Ηράκλειος (θεατρικό έργο)

Ηράκλειος
Συγγραφέας	Πιέρ Κορνέιγ
Γλώσσα	Γαλλικά
Μορφή	θεατρικό έργο
	δεδομένα (π • σ • ε )

Ηράκλειος (γαλλικός τίτλος: Héraclius) είναι πεντάπρακτη έμμετρη τραγωδία του Πιέρ Κορνέιγ που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το το 1647.^[1]

Η υπόθεση αναφέρεται στη Βυζαντινή αυτοκρατορία και δραματοποιεί φανταστικά γεγονότα που σχετίζονται με τις μορφές των βυζαντινών αυτοκρατόρων Μαυρίκιου, Φωκά και Ηράκλειου.

Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πλοκή αναφέρεται σε (φανταστικά) γεγονότα που ακολούθησαν την ανατροπή, το 602, του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μαυρίκιου Α', ο οποίος δολοφονήθηκε μαζί με τους πέντε γιους του από τον τυραννικό Φωκά. Στο έργο, ο Ηράκλειος, είναι ο γιος του αυτοκράτορα Μαυρίκιου που σώζεται από την τροφό Λεοντίνη και ξεφεύγει από τη δολοφονία που διέταξε ο Φωκάς - στη θέση του η τροφός θυσίασε και παρέδωσε στον Φωκά τον δικό της γιο και ανατρέφει τον Ηράκλειο σαν γιο της. Ως ανταμοιβή και πεπεισμένος για την πίστη της Λεοντίνης, ο Φωκάς αποφασίζει να της εμπιστευτεί τον δικό του γιο, τον Μαρτιανό. Ο Λεοντίνη αντικαθιστά τα παιδιά προετοιμάζοντας την εκδίκηση κατά του Φωκά. Έτσι, ο σφετεριστής Φωκάς έχει αναθρέψει στην αυλή του, πιστεύοντας ότι ήταν γιος του, τον γιο του αυτοκράτορα Μαυρικίου, τον Ηράκλειο.^[2]

Μετά από 20 χρόνια διακυβέρνησης, η θέση του αυτοκράτορα Φωκά δεν είναι σταθερή, ξεσπούν εξεγέρσεις. Έτσι, για να φέρει στον οίκο του τα δικαιώματα και τους τίτλους της αυτοκρατορίας και να νομιμοποιήσει τον σφετερισμό του, ο Φωκάς αποφασίζει να αναγκάσει την Πουλχερία, τη μόνη επιζήσασα κόρη του Μαυρίκιου και αδελφή του Ηράκλειου, να παντρευτεί τον γιο του. Η Πουλχερία, που γνωρίζει το κακό που έκανε ο Φωκάς στην οικογένειά της, δεν θέλει να στηρίξει τη δύναμη του τυράννου και προτιμά να πεθάνει, άλλωστε είναι ερωτευμένη με τον Μαρτιανό. Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο ενός αιμομικτικού γάμου, η Λεοντίνη καταλήγει να αποκαλύψει την αληθινή του ταυτότητα στον Ηράκλειο και αυτός προσπαθεί να αποφύγει τον γάμο.

Αλλά ο Φωκάς καταλήγει να μάθει ότι ο Ηράκλειος βρίσκεται στην αυλή του αλλά δεν γνωρίζει ποιος είναι: και οι δύο νέοι διεκδικούν με το ίδιο πείσμα το όνομα του Ηράκλειου. Ο Φωκάς δεν ξέρει πια ποιον να πιστέψει και ποιος είναι ο πραγματικός του γιος, ποιον πρέπει να σκοτώσει και ποιον να παντρέψει με την Πουλχερία.

Όλο και πιο αναποφάσιστος, ο Φωκάς επιδιώκει την ομολογία του Ηράκλειου, τον οποίο θεωρεί τελικά γιο του, και διατάζει τη δολοφονία του Μαρτιανού. Ο Ηράκλειος συμφωνεί να αναγνωρίσει τον εαυτό ως γιό του Φωκά για να σώσει τον φίλο του όμως εξακολουθεί να αρνείται τον γάμο με την Πουλχερία. Τελικά, η δολοφονία του Φωκά από υποστηρικτή του Ηράκλειου, λύνει την κατάσταση. Η Λεοντίνη αποκαλύπτει την ταυτότητα των δύο πριγκίπων με τη βοήθεια ενός σημειώματος που της έδωσε πριν πεθάνει η αυτοκράτειρα Κωνσταντίνα. Ο Ηράκλειος παντρεύεται την Ευδοξία, κόρη της τροφού Λεοντίνης, και η αδελφή του Πουλχερία τον Μαρτιανό.^[3]

