Ελληνική Αγροφυλακή
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Με τον όρο Αγροφυλακή ονομαζόταν ειδική δημόσια υπηρεσία, αστυνομική Αρχή, με σκοπό την τήρηση της δημόσιας τάξης και την πρόληψη του εγκλήματος σε αγροτικές περιφέρειες και χώρους. Στην Ελλάδα η Αγροφυλακή περιλαμβανόταν στα Σώματα Ασφαλείας.
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Αγροφυλακή ή αγροτική αστυνομία πρωτοεμφανίστηκε ως έννοια στο νεοσύστατο Βασίλειο της Ελλάδος με Βασιλικό Διάταγμα της 31 Δεκ. 1836 "περί προφυλάξεως των δενδροφυτειών". Ο διορισμός των αγροφυλάκων ανετέθη στους δημάρχους. Το σύστημα αυτό δεν λειτούργησε αφ' ενός λόγω της οικονομικής αδυναμίας των δήμων, αφ' ετέρου λόγω της πατροπαράδοτης συνήθειας από την εποχή της τουρκοκρατίας κατά την οποία η φύλαξη των κτημάτων ανετίθετο από τον ιδιοκτήτη σε πρόσωπα της εμπιστοσύνης του. Για την άρση αυτών των εμποδίων εκδόθηκε ο νόμος ΤΞ' της 15 Σεπ. 1856 με τον οποίο η εκλογή των αγροφυλάκων ανετίθετο στους ιδιοκτήτες των κτημάτων. Με το νόμο ΓΣΙΗ' του 1907 "περί αγροφυλακής" η εκλογή των αγροφυλάκων γινόταν από τους ιδιοκτήτες με μυστική ψηφοφορία και υπέκειτο στην τελική έγκριση του Ειρηνοδικείου. Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, όπως Επτάνησα, Λέσβο, Κρήτη κλπ ίσχυαν ειδικές διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες η φύλαξη των κτημάτων γινόταν από σώμα με περίπου στρατιωτική οργάνωση που υπαγόταν στους κατά τόπους διοικητές της Χωροφυλακής. Η ποικιλία αυτών των συστημάτων έπαυσε με νόμο της 2 Φεβ. 1923 "περί αγροτικής ασφαλείας" όπως αυτός τροποποιήθηκε μετέπειτα από άλλους νόμους. Και πάλι όμως η σχετική νομοθεσία δεν ήταν σταθερή και εμφανίστηκαν κατά τόπους ειδικές διατάξεις. Το κύριο πρόβλημα της νομοθεσίας ήταν αν η Αγροφυλακή θα ήταν κρατική που θα χρηματοδοτείτο από το κράτος ή αν θα είναι τοπικού ενδιαφέροντος και θα οικονομικά θα βαρύνει την τοπική διοίκηση.
Στη σύγχρονη εποχή η οργάνωση και οι αρμοδιότητες του θεσμού αναπτύχθηκαν με το Ν.Δ. 3030/1954 "Περί Αγροφυλακής" και το Β.Δ.171/1966 "Περί κυρώσεως του κανονισμού Υπηρεσιών Αγροφυλακής".
Η Αγροφυλακή οργανώθηκε κατά το πρότυπο της Χωροφυλακής, ως πολιτικό σώμα, με αποστολή την ασφάλεια των αγροτικών κτημάτων των υφισταμένων εκτός δασικής περιοχής και σχεδίου πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών με αρμοδιότητα τη πρόληψη και καταστολή αγροτικών αδικημάτων, τη φύλαξη των αγροτικών κτημάτων, την επιστασία της διανομής των αρδευτικών υδάτων καθώς και διάφορους διακανονισμούς βοσκών κ.λπ.
Με το άρθρο 9 του Νόμου 1481/1984, που δημιούργησε την Ελληνική Αστυνομία, τα καθήκοντα των αγροφυλάκων ανατέθηκαν στους "κοινοτικούς φύλακες", που υπάγονταν στην οικεία αστυνομική διεύθυνση και έτσι έπαψε να υφίσταται το σώμα της Αγροφυλακής ως αυτοτελής υπηρεσία.[1] Το 1986, ακολούθησε νομοθετική ρύθμιση που ενέτασσε τους κοινοτικούς φύλακες στις κατά τόπους Νομαρχιακές Διευθύνσεις Εσωτερικών[2]. Το 1989, η αγροτική ασφάλεια ανατέθηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών και οι οργανικές θέσεις των κοινοτικών φυλάκων μειώθηκαν από 7840 σε 6500, ενώ ασφαλιστικά εντάχθηκαν στο Ταμείο Πρόνοιας Υπαλλήλων Αγροφυλακής, παρά το γεγονός ότι η Αγροφυλακή δεν υφίστατο πλέον.[3]
Απόπειρα επανασύστασης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1990, η Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ψήφισε τον νόμο 1892, που προέβλεπε την επανασύσταση της Ελληνικής Αγροφυλακής. Η σχετική διάταξη (Άρθρο 110: Επανασύσταση και εκσυγχρονισμός της Αγροφυλακής) δεν αξιοποιήθηκε ποτέ, παρά το γεγονός ότι το 1993 διοργανώθηκε σχετικός διαγωνισμός για την πρόσληψη νέων αγροφυλάκων, καθότι δεν εκδόθηκαν διαπιστωτικές διατάξεις του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, για "ένταξη και ολοκλήρωση των διαδικασιών επανασύστασης και λειτουργίας της Αγροφυλακής". Έτσι, σε ισχύ παρέμειναν όλες οι προηγούμενες διατάξεις.[4] Η νέα κυβέρνηση, που προέκυψε από τις πρόωρες εκλογές του 1993, δεν προώθησε το θέμα περισσότερο, εκμεταλλευόμενη τη δυνατότητα μη θέσεως του νόμου σε ισχύ, με τη μη έκδοση των προβλεπόμενων διαπιστωτικών διατάξεων.
Ακολούθησε η δημιουργία νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων το 1994, οι οποίες ανέλαβαν τη ρύθμιση θεμάτων αγροτικής ασφάλειας[1]. Με το π.δ. 410/1995 καθώς και τον νόμο 2819/2000, ήταν δυνατό αρμοδιότητες της Αγροφυλακής (δυνάμει του Ν.Δ. 3030/1954 και κατοπινών διατάξεων), να μεταφερθούν στην Δημοτική Αστυνομία.[1] Μέχρι το 2002 οι σχετικές υπηρεσίες βρίσκονταν υπό την αιγίδα των κατά τόπους νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων[5], ενώ στη συνέχεια με σχετική διάταξη προβλεπόταν η μεταφορά όλων των υπαλλήλων Αγροφυλακής στην Δημοτική Αστυνομία.[6]
Επανίδρυση (2007-2011)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η επανίδρυση της Αγροφυλακής ως αυτόνομης υπηρεσίας προεξαγγέλθηκε το 2005, επί υπουργίας Γεωργίου Βουλγαράκη.[7] Μέσα στις εξαγγελίες περιλαμβάνονταν η πρόσληψη των χιλίων επιτυχόντων του σχετικού διαγωνισμού που διεξήχθη το 1993 από την Κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, η οποία δεν υλοποιήθηκε λόγω των πρόωρων εκλογών της ίδιας χρονιάς. Αντίθετα στην ίδρυση της τάχθηκαν το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα [8]και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας[9], για διαφορετικούς λόγους.
Η οργάνωση της Αγροφυλακής ξεκίνησε έναν χρόνο αργότερα, το 2006, κατόπιν μάλιστα αντιδράσεων των επιτυχόντων του διαγωνισμού του 1993[9]. Η επίσημη επανίδρυση της έγινε το 2007, με τον νόμο 3585, επί υπουργίας Βύρωνα Πολύδωρα. Αρχηγός της τέθηκε ο αντιστράτηγος εν αποστρατεία της Ελληνικής Αστυνομίας Δημήτρης Νικολακόπουλος.[8] Το ΠΑΣΟΚ δήλωσε την πρόθεσή του να καταργήσει την υπηρεσία όταν επανέλθει στην ηγεσία[10].
Οι διαδικασίες για την ενεργοποίηση της κινήθηκαν αργά και εντός δύο ετών τα προβλήματα ήταν εμφανή: αποστράτευση μέρους των επιτυχόντων (περίπου το 10% της συνολικής δύναμης του σώματος[11])του διαγωνισμού του 1993, λόγω συμπλήρωσης των συντάξιμων χρόνων εργασίας[12], η έλλειψη υπηρεσιακών οχημάτων και ασύρματων και η αναποτελεσματικότητα σε ορισμένους τομείς ευθύνης της, όπως η δίωξη της καλλιέργειας ναρκωτικών.[13]
Η τελική κατάργηση της ξεκίνησε το 2009, με τη σταδιακή αναδιανομή των αρμοδιοτήτων της σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Το 2010, ο Αρχηγός του Σώματος Δημήτρης Νικολακόπουλος υπέβαλε την παραίτηση του.[14]Ένα χρόνο αργότερα, με τον νόμο 3938, η Ελληνική Αγροφυλακή έπαψε να υφίσταται εκ νέου.[15]
Επιχειρησιακή διάρθρωση και υπαγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Έτος | Υπαγωγή |
|---|---|
| 1833 | Γραφείο Γεωργίας και Γραμματείας Εσωτερικών |
| 1917 | Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας |
| 1924 | Υπουργείο Εννόμου Τάξεως |
| 1926 | Υπουργείο Εσωτερικών |
| 1942 | Υπουργείο Γεωργίας |
| 1944 | Υπουργείο Εσωτερικών |
| 1945 | Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως |
| 1954 | Υπουργείο Εσωτερικών |
| 1969 | Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως |
| 1986 | Υπουργείο Εσωτερικών |
| 1994 | Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις |
| 2007 | Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη |
Η Αγροφυλακή διέθετε τέσσερις κεντρικές διευθύνσεις: τη Διεύθυνση Αγροτικής Ασφάλειας (με τρία επιμέρους τμήματα), τη Διεύθυνση Διοικητικού (με έξι επιμέρους τμήματα), τη Διεύθυνση Ειδικών Υπηρεσιών (με τρία επιμέρους τμήματα) και τη Διεύθυνση Επιθεώρησης. Οι περιφερειακές υπηρεσίες της Αγροφυλακής ήταν νομαρχιακού επιπέδου και συγκροτούνταν από τις κατά νομό Διοικήσεις Αγροφυλακής και τα Αγρονομεία τα οποία επανδρώνονταν από τους αγρονόμους, τους αρχιφύλακες αγροφυλακής, τους αγροφύλακες, τους υδρονομείς και τους επόπτες των τελευταίων. Τα κατώτερα όργανα ήταν ένστολοι, οπλοφορούσαν και ο ιεραρχικός σεβασμός εκδηλωνόταν με στρατιωτικό χαιρετισμό και αντιχαιρετισμό.
