Γρηγόριος (όνομα): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→‎Εξωτερικοί σύνδεσμοι: Μεταφορά σε "σημειώσεις ιστορικού"
Διάσωση 1 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0.1
Γραμμή 8: Γραμμή 8:
Από το [[μεταγενέστερο όνομα]] ''Γρηγόριος'' «ο γρηγορών, ο άγρυπνος» (στο χριστιανισμό, με την πνευματική σημασία), επίθετο από το μεταγενέστερο ρήμα ''γρηγορῶ'' — «γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε» (Καινή Διαθήκη, Κατά Ματθαίον, κϚ΄ 41, και Κατά Μάρκον, ιδ΄ 38), προτροπή του [[Ιησούς Χριστός|Ιησού]] προς τους μαθητές του το βράδυ της σύλληψής του — από το ρήμα ''ἐγρηγορῶ'' (< ''ἐγρήγορα'', παρακείμενος του ρήματος ''ἐγείρω''), πιθανόν ινδοευρωπαϊκής αρχής ''*ger'' «ξυπνῶ».<ref>[[Γεώργιος Μπαμπινιώτης]], ''Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας'', Κέντρο Λεξικολογίας, [[Αθήνα]] [[2005]]</ref><ref>«Gregory»,[http://www.etymonline.com/index.php?term=Gregory&allowed_in_frame=0 ''Online Etymology Dictionary'']</ref>
Από το [[μεταγενέστερο όνομα]] ''Γρηγόριος'' «ο γρηγορών, ο άγρυπνος» (στο χριστιανισμό, με την πνευματική σημασία), επίθετο από το μεταγενέστερο ρήμα ''γρηγορῶ'' — «γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε» (Καινή Διαθήκη, Κατά Ματθαίον, κϚ΄ 41, και Κατά Μάρκον, ιδ΄ 38), προτροπή του [[Ιησούς Χριστός|Ιησού]] προς τους μαθητές του το βράδυ της σύλληψής του — από το ρήμα ''ἐγρηγορῶ'' (< ''ἐγρήγορα'', παρακείμενος του ρήματος ''ἐγείρω''), πιθανόν ινδοευρωπαϊκής αρχής ''*ger'' «ξυπνῶ».<ref>[[Γεώργιος Μπαμπινιώτης]], ''Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας'', Κέντρο Λεξικολογίας, [[Αθήνα]] [[2005]]</ref><ref>«Gregory»,[http://www.etymonline.com/index.php?term=Gregory&allowed_in_frame=0 ''Online Etymology Dictionary'']</ref>
==Διάδοση του ονόματος==
==Διάδοση του ονόματος==
[[Αγιωνυμικό]] [[όνομα βαφτιστικό|βαφτιστικό]], ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους πρώτους χριστιανούς, είτε από την προτροπή του Ιησού είτε από το ευαγγελικό «νήψατε, γρηγορήσατε» (Α΄ Επιστολή Πέτρου, ε΄ 8). Όνομα αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας ([[Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός]], [[Γρηγόριος ο Νύσσης]], [[Γρηγόριος Παλαμάς]] κ.ά.) και της Καθολικής ([[Γρηγόριος Τουρώνης|Γρηγόριος της Τουρ]], [[Πάπας Γρηγόριος Α΄|Γρηγόριος ο Μέγας]] κ.ά.), και όνομα πατριαρχών και παπών. Το όνομα απαντά και ως [[καλογερικό όνομα|καλογερικό]]. Στη λατινόφωνη Ευρώπη, συσχετίστηκε παρετυμολογικά με τη λατινική ρίζα ''grex'' (θέμα ''greg-'') «ποίμνιο».