliod, J.-C. (1986), «Compilation of Eggen's UBV data, transformed to UBV (unpublished)», Catalogue of Eggen's UBV Data: 0
- ↑ Peters, Geraldine J.; Aller, Lawrence H. (1970), «The Chemical Composition of IOTA Herculis», The Astrophysical Journal 159: 525, doi:
- ↑ Perryman, M.A.C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; Hoeg, E. (1997). «The HIPPARCOS Catalogue». Astronomy and Astrophysics 323: L49–L52. Bibcode: 1997A&A...323L..49P.
- ↑ «CCDM (Catalog of Components of Double & Multiple stars (Dommanget+ 2002)». VizieR. Κέντρο Αστρονομικών Δεδομένων Στρασβούργου. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- IOTA HER (Iota Herculis) στον ιστότοπο του Jim Kaler στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι
- An Atlas of the Universe: Τροχιές αστρικών συστημάτων
