Εμπειρισμός
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Εμπειρισμός στη φιλοσοφία ονομάζεται η θεωρία που υποστηρίζει πως η πηγή και τα συστατικά της ανθρώπινης γνώσης προέρχονται από την εμπειρία που αποκτάται μέσω των αισθήσεων. Αυτές μπορεί να είναι είτε οι πέντε αισθήσεις (ακοή, όραση, αφή, όσφρηση, γεύση) ή εσωτερικές αισθήσεις όπως ο πόνος και η ευχαρίστηση.
Τα θεμέλια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αν και στοιχεία του εμπειρισμού συναντώνται από την εποχή της διδασκαλίας του Αριστοτέλη και σε σημαντικό βαθμό στο έργο του Τόμας Χομπς, η κλασσική εμπειριστική θεώρηση συνδέεται κυρίως με τον Άγγλο εμπειριστή Τζων Λοκ, κατά τον οποίο ο ανθρώπινος νους παρομοιάζεται με άγραφο πίνακα (tabula rasa), αποκλείοντας κάθε προϋπάρχουσα (a priori) σκέψη. Οι θέσεις του εμπειρισμού, εξελίχθηκαν υπό μια συνεχιζόμενη διαμάχη με τον Σκεπτικισμό, όπου έγινε εντονότερη με τους διαδόχους του, Τζορτζ Μπέρκλεϊ και Ντέιβιντ Χιουμ. Αυτό οδήγησε στην κριτική θεώρηση των θέσεων του εμπειρισμού από τον Εμμάνουελ Καντ και μετέπειτα, κατά τον 20ο αιώνα, από τον Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν στον τομέα της λογικής.
Η βάση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο εμπειρισμός έχει τις ρίζες του στην ιδέα πως οτιδήποτε γνωρίζουμε για τον κόσμο, είναι αυτά που μας επιτρέπουν να αντιληφθούμε οι αισθήσεις μας και είναι επαληθεύσιμα μέσω της εμπειρικής απόδειξης. Στηρίζεται στην a posteriori γνώση, δηλαδή στην μη ύπαρξη έμφυτων αλλά ύστερων κατακτήσιμων ιδεών, και διακρίνει την εξωτερική αίσθηση μέσω της οποίας λαμβάνουμε τα εξωτερικά ερεθίσματα και την εσωτερική αίσθηση, μέσω της οποίας τα επεξεργαζόμαστε και δημιουργούμε τις έννοιες και στη συνέχεια τις γνώσεις.
Η αντίθεση με τον ρασιοναλισμό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ιστορικά αντιπαραβάλλεται με τον ρασιοναλισμό, κατά τον οποίο ο νους πρέπει να θεωρείται πηγή γνώσης και όχι οι αισθήσεις που μπορεί να μας εξαπατούν. Στις μέρες μας αυτός ο διαχωρισμός θεωρείται απλουστευτικός εξαιτίας της αποδοχής των κλασικών ορθολογιστών (Ντεκαρτ, Σπινόζα, Λάιμπνιτς) της εμπειρικής απόδειξης, όπως επίσης και της διαισθητικής γνώσης και χρήσης της λογικής των εμπειριστών για διάφορες έννοιες (όπως π.χ. η ύπαρξη του Θεού). Σε αντιδιαστολή είναι και ο λογικισμός, κατά τον οποίο η γνώση αποδίδεται στο λογικό συμπέρασμα.
Εκπρόσωποι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κύριοι εκπρόσωποι του εμπειρισμού είναι ο Αριστοτέλης, ο Τόμας Χομπς, ο Τζων Λοκ και ο Ντενί Ντιντερό. Ο εμπειρισμός συγγενεύει επίσης με την αισθησιαρχία ή αισθησιοκρατία.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γιανναράς Αναστάσιος, Ο αγγλικός εμπειρισμός και ο γαλλικός διαφωτισμός. Πανεπιστημιακές παραδόσεις. «Παπαζήσης», Αθ. 1976.
- Honderich T., 2005, The Oxford Companion to Philosophy, Oxford University Press
- Kenny A., 2006, The Rise of Modern Philosophy, Oxford University Press
- Guyer P., 2006, Kant and Modern Philosophy, Cambridge University Press
- Markie P., (2004), "Rationalism vs. Empiricism" in Edward D. Zalta (ed.), Stanford Encyclopedia of Philosophy
- Wikipedia/Empiricism [1]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Φιλοσοφία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |