Ιστορία της Ιζέρ

Θέση του νομού Ιζέρ στο χάρτη της Γαλλίας

Η ιστορία της Ιζέρ ανάγεται σε χρόνια προ της οργανωμένης ζωής του ανθρώπου στη γη.

Από τη Μέση Παλαιολιθική έως τη νανοτεχνολογία των αρχών του 21ου αιώνα, τα εδάφη του νομού Ιζέρ στην περιοχή Ωβέρνη-Ρον-Αλπ υπήρξαν η σκηνή πολλών ιστορικών γεγονότων, όπως μεταξύ άλλων: το θρυλικό πέρασμα των Άλπεων από τον Αννίβα, η ήττα των Αλλοβρόγων και η ρωμαϊκή κατάκτηση, η μάχη της Βεζεράνς το 524 ανάμεσα στους Βουργουνδούς που κατείχαν την περιοχή και τους Φράγκους που την εποφθαλμιούσαν, η δημιουργία, επέκταση και πώληση του Ντωφινέ, η εξέγερση στις απαρχές της Γαλλικής Επανάστασης, η βιομηχανική επανάσταση της Ιζέρ, η αντίσταση στις οροσειρές κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονότα που αποτελούν σελίδες της ιστορίας του νομού.

Προϊστορία

Αναπαράσταση του προϊστορικού καταφυγίου της Γκραντ Ριβουάρ

Η ιστορία της περιοχής που σήμερα καταλαμβάνεται από το νομό Ιζέρ είναι πλούσια και τα πρώτα ανθρώπινα ίχνη χρονολογούνται από τη μέση Παλαιολιθική περίοδο γύρω στο 200.000 π.Χ., οπότε οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην οροσειρά της Σαρτρέζ και του Βερκόρ παρά το κρύο κλίμα που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Διάφορες τοποθεσίες της Ιζέρ επιβεβαιώνουν την παρουσία αυτή, ιδιαίτερα στο σπήλαιο Μπυρί που κατοικούνταν για περίοδο που κυμαίνεται από τα 120.000 έως 14.000 χρόνια π.Χ. Η γεωγραφική κατανομή αυτών των πρώτων κατοίκων εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τη μετεωρολογία, τις περιόδους παγετώνων και το κυνήγι. Το 5000 π.Χ. περίπου, οι πρώτοι μόνιμοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν  στους πρόποδες των οροσειρών και στα πεδινά, όπου κυριαρχούσε εκείνη την εποχή ένα ζεστό και υγρό κλίμα παρόμοιο με αυτό που επικρατούσε στα παράλια της Μεσογείου, ευνοϊκό για την ανάπτυξη της τοπικής γεωργίας.

Το τέλος της Προϊστορίας είδε τη γέννηση ενός αξιόλογου νεολιθικού τόπου στη νότια όχθη της λίμνης Παλαντρού όπου γύρω στο 2700 π.Χ. αναπτύχθηκε ένα μικρό χωριό αποτελούμενο από πέντε ξύλινα οικογενειακά σπίτια, που αντιστοιχούσαν σε πληθυσμό περίπου 50 κατοίκων. Η περιοχή αυτή σήμερα βρίσκεται μέσα στη λίμνη και αποτελεί αντικείμενο αρχαιολογικής έρευνας.

Αυτή την περίοδο διαδέχτηκε η εποχή του Χαλκού, με την εμφάνιση των πρώτων μεταλλουργών μεταξύ 1300 και 1100 π.Χ., σίγουρα απαντώντας σε ζήτηση τοπικών χρηστών. Η ανακάλυψη πολλών χάλκινων αντικειμένων (άξονες, μαχαίρια, βραχιόλια) στις κοινότητες Γκονσελέν και Αλβάρ δείχνει τη σημασία της μεταλλουργίας που ασκούνταν από τους αυτόχθονες μεταλλουργούς.

Ακολούθησε η εποχή του σιδήρου και η εμφάνιση των πρώτων γαλατικών φυλών των Άλπεων.

Ρωμαϊκή περίοδος

Ο ναός του Αυγούστου και της Λιβίας στη Βιέν

Πριν από την άφιξη των Ρωμαίων, στην περιοχή ζούσαν κυρίως τέσσερις γαλατικοί λαοί, οι σημαντικότεροι από αυτούς ήταν οι Αλλόβρογες των οποίων η επικράτεια εκτείνονταν από τη Γενεύη, περιλάμβανε τη Γκρενόμπλ και έφθανε έως τη Βιέν στον Ροδανό, που ήταν η πρωτεύουσά τους.