Ιστορική ακρίβεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Κορνέιγ εμπνεύστηκε το θέμα από την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλά δεν υπάρχει ιστορική ακρίβεια εκτός από τη σειρά διαδοχής των αυτοκρατόρων και τα ονόματα των χαρακτήρων, δίνοντας έτσι μια απατηλή ιστορική ατμόσφαιρα. Όλα τα άλλα είναι μυθοπλασία. Παρουσιάζει τον Ηράκλειο, γιο έξαρχου της Καρχηδόνας, ως γιο του αυτοκράτορα Μαυρίκιου. Παρατείνει τη βασιλεία του Φωκά κατά δώδεκα χρόνια και παρουσιάζει έναν φανταστικό γιο του, τον Μαρτιανό. Ο ηρωισμός της νοσοκόμας του Ηράκλειου δεν είχε αποτέλεσμα, καθώς, σύμφωνα με τον θρύλο από τη διήγηση του Θεοφάνη Ομολογητή, ο Μαυρίκιος αρνήθηκε τη θυσία της γυναίκας να αντικαταστήσει έναν από τους γιους του με τον δικό της ώστε να σώσει τουλάχιστον έναν από τους κληρονόμους της αυτοκρατορίας^[4]: Ο Κορνέιγ εμπνεύστηκε από τη διήγηση και η πλοκή του περιστρέφεται γύρω από την αντικατάσταση των παιδιών. Παρατείνει τη ζωή της αυτοκράτειρας Κωνσταντίνας κατά δέκα χρόνια, κ.ά.^[5]

Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έργο, που δεν είναι ούτε το πιο γνωστό ούτε το πιο ερμηνευμένο στο ρεπερτόριο του Πιέρ Κορνέιγ, χαρακτηρίζεται από την πολυπλοκότητά του. Όταν παρουσιάστηκε έτυχε πολύ καλής υποδοχής από το κοινό αλλά οι κριτικοί κατηγόρησαν τον συγγραφέα ως μελοδραματικό. Ο Μπουαλώ καταδίκασε τις περίεργες περιπλοκές της τραγωδίας και προειδοποίησε τους συγγραφείς ότι η διασκέδαση δεν πρέπει να κουράζει. Το 1660, ο ίδιος ο συγγραφέας αναγνώρισε ότι το έργο ήταν τόσο πυκνό που είναι δύσκολο να αποκτήσει κανείς ξεκάθαρη ιδέα από την πρώτη παράσταση: «Είδα πολύ έξυπνους και πολύ καταρτισμένους ανθρώπους της αυλής να διαμαρτύρονται ότι η παράσταση ήταν τόσο κουραστική για το μυαλό όσο μια σοβαρή μελέτη..... πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να δούμε το έργο περισσότερες από μία φορές για να το κατανοήσουμε πλήρως».^[2]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ . «babelio.com/livres/Corneille-Heraclius-empereur-dOrient-Tragedie/».
↑ ^2,0 ^2,1 . «cosmovisions.com/textHeraclius».
↑ . «theatre-classique.fr/pages/CORNEILLEP_HERACLIUS.pdf» (PDF).
↑ Wortley, J. (1980). "The legend of the Emperor Maurice". Actes du XVe Congrès International d'Etudes byzantines, Athènes, 1976. Vol. IV. Athens. pp. 382–391.
↑ . «warwick.ac.uk/La réécriture tragique d'Héraclius de Corneille.pdf» (PDF).

[1] . «babelio.com/livres/Corneille-Heraclius-empereur-dOrient-Tragedie/».

[:0-2] 2,0 ^2,1 . «cosmovisions.com/textHeraclius».

[3] . «theatre-classique.fr/pages/CORNEILLEP_HERACLIUS.pdf» (PDF).

[4] Wortley, J. (1980). "The legend of the Emperor Maurice". Actes du XVe Congrès International d'Etudes byzantines, Athènes, 1976. Vol. IV. Athens. pp. 382–391.

[5] . «warwick.ac.uk/La réécriture tragique d'Héraclius de Corneille.pdf» (PDF).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]