Ζούζι Γέλινεκ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ζούζι Γέλινεκ
Η Ζούζι Γέλινεκ (στο κέντρο) ποζάρει με τα μοντέλα της στο Ζάγκρεμπ, Ιούνιος 1960
Γέννηση17  Ιουλίου 1920[1][2]
Βουδαπέστη
Θάνατος23  Ιανουαρίου 2016
Ζάγκρεμπ
ΕθνικότηταΚροατία
Ιδιότητασυγγραφέας και στυλίστας μόδας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Ζούζι Γέλινεκ (Κροατικά: Žuži Jelinek, γεννηθείσα Σουζάνα Φέρμπερ,[3] 17 Ιουλίου 1920 – 23 Ιανουαρίου 2016) ήταν μία γεννημένη στην Ουγγαρία, Κροάτισσα στυλίστρια μόδας, σχεδιάστρια και συγγραφέας.

Παιδική ηλικία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γέλινεκ γεννήθηκε το 1920 στη Βουδαπέστη[4][5] από φτωχούς Εβραίους γονείς, τους Ισιντόρ και Ρούζα Φέρμπερ, ως το νεότερο από τρία παιδιά. Ο πατέρας της είχε αλλάξει το επίθετό του από Φάρμπερ σε Φέρμπερ. Ο παππούς της Γέλινεκ από τη μεριά του πατέρα της, ο Μόριτζ Φάρμπερ, ήταν έμπορος υφασμάτων από το Λούντμπεργκ.[6][7] Και οι δύο γονείς της ήταν κουφοί, ο πατέρας της ήταν από το Λούντμπεργκ και η μητέρα της από την Ουγγαρία. Γνωρίστηκαν στη Βουδαπέστη, όπου είχαν αποσταλεί από τις οικογένειές τους στο μοναδικό ειδικό σχολείο για κωφούς στην περιοχή.[8] Η Γέλινεκ είχε, επίσης, δύο αδέλφια. Μετά την γέννηση της, η οικογένεια μετακόμισε στο Ζάγκρεμπ, όπου έζησαν σε μια φτωχή περιοχή της πόλης. Αν και η θεία της Γέλινεκ, η αδερφή του πατέρα της, ήταν παντρεμένη με έναν πλούσιο Εβραίο του Ζάγκρεμπ, η ίδια είπε ότι η οικογένειά της ουδέποτε επωφελήθηκε από αυτό. Η θεία της Γέλινεκ εξέφραζε ντροπή για τον φτωχό κωφό αδερφό της, και στις οικογενειακές επισκέψεις τους δεχόταν στην κουζίνα μόνο, διότι, σύμφωνα με την Γέλινεκ, δεν τους θεωρούσε αρκετά καλούς για τα σαλόνια του σπιτιού. Εκείνη την περίοδο, η Γέλινεκ ορκίστηκε ότι θα καταφέρει μια επιτυχημένη ζωή. Οι ταπεινώσεις που βίωσε στην φτώχεια της παιδικής της ηλικίας ήταν τα εναύσματα για την προσπάθεια επίτευξης μιας αξιοπρεπούς ζωής. Αποφοίτησε από τη Σχολή Ραπτικής του Ζάγκρεμπ.[5][8][9][10]

Σταδιοδρομία και μεταγενέστερη ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γέλινεκ ήταν μόλις 17 ετών όταν ξεκίνησε να εργάζεται στο Παρίσι ως μοδίστρα σε ένα εργοστάσιο της Νίνα Ρίτσι. Ενώ βρισκόταν στο Παρίσι η Γέλινεκ γνώρισε την Κοκό Σανέλ για την οποία εργάστηκε για λίγο καιρό. Εξαιτίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Γέλινεκ επέστρεψε στο Ζάγκρεμπ το 1939. Στο Ζάγκρεμπ άνοιξε ένα κατάστημα ραπτικής, όπου έραβε για τις πλούσιες οικογένειες Εβραίων. Δραστηριοποιήθηκε, επίσης, στην εκμάθηση γλωσσών. Το 1941 γνώρισε και παντρεύτηκε τον πρώτο σύζυγό της, τον οδοντίατρο του Ζάγκρεμπ Δρ. Έριτς Γέλινεκ. Από αυτό το γάμο απέκτησε δύο παιδιά, τον Ίβιτσα και την Ντιάνα.[8][9]

