Ιρανικό Ιντερμέτζο
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το Ιρανικό Ιντερμέτζο είναι ιστορικός όρος που αντιστοιχεί σε μια περίοδο που σηματοδότησε την άνοδο ποικίλων γηγενών ιρανικών μουσουλμανικών δυναστειών στο Ιρανικό Υψίπεδο. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για την ενδιάμεση ιστορική περίοδο (ιντερλούδιο) μεταξύ της πτώσης των Αράβων Αββασιδών και την οριστική ανάδυση των Σελτζούκων Τούρκων τον 11ο αιώνα. Η ιρανική αναγέννηση συνίστατο στην ιρανική αφύπνιση εδρασμένη σε ιρανικό έδαφος, υπό ένα αναγεννημένο ιρανικό εθνικό πνεύμα και πολιτισμό σε ισλαμική μορφή.[1]
Μουσουλμανικές ιρανικές δυναστείες την περίοδο του Ιρανικού Ιντερμέτζο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ιουστανίδες (791-1004)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Ιουστανιδών ή Ιοστανιδών (περσικά: جستانیان) ήταν κυβερνήτες τμήματος του Δαϋλάμ (η ορεινή περιοχή του Γκιλάν στο Ιράν) από το 791 έως το 1004 μ.Χ.. Εμφανίζονται ως "Βασιλιάδες του Δαϋλάμ" στα τέλη του 8ου αιώνα. Κέντρο τους ήταν η πόλη Ρουντμπάρ στο Αλαμούτ, που βρίσκεται στην κοιλάδα της Σαχρούντ. Δύο αιώνες αργότερα, η περιοχή αυτή θα αποτελούσε το κέντρο των Ασασίνων, του περίφημου στρατιωτικοθρησκευτικού τάγματος των Νιζαριτών Ισμαηλιτών Σιιτών. Εμφανίζονται στην ισλαμική ιστορία ως τμήμα της περιόδου του "Ιρανικού Ιντερμέτζο", όταν τα γηγενή δαϋλαμιτικά και κουρδικά πριγκηπάτα αποκτούν δύναμη στη βορειοδυτική Περσία μετά από 2-3 αιώνες αραβικής κυριαρχίας. Η άνοδος των Δαϋλαμιτών κορυφώθηκε με τη δυναστεία των Βουγιδών.
Ταχιρίδες (821-873)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Ταχιριδών (περσικά: سلسله طاهریان) ήταν μια μουσουλμανική περσική δυναστεία που κυβέρνησε το βορειοανατολικό τμήμα του λεγόμενου "Μεγάλου Ιράν", την περιοχή του Χορασάν (που αποτελείτο από τμήματα του σημερινού Ιράν, Αφγανιστάν, Τατζικιστάν, και Ουζμπεκιστάν). Πρωτεύουσα των Ταχιριδών ήταν η πόλη Νισαπούρ.
Σατζίδες (889-929)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Σατζιδών (περσικά: ساجیان) ήταν μια μουσουλμανική δυναστεία που κυβέρνησε από το 889-890 έως το 929. Οι Σατζίδες κυβέρνησαν το Αζερμπαϊτζάν και τμήματα της Αρμενίας, έχοντας αρχικώς ως βάση τους τις πόλεις Μαραγκέ (πόλη στην επαρχία του Ανατολικού Αζερμπαϊτζάν του σημερινού Ιράν) και Μπαρντά, και κατόπιν την πόλη Αρνταμπίλ.[2] Προέρχονταν από την επαρχία της Κεντρικής Ασίας Οσσρουσάνα στην Υπερωξιανή, και είχαν ιρανική (σογδιανή) πολιτιστική κληρονομιά.[3][4]
Σαμανίδες (819–999)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Σαμανιδών (περσικά: سلسلهٔ سامانیان) ήταν μία ιρανική μουσουλμανική αυτοκρατορία στην Κεντρική Ασία και το "Μεγάλο Χορασάν", η οποία πήρε το όνομά της από τον ιδρυτή της Σαμάν Χούντα, που προσηλυτίστηκε στο σουνιτικό Ισλάμ παρότι προερχόταν από τη ζωροαστρική θεοκρατική αριστοκρατία του τόπου του.
Με τις ρίζες τους από την πόλη Μπαλχ, οι Σαμανίδες προώθησαν τις τέχνες, βοηθώντας στην πρόοδο των επιστημών και της λογοτεχνίας, προσελκύοντας έτσι λογίους όπως τους Ρουντακί και Αβικέννα. Υπό την εξουσία των Σαμανιδών, η πρωτεύουσά τους, Μπουχάρα, τον καιρό της δόξας της ήταν ανταγωνίστρια της Βαγδάτης των Αββασιδών. Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι οι Σαμανίδες αναζωογόνησαν την Περσία περισσότερο από τους Βουγίδες και τους Σαφαρίδες, ενώ συνέχισαν να πατρονάρουν τους Άραβες σε σημαντικό βαθμό. Παρόλα αυτά, σε μια διάσημη έδικτο, οι σαμανιδικές Αρχές διακήρυξαν ότι "εδώ, σε αυτή την περιοχή, η γλώσσα είναι η Περσική, και οι βασιλιάδες του βασιλείου είναι Πέρσες βασιλιάδες".
Σαφαρίδες (861–1003)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Σαφαριδών (περσικά: سلسله صفاریان) ήταν ο ηγετικός οίκος μιας μουσουλμανικής περσικής αυτοκρατορίας, που άσκησε την εξουσία στο Σιστάν (861–1003), μια ιστορική περιοχή στο νοτιοανατολικό Ιράν και νοτιοδυτικό Αφγανιστάν. Πρωτεύουσά τους ήταν η πόλη Ζαράντζ.
Βουγίδες (932–1055)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Βουγιδών (περσικά: آل بویه) ήταν μία σιιτική περσική δυναστεία από την περιοχή Nταϋλάμ. Ίδρυσαν μια συνομοσπονδία που ήλεγχε το μεγαλύτερο τμήμα των σημερινών Ιράν και Ιράκ τον 10ο και 11ο αιώνα. Πράγματι, ως Δαϋλαμίτες Ιρανοί, οι Βουγίδες συνειδητά αναβίωσαν σύμβολα και πρακτικές της δυναστείας των Σασσανιδών. Στην πραγματικότητα, ξεκινώντας με τον εμίρη Αντούντ αλ-Ντάουλα (τον σημαντικότερο ηγέτη της δυναστείας, κυβέρνησε την περίοδο 949–983), χρησιμοποίησαν τον αρχαίο σασσανιδικό τίτλο Σαχανσάχ, που κυριολεκτικά σημαίνει Βασιλιάς των βασιλέων.
Σαλαρίδες (942–979)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Σαλαριδών (περσικά: سالاریان, αναφέρονται επίσης ως Μουσαφιρίδες, Λανγκαρίδες, και Κανγκαρίδες) ήταν μια μουσουλμανική περσική δυναστεία, κυρίως γνωστή για την ηγεμονία της στην περιοχή του "Ιρανικού Αζερμπαϊτζάν" (περιοχή του σημερινού Ιράν), το Αζερμπαϊτζάν, και ένα τμήμα της Αρμενίας.
Ζιγιαρίδες (930–1090)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δυναστεία των Ζιγιαριδών (περσικά: زیاریان, γνωστών και ως Ζεγιαριδών) ήταν δαϋλαμιτική δυναστεία που κυβέρνησε στις επαρχίες Γκοργκάν και Μαζανταράν κοντά στην Κασπία Θάλασσα, από το 928-1043. Ιδρυτής της δυναστείας ήταν ο Μαρνταβίζ μπεν Ζιγιάρ, που εκμεταλλεύτηκε την εξέγερση στο στρατό των Σαμανιδών για να υφαρπάξει την εξουσία στο βόρειο Ιράν. Σύντομα επέκτεινε τις κτήσεις του και κατέλαβε τις πόλεις Χαμαντάν και Ισφαχάν.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ The Middle East: 2,000 Years of History from the Rise of Christianity to the Present Day (pgs. 81–82) – Bernard Lewis
- ↑ Iranicaonline.org AZERBAIJAN iv. Islamic History to 1941
- ↑ Clifford Edmund Bosworth, The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual, Columbia University, 1996. pg 147: "The Sajids were a line of caliphal governors in north-western persia, the family of a commander in the 'Abbasid service of Soghdian descent which became culturally Arabised."
- ↑ V. Minorsky, Studies in Caucasian history, Cambridge University Press, 1957. pg 111