Μεταξύ 125 και 118 π.Χ., οι κυριότεροι γαλατικοί λαοί της νοτιοανατολικής Ευρώπης, δηλαδή οι Αλλόβρογες, οι Αρβέρνοι και οι Βοκόντιοι, υπέστησαν πολλές ήττες από τα ρωμαϊκά στρατεύματα και οι Ρωμαίοι κατάφεραν να κυριαρχήσουν σε μια τεράστια περιοχή από τις Άλπεις μέχρι τα Πυρηναία δημιουργώντας έτσι τη ρωμαϊκή επαρχία Πέραν των Άλπεων Γαλατία.

Η Βιέν έγινε μια ευημερούσα ρωμαϊκή πόλη και εκείνη την εποχή ήταν το κύριο οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο της επικράτειας που κατέχει σήμερα ο νομός Ιζέρ. Πολλά μνημεία αυτής της περιόδου εξακολουθούν να είναι ορατά σε αυτήν την λαμπρή πόλη, συμπεριλαμβανομένου του ναού του Αυγούστου και της Λιβίας, του αρχαίου θεάτρου, του υδραγωγείου κ.α.

Μεσαίωνας

Μακέτα οχυρωμένου κάστρου του Πρώιμου Μεσαίωνα

Ο πύργος του κάστρου του Κλερμόν, 11ος αιώνας

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η Ιζέρ και η Γκρενόμπλ γνώρισαν μια περίοδο σημαντικής ανάπτυξης.

Την κυριαρχία των Ρωμαίων διαδέχθηκαν οι Βουργουνδοί από το 443 έως το 524 (ημερομηνία της μάχης της Βεζεράνς), τους οποίους ακολούθησαν τα φραγκικά βασίλεια. Παράλληλα με τη βασιλική εξουσία διοικούσαν και οι επίσκοποι, οι οποίοι απολάμβαναν έναν αυξημένο διοικητικό και νομικό ρόλο στις επισκοπές τους και συχνά ήρθαν σε αντιπαράθεση με τους κοσμικούς άρχοντες. Την Ιζέρ, όπως και παντού στην Ευρώπη, την περίοδο του Μεσαίωνα και έως τα 1500 χαρακτηρίζει η κατασκευή πολλών κάστρων. Οι οχυρώσεις υφίστανται ισχυρές εξελίξεις, περνώντας από τα κάστρα με ξύλινες οχυρώσεις, όπως δείχνει η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο χώρο του κάστρου στην κοινότητα Σιράν, στα λιθόκτιστα κάστρα που προορίζονταν να προστατεύσουν τον άρχοντα και να συμβολίσουν την εξουσία του μέσα στο φέουδο.

Το κάστρο Βιζίλ

Προς το έτος 1000 έφτασε ένα κύμα κατασκευής κάστρων στην Ιζέρ: πέντε οχυρώσεις απαριθμούνται το 980 και υπάρχουν 120 κάστρα το 1120. Αυτή την εποχή εμφανίστηκε το Ντωφινέ και οι δελφίνοι της Βιέν με τον Γκιγκ Α' του Αλμπόν, αναγνωρισμένο ως το πρώτο Δελφίνο. Αυτός ο φιλόδοξος άνθρωπος κατείχε, στο τέλος του 10ου αιώνα, ένα κάστρο, ένα χωριό και μια εκκλησία στο Βιζίλ αλλά και εδαφικές εκτάσεις νότια της Βιέν. Χάρη στους δεσμούς συγγένειας που είχε με τους επισκόπους της Γκρενόμπλ και της Βαλάνς και σε μια καλή στρατηγική γάμων, απέκτησε αρκετούς τίτλους και διεύρυνε την περιοχή του. Έτσι δημιουργήθηκε το Ντωφινέ, που έγινε ανεξάρτητο κράτος της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ήταν ανεξάρτητο κράτος για μια περίοδο πάνω από δύο αιώνες κατά τη διάρκεια της οποίας υπήρχαν πολλές συγκρούσεις με την κομητεία της Σαβοΐας. Το 1349, ο τελευταίος δελφίνος Ουμβέρτος Β', ο οποίος είχε μεγάλα χρέη και δεν είχε άμεσους κληρονόμους, πούλησε το Ντωφινέ στον βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο ΣΤ'. Οι όροι της μεταβίβασης προέβλεπαν ότι ο κληρονόμος του θρόνου της Γαλλίας θα ονομαζόταν εφεξής «Δελφίνος» και περιελάμβαναν σημαντική αυτονομία και φορολογικές απαλλαγές για την περιοχή του Ντωφινέ.

