Αράλη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 19:25, 14 Μαρτίου 2021

Η Αράλη, ή Οξειανή λίμνη ήταν μια ηπειρωτική λίμνη, σχεδόν «εσωτερική θάλασσα» στην Κεντρική Ασία. Μοιραζόταν μεταξύ του Καζακστάν στα βόρεια και του Καρακαλπακστάν, μιας αυτόνομης περιοχής του Ουζμπεκιστάν, στα νότια και ανάμεσα στις στέπες του Κιργκίς και του Τουρκεστάν, σε υψόμετρο 49 μ. υπέρ την επιφάνεια του Ευξείνου Πόντου και 79 μ. υπέρ της Κασπίας από την οποία απέχει περίπου 250 χλμ. Το όνομά της σήμαινε κατά προσέγγιση Θάλασσα-νησί λίμνη του κόσμου, μετά την Κασπία και την Σουπίριορ της Αμερικής, με έκταση 68.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, περίπου τη μισή έκταση της Ελλάδας, με μέγιστο βάθος 70 μ.(1930). Από τη δεκαετία του 1960 συρρικνώθηκε σταθερά, καθώς τα δύο ποτάμια που την τροφοδοτούσαν, ο Συρ Ντάρια και ο Αμού Ντάρια, εκτράπηκαν επί Σοβιετικής Ένωσης προς την έρημο για να τροφοδοτήσουν έργα άρδευσης. Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές του πλανήτη.^[1] Το 2004 η λίμνη είχε συρρικνωθεί στο 24% του αρχικού της μεγέθους, και ο πενταπλασιασμός της αλμυρότητάς της σκότωσε σχεδόν το σύνολο της χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενούσε. Το 2007 είχε το 10% της αρχικής της έκτασης και διαχωρίστηκε σε τρεις ξεχωριστές λίμνες, δύο από τις οποίες είναι υπερβολικά αλμυρές για να φιλοξενήσουν ψάρια.^[2] Τα ψαροχώρια που κάποτε άκμαζαν στις όχθες της σήμερα απλά φιλοξενούν πλοία στη στεριά, και πλήττονται από την ανεργία και την οικονομική ύφεση. Το 2014 εξαφανίστηκε το νότιο τμήμα της.

Η περιοχή της Αράλης είναι επίσης σοβαρότατα μολυσμένη, κυρίως ως αποτέλεσμα της βιομηχανίας βιολογικών όπλων που λειτουργούσε σε ένα από τα νησιά της, των βιομηχανιών και της απορροής λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Το αλάτι που παρασύρει ο άνεμος από τον πυθμένα της αποξηραμένης λίμνης καταστρέφει τις σοδειές, και ο μολυσμένος αέρας και νερό προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη δημόσια υγεία στην περιοχή. Η εξαφάνιση της λίμνης έχει προκαλέσει και αλλαγές στο μικροκλίμα της περιοχής, φέρνοντας θερμότερα καλοκαίρια και ψυχρότερους χειμώνες.^[3] Η εξαφάνιση της Αράλης συχνά περιγράφεται ως η μεγαλύτερη περιβαλλοντική καταστροφή που έγινε από τον άνθρωπο. Το Καζακστάν καταβάλλει σήμερα προσπάθειες να διασώσει ότι απέμεινε από το βόρειο τμήμα της Αράλης (τη Μικρή Αράλη) κατασκευάζοντας το 2005 ένα φράγμα που ανύψωσε τη στάθμη των υδάτων κατά δύο μέτρα και μείωσε κάπως την αλμυρότητα, επιτρέποντας την επανεμφάνιση. Τέλος καταστράφηκε λόγω της πολλής ξηρασίας που υπήρχε σε αυτήν την περιοχή

