Ελία Καζάν
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Ελία Καζάν (Καισάρεια, 7 Σεπτεμβρίου 1909 - Νέα Υόρκη, 28 Σεπτεμβρίου 2003) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου με καριέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κανονικό του όνομα ήταν Ηλίας Καζαντζόγλου. Ήταν ο σκηνοθέτης που ανέδειξε τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουόρεν Μπίτι. Συνέβαλε στην καθιέρωση της προσέγγισης του ηθοποιού με βάση τη μέθοδο, που είχε αναπτύξει ο Κωνσταντίν Στανισλάβσκι. Οδήγησε 21 ηθοποιούς στις υποψηφιότητες των Όσκαρ. Ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός στο θέατρο Group Theatre όπου παρέμεινε στη περίοδο 1932-1939. Το 1934 εγγράφεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα Αμερικής, στο οποίο παραμένει για περίπου 1,5 χρόνο. [13] Το 1942 μεταπήδησε στη σκηνοθεσία παρουσιάζοντας τη πρώτη του παράσταση "Με τα δόντια" του Θόρντον Γουάιλντερ. Έκτοτε άρχισε ν΄ ανεβάζει με αυξανόμενη επιτυχία έργα διάσημων αμερικανών συγγραφέων. Εν τω μεταξύ το 1945 άρχισε να «γυρίζει» κινηματογραφικές ταινίες όπου και έγινε διάσημος στο Broadway, σκηνοθετώντας, ανάμεσα σε άλλα, τα έργα «Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν» (1945), «Το μεγάλο κατηγορώ» (1946), «Συμφωνία Κυρίων» (1947), «Λεωφορείον ο πόθος» (1951), «Βίβα Ζαπάτα» (1952), «Το λιμάνι της αγωνίας» (1954), «Ένα πρόσωπο στο πλήθος» (1957), «Λάσπη στ' αστέρια» (1960), «ο Θάνατος του Εμποράκου», «Ανατολικά της Εδέμ»,το «Αμέρικα, Αμέρικα» και «Λυσσασμένη Γάτα». Τιμήθηκε με δύο βραβεία Όσκαρ σκηνοθεσίας για τα έργα Συμφωνία Κυρίων και Το Λιμάνι της Αγωνίας, ενώ ήταν τρεις φορές υποψήφιος για τα έργα Λεωφορείο ο πόθος, Ανατολικά της Εδέμ και Αμέρικα, Αμέρικα, αντίστοιχα. Το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του.
Ο Ηλίας Καζάν μαζί με τον Ρόμπερτ Λιούις και την Τσέριλ Κρόφορντ ίδρυσαν το περίφημο Actors studio, μια λέσχη επαγγελματιών ηθοποιών στην οποία καλλιτεχνικός διευθυντής και δάσκαλος υπήρξε ο Λι Στράζμπεργκ.
Το όνομα του Ελία Καζάν έχει συνδεθεί με τον σκηνοθέτη που ανέδειξε τον Μάρλον Μπράντο και τον Γουόρεν Μπίτι, με τον καλλιτέχνη που σκηνοθετούσε με βάση τη διδασκαλία του Στανισλάφσκι. Με καταγωγή από την Καισάρεια της Μικράς Ασίας, γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη στις 7 Σεπτεμβρίου του 1909, μετανάστευσε με την οικογένειά του στις ΗΠΑ και έγινε σκηνοθέτης, παραγωγός, συγγραφέας και ηθοποιός.
Ο Καζάν κατακρίθηκε για τη συνεργασία του το 1952 με την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων, μέσω της οποίας κατέδωσε στις αρχές συναδέλφους του ως κομμουνιστές (βλ. Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι όταν είχε καταδώσει τον Αριστερό σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν ως Κομμουνιστή, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να καταφύγει τελικά στην Ευρώπη.[14][15] Όταν η Ακαδημία προσέφερε το 1999 το τιμητικό βραβείο για το σύνολο της καριέρας του στον Καζάν, πολλοί συνάδελφοι του και ηθοποιοί αντέδρασαν και αποχώρησαν από την απονομή, ως ένδειξη διαμαρτυρίας καθώς δεν μπορούσαν να ξεχάσουν την προδοσία του.[16]
Φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν / Χαμένα νιάτα (A tree grows in Brooklyn, 1945)
- θάλασσα από γρασίδι / Η παραστρατημένη μητέρα (The Sea of Grass, 1947)
- Το μεγάλο κατηγορώ (Boomerang!, 1947)
- Συμφωνία Κυρίων (Gentleman's Agreement, 1947)
- Πίνκι, η μιγάς (Pinky, 1949)
- Πανικός στους δρόμους (Panic in the streets, 1950)
- Λεωφορείον ο Πόθος (A streetcar named desire, 1951)
- Βίβα Ζαπάτα (Viva Zapata!, 1952)
- Δραπέτες του τρόμου (Man on a tightrope, 1953)
- Το λιμάνι της αγωνίας (On the waterfront, 1954)
- Ανατολικά της Εδέμ (East of Eden, 1955)
- Η Φωνή του Πόθου (Baby Doll, 1956)
- Μια μορφή μέσα στο πλήθος (A face in the crowd, 1957)
- Λάσπη στ' αστέρια (Wild river, 1960)
- Πυρετός στο Αίμα (Splendor in the grass, 1961)
- Αμέρικα, Αμέρικα (America, America, 1963)
- Ο συμβιβασμός (The arrangement, 1969)
- Οι επισκέπτες (The visitors, 1972)
- Ο Τελευταίος των Μεγιστάνων (The last tycoon, 1976)
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) BnF authorities. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11909522q. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w6k07gb1. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 15277. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 (Αγγλικά) Find A Grave. 7926713. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 (Αγγλικά) American National Biography. 1999. 1803862. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 (Αγγλικά) Discogs. 2540735. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 (Γερμανικά) Munzinger-Archiv. 00000006880. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. kazan-elia. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 «Gran Enciclopèdia Catalana» (Καταλανικά) Grup Enciclopèdia Catalana. 0035478.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) BnF authorities. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11909522q. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019.
- ↑ «Ποιος ήταν ο Ηλίας Καζάν;». LiFO. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2015.
- ↑ «Ελία Καζάν».
- ↑ «Ο Μακαρθισμός στο Χόλιγουντ. Η στάση του Σινάτρα, η κυβίστηση του Μπόγκαρτ, η προδοσία του Ελία Καζάν, η ηρωική στάση της Μέριλιν Μονρό - ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. 1 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2016.
- ↑ ««Αν του είχε απομείνει λίγη αξιοπρέπεια θα έπρεπε να απορρίψει το βραβείο». Η αντίδραση του Ζυλ Ντασσέν στo Όσκαρ του σκηνοθέτη Ελία Καζάν. Τον είχε καταγγείλει ως κομμουνιστή και μπήκε στη μαύρη λίστα του Χόλιγουντ - ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ». www.mixanitouxronou.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Μαρτίου 2020.
https://www.thetoc.gr/politismos/article/o-elia-kazan-kai-i-stasi-tou-sta-xronia-tou-makarthismou
|
