Ιδίωμα

Ιδίωμα ή ιδιωματικότητα είναι μια συντακτική, γραμματική ή φωνολογική δομή που είναι ιδιάζουσα και που πραγματώνεται σε μια γλώσσα σε αντίθεση με πιθανές αλλά απραγματοποίητες κατασκευές που θα μπορούσαν να έχουν αναπτυχθεί για να εξυπηρετούν τις ίδιες σημασιολογικές λειτουργίες αλλά δεν το έκαναν.

Η γραμματική (η μορφολογία, φωνολογία και η σύνταξη) είναι εγγενώς αυθαίρετη και ιδιόμορφη σε μια ορισμένη γλώσσα (ή ομάδα συναφών γλωσσών). Οι η ιδιωματικές κατασκευές ακούγονται λανθασμένες στους φυσικούς ομιλητές, αν και συχνά είναι απολύτως κατανοητές. Για παράδειγμα, ο τίτλος Επέστρεφε του κλασικού ποιήματος του Κωνσταντίνου Καβάφη είναι εύκολα κατανοητός, αλλά αποκλίνει από το ελληνικό ιδίωμα (Επίστρεφε) ως προς την έγκλιση, τον χρόνο και το πρόσωπο του ρήματος "επιστρέφω", αλλά θεωρείται πιο επιτυχημένος για ποιητικούς λόγους.

Επίσης, ιδίωμα είναι κάθε τοπική χρήση μιας γλώσσας που διαφοροποιείται ελάχιστα, χωρίς να είναι απαραίτητα ξεχωριστή διάλεκτος, από την κοινή χρήση αυτής.

Ημικές και ητικές απόψεις

Ως επί το πλείστον, οι μονόγλωσσοι φυσικοί ομιλητές που ζουν σε ένα απομονωμένο μονόγλωσσο περιβάλλον δεν έχουν επίγνωση του ιδιώματος, επειδή γενικά το μυαλό τους δεν ακούει άλλες πιθανές γλωσσικές κατασκευές. Η βασική εξαίρεση είναι ο φυσικός πειραματισμός των παιδιών στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν τη γλώσσα. Με αυτόν τον συσχετισμό, ένας σολοικισμός στα μονόγλωσσα μυαλά που μιλούν τη μητρική γλώσσα τους συχνά ακούγεται παιδικός. Ωστόσο, όταν οι ενήλικες μελετούν μια ξένη γλώσσα, συνειδητοποιούν την ιδιωματικότητα ή την έλλειψή της. Για παράδειγμα, στα αγγλικά είναι ιδιωματικό να χρησιμοποιείται το αόριστο άρθρο όταν περιγράφεται το επάγγελμα ενός ατόμου (I am a plumber, "εγώ είμαι ένας υδραυλικός" she is an engineer, "αυτή είναι μια μηχανικός"), αλλά στα ελληνικά και σε πολλές άλλες γλώσσες δεν είναι (εγώ είμαι υδραυλικός, αυτή είναι μηχανικός). Ένας φυσικός ομιλητής της αγγλικής που μαθαίνει ελληνικά πρέπει να αναγνωρίσει και να υιοθετήσει αυτό το γεγονός, αν θέλει ο λόγος του να ακούγεται φυσικός.

Η έννοια της λέξης ιδίωμα, που αναφέρεται σε μια έκφραση με μεταφορική σημασία, δηλαδή σε έναν ιδιωτισμό, σχετίζεται με το κατά πόσο μια έννοια υπάρχει ή όχι στη γλώσσα. Έτσι, η έκφραση "με δουλεύει" (που σημαίνει χιουμοριστικά "με παραπλανά") είναι ιδιωματική επειδή ανήκει στη γλώσσα, είτε μπορούμε να προσδιορίσουμε είτε όχι την αρχική λογική με την οποία επινοήθηκε (αυθαιρεσία) και ανεξάρτητα από το αν μεταφράζεται κυριολεκτικά σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα (ιδιαιτερότητα).

Δείτε επίσης

• Ιδιωτισμός
• Τυπική ισοδυναμία