Εξέγερση των Μπασκίρ (1735-1740)

Η εξέγερση των Μπασκίρ του 1735-1740 αναφέρεται σε μια εξέγερση των Μπασκίρ κατά της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η εξέγερση ξεκίνησε το 1735, αλλά τα ρωσικά και φιλορωσικά μπασκιρικά στρατεύματα κατάφεραν να νικήσουν τα στρατεύματα των εξεγερμένων Μπασκίρ το 1740, μετά από πολλές σκληρές συγκρούσεις.

Παρασκήνιο

Τουλάχιστον από την εποχή του Πέτρου του Μεγάλου, υπήρχαν συζητήσεις για το ενδεχόμενο πιθανής ρωσικής επέκτασης προς τα νοτιοανατολικά, μέχρι την Περσία και την Ινδία. Ο στρατηγός Ιβάν Κιρίλοφ κατέστρωσε σχέδια κατασκευής ενός οχυρού, του Αρινμπούρκ (το οποίο αρχικά επρόκειτο να κτιστεί στην περιοχή του σημερινού Ορσκ, νοτιοανατολικά των Ουραλίων), στο σημείο συμβολής του ποταμού Ορ και του ποταμού Ουράλη. Η κατασκευή ξεκίνησε του Αρινμπούρκ ξεκίνησε στην θέση του Ορσκ το 1735, αλλά το 1743 η θέση του Αρινμπούρκ είχε ήδη μεταφερθεί 250 χιλιόμετρα δυτικά, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα. Το επόμενο βήμα των Ρώσων ήταν η κατασκευή ενός φρουρίου στην Αράλη. Ωστόσο, για να γίνει αυτό, θα έπρεπε να περάσουν πρώτα από την μπασκιρική εξοχή και έπειτα από την Καζακική Μικρή Ορδή. Κάποιοι ντόπιοι στις περιοχές αυτές προσέφεραν την ονομαστική υποταγή τους στη Ρωσία. Ωστόσο, κάποιοι Μπασκίροι δεν ήθελαν να υποταχθούν στο ρωσικό κράτος.

Το χρονικό της εξέγερσης

Το σχέδιο του Κιρίλοφ εγκρίθηκε στις 1 Μαΐου 1734 και τοποθετήθηκε διοικητής της εκστρατείας. Αν και ο Κιρίλοφ είχε ήδη προειδοποιηθεί ότι το εγχείρημα του θα προκαλούσε τους Μπασκίρ να εξεγερθούν, οι προειδοποιήσεις που έλαβε αγνοήθηκαν. Ο Κιρίλοφ εγκατέλειψε την Ουφά με 2.500 άνδρες το 1735. Οι μάχες ξεκίνησαν την 1η Ιουλίου. Ο πόλεμος αποτελούταν από τις πολλές μικρές επιδρομές και τις πολύπλοκες κινήσεις των στρατευμάτων. Γι'αυτό τα γεγονότα της εξέγερσης δεν μπορούν να συνοψιστούν με ευκολία. Για παράδειγμα: Την άνοιξη του 1736, ο Κιρίλοφ πυρπόλησε 200 χωριά των Μπασκίρ, εκτέλεσε 700 επαναστάτες κατά την μάχη και εκτέλεσε 158. Μια αποστολή 773 ανδρών εγκατέλειψε το Αρινμπούρκ τον Νοέμβριο, από τους οποίους οι 500 πέθαναν από το κρύο και τη πείνα. Κατά την διάρκεια της εξέγερσης, οι Μπασκίροι επαναστάτες σχεδίαζαν να σφαγιάσουν τους Ρώσους που κοιμούνταν στη Σεϊαντούσα. Η ενέδρα απέτυχε. Οι Ρώσοι απάντησαν με σκληρά αντίποινα: Χίλιοι χωρικοί (συμπεριλαμβανομένων γυναικοπαίδων) σφαγιάστηκαν και άλλοι 500 οδηγήθηκαν σε μια αποθήκη όπου κάηκαν ζωντανοί. Στη συνέχεια, οι επιδρομές είχαν ως αποτέλεσμα τη πυρπόληση περίπου 50 χωριών και τον θάνατο 2.000 ατόμων. Κάποια στιγμή αργότερα, οκτώ χιλιάδες Μπασκίρ επιτέθηκαν σε ένα ρωσικό στρατόπεδο σκοτώνοντας 158 άτομα, ενώ οι εξεγερμένοι έχασαν 40 άνδρες. Τρεις κρατούμενοι κρεμάστηκαν. Οι Μπασκίροι επαναστάτες επιτέθηκαν και σε Μπασκίρους που μάχονταν υπέρ της Ρωσίας. Για τους ηγέτες που παραδίδονταν, μερικές φορές το πρόστιμο ήταν η παράδοση ενός αλόγου ανά νοικοκυριού. Άλλες φορές οι ηγέτες που παραδίδονταν τιμωρούνταν με απαγχονισμό.