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Αράλη

Παραπομπές

↑ Η λίμνη που είχε έκταση όσο η μισή Ελλάδα μετατράπηκε σε νεκροταφείο πλοίων. Το σοβιετικό πείραμα που απέτυχε και προκάλεσε μια τεράστια οικολογική καταστροφή^{[νεκρός σύνδεσμος]}
↑ Philip Micklin; Nikolay V. Aladin (Μάρτιος 2008). «Reclaiming the Aral Sea». Scientific American. http://www.sciam.com/article.cfm?id=reclaiming-the-aral-sea&sc=rss. Ανακτήθηκε στις 2008-08-30.
↑ U.S. Geological Survey (1 Μαΐου 2007). «Earthshots: Aral Sea». Υπουργείο Εσωτερικών των ΗΠΑ. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2008.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επιχείρηση σωτηρίας της Αράλης^{[νεκρός σύνδεσμος]}, Σημερινή 14/9/2003
Τα νερά, γάργαρα, ρέουν πάλι στην Αράλη, New York Times, 8/4/2006
Η καταστροφή της λίμνης Αράλης στο πέρασμα των χρόνων, Φωτογραφίες από τα ναυάγια που άφησε πίσω της η συρρίκνωση της λίμνης.

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Aral Sea της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).

[1] Η λίμνη που είχε έκταση όσο η μισή Ελλάδα μετατράπηκε σε νεκροταφείο πλοίων. Το σοβιετικό πείραμα που απέτυχε και προκάλεσε μια τεράστια οικολογική καταστροφή^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[sciam-2] Philip Micklin; Nikolay V. Aladin (Μάρτιος 2008). «Reclaiming the Aral Sea». Scientific American. http://www.sciam.com/article.cfm?id=reclaiming-the-aral-sea&sc=rss. Ανακτήθηκε στις 2008-08-30.

[3] U.S. Geological Survey (1 Μαΐου 2007). «Earthshots: Aral Sea». Υπουργείο Εσωτερικών των ΗΠΑ. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2008.

[1]

[2]

[3]

Έκδοση από την 19:24, 14 Μαρτίου 2021 επεξεργασία 91.140.1.144 (συζήτηση) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτες: Αναιρέθηκε Οπτική επεξεργασία ← Προηγούμενη διαφορά		Έκδοση από την 19:25, 14 Μαρτίου 2021 επεξεργασία αναίρεση 91.140.1.144 (συζήτηση) Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας Ετικέτες: Αναιρέθηκε Οπτική επεξεργασία Επόμενη διαφορά →
Γραμμή 1:		Γραμμή 1:


