Μοναστήρι της Βιτόβνιτσα
Συντεταγμένες: 34°54′47″N 32°50′15″E / 34.9129568°N 32.8375565°E
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης. Αίτιο: λίγα γλωσσικά, εσωτερικοί σύνδεσμοι Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων. |
| Ιερά Μονή Βιτόβνιτσα | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | μοναστήρι |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 44°22′43″N 21°32′39″E |
| Θρήσκευμα | Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Επαρχία του Μπρανίτσεβο |
| Διοικητική υπαγωγή | Petrovac |
| Χώρα | Σερβία |
| Έναρξη κατασκευής | 1291 |
| Προστασία | πολιτισμικό μνημείο μείζονος σημασίας |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η Ιερά Μονή Βιτόβνιτσα ή μοναστήρι της Βιτόβνιτσας είναι σέρβικο ορθόδοξο μοναστήρι, που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη του Μπρανίτσεβου, Ιερά Μητρόπολη της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Το μοναστήρι βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας της Σερβίας, το Βελιγράδι, και απέχει από αυτήν περίπου 120 χιλιόμετρα.
Ίδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μοναστήρι χτίστηκε από τον Σέρβο Άγιο βασιλιά Στέφανο Μιλούτιν Νέμανιτς το 1291, ως ευχαριστήριο δώρο στον Θεό μετά την νίκη του εναντίον των επαναστατών, που είχαν οχυρωθεί σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από τη σημερινή θέση του μοναστηριού, των Ντρμαν και Κούντελιν [1].
Ο Ντρμαν και ο Κούντελιν είχαν μετατρέψει την επαρχία του Μπράνιτσεβου σε φωλιά ληστών και από εκεί επιτίθονταν σε όλες τις γειτονικές περιοχές, των οποίων κυβερνήτες ήταν ο αδελφός του βασιλιά Μιλούτιν, ο βασιλιάς Ντραγκούτιν και ο βασιλιάς της Ουγγαρίας, ο Βλάδισλαβ [2].
Πρώτοι που προσπάθησαν να τους εξοντώσουν ήταν οι Ούγγροι, οι οποίοι το 1285 επεχείρησαν να τους εξολοθρεύσουν, αλλά δεν το επέτυχαν. Στη συνέχεια ο Σέρβος βασιλιάς Ντραγκούτιν προσπάθησε μόνος του να τους νικήσει, αλλά απέτυχε.
Τελικά, ο Σέρβος βασιλιάς Ντραγκούτιν ζήτησε βοήθεια από τον αδελφό του, τον Μιλούτιν και με ενωμένες τις δυνάμεις τους επέτυχαν να διαλύσουν την αντίσταση των Ντρμαν και του Κούντελιν. Κατάφεραν να τους εξοντώσουν, να κατακτήσουν την περιοχή του Μπράνιτσεβου και να τη θέσουν στην κυριαρχία των Σέρβων.
Ως ένδειξη ευχαριστίας στον Θεό, λόγω της νίκης εναντίον των επαναστατών, ο Άγιος βασιλιάς Μιλούτιν έκτισε το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας.
Ο Μιχάηλο Ρίζνιτς σε σχετικό ιστορικό - αρχαιολογικό βιβλίο, που εκδόθηκε το 1888, γράφει: « Ο βασιλιάς Μιλούτιν ίδρυσε το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας μετά από νικηφόρα μάχη, το 1291. Την χρονική εκείνη περίοδο, είχαν ξεσηκωθεί εναντίον του Σέρβου βασιλιά, του Ντραγκούτιν και του αδελφού του, του Μιλούτιν, δύο επαναστάτες: ο Ντρμαν και ο Κούντελιν. Ο βασιλιάς Μιλούτιν συγκέντρωσε στρατό και λόγω της ισχυρής στρατιωτικής του δύναμης νίκησε τους Τάταρους. Επέτυχε τέτοια νίκη, που το ποτάμι Μλάβα κοκκίνησε από το αίμα…» [3].