<ref>«gregarious»,[http://www.etymonline.com/index.php?term=gregarious&allowed_in_frame=0 ''Online Etymology Dictionary'']</ref> Η συσχέτιση αυτή με τον ''ποιμένα'' συνέβαλε στη διάδοση του ονόματος ανάμεσα στους μοναχούς και τους πάπες της Καθολικής Εκκλησίας. Το όνομα παρουσιάζει παραδοσιακά μεγάλη διάδοση στη Σκωτία, συχνά με τον τύπο ''Gregor''. Στον αγγλόφωνο κόσμο, χάρη στη δημοφιλία του ηθοποιού [[Γκρέγκορι Πεκ]] (Gregory Peck), έφτασε να είναι μέσα στα 10 πιο συχνά αντρικά βαφτιστικά τη δεκαετία του 1950. Στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το όνομα ''Γρηγόριος'' παρουσιάζεται ως το 86ο πιο συχνό όνομα (30ο ανάμεσα στα αντρικά) και το ''Γρηγορία'' ως το 270ο πιο συχνό όνομα (180ο ανάμεσα στα γυναικεία).<ref>[http://www.foundalis.com/grk/EllinikaOnomata.html Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)»]</ref>
[[Αγιωνυμικό]] [[όνομα βαφτιστικό|βαφτιστικό]], ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους πρώτους χριστιανούς, είτε από την προτροπή του Ιησού είτε από το ευαγγελικό «νήψατε, γρηγορήσατε» (Α΄ Επιστολή Πέτρου, ε΄ 8). Όνομα αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας ([[Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός]], [[Γρηγόριος ο Νύσσης]], [[Γρηγόριος Παλαμάς]] κ.ά.) και της Καθολικής ([[Γρηγόριος Τουρώνης|Γρηγόριος της Τουρ]], [[Πάπας Γρηγόριος Α΄|Γρηγόριος ο Μέγας]] κ.ά.), και όνομα πατριαρχών και παπών. Το όνομα απαντά και ως [[καλογερικό όνομα|καλογερικό]]. Στη λατινόφωνη Ευρώπη, συσχετίστηκε παρετυμολογικά με τη λατινική ρίζα ''grex'' (θέμα ''greg-'') «ποίμνιο».<ref>«gregarious»,[http://www.etymonline.com/index.php?term=gregarious&allowed_in_frame=0 ''Online Etymology Dictionary'']</ref> Η συσχέτιση αυτή με τον ''ποιμένα'' συνέβαλε στη διάδοση του ονόματος ανάμεσα στους μοναχούς και τους πάπες της Καθολικής Εκκλησίας. Το όνομα παρουσιάζει παραδοσιακά μεγάλη διάδοση στη Σκωτία, συχνά με τον τύπο ''Gregor''. Στον αγγλόφωνο κόσμο, χάρη στη δημοφιλία του ηθοποιού [[Γκρέγκορι Πεκ]] (Gregory Peck), έφτασε να είναι μέσα στα 10 πιο συχνά αντρικά βαφτιστικά τη δεκαετία του 1950. Στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το όνομα ''Γρηγόριος'' παρουσιάζεται ως το 86ο πιο συχνό όνομα (30ο ανάμεσα στα αντρικά) και το ''Γρηγορία'' ως το 270ο πιο συχνό όνομα (180ο ανάμεσα στα γυναικεία).<ref>{{Cite web |url=http://www.foundalis.com/grk/EllinikaOnomata.html |title=Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)» |accessdate=2015-01-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150622080311/http://www.foundalis.com/grk/EllinikaOnomata.html |archivedate=2015-06-22 |url-status=dead }}</ref>
==Τύποι και υποκοριστικά του ονόματος==
==Τύποι και υποκοριστικά του ονόματος==
*'''Γρηγόρης''', ''Γληγόρης'', καθημερινοί τύποι, κοινοί σε όλη την Ελλάδα
*'''Γρηγόρης''', ''Γληγόρης'', καθημερινοί τύποι, κοινοί σε όλη την Ελλάδα