	Η '''Αράλη'~~'', ή ''Αράλ~~'', ή Οξειανή λίμνη ήταν μια ηπειρωτική [[λίμνη]], σχεδόν «εσωτερική θάλασσα» στην [[Ασία\|Κεντρική Ασία]]. Μοιραζόταν μεταξύ του [[Καζακστάν]] στα βόρεια και του [[Καρακαλπακστάν]], μιας αυτόνομης περιοχής του [[Ουζμπεκιστάν]], στα νότια και ανάμεσα στις στέπες του Κιργκίς και του Τουρκεστάν, σε [[υψόμετρο]] 49 μ. υπέρ την επιφάνεια του [[Εύξεινος Πόντος\|Ευξείνου Πόντου]] και 79 μ. υπέρ της [[Κασπία]]ς από την οποία απέχει περίπου 250 χλμ. Το όνομά της σήμαινε κατά προσέγγιση ''Θάλασσα-νησί λίμνη του κόσμου, μετά την Κασπία και την [[Λίμνη Σουπίριορ\|Σουπίριορ]] της Αμερικής, με έκταση 68.000 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο\|τετραγωνικά χιλιόμετρα]], περίπου τη μισή έκταση της Ελλάδας, με μέγιστο βάθος 70 μ.(1930). Από τη δεκαετία του [[1960]] συρρικνώθηκε σταθερά, καθώς τα δύο ποτάμια που την τροφοδοτούσαν, ο [[Συρ Ντάρια]] και ο [[Αμού Ντάρια]], εκτράπηκαν επί [[Σοβιετική Ένωση\|Σοβιετικής Ένωσης]] προς την έρημο για να τροφοδοτήσουν έργα [[άρδευση]]ς. Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές του πλανήτη.<ref>[http://www.mixanitouxronou.gr/i-limni-pou-iche-ektasi-oso-i-misi-ellada-metatrapike-se-nekrotafio-plion-to-sovietiko-pirama-pou-apetiche-ke-prokalese-mia-terastia-ikologiki-katastrofi/ Η λίμνη που είχε έκταση όσο η μισή Ελλάδα μετατράπηκε σε νεκροταφείο πλοίων. Το σοβιετικό πείραμα που απέτυχε και προκάλεσε μια τεράστια οικολογική καταστροφή]{{Dead link\|date=Ιουνίου 2020 }}</ref> Το 2004 η λίμνη είχε [[Συρρίκνωση της Αράλης\|συρρικνωθεί]] στο 24% του αρχικού της μεγέθους, και ο πενταπλασιασμός της [[αλμυρότητα\|αλμυρότητάς]] της σκότωσε σχεδόν το σύνολο της [[χλωρίδα]]ς και [[πανίδα]]ς που φιλοξενούσε. Το 2007 είχε το 10% της αρχικής της έκτασης και διαχωρίστηκε σε τρεις ξεχωριστές λίμνες, δύο από τις οποίες είναι υπερβολικά αλμυρές για να φιλοξενήσουν [[ψάρι\|ψάρια]].<ref name="sciam">{{cite news \| author=Philip Micklin; Nikolay V. Aladin \| title=Reclaiming the Aral Sea \| url=http://www.sciam.com/article.cfm?id=reclaiming-the-aral-sea&sc=rss \| work=Scientific American \| date=Μάρτιος 2008 \| accessdate=2008-08-30}}</ref> Τα ψαροχώρια που κάποτε άκμαζαν στις όχθες της σήμερα απλά φιλοξενούν πλοία στη στεριά, και πλήττονται από την ανεργία και την οικονομική ύφεση. Το 2014 εξαφανίστηκε το νότιο τμήμα της.		Η '''Αράλη''', ή Οξειανή λίμνη ήταν μια ηπειρωτική [[λίμνη]], σχεδόν «εσωτερική θάλασσα» στην [[Ασία\|Κεντρική Ασία]]. Μοιραζόταν μεταξύ του [[Καζακστάν]] στα βόρεια και του [[Καρακαλπακστάν]], μιας αυτόνομης περιοχής του [[Ουζμπεκιστάν]], στα νότια και ανάμεσα στις στέπες του Κιργκίς και του Τουρκεστάν, σε [[υψόμετρο]] 49 μ. υπέρ την επιφάνεια του [[Εύξεινος Πόντος\|Ευξείνου Πόντου]] και 79 μ. υπέρ της [[Κασπία]]ς από την οποία απέχει περίπου 250 χλμ. Το όνομά της σήμαινε κατά προσέγγιση ''Θάλασσα-νησί λίμνη του κόσμου, μετά την Κασπία και την [[Λίμνη Σουπίριορ\|Σουπίριορ]] της Αμερικής, με έκταση 68.000 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο\|τετραγωνικά χιλιόμετρα]], περίπου τη μισή έκταση της Ελλάδας, με μέγιστο βάθος 70 μ.(1930). Από τη δεκαετία του [[1960]] συρρικνώθηκε σταθερά, καθώς τα δύο ποτάμια που την τροφοδοτούσαν, ο [[Συρ Ντάρια]] και ο [[Αμού Ντάρια]], εκτράπηκαν επί [[Σοβιετική Ένωση\|Σοβιετικής Ένωσης]] προς την έρημο για να τροφοδοτήσουν έργα [[άρδευση]]ς. Αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές του πλανήτη.<ref>[http://www.mixanitouxronou.gr/i-limni-pou-iche-ektasi-oso-i-misi-ellada-metatrapike-se-nekrotafio-plion-to-sovietiko-pirama-pou-apetiche-ke-prokalese-mia-terastia-ikologiki-katastrofi/ Η λίμνη που είχε έκταση όσο η μισή Ελλάδα μετατράπηκε σε νεκροταφείο πλοίων. Το σοβιετικό πείραμα που απέτυχε και προκάλεσε μια τεράστια οικολογική καταστροφή]{{Dead link\|date=Ιουνίου 2020 }}</ref> Το 2004 η λίμνη είχε [[Συρρίκνωση της Αράλης\|συρρικνωθεί]] στο 24% του αρχικού της μεγέθους, και ο πενταπλασιασμός της [[αλμυρότητα\|αλμυρότητάς]] της σκότωσε σχεδόν το σύνολο της [[χλωρίδα]]ς και [[πανίδα]]ς που φιλοξενούσε. Το 2007 είχε το 10% της αρχικής της έκτασης και διαχωρίστηκε σε τρεις ξεχωριστές λίμνες, δύο από τις οποίες είναι υπερβολικά αλμυρές για να φιλοξενήσουν [[ψάρι\|ψάρια]].<ref name="sciam">{{cite news \| author=Philip Micklin; Nikolay V. Aladin \| title=Reclaiming the Aral Sea \| url=http://www.sciam.com/article.cfm?id=reclaiming-the-aral-sea&sc=rss \| work=Scientific American \| date=Μάρτιος 2008 \| accessdate=2008-08-30}}</ref> Τα ψαροχώρια που κάποτε άκμαζαν στις όχθες της σήμερα απλά φιλοξενούν πλοία στη στεριά, και πλήττονται από την ανεργία και την οικονομική ύφεση. Το 2014 εξαφανίστηκε το νότιο τμήμα της.