Οι Μπασκίρ πολέμησαν και με τις δύο πλευρές. Το 40% των ρωσικών στρατευμάτων το 1740 ήταν Μπασκίροι. Όσον αφορά τους εξεγερμένους Μπασκίρους, οι ηγέτες που εμφανίστηκαν και έπειτα από λίγο εξαφανίστηκαν ήταν πολλοί. Ο πιο παράξενος ήταν ο Καρασακάλ (ή Μαυρογένης) ο οποίος προσποιούταν ότι είχε 82.000 στρατιώτες στην περιοχή της Αράλης, ενώ οι ακόλουθοι του τον αποκαλούσαν "Χάνο της Μπασκιρίας". Είχε χάσει μέρος της μύτης του και είχε μόνο ένα αυτί. Αυτού του είδους οι ακρωτηριασμοί χρησιμοποιούνταν επίσημα ως τιμωρίες από το ρωσικό κράτος εκείνη την εποχή. Αρχικά οι Καζάκοι της Μικρής Ορδής πολέμησαν υπό το μέρος των Ρώσων. Ύστερα πολέμησαν υπό το μέρος των Μπασκίρων και έπειτα αποσύρθηκαν από τον πόλεμο. Ο Κιρίλοφ πέθανε από αρρώστια κατά τη διάρκεια του πολέμου και οι Ρώσοι άλλαξαν διοικητή αρκετές φορές. Την ίδια περίοδο αυτοκράτειρα της Ρωσίας ήταν η αυτοκρατόρισσα Άννα, ενώ συγχρόνως οι Ρώσοι είχαν εμπλακεί και σε άλλο πόλεμο, τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1735-39. Η εξέγερση κατεστάλη το 1740.

Επακόλουθα

Παρόλο που τα αποτελέσματα της μπασκιρικής εξέγερσης δεν μπορούν να συνοψιστούν με ευκολία, τα αποτελέσματά της είναι τα παρακάτω:

• Ο στόχος των Ρώσων να επεκταθούν προς την Κεντρική Ασία καθυστέρησε, λόγω του Μπασκιρικού ζητήματος.
• Η Μπασκιρία ειρηνεύτηκε το 1740.
• Ίδρυση του Αρινμπούρκ.
• Η νότια Μπασκιρία περιφράχτηκε από την γραμμή οχυρών Αρινμπούρκ.
• Το 1740, συντάχθηκε μια αναφορά για τις απώλειες των Μπασκίρ κατά την εξέγερση. Σύμφωνα με την αναφορά, 16.893 Μπασκίροι επαναστάτες σκοτώθηκαν. Συνελήφθησαν 3.236 στρατιώτες, οι οποίοι στρατολογήθηκαν βίαια και εστάλησαν να υπηρετήσουν σε στρατιωτικά τάγματα στη περιοχή της Βαλτικής, καθώς και στον εκεί στόλο. Επίσης, 8.382 γυναικόπαιδα διανεμήθηκαν (πιθανότατα ως δουλοπάροικοι) σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας. Έτσι οι συνολικές απώλειες για τον λαό των Μπασκίρων ήταν 28.511 άτομα. Επίσης οι Ρώσοι κατάσχεσαν 12.283 άλογα, 6.076 πρόβατα και βοοειδή και 9.828 ρούβλια από τους εξεγερμένους Μπασκίρους ως πρόστιμο. Επίσης 696 χωριά των Μπασκίρ καταστράφηκαν. Επειδή η παρακάτω αναφορά συντάχθηκε από τον στρατό, οι απώλειες από τις ακανόνιστες επιδρομές, την πείνα, τις ασθένειες και το κρύο δεν συμπεριλαμβάνονται. Συμπεραίνεται έτσι ότι οι Μπασκίροι, οι οποίοι αριθμούσαν περίπου 100.000 άτομα όταν ξέσπασε η εξέγερση, είχαν μεγάλες δημογραφικές απώλειες.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• An article in the Encyclopedia of the Bashkir
• Bashkir Revolts of 17th and 18th Centuries.
• article in Bashkortostan: A Brief Encyclopedia
• Bashkortostan within the Russian State. Rebellion against oppression and violence
• Bashkir Rebellion Αρχειοθετήθηκε 2018-09-23 στο Wayback Machine.
• Leaders of the Rebellion of the 17th and 18th Centuries. Bashkirs of Kazan Railway Αρχειοθετήθηκε 2020-11-17 στο Wayback Machine.