Έκδοση από την 03:19, 14 Ιουνίου 2020

Το όνομα Γρηγόριος (Γρηγόρης στη δημοτική) είναι κύριο ανδρικό όνομα που χρησιμοποιούνταν κυρίως από τους Χριστιανούς.[1][2] Το όνομα παράγει το γυναικείο όνομα Γρηγορία και το χαϊδευτικό Γόλης.[3] Οι ονομαστικές εορτές του Γρηγορίου είναι πέντε και αφορούν σε τέσσερις σημαντικούς Αγίους της ορθόδοξης και καθολικής χριστιανικής εκκλησίας[3]:

Ετυμολογία του ονόματος

Από το μεταγενέστερο όνομα Γρηγόριος «ο γρηγορών, ο άγρυπνος» (στο χριστιανισμό, με την πνευματική σημασία), επίθετο από το μεταγενέστερο ρήμα γρηγορῶ — «γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε» (Καινή Διαθήκη, Κατά Ματθαίον, κϚ΄ 41, και Κατά Μάρκον, ιδ΄ 38), προτροπή του Ιησού προς τους μαθητές του το βράδυ της σύλληψής του — από το ρήμα ἐγρηγορῶ (< ἐγρήγορα, παρακείμενος του ρήματος ἐγείρω), πιθανόν ινδοευρωπαϊκής αρχής *ger «ξυπνῶ».[4][5]

Διάδοση του ονόματος

Αγιωνυμικό βαφτιστικό, ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους πρώτους χριστιανούς, είτε από την προτροπή του Ιησού είτε από το ευαγγελικό «νήψατε, γρηγορήσατε» (Α΄ Επιστολή Πέτρου, ε΄ 8). Όνομα αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας (Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, Γρηγόριος ο Νύσσης, Γρηγόριος Παλαμάς κ.ά.) και της Καθολικής (Γρηγόριος της Τουρ, Γρηγόριος ο Μέγας κ.ά.), και όνομα πατριαρχών και παπών. Το όνομα απαντά και ως καλογερικό. Στη λατινόφωνη Ευρώπη, συσχετίστηκε παρετυμολογικά με τη λατινική ρίζα grex (θέμα greg-) «ποίμνιο».[6] Η συσχέτιση αυτή με τον ποιμένα συνέβαλε στη διάδοση του ονόματος ανάμεσα στους μοναχούς και τους πάπες της Καθολικής Εκκλησίας. Το όνομα παρουσιάζει παραδοσιακά μεγάλη διάδοση στη Σκωτία, συχνά με τον τύπο Gregor. Στον αγγλόφωνο κόσμο, χάρη στη δημοφιλία του ηθοποιού Γκρέγκορι Πεκ (Gregory Peck), έφτασε να είναι μέσα στα 10 πιο συχνά αντρικά βαφτιστικά τη δεκαετία του 1950. Στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια στατιστικής αποτίμησης της συχνότητας των ελληνικών ονομάτων, το όνομα Γρηγόριος παρουσιάζεται ως το 86ο πιο συχνό όνομα (30ο ανάμεσα στα αντρικά) και το Γρηγορία ως το 270ο πιο συχνό όνομα (180ο ανάμεσα στα γυναικεία).[7]

Τύποι και υποκοριστικά του ονόματος

  • Γρηγόρης, Γληγόρης, καθημερινοί τύποι, κοινοί σε όλη την Ελλάδα
    • Γρηγοράκης, Γληγοράκης, υποκοριστικοί τύποι, κοινοί σε όλη την Ελλάδα· Γληγοράκος, στην Τριφυλία[8]
    • Γρηγοράκι, Γληγοράκι, υποκοριστικοί τύποι (ουδέτεροι)

Διαλεκτικοί τύποι

Σύνθετο με άλλα ονόματα

Γρηγοράγγελος, από Γρηγόρης και Άγγελος

Θηλυκός τύπος

  • Γρηγορία, κοινός τύπος σε όλη την Ελλάδα
    • Ρία, τύπος από αφαίρεση, κοινός σε όλη την Ελλάδα
    • Γρηγορίτσα, υποκοριστικός τύπος, κοινός σε όλη την Ελλάδα· Ρίτσα, τύπος από αφαίρεση, κοινός σε όλη την Ελλάδα

Διαλεκτικοί τύποι

Άγιοι

Ιστορικά πρόσωπα

Πάπες

Πατριάρχες

Μητροπολίτες

  • Γρηγόριος Α΄, Επίσκοπος Κίτρους (14ος αιώνας-1380)
  • Γρηγόριος Α΄, Μητροπολίτης Θηβών (1490)
  • Γρηγόριος Α΄, Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών (1545-1561)
  • Γρηγόριος Β΄, Μητροπολίτης Θηβών (1613–1616)
  • Γρηγόριος Β΄, Επίσκοπος Ερυθρών, Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών (1781-1799) και Ναυπλίου & Άργους (1800-1810)
  • Γρηγόριος Β', Επίσκοπος Κίτρους (1846-1853)
  • Γρηγόριος Γ΄, Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών (1826)
  • Γρηγόριος Ε΄, Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού (1838-1907)

