Ευαγγελία (όνομα)
Το όνομα Ευαγγελία προέρχεται: από το ευ + αγγελία που σημαίνει (είδηση) δηλαδή ο φορέας καλών ειδήσεων γιορτάζει του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου). Υποκοριστικά του ονόματος είναι: Βαγγελιώ, Βαγγελίτσα, Λίτσα. Στα Αγγλικά είναι: (Evangelie.)
Ετυμολογία του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γυναικείος τύπος του αρχαιοελληνικού ονόματος Ευάγγελος, το οποίο, σύμφωνα με τον Γ. Μπαμπινιώτη, προέρχεται από το επίθετο εὐάγγελος «ο φορέας καλών ειδήσεων», από το εὐ + ἄγγελος· η λέξη ἄγγελος, αρχική σημασία «ο διαβιβάζων ειδήσεις», άγνωστου ετύμου, πιθανά δάνειο.[1]
Ωστόσο, με την επικράτηση του χριστιανισμού, το όνομα συνδέθηκε με τα ομόρριζα ευαγγέλιο, ευαγγελιστές και τελικά με τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου Μαρίας, και ταυτίστηκε με το μεσαιωνικό Ευαγγελινή (βαφτιστικό από τη θεομητορική γιορτή του Ευαγγελισμού, όπως τα ονόματα Πασχαλινή, Πασχαλία από το Πάσχα, τα Βαϊανή, Βαγιανή, Βαΐτσα από τη γιορτή των Βαΐων, τα Σταυριανή, Σταυρούλα από τη γιορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, τα Σαραντινή από τη γιορτή των αγίων Σαράντα κτλ.) Έτσι, ο Αθ. Μπούτουρας κατατάσσει το όνομα Ευαγγελία στα «Ονόματα εξ εορτών ή εννοιών σχετικών προς την θρησκείαν».[2]
Από την ονομασία της γιορτής του Ευαγγελισμού στα υστερολατινικά / ιταλικά «Annunciatio Domini» («αναγγελία του Κυρίου») προέκυψε το ιταλικής αρχής ελληνικό γυναικείο βαφτιστικό όνομα Ανουτσιάτα.
Αντρικός τύπος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ονομαστική εορτή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 25 Μαρτίου, ημέρα κατά την οποία η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία τιμούν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.
Σύμφωνα με τον Νικόδημο Αγιορείτη, η θεομητορική γιορτή του Ευαγγελισμού δεν μετατίθεται ποτέ:
Kαι τούτο δε προσημειούμεν, ότι η εορτή αύτη του Eυαγγελισμού, ουδέ ποτε μετατίθεται εις άλλην ημέραν. […] Eπειδή γαρ η εορτή του Eυαγγελισμού είναι αρχή και κεφαλή όλων των Δεσποτικών εορτών, εάν αύτη μετατεθή, είναι ανάγκη να συμμετατεθούν και αι άλλαι Δεσποτικαί εορταί, και η των Xριστού Γεννών δηλαδή, και η των Θεοφανίων, και η της Yπαπαντής, και καθεξής όλαι αι άλλαι.[3]
Διάδοση του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα Ευαγγελία ανεξάρτητα του αρχαιοελληνικού Ευάγγελος μεταδόθηκε περαιτέρω λόγω της σύνδεσής του με τα ομόρριζα ευαγγέλιο, ευαγγελιστές, και τελικά με τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου Μαρίας. Ενδεικτικά, σήμερα στον ελλαδικό χώρο, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων από τον Απρίλιο του 2009, το βαφτιστικό Ευαγγελία παρουσιάζεται ως ένα από τα πιο συχνά ονόματα, βρίσκεται στη 13η θέση (8ο ανάμεσα στα γυναικεία), και το φέρουν γύρω στους 130.000 Ελληνίδες ή ποσοστό 1,8%· ενώ το όνομα Ευαγγελή βρίσκεται στη 224η θέση (147ο–148 ανάμεσα στα γυναικεία), και το φέρουν περίπου 3.000 Ελληνίδες ή ποσοστό 0,4%.[4] Στην Κύπρο, κατά την απογραφή του πληθυσμού το 2011, το Ευαγγελία παρουσιάζεται 99ο σε συχνότητα, με 1.144 εμφανίσεις σε σύνολο 145.612 ή ποσοστό 0,79%.[5]
Τύποι του ονόματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ευαγγελία, Βαγγελία, Βαγγελιώ [τρισύλλαβο: vanĝeĺó], κοινοί τύποι σε όλον τον ελληνόφωνο χώρο.
- Ευαγγελή, Βαγγελή, στη βόρεια Ελλάδα, σύμφωνα με τον Ν. Κοντοσόπουλο, ασυνήθιστο στην υπόλοιπη χώρα.[6]
Υποκοριστικοί τύποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ευαγγελίτσα, Βαγγελίτσα· σύντομος τύπος Λίτσα' Εβελίνα
Σύντομοι τύποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παράλληλοι τύποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ευαγγελινή, Βαγγελινή, Ευαγγελίνη, Ευαγγελίνα· Βαγγελίνα, στη Σινασό Καππαδοκίας·[7] σύντομος τύπος Λίνα.
Διαλεκτικοί τύποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
από Ευαγγελία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Βαγγελιά [τρισύλλαβο: evanĝeĺá], Βαγγελίτσω, στο Βελβεντό.[8]
- Βαγγιλιά, Βαγγιλίτσου, στο Βελβεντό· Βαγγιλιώ, στο Καταφύγι.[9]
- Βαγγιλιό, Βαγγιλάκ’ (ουδ.)· υποκοριστικό Βαγγιλίτσα, στη Σκιάθο.[10]
- Βάγγελη, στην Οινόη (Ünye)·[11] Βαγγελού, στην Κύπρο·[12] Βαγγελούδα, υποκοριστικό στη Μακεδονία.[13]
από Ευαγγελινή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Βαγγελινιώ.[14] Βγατζηλνή, στη Λέσβο.[15]
- Βγαγγελινιώ, στις Σαράντα Εκκλησιές (Kırklareli) της Θράκης.[16]
Το όνομα σε άλλες γλώσσες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- βουλγαρικά: Евангелия (Ευαγγελίγια).
- ιταλικά: Evangèla, Evangèlia, Evangelina.[17]
- ισπανικά, καταλανικά: Evangelina· γαλικιανά: Evanxelina.[18]
- αγγλικά: Evangelie
- ρώσικα: Вангелия (Βαγγελία).
Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
με το όνομα Ευαγγελία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
.JPG)
- Ευαγγελία Ψαρρά (1974), Ελληνίδα πρωταθλήτρια της τοξοβολίας.
- Ευαγγελία Μωραϊτίδου (1957), Ελληνίδα πρωταθλήτρια της υδατοσφαίρισης.
με το όνομα Ευαγγελή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ευαγγελή Αρ. Ντάτση, Ελληνίδα αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, συγγραφέας.
με το όνομα Ευαγγελινή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ευαγγελινή Μάρκου, Ελληνίδα ερευνήτρια του ΙΙΕ / ΕΙΕ.
- Εβάντζελιν Λίλι (1979), Καναδή ηθοποιός.
- Άμπερ Εβάντζελιν Βαλλέττα (Amber Evangeline Valletta) (1974), Αμερικανίδα ηθοποιός και μοντέλο.
με το όνομα Βαγγελιώ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Βαγγελιώ Σχοιναράκη-Ηλιάκη, Ελληνίδα πολιτικός του Πασόκ.
- Βαγγελιώ Τζαμπάζη (1960), Ελληνίδα πολιτικός του Πασόκ.
με το όνομα Λίλα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Λίλα Μαραγκού (1938), Ελληνίδα αρχαιολόγος.
με το όνομα Λίνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Λίνα Νικολακοπούλου (1957), Ελληνίδα στιχουργός.
- Λίνα Σακκά (1976), Ελληνίδα ηθοποιός.
με το όνομα Έλλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Έλλη Φωτίου (1939), καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της Ευαγγελίας Τριγονοπούλου, Ελληνίδα ηθοποιός.
με το όνομα Λία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Λία Νικολάου (1968), Ελληνίδα προπονήτρια πάλης.
με το όνομα Εβελίνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Εβελίνα Παπούλια (1971), Ελληνίδα ηθοποιός.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σημείωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα, δεύτερη έκδοση, ανατύπωση, 2005.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, Τα νεοελληνικά κύρια ονόματα ιστορικώς και γλωσσικώς ερμηνευόμενα, Αθήνα 1912, σ. 91.
- ↑ Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 2005.
- ↑ Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)» Αρχειοθετήθηκε 2015-06-22 στο Wayback Machine..
- ↑ «Πληθυσμός – Συχνότητα Ονομάτων, 2011», Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου.
- ↑ Νικόλαος Γ. Κοντοσόπουλος, Διάλεκτοι και ιδιώματα της νέας ελληνικής, Αθήνα 1994, σ. 104.
- ↑ Ι. Σαραντίδης Αρχέλαος, Η Σινασός ήτοι θέσις, ιστορία, ηθική και διανοητική κατάστασις, ήθη, έθιμα και γλώσσα της εν Καππαδοκία κωμοπόλεως Σινασού, Αθήνα 1899, σ. 200.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π.
- ↑ Ευθύμιος Μπουντώνας, Μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος Βελβεντού και των περιχώρων αυτού, 1892, Αρχεία Κοραή #1, 1932, σ. 68.
- ↑ Γεώργιος Α. Ρήγας, Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός, τχ. 3, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1968, σ. 214.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π., σ. 91.
- ↑ Σίμος Μενάρδος, «Περί των ονομάτων των Κυπρίων», Αθηνά, τμ. #16 (1904), σ. 259.
- ↑ Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π.
- ↑ Σταμάτιος Β. Ψάλτης, Θρακικά, ή Μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος της πόλεως Σαράντα Εκκλησιών, Αθήνα 1905, σ. 144
- ↑ Σπ. Αναγνώστου, Λεσβιακά: Ήτοι συλλογή λαογραφικών περί Λέσβου πραγματειών, τυπογραφείον Ανέστη Κωνσταντινίδου, Αθήνα 1903, σ. 44.
- ↑ Σταμάτιος Β. Ψάλτης, ό.π.
- ↑ Emidio De Felice, Dizionario dei nomi italiani, Mondadori, Μιλάνο 1986, ISBN 978-88-04-42791-9, σ. 161.
- ↑ Josep M. Albaigès i Olivart, Diccionari dels noms de noi, Persona femenins, Edicions 62, Βαρκελώνη 1995, ISBN 84-297-3991-2, σ. 80.