Μετάβαση στο περιεχόμενο

Επιφάνεια εκ περιστροφής

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ένα τμήμα της καμπύλης x = 2 + cos(z) περιστρεφόμενο γύρω από τον άξονα -zs
Ένας τόρος ως ένα τετράγωνο που περιστρέφεται γύρω από έναν άξονα παράλληλο σε μία από τις διαγωνίους του.

Μια επιφάνεια εκ περιστροφής[1] είναι μια επιφάνεια στον Ευκλείδειο χώρο που δημιουργείται με την περιστροφή μιας καμπύλης (της γενέτειρας) κατά μία πλήρη περιστροφή γύρω από έναν άξονα περιστροφής (που συνήθως δεν τέμνει τη γενέτειρα, εκτός από τα ακραία σημεία της)[2]. Ο όγκος που οριοθετείται από την επιφάνεια που δημιουργείται από αυτή την περιστροφή είναι το στερεό της περιστροφής.

Παραδείγματα επιφανειών εκ περιστροφής που δημιουργούνται από μια ευθεία γραμμή είναι οι κυλινδρικές και οι κωνικές επιφάνειες, ανάλογα με το αν η ευθεία είναι παράλληλη με τον άξονα ή όχι. Ένας κύκλος που περιστρέφεται γύρω από οποιαδήποτε διάμετρο δημιουργεί μια σφαίρα της οποίας είναι τότε ένας μεγάλος κύκλος, και αν ο κύκλος περιστραφεί γύρω από έναν άξονα που δεν τέμνει το εσωτερικό του κύκλου, τότε δημιουργεί έναν τόρο που δεν τέμνει τον εαυτό του (δακτυλιοειδής τόρος).

Οι τομές της επιφάνειας εκ περιστροφής που γίνονται από επίπεδα που διέρχονται από τον άξονα ονομάζονται μεσημβρινές τομές. Κάθε μεσημβρινή τομή μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι η γενέτειρα στο επίπεδο που καθορίζεται από αυτήν και τον άξονα[3].

Τα τμήματα της επιφάνειας εκ περιστροφής που γίνονται από επίπεδα κάθετα στον άξονα είναι κύκλοι.

Ορισμένες ειδικές περιπτώσεις υπερβολοειδών (Μονόχωνο και δίχωνο) και ελλειπτικών παραβολοειδών είναι επιφάνειες περιστροφής. Αυτές μπορούν να αναγνωριστούν ως εκείνες οι τετραγωνικές επιφάνειες των οποίων όλες οι διατομές κάθετες στον άξονα είναι κυκλικές.

Τύποι υπολογισμού εμβαδού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν η καμπύλη περιγράφεται από τις παραμετρικές συναρτήσεις x(t), y(t), με t να κυμαίνεται σε κάποιο διάστημα [a,b], και ο άξονας περιστροφής είναι ο y-άξονας, τότε το εμβαδόν της επιφάνειας Ay δίνεται από το ολοκλήρωμα

υπό την προϋπόθεση ότι x'(t) δεν είναι ποτέ αρνητική μεταξύ των τελικών σημείων a και b. Αυτός ο τύπος είναι το ισοδύναμο του μαθηματικού θεωρήματος του Πάππου για το κεντροειδές. [4] Η ποσότητα

προέρχεται από το Πυθαγόρειο θεώρημα και αντιπροσωπεύει ένα μικρό τμήμα του τόξου της καμπύλης, όπως στον τύπο του μήκους τόξου. Η ποσότητα x(t) είναι η διαδρομή (το κεντροειδές) αυτού του μικρού τμήματος, όπως απαιτείται από το θεώρημα του Πάππου.

Ομοίως, όταν ο άξονας περιστροφής είναι ο x-άξονας και υπό την προϋπόθεση ότι y(t) δεν είναι ποτέ αρνητικός, το εμβαδόν δίνεται από τη σχέση [5]

Αν η συνεχής καμπύλη περιγράφεται από τη συνάρτηση y = f(x), axb, τότε το ολοκλήρωμα γίνεται

για την περιστροφή γύρω από τον άξονα x, και

για περιστροφή γύρω από τον άξονα y (υπό την προϋπόθεση a' ≥ 0). Αυτά προκύπτουν από τον παραπάνω τύπο.[6]

Αυτό μπορεί επίσης να προκύψει από την ολοκλήρωση πολλαπλών μεταβλητών. Εάν μια επίπεδη καμπύλη δίνεται από τη σχέση τότε η αντίστοιχη επιφάνεια εκ περιστροφής της όταν περιστρέφεται γύρω από τον άξονα x έχει καρτεσιανές συντεταγμένες που δίνονται από τη σχέση

with .