Αυτοκράτειρες

Το όνομα Γρηγόρης σε άλλες γλώσσες

Παραπομπές

  1. Λεξικό Πρωΐας, τόμος 1, σελίδα 667.
  2. Λεξικό Γ. Μπαμπινιώτη, σελ.442
  3. 3,0 3,1 http://www.eortologio.gr/data/eortes/eortes_Gama.php
  4. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2005
  5. «Gregory»,Online Etymology Dictionary
  6. «gregarious»,Online Etymology Dictionary
  7. «Χάρης Φουνταλής, «Ελληνικά ονόματα (και ολίγη από στατιστική)»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2015. 
  8. Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, Τὰ νεοελληνικὰ κύρια ὀνόματα ἱστορικῶς καὶ γλωσσικῶς ἑρμηνευόμενα, Αθήνα 1912, σ. 61
  9. Γεώργιος Α. Ρήγας, Σκιάθου λαϊκός πολιτισμός, τχ. 3, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1968, σ. 213
  10. Νικ. Αθ. Κατσάνης, Το γλωσσικό ιδίωμα της Σαμοθράκης, Δήμος Σαμοθράκης, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 126
  11. Ευθύμιος Μπουντώνας, Μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος Βελβεντού και των περιχώρων αυτού, 1892, Αρχεία Κοραή #1, [1932], σ. 68
  12. Ευθύμιος Μπουντώνας, ό.π.
  13. 13,0 13,1 Νικ. Αθ. Κατσάνης, ό.π.
  14. Σωτήριος Αλ. Καρανικόλας, Συμαϊκόν ονοματολόγιον, Σύλλογος Συμαίων Πειραιώς «Ο Πανορμίτης», Αθήνα 1971
  15. Κωνσταντίνος Μελ. Νιγδέλης, Ιωάννης Θεοφάνους Σταματιάδης, Τα Συλλάτα της Καππαδοκίας, Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Νέων Συλλάτων, σ. 133
  16. Σταμάτιος Β. Ψάλτης, Θρακικά: Ή μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος της πόλεως Σαράντα Εκκλησιών, Βιβλιοπωλείο Καρόλου Μπεκ, Αθήνα 1905, σ. 142
  17. 17,0 17,1 17,2 Αθανάσιος Χ. Μπούτουρας, ό.π.
  18. Γεώργιος Α. Ρήγας, ό.π.
  19. 19,0 19,1 19,2 Σωτήριος Αλ. Καρανικόλας, ό.π.
  20. Σωφρόνιος Ευστρατιάδης, Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αποστολική Διακονία της Ελλάδος, Αποστολική Διακονία της Ελλάδος, Αθήνα 1995 (ανατύπωση)
  21. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού, Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 2005
  22. 22,00 22,01 22,02 22,03 22,04 22,05 22,06 22,07 22,08 22,09 22,10 22,11 22,12 22,13 22,14 22,15 22,16 22,17 22,18 22,19 22,20 Σωφρόνιος Ευστρατιάδης, ό.π.
  23. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  24. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  25. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  26. 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 Gregorio Santi, beati e testimoni
  27. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  28. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  29. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  30. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  31. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  32. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  33. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  34. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  35. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  36. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  37. 37,0 37,1 Βασίλειος Κ. Διαμαντής, ό.π.
  38. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  39. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  40. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  41. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  42. Βασίλειος Κ. Διαμαντής, Θέλεις να μάθεις πότε γιορτάζεις;, Αθήνα 1991
  43. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  44. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  45. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  46. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  47. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  48. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  49. Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, ό.π.
  50. Patrick Hanks, Flavia Hodges, A Concise Dictionary of First Names, Oxford University Press, 1997
  51. Gregory The Penguin Book of Baby Names
  52. Rosa και Volker Kohlheim, Lexikon der Vornamen, Duden, τρίτη έκδοση, 1998
  53. «Gregorio» Josep M. Albaigès, Josep M. Albaigès i Olivart, Diccionario de nombres de personas
  54. Emidio De Felice, Dizionario dei nomi italiani, Mondadori, Μιλάνο 1986, ISBN 978-88-04-42791-9
  55. «григорий» gramota
  56. Patrick Hanks, Flavia Hodges, ό.π.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι