Εύδης ο Μέγας

Εύδης ο Μέγας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Eudes (Λατινικά)
Γέννηση	Δεκαετία του 650
Θάνατος	735
Χώρα πολιτογράφησης	Φραγκία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός αριστοκράτης
Οικογένεια
Τέκνα	Χούναλντ Α΄ Hatto of Aquitaine Remistan Lampègia
Γονείς	Boggis
Αδέλφια	Ουμβέρτος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	d:Q124519972 (688–735) duke of Aquitaine (688–735)

Ο Εύδης ο Μέγας (Γαλλική γλώσσα : Eudes, πέθανε το 735) ήταν Δούκας της Ακουιτανίας (688 /700 - 735). Η περιοχή που κυβερνούσε περιείχε το Δουκάτο της Γασκώνης στη νοτιοδυτική Γαλατία και το Δουκάτο της Ακουιτανίας, μια εκτεταμένη περιοχή που επεκτεινόταν από τα Πυρηναία μέχρι την Κοιλάδα του Λίγηρα με πρωτεύουσα την Τουλούζη. Βρισκόταν συνεχώς σε συγκρούσεις με τη Δυναστεία των Καρολιδών και συμμάχησε πολλές φορές με τους Μουσουλμάνους για να τους αντιμετωπίσει. Ο Εύδης έμεινε διάσημος για τη μεγάλη νίκη του απέναντι στο Χαλιφάτο των Ομεϋαδών καθώς οι Ομεϋάδες διέσχιζαν την Ακουιτανία μέσω του Γαρούνα. Ο θρίαμβος αυτός ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη των μουσουλμάνων στη δυτική Ευρώπη, του έδωσε το προσωνύμιο "Μέγας".

Δούκας της Ακουιτανίας

Το Δουκάτο της Ακουιτανίας την περίοδο 710-740

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι σκοτεινά χωρίς καθόλου πηγές, πιθανότατα ήταν Ρωμαικής καταγωγής επειδή οι Γάλλοι ιστορικοί τον λένε με εχθρικό τόνο "Ρωμαίο". Το όνομα του πατέρα του δεν είναι γνωστό πιθανότατα ήταν γιος του Λούπος Α΄ της Ακουιτανίας τον οποίο και διαδέχθηκε, καταγράφεται σαν αδελφός του κάποιος Ουμβέρτος. Η ημερομηνία που ανέβηκε στον δουκικό θρόνο είναι ασαφής, σίγουρα όχι πριν το 679, πιθανότατα με τον θάνατο του Λούπος Α΄ ή το 688 ή το 692, το βέβαιο είναι ότι ήταν ήδη δούκας το 700. Ο ιστορικός Ζαν ντε Ζόργκεν γράφει ότι πολέμησε με τον Βησιγότθο βασιλιά Ρόντερικ στην Παμπλόνα (711), ανεξαρτητοποιήθηκε (715) αλλά δεν φαίνεται να απέκτησε ποτέ τον τίτλο του βασιλιά. Με έναν στρατό από Βάσκους συμμάχησε με τον Χιλπέριχο Β΄ που κυβερνούσε τη Νευστρία, ο Μαγιορδόμος των ανακτόρων Ράγκενφριντ αναγνώρισε τη βασιλεία του στην Ακουιτανία. Πολέμησε με τον Μαγιορδόμο των ανακτόρων στην Αυστρασία Κάρολο Μαρτέλο αλλά μετά την ήττα του Χιλπέριχου Β΄ στη Σουασόν έκλεισε ειρήνη με τον Κάρολο, του παρέδωσε τον βασιλιά της Νευστρίας και τους θησαυρούς του.

Η μάχη της Τουλούζης

Ο Εύδης Α΄ ήταν υποχρεωμένος να πολεμήσει σε διπλό μέτωπο τόσο απέναντι στους Ομεϋάδες όσο και στους Φράγκους. Ακολούθησε συντριπτική νίκη του Εύδη στη "μάχη της Τουλούζης" με θύματα χιλιάδες Ομεϋάδες στρατιώτες. Η ηρωική νίκη εορτάστηκε με μεγαλοπρεπή δώρα από τον πάπα, ανακήρυξε τον δούκα της Ακουιτανίας "πρωταθλητή του Ρωμαϊκού χριστιανισμού". Σύμφωνα με τις πηγές της εποχής για να εξασφαλίσει τη συμμαχία του απέναντι στους Ομεϋάδες ο Εύδης πάντρεψε την κόρη του Λαμπέγκια με έναν Βέρβερο επαναστάτη που οι Φράγκοι είχαν καταγράψει ως "Μουνούζα", ήταν κυβερνήτης στην περιοχή που αντιστοιχεί σήμερα στην Καταλονία. Μετά τη νίκη του στους Σάξονες (731) ο Κάρολος Μαρτέλος αποφάσισε να εκδικηθεί τον Εύδη για τη συμμαχία του με τον Μουνούζα, λεηλάτησε δύο φορές την Ακουιτανία και κατέστρεψε την Μπουρζ, ο Εύδης συμμάχησε με τους Φράγκους αλλά ηττήθηκε ξανά. Ο Κάρολος Μαρτέλος μετά τις νίκες του επέστρεψε στη Φραγκία. Οι Ομεϋάδες ταυτόχρονα συγκέντρωσαν δυνάμεις και αποφάσισαν και αυτοί με τη σειρά τους να εκδικηθούν τον Εύδη, προχώρησαν σε επίθεση στην Καταλονία που την κυβερνούσε ο σύμμαχος και γαμπρός του Μουνούζα. Με την επίθεση των Ομεϋάδων ο Μουνούζα συνετρίβη και σκοτώθηκε, η σύζυγος του και κόρη του Εύδη μεταφέρθηκε αιχμάλωτη στη Δαμασκό σε χαρέμι. Ο Εύδης ο Μέγας ήταν απασχολημένος με τις επιθέσεις του Καρόλου Μαρτέλου και δεν μπόρεσε να τον βοηθήσει.

Η μάχη του Πουατιέ

Το Δουκάτο της Γασκώνης που σχετίζεται με τον Εύδη

Ο νέος ισχυρός Άραβας διοικητής Αμπντούλ Ραχμάν αλ Γκράφικι δεν είχε την παραμικρή βλέψη για άλλες αποτυχίες, συγκέντρωσε ισχυρότατο στρατό και Βέρβερους ιππείς. Έκανε σκληρή εισβολή στην Ακουιτανία, όπου συνέτριψε τις δυνάμεις του δούκα Εύδη στη μάχη του ποταμού Γαρούνα (732), κατέλαβε την πόλη του Μπορντώ και τη λεηλάτησε. Ο δούκας Εύδης σε τραγική κατάσταση έτρεξε να ζητήσει βοήθεια από τον Κάρολο Μαρτέλο, αν και γνώριζε ότι ο μεγάλος στρατιωτικός άντρας ήταν ρεαλιστής, δεν θα πήγαινε σε μάχη με σημαντικά μικρότερο αριθμό στρατιωτικών δυνάμεων. Ο ηλικιωμένος Εύδης αν και ήταν περίπου 80 ετών συμμετείχε στον στρατό του Καρόλου Μαρτέλου και ανέλαβε τη διοίκηση της δεξιάς πτέρυγας. Οι Ομεϋάδες και ο πολυεθνικός στρατός του Καρόλου συγκεντρώθηκαν σε μια περιοχή ανάμεσα στη Βιέν και την Κλαιν στα βόρεια του Πουατιέ και προετοιμάστηκαν για την περίφημη Μάχη του Πουατιέ. Ο Εύδης ο Μέγας έπαιξε σημαντικό ρόλο στον μεγάλο θρίαμβο των χριστιανικών δυνάμεων, εισήλθε στο στρατόπεδο των Ομεϋάδων, έβαλε φωτιά και έσπειρε τον τρόμο στους αντιπάλους του, οι Ομεϋάδες συνετρίβησαν και εκδιώχθηκαν από την Ακουιτανία. Ο Κάρολος Μαρτέλος οπισθοχώρησε βόρεια στην Αυστρασία και στη Νευστρία ενώ ο Εύδης ο Μέγας συνέχισε να κυβερνά την Ακουιτανία και τη Γασκώνη μέχρι τη χρονιά που παραιτήθηκε ή πέθανε (735), τον διαδέχθηκε ο γιος του Χούναλντ Α΄. Σύμφωνα με μερικές πληροφορίες παραιτήθηκε υπέρ του γιου του, αποσύρθηκε σε μοναστήρι όπου και πέθανε 5 χρόνια αργότερα (740)

Πηγές

• Collins, Roger (1989). The Arab Conquest of Spain 710-797. Oxford, UK / Cambridge, USA: Blackwell.
• David Levering Lewis, God's Crucible: Islam and the Making of Europe, 570-1215, (W.W. and Norton Company, 2008)
• Oman, Charles. The Dark Ages, 476–918. London: Rivingtons, 1914
• Pierre Riche, The Carolingians:A Family who forged Europe, Transl. Michael Idomir Allen, (University of Pennsylvania Press, 1993)