To μοναστήρι κατά τον 16ο αιώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρκετά στοιχεία μπορούμε να βρούμε για το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας σε σέρβικες και σε τούρκικες πηγές του 16ου αιώνα.
Σύμφωνα με τουρκική απογραφή πληθυσμού, το 1527 στο μοναστήρι ζούσαν δύο μοναχοί. Επίσης το 1537 σύμφωνα πάλι με τουρκική απογραφή πληθυσμού στο μοναστήρι ζούσαν τρεις μοναχοί. Αναφέρεται επίσης πως το μοναστήρι εκείνη την εποχή πλήρωνε μεγάλους φόρους, κάτι που πιθανόν σημαίνει ότι βρισκόταν σε καλή οικονομική κατάσταση. Σύμφωνα πάλι με τουρκική απογραφή πληθυσμού, το 1578 στο μοναστήρι ζούσαν έξι μοναχοί.
Το φημισμένο Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας που σώζεται ως σήμερα χρονολογείται στον 16ο αιώνα.
Το Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας είναι χειρόγραφο Ευαγγέλιο που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα. Είναι επιχρυσωμένο με ασήμι 1557. Την επιχρύσωση έκανε ο τότε γνωστός χρυσοχόος Βουκ Κόντο, ο οποίος έχει χαράξει την σφραγίδα του στο ασημένιο εξώφυλλο του Ευαγγελίου. Σε όλες τις σελίδες του Ευαγγελίου χρησιμοποιείται μαύρη μελάνη, ενώ τα σημαντικότερα σημεία είναι τονισμένα με λιωμένο χρυσό. Στα διακοσμητικά στολίδια του Ευαγγελίου και στα αρχικά γράμματα των λέξεων χρησιμοποιούνται χρυσά, μπλε, κόκκινα, πράσινα χρώματα, ενώ οι προτάσεις χωρίζονται με χρυσές τελείες [4].
Το Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας σήμερα διαφυλάσσεται στο μουσείο της Σέρβικης Ορθόδοξης Εκκλησίας, στο Βελιγράδι με αριθμό καταλόγου 355.
Το Μοναστήρι κατά τον 17ο αιώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι σημειώσεις των βιβλίων του ίδιου του μοναστηριού αποτελούν πηγές για την ιστορία του μοναστηριού της Βιτόβνιτσας κατά τον 17ο αιώνα. Στη πρώτη σελίδα ενός βιβλίου του μοναστηριού (που εκδόθηκε το 1620) που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη του Κιέβου αναφέρεται: « Αυτό το βιβλίο το χαρίζω εγώ, ο Ιερομόναχος Νικηφόρος στο μοναστήρι της Βιτόβνιτσας» [5] .
Μετά τον πόλεμο της Τουρκίας με την Αυστρία το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας ερήμωσε. Το 1690 οι μοναχοί κατευθύνθηκαν προς την βορινή πλευρά του Δούναβη με σκοπό να βρουν καταφύγιο σε διάφορους τόπους. Οι περισσότεροι από αυτούς κατέφυγαν στο μοναστήρι Μπεσένοβο, μοναστήρι που βρίσκεται στο βουνό Φρούσκα Γκόρα, φέρνοντας μαζί τους το Ευαγγέλιο της Βιτόβνιτσας και τα υπόλοιπα άγια αντικείμενα, τα οποία απογράφηκαν και τοποθετήθηκαν ξεχωριστά από την υπόλοιπη περιουσία του μοναστηριού Μπεσένοβο. Ανάμεσα τους ἠταν και το φημισμένο ποτήριο της Βιτόβνιτσας.
Το ποτήριο της Βιτόβνιτσας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ποτήριο της Βιτόβνιτσας είναι σκεύος, από το οποίο μοιράζεται το αντίδωρο. Το Άγιο ποτήρι της Βιτόβνιτσας σφυρηλατήθηκε το 1652. Όλες οι μορφές με τα φωτοστέφανα τα οποία απεικονίζονται στο Άγιο ποτήριο είναι επιχρυσωμένα.
