Ζίγκμουντ Γιανισέφσκι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ζίγκμουντ Γιανισέφσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Zygmunt Janiszewski (Πολωνικά)
Γέννηση12  Ιουνίου 1888[1][2]
Βαρσοβία[3][4]
Θάνατος3  Ιανουαρίου 1920[5][1]
Λβιβ[6][4]
Αιτία θανάτουΙσπανική γρίπη[7]
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια[8]
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Λιτσάκιβσκι (49°49′57″ s. š., 24°3′22″ v. d.)[9]
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[10]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Παρισιού (1909–1911)[8]
Πανεπιστήμιο Ζυρίχης (1907–1908)[8]
Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν (1908–1909)[8]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός
τοπολόγος
διδάσκων πανεπιστημίου[11]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Βαρσοβίας (1917–1919)[8]
Πανεπιστήμιο του Λβιβ (1913–1914)[8]
Πολωνικές Λεγεώνες στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914–1916)
Αξιοσημείωτο έργοJaniszewski's theorem
Οικογένεια
Οικογένειαd:Q124432638
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχεςΑ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ζίγκμουντ Γιανισέφσκι (πολωνικά: Zygmunt Janiszewski, 12 Ιουνίου 1888, Βαρσοβία - 3 Ιανουαρίου 1920, Λβουφ) ήταν Πολωνός μαθηματικός της Μαθηματικής Σχολής της Βαρσοβίας.[12]

Νεανική ηλικία και σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μητέρα του ήταν η Γιούλια Σουλτς-Χοϊνίτσκα και ο πατέρας του ο Τσέσουαφ Γιανισέφσκι, απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας και διετέλεσε διευθυντής της Société du Crédit Municipal στη Βαρσοβία.

Ο Γιανισέφσκι αναχώρησε από την Πολωνία για να σπουδάσει μαθηματικά στη Ζυρίχη, το Μόναχο και το Γκέτινγκεν, όπου διδάχτηκε από τους πλέον διακεκριμένους μαθηματικούς της εποχής, όπως ο Χάινριχ Μπούρκχαρτ, ο Ντέιβιντ Χίλμπερτ, ο Χέρμαν Μινκόφσκι και ο Ερνστ Ζερμέλο.[13] Στη συνέχεια πήγε στο Παρίσι και το 1911 έλαβε το διδακτορικό του στην τοπολογία υπό την επίβλεψη του Ανρί Λεμπέσγκου. Η διατριβή του είχε τίτλο Sur les continus irréductibles entre deux points (Περί των μη αναγώγιμων συνεχών καμπυλών μεταξύ δύο σημείων).[13] Το 1913 δημοσίευσε ένα θεμελιώδες έργο στον τομέα της τοπολογίας της επιφάνειας με τίτλο On Cutting the Plane by Continua.[14]

Σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γιανισέφσκι δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Λβιβ και ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Κατά το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν στρατιώτης στις πολωνικές λεγεώνες του Γιούζεφ Πιουσούτσκι και έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις γύρω από το Βολίν.[15] Μαζί με άλλους αξιωματικούς, αρνήθηκε να ορκιστεί πίστη στην αυστριακή κυβέρνηση. Ακολούθως εγκατέλειψε τις Λεγεώνες και κρύφτηκε, με το ψευδώνυμο Ζίγκμουντ Βιτσερκέβιτς, στο χωριό Μπόισκα, κοντά στο Ζβόλεν.[13] Από την Μπόισκα μετακόμισε στο Έβιν, κοντά στη Βουοτσουόβα, όπου διηύθυνε ένα καταφύγιο για άστεγα παιδιά[13].

Το 1917, δημοσίευσε το άρθρο O potrzebach matematyki w Polsce στο περιοδικό Ναούκα Πολωνίας, εγκαινιάζοντας έτσι την Πολωνική Σχολή Μαθηματικών[16]. Ίδρυσε επίσης το περιοδικό Fundamenta Mathematicae.[17] Ο Γιανισέφσκι πρότεινε το όνομα του περιοδικού το 1919, αν και το πρώτο τεύχος δημοσιεύτηκε το 1920, μετά το θάνατό του.

Ο Γιανισέφσκι αφιέρωσε την οικογενειακή περιουσία που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του σε φιλανθρωπίες και στην εκπαίδευση. Επίσης, διέθεσε όλα τα χρηματικά βραβεία που λάμβανε από μαθηματικά βραβεία και διαγωνισμούς για την εκπαίδευση και την ανάπτυξη νέων Πολωνών φοιτητών.

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πανδημία γρίπης του 1918-19,[17] του στοίχισε τη ζωή του σε ηλικία μόλις 31 ετών, στις 3 Ιανουαρίου 1920 ενώ βρισκόταν στο Λβιβ. Το σώμα του το κληροδότησε για ιατρική έρευνα και το κρανίο του για κρανιολογική μελέτη, επιθυμώντας να είναι "χρήσιμο μετά το θάνατό του".

