ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος

Η ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος είναι η τρίτη Σύνοδος που έγινε στην Κωνσταντινούπολη το 680/681 και καταδίκασε τον μονοθελητισμό και τον μονοενεργητισμό ως αιρέσεις· καθόρισε ότι ο Ιησούς Χριστός είχε δύο θελήσεις και δύο ενέργειες, θεϊκή και ανθρώπινη.

Μικρογραφία με την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο. Από το Χρονικό του Κωνσταντίνου Μανασσή.

Η εποχή

Η Σύνοδος διευθέτησε ένα σύνολο θεολογικών αντιπαραθέσεων, που ξεκινούσαν από τον 6ο αι., αλλά είχαν ενταθεί κατά τις βασιλείες του Ηρακλείου (βασ. 610-641) και του Κωνσταντίνου Β΄ (βασ. 641-668). Ο Ηράκλειος είχε ανακτήσει ένα μεγάλο μέρος της Αυτοκρατορίας, που είχε καταληφθεί από τους Πέρσες και είχε προσπαθήσει να γεφυρώσει τη διαμάχη με τον Μονοφυσιτισμό, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα ισχυρός στη Συρία και την Αίγυπτο, προτείνοντας μία μετριοπαθή θεολογική θέση, που στηριζόταν καλά στην παράδοση, όπως όλες οι θέσεις. Το αποτέλεσμα ήταν πρώτα ο μονοενεργητισμός, δηλ. ο Χριστός, αν και είχε δύο φύσεις, είχε μία ενέργεια (θεϊκή και ανθρώπινη) και επίσης ο μονοθελητισμός , δηλ. ο Χριστός είχε μία θέληση, καθώς δεν υπήρχε αντίθεση στον Χριστό μεταξύ της θεϊκής και της ανθρώπινης βούλησης. Το δόγμα αυτό έγινε αποδεκτό στο μεγαλύτερο μέρος του Ρωμαϊκού/Βυζαντινού κόσμου, αλλά αντιτέθηκε η Ιερουσαλήμ και η Ρώμη και ξεκίνησε μία διαμάχη, που συνεχίστηκε ακόμη και μετά την απώλεια των ανακτηθέντων επαρχιών με το τέλος του Ηρακλείου. Όταν ο εγγονός του Κώνστας Β΄ ανέλαβε τον θρόνο, είδε την αντίθεση ως απειλή για τη σταθερότητα της Αυτοκρατορίας και προσπάθησε να σιωπήσει την αντιπαράθεση, απαγορεύοντας τη συζήτηση υπέρ ή κατά του δόγματος. Ο πάπας Μαρτίνος Α΄ και ο μοναχός Μάξιμος, οι πιο ακραίοι αντίπαλοι του μονοθελητισμού -που τον ερμήνευαν ως άρνηση της ανθρώπινης θέλησης του Χριστού- συγκρότησαν σύνοδο στη Ρώμη το 649, που καταδίκασε τον μονοενεργητισμό ακι τον μονοθελητισμό. Στην Κωνσταντινούπολη, περί το 653, μερικοί κατηγόρησαν τον πάπα ότι υποστήριζε εξέγερση, το οποίο εθεωρείτο μεγίστη προδοσία· έτσι ο Μαρτίνος Α΄ συνελήφθη, δικάστηκε, καταδικάστηκε και εστέλη σε εξορία, όπου σύντομα απεβίωσε. Ο Μάξιος δικάστηκε και βασανίστηκε έως θανάτου. Η θέση του Μαρτίνου Α΄ και του Μαξίμου υποστηρίχθηκε από άλλους στη Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη.

Πηγές

• Bathrellos, Demetrios (2004). The Byzantine Christ: Person, Nature, and Will in the Christology of Saint Maximus the Confessor. Oxford-New York: Oxford University Press. ISBN 978-0199258642.
• "Concilium Universale Constantinopolitanum Tertium", in Acta Conciliorum Oecumenicorum, ser. 2, II.1–2. ed. R. Riedinger (Berlin 1990 and 1992).
• Ekonomou, Andrew J. 2007. Byzantine Rome and the Greek Popes: Eastern influences on Rome and the papacy from Gregory the Great to Zacharias, A.D. 590–752. Lexington Books.