Φυλάγεται σήμερα στο Μουσείο Σέρβικης Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Βελιγράδι.
Το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας κατά τον 18ο αιώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε απογραφή, που έγινε το 1753, των αγίων αντικειμένων του μοναστηριού Μπεσένοβο απογράφηκε και η τότε η περιουσία του μοναστηριού της Βιτόβνιτσας. Εκτός 'όμως από την απογραφή υπάρχουν και άλλα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι την χρονική εκείνη περίοδο η αδελφότητα της Βιτόβνιτσας λόγω της Τουρκοκρατίας παρέμεινε στο μοναστήρι Μπεσένοβο. Τα ιερά αντικείμενα του μοναστηριού της Βιτόβνιτσας διαφυλάχθηκαν στο Μπεσένοβο μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, όταν οι Κροάτες, που ήταν σύμμαχοι των γερμανικών δυνάμεων κατοχής, έκαψαν και λήστεψαν το μοναστήρι.
Το μοναστήρι Βιτόβνιτσα κατά τον 19ο αιώνα - Εποχή ανανέωσης και άνθισης του μοναστηριού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά τη δεύτερη σέρβικη επανάσταση εναντίον των Τούρκων άρχισε η ανακαίνιση του μοναστηριού της Βιτόβνιτσας.
Στα μέσα του 19ου αιώνα μετά από προσπάθειες των μοναχών της Βιτόβνιτσας, του Στέφανου Μιχάηλοβιτς, του Συμεών Νίκολιτς και ιδιαίτερα του Στέφανου Μπόγιοβιτς αρχίζει η εποχή ανάπτυξης της μονής της Βιτόβνιτσας. Το 1851 η εκκλησία του μοναστηριού αγιογραφήθηκε εκ νέου και ανοικοδομήθηκαν τρία νέα κονάκια και το καμπαναριό. Ο Ηγούμενος της μονής, ο Στέφανος Μπόγιοβιτς έμεινε στην ιστορία ως ο σημαντικότερος, κατά τον 19ο αιώνα, ανακαινιστής της μονής της Βιτόβνιτσας [6] .
Το 1856 ανακαινίζεται ολόκληρο το μοναστηριακό συγκρότημα.
Το 1861 η μονή προόδευσε τόσο πολύ, που με δικά της έξοδα έχτισε το Δημοτικό Σχολείο, του χωριού της Βιτόβνιτσας.
Πρώτο μισό του 20ου αιώνα – Η καταστροφή του μοναστηριού της Βιτόβνιτσας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την πρόοδο της μονής της Βιτόβνιτσας ανέκοψαν τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
Από το 1915 έως 1918 το μοναστήρι της Βιτόβνιτσας και η κοντινή, στο μοναστήρι, πόλη που ονομάζεται Πέτροβατς όπως και όλη η περιοχή περιήλθαν σε βουλγαρική κατοχή. Το 1915 Βούλγαροι στρατιώτες οδήγησαν τον Ηγούμενο του μοναστηριού τον Ησαΐα Μπογδάνοβιτς σε στρατόπεδο αιχμαλώτων όπου και τον σκότωσαν. Μετά την εκτέλεση του Ηγουμένου λήστεψαν τη μονή της Βιτόβνιτσας και πήραν μαζί τους το ιερό αρχείο του μοναστηρίου, τα άγια αντικείμενα και τα κτήνη του μοναστηριού. Επίσης σύλησαν τα λειψανα άγνωστου μοναχού από το Όρος Σινά, που ήταν θαμμενος στη βόρεια πλευρά του ναού.
Μετά τη βουλγαρική κατοχή το μοναστήρι δεν κατάφερε να ανακτήσει τις δυνάμεις του. Άλλωστε, στη συνέχεια ακολούθησαν η γερμανική και μετά η κουμουνιστική κατοχή.
Οι γερμανικές αρχές, την χρονική περίοδο της γερμανικής κατοχής λόγω της επίθεσης που δέχτηκε μια γερμανική περίπολο στην γύρω περιοχή αποφάσισαν να κάψουν το μοναστήρι. Όλα τα κτήρια γύρω από την εκκλησία, όπως και ένα μέρος του καμπαναριού, κάηκαν. Σώθηκε μόνον ο ναός. Με αυτόν τον τρόπο όλα τα κονάκια, όλα τα αποθηκευτικά κτήρια του μοναστηριού, κτήρια που με μεγάλες δυσκολίες αλλά και με μεγάλη προσπάθεια ανακαινίστηκαν και ανοικοδομήθηκαν, κάηκαν από τους Γερμανούς στρατιώτες, το 1943. Η αδελφότητα των μοναχών κατάφερε να σωθεί, επειδή κρύφτηκε στο διπλανό δάσος. Ο ιεροδιάκονος όμως, Αβακούμ Μομτσίλοβιτς, αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε σε στρατόπεδο μαζικής συγκέντρωσης σε περιοχή του Βελιγραδίου, στην Μπάνιτσα, όπου και τον σκότωσαν.
Το 1945, όταν ανέλαβαν την εξουσία οι ντόπιοι κομμουνιστές του χωριού σκότωσαν όλους τους μοναχούς του μοναστηριού και άρπαξαν όλη την περιουσία του. Οι κομμουνιστές κάτοικοι του χωριού της Βιτόβνιτσας σκότωσαν τον ιερομόναχο, Ηγούμενο της μονής, Μάρδαριο Ζντράβοκοβιτς. Επίσης σκότωσαν και τον ιερομόναχο Σάββα Μάρκοβιτς που ήταν μόνον 33 χρονών.
Έτσι το μοναστήρι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο απέμεινε χωρίς μοναχούς, χωρίς κονάκια και χωρίς κτήρια αποθήκευσης.
Το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα – Ο βασανιστικός αγώνας για αναγέννηση του μοναστηριού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1946, στο άδειο και καμένο μοναστήρι με απόφαση της τότε υπεύθυνης εκκλησιαστικής εξουσίας , στάλθηκε ο ιερομόναχος Χρυσόστομος Πάΐτς ως Ηγούμενος. Κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες και κυριολεκτικά χωρίς στέγη πάνω από το κεφάλι του, ο Ιερομόναχος Χρυσόστομος άρχισε εκ νέου να ανακαινίζει το μοναστήρι. Ήταν πραγματικό κατόρθωμα το γεγονός ότι το μοναστήρι και η αδελφότητα επιβίωσαν μέσα στις ιδιαίτερα δύσκολες για τους χριστιανούς στιγμές της άθεης Γιουγκοσλαβίας.
Το 1955, ο Άγιος Θαδδαίος της Βιτόβνιτσας επέστρεψε από το Κοσσυφοπέδιο στον γενέθλιο τόπο του, στην επαρχία Μπράνιτσεβο και έγινε Ηγούμενος του μοναστηριού Γκόρνιακ, μοναστήρι το οποίο βρίσκεται κοντά στο μοναστήρι της Βιτόβνιτσας. Ο Άγιος Θαδδαίος της Βιτόβνιτσας εκτός από την ανακαίνιση του μοναστηριού Γκόρνιακ βοήθησε στην ανακαίνιση του μοναστηριού της Βιτόβνιτσας του οποίου αργότερα έγινε Ηγούμενος.
Με την προσπάθεια όλων των μεταπολεμικών Ηγουμένων της : του Χρυσόστομου Πάιτσιτς, του Θεόδωρου Άρσιτς, του Θαδδαίου Στραμπούλοβιτς, του Λάζαρου Ράνκοβιτς, το μοναστήρι προόδευσε και ανακαινίστηκε μερικώς παρ’ όλες τις τεράστιες ζημιές και καταστροφές, που υπέστη κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα.
Ο Άγιος Θαδδαίος της Βιτόβνιτσας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Άγιος Θαδδαίος της Βιτόβνιτσας γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου του 1914, την ημέρα της εορτής του Αποστόλου Θωμά, στο χωριό Βιτόβνιτσα που βρίσκεται στην Ανατολική Σερβία και απέχει ένα χιλιόμετρο από το μοναστήρι.
Το 1935 εκάρη μοναχός στο μοναστήρι Γκόρνιακ που ανήκει στην επαρχία Μπράνιτσεβο, ενώ το 1937 χειροτονήθηκε ιερομόναχος.
Από το 1939 μέχρι το 1955 διέμεινε στο Κοσσυφοπέδιο, στο μοναστήρι Πέτσκα Πατριάρσια. Το 1947 ο ιερομόναχος Θαδδαίος εξελέγη Ηγούμενος της μονής Πέτσκα Πατριάρσια. Επειδή όμως οι τότε Αρχές του Κοσσυφοπεδίου δημιούργησαν κάποια εμπόδια σχετικά με την εκεί παραμονή του, το 1955 επέστρεψε στην επαρχία Μπράνιτσεβο και τέθηκε υπό τη δικαιοδοσία του Επισκόπου Χρυσοστόμου ο οποίος τον επέλεξε ως Ηγούμενο του μοναστηριου Γκόρνιακ που βρίσκεται κοντά στη μονή της Βιτόβνιτσας. Από τότε ο πάτερ Θαδδαίος φρόντιζε και για την πνευματική πρόοδο των μοναχών της μονής της Βιτόβνιτσας.
Το 1962 εξελέγη Ηγούμενος του μοναστηριού της Βιτόβνιτσας.
Λόγω της έλλειψης μοναχών και ιερέων, εκείνη την εποχή τελούσε τη Θεία Λειτουργία όχι μόνον στο μοναστήρι της Βιτόβνιτσας αλλά και σε άλλα μοναστήρια και ενορίες της επαρχίας Μπράνιτσεβου, ανάλογα πάντοτε με τις ελλείψεις που υπήρχαν.
Το 2003 κοιμήθηκε.
Σήμερα οι Σέρβοι και οι Έλληνες τον αγαπούν ιδιαίτερα, τον τιμούν, τον σέβονται ως σύγχρονο Θαυματουργό Άγιο. Ο τάφος του στο μοναστήρι της Βιτόβνιτσας είναι ένας ιερός τόπος, που προσελκύει πολλούς Σέρβους και Έλληνες προσκυνητές.
Φωτογραφικό υλικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Ο τάφος του Στέφανου Μπόγιοβιτς, ηγουμένου της μονής Βιτόβνιτσας στο 19ο αιώνα -
Ευαγγέλιο της μονής της Βιτόβνιτσας, το γράμμα « Ρ» -
Ευαγγέλιο της μονής της Βιτόβνιτσας, 16ος αιώνας -
Ποτήρι της μονής της Βιτόβνιτσας, 17ος αιώνας -
Ο Ηγούμενος της μονής της Βιτόβνιτσας, ο Μεθόδιος, Εξώφυλλο του περιοδικού Μελισσοκόμος, αριθμός εντύπου 1 -
Ο Άγιος Θαδδαίος της μονής της Βιτόβνιτσας -
Ο Άγιος Θαδδαίος της μονής της Βιτόβνιτσας
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Путешествије по Србији, аутор: Јоаким Вујић, Београд, 1901. године
- ↑ Православна Српска Црква у Краљевини Србији, Митрополит Михајло, Београд, 1895. године
- ↑ Манастир Витовница, аутор: Михаило Ст. Ризнић, Старинар Српског археолошког друштва, год. 5, 1888. године, бр. 1
- ↑ Манастир Витовница, историјско-уметничка изложба, аутори: Др Ивана Женарју и Милица Илић, ISBN 978-86-87411-12-8, 2015. године
- ↑ Записи и натписи, аутор: Љубомир Стојановић, 1079
- ↑ Манастир Витовница, аутор: др Радомир М. Милошевић, 2013. године.