	Η περιοχή της Αράλης είναι επίσης σοβαρότατα μολυσμένη, κυρίως ως αποτέλεσμα της βιομηχανίας [[βιολογικά όπλα\|βιολογικών όπλων]] που λειτουργούσε σε ένα από τα νησιά της, των βιομηχανιών και της [[απορροή λιπασμάτων\|απορροής λιπασμάτων]] και [[φυτοφάρμακο\|φυτοφαρμάκων]]. Το αλάτι που παρασύρει ο άνεμος από τον πυθμένα της αποξηραμένης λίμνης καταστρέφει τις σοδειές, και ο μολυσμένος αέρας και νερό προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη δημόσια υγεία στην περιοχή. Η εξαφάνιση της λίμνης έχει προκαλέσει και αλλαγές στο [[μικροκλίμα]] της περιοχής, φέρνοντας θερμότερα καλοκαίρια και ψυχρότερους χειμώνες.<ref>{{cite web \| author=U.S. Geological Survey \| title=Earthshots: Aral Sea \| url=http://earthshots.usgs.gov/Aral/Aral \| publisher=Υπουργείο Εσωτερικών των ΗΠΑ\| date=2007-05-01 \| accessdate=2008-08-30}}</ref>		Η περιοχή της Αράλης είναι επίσης σοβαρότατα μολυσμένη, κυρίως ως αποτέλεσμα της βιομηχανίας [[βιολογικά όπλα\|βιολογικών όπλων]] που λειτουργούσε σε ένα από τα νησιά της, των βιομηχανιών και της [[απορροή λιπασμάτων\|απορροής λιπασμάτων]] και [[φυτοφάρμακο\|φυτοφαρμάκων]]. Το αλάτι που παρασύρει ο άνεμος από τον πυθμένα της αποξηραμένης λίμνης καταστρέφει τις σοδειές, και ο μολυσμένος αέρας και νερό προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη δημόσια υγεία στην περιοχή. Η εξαφάνιση της λίμνης έχει προκαλέσει και αλλαγές στο [[μικροκλίμα]] της περιοχής, φέρνοντας θερμότερα καλοκαίρια και ψυχρότερους χειμώνες.<ref>{{cite web \| author=U.S. Geological Survey \| title=Earthshots: Aral Sea \| url=http://earthshots.usgs.gov/Aral/Aral \| publisher=Υπουργείο Εσωτερικών των ΗΠΑ\| date=2007-05-01 \| accessdate=2008-08-30}}</ref>