Νεότερη εποχή

Το κάστρο Σερβιέν

Το έμβλημα του νομού Ιζέρ

Η νεότερη εποχή είδε τον πολλαπλασιασμό των οχυρώσεων στον 16ο αιώνα στο νομό, ιδιαίτερα γύρω από τη Γκρενόμπλ, προκειμένου οι κάτοικοι να υπερασπισθούν από ενδεχόμενες επιθέσεις της Σαβοΐας, της οποίας οι κυβερνώντες βρίσκονταν συχνά στις τάξεις των εχθρών των βασιλέων της Γαλλίας. Ο 17ος αιώνα είναι σημαδεμένος από το έργο του Φρανσουά ντε Μπον ντε Λεντιγκιέρ, γενικού διοικητή του Ντωφινέ, ο οποίος είχε την αποστολή να διατηρήσει την ειρήνη και την αλλαγή πορείας της οικονομικής ζωής της επαρχίας. Ο 18ος αιώνας, ενώ ήταν μια περίοδος ευημερίας για την περιοχή, περιορίστηκε από τη μετανάστευση των Προτεσταντών του τέλους του 17ου αιώνα, όπως και σε πολλές περιοχές της υπόλοιπης Γαλλίας.

Η εξέγερση Ημέρα των Κεράμων, το 1788. Πίνακας του Αλεξάντρ Ντεμπέλ, 1890

Γύρω στα 1750, ένας χωρικός, ο Λουί Μαντρέν, υπονόμευσε την εξουσία, καθώς κήρυξε πόλεμο κατά των μη δημοφιλών κρατικών εισπρακτόρων φόρων, οι οποίοι συσσώρευαν τεράστιο πλούτο πληρώνοντας στο βασιλικό ταμείο το συμφωνηθέν ποσό, μερικές φορές το ένα τέταρτο των φόρων που επέβαλλαν. Έλαβε γρήγορα την υποστήριξη του πληθυσμού και άρχισε το λαθρεμπόριο οργανώνοντας μια ομάδα λαθρεμπόρων, ασχολούμενη ειδικότερα με το παράνομο εμπόριο καπνού, βαμβακιού, ρολογιών κ.α. Οι λαθρέμποροι δραστηριοποιούνταν μεταξύ των ελβετικών καντονιών, της Γενεύης, της Γαλλίας και των τότε κυρίαρχων κρατών της Σαβοΐας. Καθορίζοντας τον εαυτό του ως «Γενικό Καπετάνιο των Λαθρεμπόρων της Γαλλίας», είχε μερικές εκατοντάδες άτομα υπό την εξουσία του, οργανωμένους ως πραγματικό στρατιωτικό σύνταγμα. Τελικά, συνελήφθη και εκτελέστηκε αλλά από τότε έγινε θρυλικό πρόσωπο, αυτός που πολέμησε κατά της ανομίας των φόρων του παλαιού καθεστώτος.

Αντουάν Μπαρνάβ, πολιτική φυσιογνωμία της αρχικής περιόδου της Γαλλικής Επανάστασης

Η περίοδος ηρεμίας και ευημερίας επέτρεψε την ανάπτυξη της πνευματικής ζωής, που αποδείχθηκε πολύ ζωντανή, ειδικά στην Γκρενόμπλ, όπου ιδρύθηκε η δημόσια βιβλιοθήκη, μεταξύ των μελών της οποίας ήταν και ο Ανρί Γκανιόν, παππούς του Σταντάλ.