Με την ίδρυση του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας, το 1941, η διαβόητη πολιτική Ούστασε σύντομα οδήγησε τα αδέρφια της στα στρατόπεδα όπου σκοτώθηκαν και οι δύο, ο ένας στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Κερέστινετς και ο άλλος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιαντόβνο.[8] Ενώ βρισκόταν στο Σούσακ, όπου μετακόμισε για να ξεφύγει από το Ούστασε και το στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς. Προσέγγισε έναν Ιταλό αξιωματικό, τον οποίο αποπλάνησε, και έτσι έσωσε τους γονείς της από την απέλαση. Κατά τη διάρκεια του πολέμου η Γέλινεκ εντάχθηκε στους Αντάρτες. Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στο επάγγελμα της ραπτικής, και το '40 μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες.[9]

Στις Ηνωμένες Πολιτείες αναδείχθηκε επιτυχημένη στη σταδιοδρομία της στη ραπτική. Όταν επέστρεψε στο Ζάγκρεμπ, η Γέλινεκ ανακάλυψε ότι ο σύζυγός της την είχε εγκαταλείψει για μία υπηρέτρια. Συνέχισε να εργάζεται σκληρά και ταξίδεψε σε όλον τον κόσμο. Τοιουτοτρόπως όμως ενόχλησε τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Ο Τίτο της τηλεφώνησε και της είπε ότι πρέπει να διακόψει τα ταξίδια και να προωθήσει τα μοντέλα της ως Ζούζι Γέλινεκ, επειδή θεώρησε ότι δεν ήταν επωφελές για την αυτοδιαχείριση των Γιουγκοσλάβων εργαζομένων. Της πρόσφερε την θέση της διευθύντριας στη μακεδονική εταιρεία μόδας Τέτεκς. Η Γέλινεκ απέρριψε την προσφορά του, και το 1962, σε μία διάλεξη χαρακτήρισε τον Τίτο ως ένα αρνητικό στοιχείο στη Γιουγκοσλαβία. Της είπαν να φύγει. Τότε μετακόμισε με τα παιδιά και τους γονείς της στη Γενεύη. Μετά την άφιξή της, η Γέλινεκ κινήθηκε προς ένα δρόμο και ζήτησε το φθηνότερο διαμέρισμα για την οικογένειά της. Κατά τον καιρό του θανάτου της στον ίδιο δρόμο, ήταν η ιδιοκτήτρια τεσσάρων σπιτιών. Το 1964 επέστρεψε στο Ζάγκρεμπ κατόπιν πρότασης του Τίτο. Εκεί ανέλαβε την δημιουργία ενδυμάτων καλής μόδας για την γυναίκα του Τίτο, Γιοβάνκα Μπροζ. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, η Γέλινεκ πώλησε δημιουργίες της στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ιαπωνία και στην Ευρώπη.[11][12]

Η Γέλινεκ είναι η συγγραφέας οκτώ βιβλίων και από το 1994 ήταν τακτική αρθρογράφος στο κροατικό γυναικείο περιοδικό Γκλόρια.[13][14] Η Κροατική Ραδιοτηλεόραση παρήγαγε ένα ντοκιμαντέρ που αφηγείται τη ζωή της Γέλινεκ από τα πρώτα χρόνια της φτώχειας έως την μετέπειτα επιτυχία.[12] Λίγα χρόνια προ του θανάτου της, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ εκδήλωσε ενδιαφέρον για την δημιουργία μιας ταινίας για τη ζωή της. Αυτό επειδή άκουσε την ιστορία της για μια μονάχη Εβραία γυναίκα στο Ολοκαύτωμα, η οποία διακινδύνευσε τη ζωή της για να σώσει τους γονείς της. Ο Σπίλμπεργκ πρότεινε στην Γέλινεκ την θέση του κύριου σύμβουλου της ταινίας, αλλά τελικά, μολονότι η προσφορά ήταν κολακευτική, η Γέλινεκ αρνήθηκε καταλήγοντας στο ότι λόγω χρονικών περιορισμών δεν μπορούσε να μείνει για δύο χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες.[12] Η Γέλινεκ διέμενε στο Ζάγκρεμπ, στη Γενεύη και στην Οπατίγια. Έκανε τρεις γάμους μετά τον πρώτο,[15] και τελευταίος σύζυγός της ήταν ο Μίλοραντ Ρονκούλιν.