Οι αγρονόμοι που ασκούσαν την αγροτική ασφάλεια στη κατά τόπο αρμοδιότητά τους τύχαιναν ειδικοί ανακριτικοί υπάλληλοι που ασκώντας τα εκ του νόμου καθήκοντά τους επί αγροτικών αδικημάτων μπορούσαν να υποκαταστήσουν σε κάποιες των περιπτώσεων τους δασοφύλακες και να εκδίδουν ειδικές διοικητικές πράξεις, όπως αγροτικές διατάξεις ή αγροτικούς κανονισμούς.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Αιτιολογική Έκθεση στο σχέδιο νόμου "Προστασία του περιβάλλοντος, αγροτική αστυνομία και άλλες διατάξεις", Αθήνα, 30 Αυγούστου 2006.
- ↑ Άρθρο 3 του Νόμου 1590/1986 - ΦΕΚ Α΄ 49/1986: Το άρθρ.9 του ν. 1481/84 αντικαθίσταται ως εξής : «Άρθρο 9 Κοινοτικοί φύλακες 1. Οι κοινοτικοί φύλακες ανήκουν στη δύναμη της Διεύθυνσης Εσωτερικών των Νομαρχιών. 2. Με απόφαση του οικείου Νομάρχη τους ανατίθενται είτε καθήκοντα που ορίζονται στο Ν.Δ. 3030/1954 (ΦΕΚ Α' 244), όπως ισχύει, είτε για εξυπηρέτηση των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων Ν.Π.Δ.Δ., ή άλλων δημοσίων υπηρεσιών. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης καθορίζεται ο τόπος άσκησης των καθηκόντων αυτών και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια».
- ↑ Άρθρο 41 του νόμου 1832/1989 - ΦΕΚ Α΄ 54/1989
- ↑ Νόμος 1892/1990, Κεφάλαιο ΙΗ, Άρθρο 110, παράγραφος 7: Μέχρι τη δημοσίευση των διαπιστωτικών αποφάσεων του Υ.Δ.Τ. για ένταξη και ολοκλήρωση των διαδικασιών επανασύστασης και λειτουργίας της Αγροφυλακής ισχύουν οι σχετικές διατάξεις του ν. 1481/1984 «Οργανισμός Υπουργείου Δημόσιας Τάξης» καθώς και οι διατάξεις του ν. 1586/1986 και των π.δ. 52/1987 και 197/1990 του Υ.Δ.Τ.
- ↑ «ΠΑΤΡΙΣ - ΑΡΧΕΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ». archive.patris.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ Προεδρικό Διάταγμα 23/2002, Άρθρο 18 Μεταφορά και άσκηση αρμοδιοτήτων Αγροφυλακής
- ↑ «H… μεγάλη σύναξη των αγροφυλάκων». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2022.
- ↑ 8,0 8,1 «Με αντιδράσεις από το ΠΑΣΟΚ επανιδρύεται η Ελληνική Αγροφυλακή». in.gr. 30 Ιουνίου 2005. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ 9,0 9,1 «Αλλο ένα ένοπλο σώμα «ασφάλειας»». ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ. 1 Ιουλίου 2005. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ «Αλέκος Παπαδόπουλος: το ΠΑΣΟΚ άμεσα θα καταργήσει την Αγροφυλακή».
- ↑ «Αγροφύλακες περιπολούν με ΚΤΕΛ». ΤΑ ΝΕΑ. 30 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ «Κολλημένοι με την αγροφυλακή | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ «Αγροφύλακες περιπολούν με ΚΤΕΛ». ΤΑ ΝΕΑ. 30 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ «Παραιτήθηκε ο αρχηγός της Αγροφυλακής». NewsIT. 5 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
- ↑ «Άρθρο 21 - Νόμος 3938/2011 - Ενσωμάτωση της Ελληνικής Αγροφυλακής στη Δασική Υπηρεσία». Lawspot. 25 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2021.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα" τομ. 2ος, σελ. 197.
- Κ. Μ. Σταμάτη "Αστυνομικόν Δίκαιον" - Αθήναι, σελ. 60-61
- Λεξικόν Διοικήσεως - Δικαιοσύνης και Αστυνομίας, Εκδοτικό Γραφείο "Προμηθεύς", Αθήναι, π. 1929. Άρθρο "Αγροφυλακή".