Αρκετά «μεγάλα ονόματα» πρέπει να σημειωθούν στον αιώνα του Διαφωτισμού, όπως ο Ντεοντά Ντολομιέ, ένας από τους πρώτους Γάλλους γεωλόγους, ο Ζακ Βωκανσόν, εφευρέτης και μηχανικός που συνέβαλε, μεταξύ άλλων, στην αυτοματοποίηση των αργαλειών, ο πολιτικός Αντουάν Μπαρνάβ, ο οποίος ήταν από τα ηγετικά πρόσωπα της Ημέρας των Κεράμων, μια εξέγερση λίγο πριν την έναρξη της Γαλλικής Επανάστασης, τον Ιούνιο 1788 στη Γκρενόμπλ, στη διάρκεια της οποίας ο λαός της πόλης στράφηκε εναντίον των βασιλικών στρατευμάτων όταν ο βασιλιάς διέταξε την απομάκρυνση του κοινοβουλίου της Γκρενόμπλ. Μέχρι το 1791, το κοινοβούλιο παρέμεινε ως είχε, κατόπιν διαλύθηκε χωρίς αντίσταση από την επανάσταση.

Στις 4 Μαρτίου 1790, και σύμφωνα με το νόμο της 22ας Δεκεμβρίου 1789, καταργήθηκαν οι παλαιές επαρχίες και δημιουργήθηκαν οι νομοί, έτσι η περιοχή σχημάτισε το νομό Ιζέρ, με πρωτεύουσα τη Γκρενόμπλ. Από το 1960 έως το 2015 ήταν ένας από τους 8 νομούς της περιοχής Ρον-Αλπ. Στα πλαίσια της εδαφικής μεταρρύθμισης, την 1η Ιανουαρίου 2016 η περιοχή Ρον-Αλπ συγχωνεύτηκε με την περιοχή Ωβέρνη και πλέον αποτελούν τη νέα διοικητική περιοχή Ωβέρνη-Ρον-Αλπ.

19ος αιώνας

Η Διεθνής Έκθεση της Γκρενόμπλ το 1925

Οι επόμενοι αιώνες χαρακτηρίστηκαν από τη βιομηχανική επανάσταση και την άνοδο του ορεινού τουρισμού. Για να αναπτυχθούν, όλες οι βιομηχανίες χρειάζονται φυσικούς πόρους και η Ιζέρ διέθετε πολλούς, από τα βουνά, τα δάση, τους ποταμούς και το ​​υπέδαφος. Οι πόροι αυτοί συντέλεσαν στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων επεξεργασίας, όπως την χαρτοποιία, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τη μεταλλουργία και την εξόρυξη με ορυχεία σιδήρου, μόλυβδου και αργύρου. Μερικά ορυχεία είναι βέβαιο ότι λειτουργούσαν από τον Μεσαίωνα, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία του μεσαιωνικού οικισμού εξόρυξης του Μπραντ.

Ο νομός έχει επίσης σημαντική υδροηλεκτρική ενέργεια και στο τέλος του 19ου αιώνα ήταν μια από τις πιο βιομηχανοποιημένες περιοχές της Γαλλίας, όπως αποδεικνύεται και από τη Διεθνή Έκθεση του Λευκού άνθρακα και Τουρισμού που πραγματοποιήθηκε στη Γκρενόμπλ τον Οκτώβριο του 1925. Διάφοροι τομείς δραστηριότητας επωφελήθηκαν παράλληλα με την έντονη πρόοδο της βιομηχανίας από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Έτσι, το 1886 εγκαταστάθηκε ο πρώτος ηλεκτρικός κλίβανος της μεταλλουργικής βιομηχανίας και ξεκίνησε η πρώτη ηλεκτρολυτική χύτευση αλουμινίου στη Γαλλία στην κοινότητα Φροζ.

Β' παγκόσμιος πόλεμος

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο νομός καταλήφθηκε από τη φασιστική Ιταλία από το Νοέμβριο του 1942 έως το Σεπτέμβριο του 1943. Ωστόσο, πολλοί μαχητές αντίστασης ανέβηκαν στις γύρω οροσειρές, ιδιαίτερα δραστήριοι ήταν οι Μακί του Βερκόρ, ομάδα εγκατεστημένη στην οροσειρά του Βερκόρ, η οποία αποτελούσε σημαντική βάση της Γαλλικής Αντίστασης. Η οροσειρά της Σαρτρέζ δέχτηκε επίσης, σε μικρότερο βαθμό, στρατεύματα αντιστασιακών μαχητών του 3ου Συντάγματος και μιας στρατιωτικής μονάδας του 4ου Τάγματος των Γάλλων ελεύθερων σκοπευτών και ανταρτών, από τον Μάρτιο του 1943 έως τον Αύγουστο του 1944.