Ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος (Βόλυμνος)

Το Ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος ήταν ένα ιερό στην αρχαία περιοχή της Δενθαλιάτιδας, στη μεθόριο της Λακωνίας με την Μεσσηνία. Το ιερό βρισκόταν στην περιοχή της Αρτεμισίας, στον Ταΰγετο στον σημερινό Βόλιμνο. Απείχε έξι περίπου χιλιόμετρα από την σημερινή Αρτεμισία, ενώ η ακριβής τοποθεσία του συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με αυτήν του παρεκκλησίου της Παναγίας Βολιμνιώτισσας ή Καψοχεροβολούσας. Η ύπαρξή του μαρτυράται από τις επιγραφές στις εντοιχισμένες πέτρες στην εκκλησία και γύρω από αυτή και από τον Παυσανία στα Λακωνικά και στα Μεσσηνιακά, αλλά και από τον Τάκιτο στα Χρονικά (Βιβλίο Δ', κεφ.43).

Ιστορία

Η Άρτεμις Λιμνάτις στην οποία είχαν αφιερωθεί πολλά ιερά στον ελλαδικό κόσμο λατρευόταν συνήθως σε υγρά και βαλτώδη μέρη ως Θεά της ευφορίας. Το ιερό δεν είχε αφιερωθεί τυχαία σε αυτήν αφού βρισκόταν σε περιοχή με πολλά τρεχούμενα ύδατα, σε πολύ μικρή απόσταση από τον ποταμό Πάμισο. Από τους προ των Μεσσηνιακών πολέμων χρόνους γινόταν ετήσια γιορτή και χορός παρθένων από τη Μεσσηνία και Λακωνία.

Η Δενθαλιάτιδα διεκδικούταν και από τους Λακεδαιμόνιους και τους Μεσσήνιους και γινόταν συχνά Μήλον της Έριδος στις μεταξύ τους σχέσεις. Στο ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος που βρισκόταν σε αυτήν την περιοχή γίνονταν κατά κύριο λόγο οι διπλωματικές συναντήσεις μεταξύ Λακεδαιμονίων και Μεσσηνίων. Εκεί σκοτώθηκε ο Σπαρτιάτης Βασιλιάς Τήλεκλος, κατά την διάρκεια της ετήσιας γιορτής το 764 π.Χ. γεγονός που στάθηκε ως αφορμή για την έναρξη του πρώτου Μεσσηνιακού πολέμου είκοσι χρόνια αργότερα.

Από ευρεθείσες επιγραφές προκύπτει ότι εκεί γίνονταν και αγώνες κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια με αφετηρία τη νίκη στο Άκτιο το 31 π.Χ. Αυτό το καθιέρωσε ο Οκταβιανός Αύγουστος, καθώς οι Λακεδαιμόνιοι είχαν πολεμήσει τότε στο πλευρό του εναντίον του Μάρκου Αντωνίου.

Σήμερα η τοποθεσία του ιερού έχει κηρυχθεί επισήμως αρχαιολογικός χώρος (ΦΕΚ 863/Β/06-07-2001), ενώ πολλά από τα αρχαία ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας στη Καλαμάτα.

Το παρεκλήσσι της Παναγιάς Βολυμνιώτισσας ή Καψοχεροβολοδεματούσσας

Πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία του ιερού μας παρέχει το παρεκλήσσι της Παναγιάς Βολυμνιώτισσας ή Καψοχεροβολοδεματούσσας το οποίο χτίστηκε τον 19ο αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση ονομάστηκε έτσι γιατί οι ντόπιοι είχαν παραμελήσει το πανηγύρι της Παναγίας και Αυτή για να τους τιμωρήσει έκαψε τα χεροβολοδέματά τους. Εκείνοι για να την εξευμενήσουν έχτισαν αυτό το παρεκλήσσι το οποίο γιορτάζει μέχρι και σήμερα στις 2 Ιουλίου.

Στα ΑΛΑΓΟΝΙΑΚΑ Αντ. Μασουρίδη (1936) σελίδα 24 διαβάζουμε: ... υπάρχει ερημοκλήσιον επ' ονόματι της Παναγίας της Βολιμνιώτισσας και κοινώς Καψοχειροβολοδεματούσας, διότι εργασθέντος γεωργού τινος κατά την επέτειον αυτής (2 Ιουλίου) εκάησαν απροόπτως τα χειροβολοδέματα αυτού. ...

Το παρεκκλήσι είναι στενά συνδεδεμένο με το αρχαίο ιερό της Αρτέμιδος. Αυτό δεν συμβαίνει τόσο γιατί η γεωγραφική τους τοποθεσία σχεδόν συμπίπτει αλλά περισσότερο γιατί το παρεκκλήσι χτίστηκε σχεδόν αποκλειστικά από τμήματα του αρχαίου ιερού που μετά από τόσους αιώνες εγκατάλειψης ήταν πλέον διάσπαρτα στην περιοχή. Οι αρχαίες επιγραφές που διακρίνονται ακόμη στους τοίχους του παρεκκλησίου μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για την ιστορία του ιερού.