Επαρχία Νέστου

Στον δυτικό ρου του ποταμού Νέστου από ανατολή έως το Όρος Σύμβολο από την Δύση, μέχρι και το σημερινό Ποντολίβαδο, και από το Θρακικό πέλαγος στον Νότο με λιμάνι την Κεραμωτή ενώ από Βορά μέχρι τα όρη της Λεκάνης με πρωτεύουσα την πόλη της Χρυσούπολης. Με μακραίωνη ιστορία είναι ένας τόπος που κατά την μυθολογία έγινε η συνάντηση του Ορφέα από την δυτική πλευρά με τον Διόνυσο από την ανατολική πλευρά, στο παραποτάμιο δάσος του χρυσοφόρου ποταμού Νέστου.

Σήμερα είναι το φυσικό σύνορο μεταξύ Μακεδονίας και Θράκης λόγω του ποταμού Νέστου, δεν ήταν όμως έτσι και στην αρχαιότητα.

Ο Ηρόδοτος αναφερόμενος στους λαούς της Αρχαίας Θράκης γράφει τα ακόλουθα  :

«Ταύτας μεν δη τας πόλιας τας παραθαλάσσιας τε και Ελληνίδας εξ ευωνύμου χειρός απεργών παρεξήιε, έθνεα δε Θρηίκων των της χώρης οδόν εποιέετο τοσάδε,

• Παίτοι ,
• Κίκονες ,
• Βίστονες ,
• Σαπαίοι ,
• Δερσαίοί,
• Ήδωνες,
• Σάτραι .

Τούτων αι μεν παρά θάλασσαν κατοικημένοι εν τήσι νηυσί είποντο. Οι δε αυτών την μεσόγαιαν οικέοντες καταλεχθέντες τε υπ' εμού, πλην Σατρεων οι άλλοι πάντες πεζή αναγκαζόμενοι είποντο. Σάτραι δε ουδενός κω ανθρώπων υπήκοοι εγένοντο, όσον ημείς ίδμεν, αλλά διατελεύσι το μέχρι εμεύ αιεί εόντες ελεύθεροι μούνοι Θρηίκων-οικέουσί τε γαρ όρεα υψηλά, ίδησί τε παντοίησι και χιόνι συνηρεφέα, και εισίτα πολέμια άκροι.

Αυτές λοιπόν τις παραθαλάσσιες ελληνικές πόλεις αφήνοντας στα αριστερά του ο Ξέρξης προχωρούσε. Θρακικοί δε λαοί, που μέσα από τις χώρες τους περνούσε, ήταν οι εξής:

• οι Παίτοι,
• οι Κίκονες,
• οι Βίστονες,
• οι Σαπαίοι,
• οι Δερβαίοι,
• οι Ηδωνοί
• και οι Σάτραι.

Από αυτούς όσοι κατοικούσαν στα παράλια ακολουθούσανε με το ναυτικό, ενώ όλοι οι άλλοι, όσοι κατοικούν στα μεσόγεια, εκτός από τους Σάτρες, υποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν το πεζικό. Οι Σάτρες, όσο ξέρω εγώ, δεν υποδουλώθηκαν ποτέ μέχρι σήμερα σε κανένα, παρά μόνο αυτοί από τους θράκες εξακολουθούν ως τα δικά μου χρόνια να μένουν ελεύθεροι, γιατί κατοικούν επάνω σε ψηλά βουνά σκεπασμένα από κάθε είδους δάση και από χιόνια και είναι εξαίρετοι πολεμιστές. Αυτοί είναι που έχουν το μαντείο του Διονύσου.

Έχει κατοικηθεί από τους Πρωτοέλληνες Πελασγούς Σαππαίους από την εποχή του χαλκού, που κατά τον Όμηρο κατοικούσαν από τον Στρυμόνα έως τον Νέστο με ανατολικούς γείτονες τους Βίστονες γύρω από την ομώνυμη λίμνη , και πιο ανατολικά τους Κίκονες έως τον ποταμό Έβρο, οι δύο τελευταίοι λαοί δε αναφέρονται στην Ιλιάδα έως σύμμαχοι των Τρώων κατά των Τρωικό πόλεμο, ενώ οι Σαππαίοι παραδοσιακά ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων. Στους Σαππαίους οφείλεται η παραγωγή της πρώτης μπύρας, στη Ευρώπη από την πλούσια πεδιάδα του Νέστου που ήταν από τους καλύτερους σιτοβολώνες, και το σιτάρι κατευθυνόταν στην Αθήνα.

Κατά τον Απολλόδωρο ο θεός Άρης με την κόρη του Νέστου Καλλιρρόη έκανε τέσσερα παιδιά, ο μεγαλύτερος Ηδωνός έχτισε το Βασίλειο του αρχικά στο παραποτάμιο δάσος του Νέστου. Ο λαός αυτός λοιπόν, Δωρικό φύλλο καθώς ήταν, ήταν πολεμικός που κατείχε κυρίως την τέχνη της μεταλλουργίας. Η Πίστυρος αρχαία πόλη κοντά στο σημερινό Ποντολίβαδο ανήκε στην Ηδωνίδα Χώρα. Οι Ηδωνοί αργότερα εξεδίωξαν τους Οδάμαντες από το Όρος Παγγαίο, για την εξόρυξη του χρυσού.

Την εποχή του Φιλίππου Β', και του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην περιοχή οι Ηδωνοί κατασκεύαζαν τα όπλα του μακεδονικού στρατού, τούτο προδίδεται και από το τούρκικο προσωνύμιο της περιοχής, "Σαρήσαμπαν"= χρυσό αλέτρι.

Στον τελευταίο Διοικητή της περιοχής επί Μακεδονικής αυτοκρατορίας, τον Αδριανό (1ος αι. π.Χ.) οφείλει τα οχυρωματικά έργα ο Τόπειρος, αρχαία πόλη στις δυτικές όχθες των Τεμπών του Νέστου, στον σημερινό Παράδεισο.