Σχέδιο «Καποδίστριας»

Διαίρεση της Ελλάδας σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστριας

	Ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση (1998-2011)
Βαθμός	Ο.Τ.Α.	Υποδιαιρέσεις
α΄	Δήμος    Κοινότητα	•  Δημοτικό διαμέρισμα (1997-2006)  •  Κοινοτικό διαμέρισμα (1997-2006)    Τοπικό διαμέρισμα (2006-2011)
β΄	Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (Νομός)	Νομαρχιακό διαμέρισμα

Πρόγραμμα «Καποδίστριας» ή Σχέδιο «Καποδίστριας» ή Νόμος Καποδίστρια είναι η συνηθισμένη ονομασία του νόμου 2539/97 του ελληνικού κράτους. Πήρε το όνομά του από τον Ιωάννη Καποδίστρια, πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδος μετά την απελευθέρωσή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με τον νόμο έγινε συνένωση των κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους με σκοπό τη βελτιστοποίηση της δημόσιας διοίκησης στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η διοικητική διαίρεση που προέκυψε με το νόμο αυτό ίσχυσε μέχρι το τέλος του 2010, οπότε και αντικαταστάθηκε από τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το σχέδιο «Καλλικράτης». Το 2006 με τροπολογία που ψηφίστηκε στη Βουλή αναγνωρίστηκαν επίσημα ως ξεχωριστές κοινότητες τα Ζωνιανά Ρεθύμνου, το Βραχάσι Λασιθίου και η Τσαριτσάνη Λάρισας.

Ο Νόμος «Καποδίστρια» εισήγαγε το νέο όρο των «δημοτικών διαμερισμάτων» (οι πρώην κοινότητες). Λόγω της κατάργησης των κοινοτήτων και την μετατροπή τους σε δημοτικά διαμερίσματα εντός των δήμων έτυχε σημαντικής αντίδρασης σε ορισμένες περιοχές.

Βασικές διατάξεις

	Παλαιό καθεστώς	Καθεστώς Προγράμματος Καποδίστρια
Δήμοι και Κοινότητες	441 δήμοι και 5382 κοινότητες που διαιρούνταν σε συνοικισμούς.	Πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ. Συνολικά 910 δήμοι και 124 κοινότητες. Οι περισσότεροι είχαν προκύψει από συνενώσεις το 1997 με τον «Καποδίστρια». Διαιρούνταν σε δημοτικά διαμερίσματα.
Νομοί Νομαρχίες Αττικής	Δευτεροβάθμιοι ΟΤΑ. Συνολικά 50 νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις και 19 επαρχεία (οι τελευταίες στο πλαίσιο της αποκέντρωσης εντός ορισμένων, κυρίως νησιωτικών, νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων). Ακολουθούσαν τη διαίρεση της χώρας σε νομούς και νομαρχίες (Αττική), με εξαιρέσεις στην Αττική (Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αθηνών-Πειραιώς) και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Έβρου-Ροδόπης και Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης).	Δεν πραγματοποιείται κάποια σημαντική τροποποίηση στη λειτουργία τους.
Περιφέρειες	Συνολικά 13. Υπεύθυνες για το συντονισμό των ΟΤΑ, τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεών τους και την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής σε περιφερειακό επίπεδο. Ο Γενικός Γραμματέας διοριζόταν από την κυβέρνηση. Πριν το 1987 τις εργασίες τους τις είχαν υπό την ευθύνη τους τα διαμερίσματα.	Δεν πραγματοποιείται κάποια σημαντική τροποποίηση στη λειτουργία τους.
Επαρχίες	Συνολικά 147	Καταργήθηκαν
Δημοτικές επιχειρήσεις		Περίπου 6.000 Νομικά Πρόσωπα και επιχειρήσεις των Δήμων.
Χρηματοδότηση ΟΤΑ	Κρατικός προϋπολογισμός, ευρωπαϊκά προγράμματα, δημοτικά τέλη, ίδιοι πόροι (π.χ. δημοτικές επιχειρήσεις, εκμίσθωση παραλιών και λατομείων κ.ά.)	Δεν πραγματοποιείται κάποια σημαντική αλλαγή
Αυτοδιοικητικές εκλογές	Κάθε 4 χρόνια, μήνα Οκτώβριο. Οι υποψήφιοι δήμαρχοι πρέπει να συγκεντρώσουν το 50% + μία ψήφο σε σχέση με τα έγκυρα ψηφοδέλτια προκειμένου να εκλεγούν. Αν δεν το καταφέρει κανένας υποψήφιος στον Α' γύρο, τότε διεξάγεται επαναληπτική ψηφοφορία μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους υποψηφίων. Το σύστημα αυτό ίσχυσε για όλους τους δήμους, καθώς και για τις κοινότητες με πληθυσμό 5.000 κατοίκων και άνω. Αντίθετα, στις μικρότερες κοινότητες δεν διεξάγεται Β' γύρος και νικητής ανακηρύσσεται αυτός που έχει λάβει την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία στον Α' γύρο. Σε περίπτωση ισοψηφίας μεταξύ δύο υποψηφίων σε μικρότερες των 5.000 κατοίκων κοινότητες, τότε ο νικητής ανακηρύσσεται με δημόσια κλήρωση.	Κάθε 4 χρόνια, μήνα Οκτώβριο. Εάν ο πρώτος συνδυασμός δεν συγκέντρωνε 42%, η διαδικασία επαναλαμβανόταν την επόμενη Κυριακή μεταξύ των δύο πρωτευσάντων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το Πρόγραμμα «Ιωάννης Καποδίστριας»