Η Γέλινεκ ήταν για πολλά χρόνια μέλος του συμβουλίου της Εβραϊκής κοινότητας στο Ζάγκρεμπ.[16]

Πέθανε στις 23 Ιανουαρίου 2016 σε ηλικία 95 ετών.[17]

Δημοσιευμένα έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Seks liječi sve, Profil, 2004
  • Žene, osvajajte..., Znanje, 2010
  • Mijenjaju li se muškarci, Znanje, 2011

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Hrvatski biografski leksikon» (Κροατικά) 1983. 8489.
  2. ↑ «Artists of the World Online» (Γερμανικά, Αγγλικά) K. G. Saur Verlag, Walter de Gruyter. Βερολίνο. 2009. 42600598.
  3. ↑ Prgomet, Ivana (June 20, 2008). «Jovanka Broz: Drugarice Jelinek, volim vaše cipele» (στα hr). 24sata. http://www.24sata.hr/show/jovanka-broz-drugarice-jelinek-volim-vase-cipele-67898. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  4. ↑ «Nakon Zagreba Žuži Jelinek slavila u Rijeci» (στα hr). Jutarnji list. July 26, 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-01-01. https://web.archive.org/web/20140101103729/http://www.jutarnji.hr/nakon-zagreba-zuzi-jelinek-slavila-u-rijeci/189509/. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Portreti – Žuži Jelinek» (στα hr). Croatian Radiotelevision. February 2, 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-04-06. https://web.archive.org/web/20220406153354/https://www.hrt.hr/. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  6. ↑ (Κροατικά) Ha-Kol, glasilo Židovske zajednice u Hrvatskoj; broj 102; 2007 Zagreb; stranica 34.
  7. ↑ «Holocaust Survivors and Victims Database: Zuzi Jelinek». United States Holocaust Memorial Museum. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2013. [νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Božić, Tanja (April 15, 2012). «Žuži Jelinek: U 92. pišem knjigu "Živjeli muškarci"» (στα hr). Večernji list. http://www.vecernji.hr/scena/zuzi-jelinek-u-92-pisem-knjigu-zivjeli-muskarci-clanak-398266. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Bolanča, Sandra (August 11, 2011). «Moj savjet svim ženama: Svakoga si jutra recite da ste mlade, lijepe i sretne» (στα hr). Jutarnji list. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-12-19. https://web.archive.org/web/20131219014822/http://www.jutarnji.hr/template/article/article-print.jsp?id=965157. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  10. ↑ Celevska, Ivančica (August 7, 2011). «Žuži Jelinek: Nemoralne ponude prihvatite s 50 godina» (στα hr). Slobodna Dalmacija. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-09-24. https://web.archive.org/web/20150924102645/http://www.slobodnadalmacija.com/Linija-X/tabid/243/articleType/ArticleView/articleId/145399/Default.aspx. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  11. ↑ Bolanča, Sandra (August 11, 2011). «Moj savjet svim ženama: Svakoga si jutra recite da ste mlade, lijepe i sretne» (στα hr). Jutarnji list. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-12-19. https://web.archive.org/web/20131219014822/http://www.jutarnji.hr/template/article/article-print.jsp?id=965157. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 «Žužina životna priča stiže na male ekrane» (στα hr). Jutarnji list. June 14, 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-01-01. https://web.archive.org/web/20140101103214/http://www.jutarnji.hr/zuzina-zivotna-prica-stize-na-male-ekrane/178478/. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  13. ↑ Celevska, Ivančica (August 7, 2011). «Žuži Jelinek: Nemoralne ponude prihvatite s 50 godina» (στα hr). Slobodna Dalmacija. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-09-24. https://web.archive.org/web/20150924102645/http://www.slobodnadalmacija.com/Linija-X/tabid/243/articleType/ArticleView/articleId/145399/Default.aspx. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  14. ↑ Mirković, Nada (May 16, 2010). «Žuži Jelinek: ‘Muškarci su zbog feminizma postali oholi: čekaju da žene njih osvoje’» (στα hr). Jutarnji list. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-08-07. https://web.archive.org/web/20150807013456/http://www.jutarnji.hr/zuzi-jelinek---muskarci-su-zbog-feminizma-postali-oholi--cekaju-da-zene-njih-osvoje-/774065. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  15. ↑ Jelinek, Žuži. «Ljubav kao kamen smutnje» (στα hr). Gloria. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-03-28. https://web.archive.org/web/20090328115241/http://gloria.com.hr/kolumne/zuzi.php?id=82. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  16. ↑ Pavičić, Darko (November 6, 2006). «Dr. Kraus: Sinagogu ćemo graditi sami!» (στα hr). Jutarnji list. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-01-01. https://web.archive.org/web/20140101104248/http://www.jutarnji.hr/template/article/article-print.jsp?id=161191. Ανακτήθηκε στις June 17, 2012. 
  17. ↑ «Preminula legendarna Žuži Jelinek». Telegram.hr. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Žuži Jelinek στο Wikimedia Commons


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζούζι_Γέλινεκ&oldid=10507374"