Τότε το εμβαδόν της επιφάνειας δίνεται από το επιφανειακό ολοκλήρωμα

Ο υπολογισμός των μερικών παραγώγων δίνει

και υπολογίζοντας το Διανυσματικό γινόμενο προκύπτει

όπου χρησιμοποιήθηκε η τριγωνομετρική ταυτότητα . Με αυτό το Διανυσματικό γινόμενο, έχουμε

όπου χρησιμοποιήθηκε και πάλι η ίδια τριγωνομετρική ταυτότητα. Η παραγωγή για μια επιφάνεια που προκύπτει με περιστροφή γύρω από τον άξονα y είναι παρόμοια.

Επί παραδείγματι, η σφαιρική επιφάνεια με μοναδιαία ακτίνα παράγεται από την καμπύλη y(t) = sin(t), x(t) = cos(t) όταν το t κυμαίνεται στο [0,π]. Το εμβαδόν της είναι επομένως

Για την περίπτωση της σφαιρικής καμπύλης με ακτίνα r, y(x) = r2x2 περιστρεφόμενη γύρω από τον άξονα x-axis

Μια ελάχιστη επιφάνεια εκ περιστροφής είναι η επιφάνεια εκ περιστροφής της καμπύλης μεταξύ δύο συγκεκριμένων σημείων που ελαχιστοποιεί το εμβαδόν της επιφάνειας.[7] Ένα βασικό πρόβλημα στον λογισμό των μεταβολών είναι η εύρεση της καμπύλης μεταξύ δύο σημείων που παράγει αυτή την ελάχιστη επιφάνεια εκ περιστροφής.[7]

Υπάρχουν μόνο δύο ελάχιστες επιφάνειες εκ περιστροφής (επιφάνειες εκ περιστροφής που είναι επίσης ελάχιστες επιφάνειες): το επίπεδο και το κατενοειδές.[8]

Εκφράσεις συντεταγμένων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια επιφάνεια εκ περιστροφής που δίνεται από την περιστροφή μιας καμπύλης που περιγράφεται από την γύρω από τον άξονα x μπορεί να περιγραφεί πιο απλά από την . Αυτό δίνει την παραμετροποίηση ως προς και ως . Αν αντ' αυτού περιστρέψουμε την καμπύλη γύρω από τον άξονα y, τότε η καμπύλη περιγράφεται από τη σχέση , οπότε προκύπτει η έκφραση ως προς τις παραμέτρους και .

Εάν τα x και y ορίζονται ως προς μια παράμετρο , τότε έχουμε μια παραμετροποίηση ως προς και . Αν και είναι συναρτήσεις του , τότε η επιφάνεια εκ περιστροφής που προκύπτει από την περιστροφή της καμπύλης γύρω από τον άξονα x περιγράφεται από την , και η επιφάνεια εκ περιστροφής που προκύπτει από την περιστροφή της καμπύλης γύρω από τον άξονα y περιγράφεται από την .

Οι μεσημβρινοί είναι πάντα γεωδαισιακές σε μια επιφάνεια εκ περιστροφής. Οι άλλες γεωδαισιακές διέπονται από τη σχέση του Κλαιρό[9].

Ένα τοροειδές που παράγεται από ένα τετράγωνο

Μια επιφάνεια εκ περιστροφής με μια οπή, όπου ο άξονας περιστροφής δεν τέμνει την επιφάνεια, ονομάζεται τοροειδές[10] . Παραδείγματος χάριν, όταν ένα ορθογώνιο περιστρέφεται γύρω από έναν άξονα παράλληλο σε μια από τις ακμές του, τότε παράγεται ένας κοίλος δακτύλιος τετραγωνικής διατομής. Εάν το περιστρεφόμενο σχήμα είναι κύκλος, τότε το αντικείμενο ονομάζεται τόρος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Weisstein, Eric W. «Surface of Revolution». mathworld.wolfram.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2025. 
  2. Middlemiss· Marks· Smart. «15-4. Surfaces of Revolution». Analytic Geometry (3rd έκδοση). σελ. 378. LCCN 68015472. 
  3. Wilson, W.A.; Tracey, J.I. (1925), Analytic Geometry (Revised έκδοση), D.C. Heath and Co., σελ. 227 
  4. Thomas, George B. «6.7: Area of a Surface of Revolution; 6.11: The Theorems of Pappus». Calculus (3rd έκδοση). σελίδες 206–209, 217–219. LCCN 69016407. 
  5. Singh, R.R. (1993). Engineering Mathematics (6 έκδοση). Tata McGraw-Hill. σελ. 6.90. ISBN 0-07-014615-2. 
  6. Swokowski, Earl W. (1983). Calculus with analytic geometryΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή (Alternate έκδοση). Prindle, Weber & Schmidt. σελ. 617. ISBN 0-87150-341-7. 
  7. 7,0 7,1 Weisstein, Eric W., "Minimal Surface of Revolution" από το MathWorld.
  8. Weisstein, Eric W., "Catenoid" από το MathWorld.
  9. Pressley, Andrew. “Chapter 9 - Geodesics.” Elementary Differential Geometry, 2nd ed., Springer, London, 2012, pp. 227–230.
  10. Weisstein, Eric W., "Toroid" από το MathWorld.