Ο Σαμουήλ Ντικστάιν έγραψε έναν αναμνηστικό λόγο μετά τον θάνατο του Γιανισέφσκι, τιμώντας την ταπεινότητα, την καλοσύνη και την αφοσίωσή του στο έργο του:

Ο ενθουσιασμός και η ισχυρή θέληση χαρακτήριζαν τον Γιανισέφσκι όχι μόνο στο επιστημονικό του έργο, αλλά και στη ζωή του γενικότερα. Η ενεργός συμμετοχή του στις Λεγεώνες, η άρνησή του να δώσει έναν όρκο που δεν συμβάδιζε με την πατριωτική του συνείδηση, το έργο του στον τομέα της εκπαίδευσης, όταν σε μια πολύ δύσκολη στιγμή μπήκε στον τομέα αυτό ως ένας φωτισμένος και σοφός εργάτης, απαλλαγμένος από κάθε προκατάληψη και μεροληψία και φλογερά πρόθυμος μόνο για τη διάδοση του φωτός και της αλήθειας - αυτά τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι στην καρδιά ενός μαθηματικού φαινομενικά αποκομμένου από την ενεργό ζωή έλαμπαν τα αγνότερα συναισθήματα στοργής και αυταπάρνησης. Αν αναφέρουμε επίσης ότι, έχοντας ο ίδιος πολύ λίγες ανάγκες, διέθεσε όλα τα μέσα που είχε στη διάθεσή του για τη μόρφωση νέων ταλέντων και ότι άφησε την περιουσία που κληρονόμησε από τους γονείς του για εκπαιδευτικούς σκοπούς και ειδικότερα για την εκπαίδευση εξαιρετικών ατόμων, τότε μπορούμε πράγματι να αναφωνήσουμε από τα βάθη της καρδιάς μας ότι η μνήμη αυτής της ζωής, που αφιερώθηκε στον σκοπό και διακόπηκε τόσο νωρίς, ζει στα αποτελέσματα και τις πράξεις της και θα παραμείνει πολύτιμη και ζωντανή για εμάς, τους μάρτυρες του έργου του, και για τις επόμενες γενιές.[18]

Αν και ο Γιανισέφσκι μνημονεύεται περισσότερο για τις πολλές συνεισφορές του στα τοπολογικά μαθηματικά στις αρχές του 20ού αιώνα, για την ίδρυση του Fundamenta Mathematicae και για τον ενθουσιασμό του για τη διδασκαλία των νέων, η πίστη του στην πατρίδα του κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου δίνει ίσως τη μεγαλύτερη εικόνα για τον ψυχισμό του. Το καταφύγιο ορφανών που ίδρυσε κατά τη διάρκεια του πολέμου έσωσε αναμφίβολα πολλές ζωές και αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη προσφορά του στον κόσμο.

Στις 3 Ιανουαρίου 2020, στην 100ή επέτειο του θανάτου του, ένας ερευνητής από την Αυστραλία ταξίδεψε στο Λβιβ και συναντήθηκε με τον διευθυντή του νεκροταφείου του Λυχάκιβ. Κανονίστηκε η αποκατάσταση του τάφου, και η πέτρα αποκαταστάθηκε. Ο Γιανισέφσκι είναι θαμμένος στο χωράφι 58, στο αγροτεμάχιο 82 του νεκροταφείου Λιτσάκιβ.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 books.google.cat/books?id=4siw31DPONUC. σελ. 240.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 12  Δεκεμβρίου 2014.
  4. ↑ 4,0 4,1 psb.9778.1.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  7. ↑ mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Janiszewski.html.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 MacTutor History of Mathematics archive.
  9. ↑ 9,0 9,1 bazhum.muzhp.pl/media//files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2011-t18-n1_(33)/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2011-t18-n1_(33)-s175-192/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2011-t18-n1_(33)-s175-192.pdf. σελ. 190.
  10. ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 11  Μαΐου 2020.
  11. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mzk2015865009. Ανακτήθηκε στις 16  Δεκεμβρίου 2022.
  12. ↑ «Janiszewski Zygmunt». Astro-Databank. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2021. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 «Zygmunt Janiszewski (1888 - 1920)». mathshistory.st-andrews.ac.uk. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2020. 
  14. ↑ Bing, R. H. (1946). «Sets Cutting the Plane». Annals of Mathematics 47 (3): 476–479. doi:10.2307/1969086. ISSN 0003-486X. https://www.jstor.org/stable/1969086. 
  15. ↑ Domoradzki, Stanislaw; Stawiska, Malgorzata (6 April 2018). «Polish mathematicians and mathematics in World War I. Part II. Russian Empire». Studia Historiae Scientiarum 18: 55–92. 2019. doi:10.4467/2543702XSHS.19.004.11010. 
  16. ↑ Iłowiecki, Maciej (1981). Dzieje nauki polskiej. Warsaw: Interpress. σελίδες 251–256. 
  17. ↑ 17,0 17,1 «Placing World War I in the History of Mathematics». HAL archives-ouvertes (Sorbonne). 8 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2020. 
  18. ↑ Kuratowski 1980, σελίδες 162–163


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζίγκμουντ_Γιανισέφσκι&oldid=10016783"