Ιωδιούχος άργυρος
| Ιωδιούχος άργυρος | |
|---|---|
 | |
 | |
| Γενικά | |
| Όνομα IUPAC | ιωδιούχος άργυρος |
| Χημικά αναγνωριστικά | |
| Χημικός τύπος | AgI |
| Μοριακή μάζα | 234,77 amu |
| Αριθμός CAS | 7783-96-2 |
| SMILES | [Ag]I |
| PubChem CID | 6432717 |
| ChemSpider ID | 22969 |
| Φυσικές ιδιότητες | |
| Σημείο τήξης | 558 °C (831 K) |
| Σημείο βρασμού | 1.506 °C (1.779 K) |
| Πυκνότητα | 5,68 gr/cm3 (ως στερεό) |
| Διαλυτότητα στο νερό | 0,03 mgr/L (20 °C) |
| Διαλυτότητα σε άλλους διαλύτες | πολύ διαλυτό στην υγρή αμμωνία |
| Εμφάνιση | κίτρινο κρυσταλλικό στερεό |
| Χημικές ιδιότητες | |
| Σημείο αυτανάφλεξης | άφλεκτο |
| Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). | |
Ο ιωδιούχος άργυρος είναι ανόργανη χημική ένωση με τον απλό χημικό τύπο AgI. Είναι ένα άοσμο ανοικτοκίτρινο άλας, αλλά τα δείγματά του περιέχουν σχεδόν πάντοτε ίχνη μεταλλικού αργύρου, που του προσδίδουν μια γκριζωπή χροιά. Τα ίχνη αυτά προκύπτουν επειδή ο ιωδιούχος άργυρος μπορεί να είναι αρκετά έως πολύ φωτοευαίσθητος. Το άλας χρησιμεύει ως αντισηπτικό και για την τεχνητή πρόκληση βροχής.
Δομή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η δομή που υιοθετεί η ένωση εξαρτάται από τη θερμοκρασία[1]:
- Κάτω από τους 420 K, η φάση β του AgI, με την εξαγωνική κρυσταλλική δομή του βουρτσίτη, είναι η σταθερότερη. Αυτή συναντάται στη φύση με τη μορφή του ορυκτού ιωδαργυρίτης.
- Πάνω από τους 420 K, η φάση α γίνεται η πιο σταθερή. Είναι εδροκεντρωμένοι κυβικοί κρύσταλλοι, με τα κέντρα του ατόμου αργύρου να κατανέμονται τυχαία ανάμεσα σε 6 οκταεδρικές, 12 τετραεδρικές και 24 τριγωνικές θέσεις.[2] Στη θερμοκρασία αυτή τα ιόντα Ag+ μπορούν να κινούνται γρήγορα μέσα από το στερεό, επιτρέποντας αγωγή δια ταχέων ιόντων. Η μετάβαση μεταξύ των μορφών β και α αντιπροσωπεύει την τήξη του «υποπλέγματος» των κατιόντων (αργύρου). Η εντροπία τήξης του α-AgI είναι περίπου η μισή από εκείνη του χλωριούχου νατρίου (ενός τυπικού ιοντικού στερεού), πράγμα λογικό αν θεωρήσουμε ότι το κρυσταλλικό πλέγμα του AgI έχει ήδη «μερικώς λιώσει» κατά τη μετάβαση από τη μορφή β στην α.
- Μια μετασταθής φάση γ υπάρχει επίσης κάτω από τους 420 K με την κρυσταλλική δομή του σφαλερίτη (κυβική).
Παραγωγή και ιδιότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ιωδιούχος άργυρος παρασκευάζεται με αντίδραση ενός ιωδιούχου διαλύματος (π.χ. ιωδιούχου καλίου) με διάλυμα που περιέχει ιόντα αργύρου (π.χ. νιτρικού αργύρου). Τότε καθιζάνει σύντομα ένα κιτρινωπό στερεό, που είναι ένα μίγμα των δύο κύριων φάσεων του AgI. Η διάλυση του μίγματος του AgI με υδροϊωδικό οξύ, ακολουθούμενη από αραίωση με νερό, δίνει καθίζηση του β-AgI. Από την άλλη, η διάλυση του AgI σε ένα πυκνό διάλυμα νιτρικού αργύρου ακολουθούμενη από αραίωση με νερό, δίνει α-AgI.[3] Αν η όλη διαδικασία δεν γίνει σε σκοτάδι, τότε το κιτρινωπό στερεό μαυρίζει σύντομα, καθώς το φως (φωτόνια) ανάγει τον ιοντικό άργυρο σε σκόνη μεταλλικού αργύρου. Η φωτοευαισθησία ποικίλλει αναλόγως της καθαρότητας του δείγματος.
Η κρυσταλλική δομή του β-AgI είναι παρόμοια με εκείνη του κοινού πάγου, κάτι που του επιτρέπει να επάγει τη συμπύκνωση των υδρατμών με μια διεργασία που είναι γνωστή ως ετερογενής δημιουργία πυρήνων συμπυκνώσεως. Περίπου 11 τόνοι AgI χρησιμοποιούνται ετησίως από τον άνθρωπο για την τεχνητή παραγωγή νεφών και εξ αυτών βροχής, με το κάθε εγχείρημα «σποράς νεφών» να καταναλώνει μόλις 10 έως 50 γραμμάρια.[4]
Ασφάλεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ακραία μεγάλη έκθεση στο άλας αυτό μπορεί να προκαλέσει στον ανθρώπινο οργανισμό το σύμπτωμα της αργυρώσεως, με αλλαγή του χρώματος ιστών.[5]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Binner, J.G.P.; Dimitrakis, G.; Price, D.M.; Reading, M.; Vaidhyanathan, B. (2006). «Hysteresis in the β–α Phase Transition in Silver Iodine». Journal of Thermal Analysis and Calorimetry 84 (2): 409-412. doi:. http://www.sump4.com/publications/paper047.pdf.
- ↑ Hull, Stephen (2007). «Superionics: crystal structures and conduction processes». Rep. Prog. Phys. 67 (7): 1233-1314. doi:. http://stacks.iop.org/RoPP/67/1233.
- ↑ O. Glemser, H. Saur: «Silver Iodide» στο Handbook of Preparative Inorganic Chemistry, 2η έκδ., επιμ. G. Brauer, Academic Press, Νέα Υόρκη 1963, τόμος 1, σσ. 1036-1037
- ↑ Phyllis A. Lyday: «Iodine and Iodine Compounds» στην Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, σελ. 441, Wiley-VCH, Weinheim, 2005, doi 10.1002/14356007.a14_381
- ↑ «Silver Iodide». TOXNET: Toxicogy Data Network. U.S. National Library of Medicine. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2016.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Haynes, William M., επιμ. (2016). CRC Handbook of Chemistry and Physics (97η έκδοση). CRC Press. ISBN 9781498754293.