Ισπανικές διάλεκτοι του Μεξικού
| Ισπανικές διάλεκτοι του Μεξικού | |
|---|---|
 | |
| Ταξινόμηση | Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες
|
| Σύστημα γραφής | Ισπανική αλφαβήτα και λατινική γραφή |
Τα ισπανικά ιδιώματα που ομιλούνται στο Μεξικό (español mexicano ή español de México) παρουσιάζουν μια ευρεία ποικιλία παρότι μπορούν να διαχωριστούν σε τέσσερις διαλέκτους: του βορρά, του κέντρου, των παράλιων και της χερσονήσου του Γιουκατάν. Όλες τους εμφανίζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε επίπεδο φωνητικής, γραμματικής, λεξιλογίου και επιτονισμού.
Μια έτερη μεξικανική διάλεκτος με στοιχεία από την βόρεια και κεντρική διάλεκτο έχει διαχρονική παρουσία στις νοτιοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ όπου εντοπίζεται μέχρι σήμερα με τη μορφή μιας κοινής διαλέκτου με επίκεντρο το Λος Άντζελες.[1]
Κεντρική μεξικανική διάλεκτος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έχοντας υπάρξει η Πόλη του Μεξικού μία από τις σημαντικότερες μητροπόλεις της Ισπανικής Αυτοκρατορίας στην Αμερική και πρωτεύουσα ενός Αντιβασιλείου που εκτείνετο από τον νότιο Καναδά μέχρι τη Γουατεμάλα, λειτούργησε ως αδιαμφισβήτητος πυρήνας που επηρέασε το σύνολο των ισπανικών της βορείου Αμερικής. Επομένως, η κυρίαρχη διάλεκτος που χαίρει αδιαμφισβήτητου κύρους είναι αυτή του κέντρου, τυπικό παράδειγμα ισπανοαμερικανικής διαλέκτου «υψηλών περιοχών» (διατηρεί τα σύμφωνα), που ομιλείται στην πρωτεύουσα, στις γειτονικές πολιτείες και στα διάφορα προϊόντα ποπ κουλτούρας.[2] Τα κύρια χαρακτηριστικά της κεντρικής διαλέκτου είναι η διατήρηση του φατνιακού τριβόμενου /s/ σε συλλαβικές εξόδους, του άηχου τριβόμενου υπερωικού /x/ που δεν δασύνεται και η απουσία ρωτακισμού. Στην καθημερινή ομιλία τα άτονα φωνήεντα εξαλείφονται (π.χ. policía [pol.'si.a]).[2]
Βόρεια διάλεκτος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι ομιλητές της βόρειας μεξικανικής διαλέκτου (μία ακόμη από τις υψηλές διαλέκτους σε στενή επαφή με την κεντρική) εντοπίζονται στο βόρειο μισό της χώρας στις πολιτείες της Νότιας Καλιφόρνιας, Σονόρια, Κοαουίλα, Νέας Λεόν, Ταμαουλίπας, Σιναλόα, Ντουράνγκο και Σακατέκας. Το κύριο φωνητικό χαρακτηριστικό της είναι η ασθενής προφορά των προστριβόμενου και προσεγγιστικού ουρανικών, το πρώτο ως προουρανικό τριβόμενο (π.χ. muchacho /mutʃ͡atʃ͡o/> [muʃaʃo]) και το δεύτερο ως ουρανικό ημίφωνο (amarillo /amaɾiʝo/> [amaɾijo] ή [amaɾio]).[3]
Διάλεκτος των ακτών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά μήκων των μεξικανικών ακτών της Καραϊβικής και του Ειρηνικού εντοπίζεται μια τρίτη διάλεκτος (κυρίως με σιέλ στον χάρτη αν φωνητικά του στοιχεία εκτείνονται και στην Κάτω Καλιφόρνια ή τη Σιναλόα) που χαρακτηρίζεται από πιο αδύναμα σύμφωνα (δάσυνση του άηχου υπερωικού τριβόμενου και ρωτακισμό), κάτι που την κατατάσσει στις «χαμηλές» διαλέκτους.[3]
Διάλεκτος του Γιουκατάν[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι πολιτείες του Καμπέτσε, Κιντάνα Ρόο και Γιουκατάν παρουσιάζουν μια αρκετά διαφοροποιημένη διάλεκτο που είναι προϊόν της επαφής των ισπανικών με τις γλώσσες μάγια που ακόμη ομιλούνται από μεγάλο ποσοστό των ντόπιων που προστίθεται στην ευρύτερη σύγκλιση σε αυτή της κυρίαρχης βόρειας μεξικανικής διαλέκτου και της διαλέκτου της Καραϊβικής.[3] Χαρακτηριστικά γνωρίσματα είναι η πραγμάτωση του έρρινου αρχιφωνήματος ως έρρινο διχειλικό ή υπερωικό και η αποουρανικοποίηση του ουρανικού έρρινου (π.χ. niño /niɲo/ [ninjo]). Τα σύμφωνά της επίσης είναι ασθενή με δάσυνση του άηχου τριβόμενου και ημιφωνοποίηση του ουρανικού προσεγγιστικού.[4]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Parodi, C. (2011): «El otro México: español chicano, koineización y diglosia en Los Ángeles, California”»,στο Martín Butragueño P. (ed) Realismo en el análisis de corpus orales, Πόλη του Μεξικού: El Colegio de México, σελ.. 217–243.
- ↑ 2,0 2,1 Parodi, C. (2016): «Dialectos del español de América: México y Centroamérica» στο Gutiérrez-Rexach: Enciclopedia de lingüística hispánica. Routledge. σελ. 377.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Parodi (2016) ibidem: 378.
- ↑ Parodi (2016) ibidem: 379.