Επιγονάτιο

Το επιγονάτιο είναι άμφιο των Επισκόπων και ορισμένων οφφικιούχων πρεσβυτέρων στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Παρόμοιο άμφιο, που αποδίδεται μόνο σε οφφικιούχους πρεσβυτέρους των σλαβόφωνων Ορθοδόξων Εκκλησιών είναι το Επιμήριο.

Περιγραφή

Έχει σχήμα ρόμβου και κρέμεται από τη ζώνη μπροστά από το δεξί γόνατο (εξ'ου και επιγονάτιο, επί του γόνατος). Εκτός από τους επισκόπους, το φορούν επιπλέον οι πνευματικοί-εξομολόγοι ιερείς και οι ιερείς, που φέρουν τίτλο (σακελλάριος, οικονόμος, σύγγελος, πρωτοπρεσβύτερος και αρχιμανδρίτης). Φέρει συνήθως παράσταση του «Νιπτήρος» του Μυστικού Δείπνου ή της Αναστάσεως.

Επειδή αρχικά το χρησιμοποιούσαν ως πετσέτα, συμβόλιζε την πετσέτα ή ποδιά (λέντιο), που χρησιμοποίησε ο Κύριος στον Μυστικό Δείπνο για να πλύνει τα πόδια των μαθητών του. Επειδή επίσης μοιάζει με ξίφος και κρέμεται στη θέση του, συμβολίζει την πνευματική μάχαιρα και τη μάχαιρα του πνεύματος, τον οπλισμό δηλαδή που πρέπει να έχει ο επίσκοπος για να προστατεύει το ποίμνιο που του εμπιστεύθηκε ο Κύριος.

Φορώντας το ο ιερουργός λέει: «Περίζωσαι την ρομφαίαν σου επί τον μηρόν σου, Δυνατέ, τη ωραιότητί σου και τω κάλλει σου και έντεινε και κατευοδού και βασίλευε ένεκεν αληθείας και πραότητος και δικαιοσύνης και οδηγήσει σε θαυμαστώς η δεξιά σου. Πάντοτε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν».

Τόσο το επιγονάτιο, όσο και το επιμήριο έχουν κοινή καταγωγή από τις αρχαίες επιγονατίδες, τις οποίες φορούσαν οι στρατιώτες για να προστατεύσουν τα πόδια τους από μελανιές, που δημιουργούσαν τα ξίφη τους. Οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες συνήθιζαν να επιδίδουν ξίφος ως επιβράβευση των ευγενών και των ανώτερων αξιωματούχων, που υπερασπίστηκαν την Αυτοκρατορία. Με παρόμοιο τρόπο η Εκκλησία ανταμοίβει τους ιερείς της, οι οποίοι αμύνονται υπέρ της Ορθόδοξης Πίστεως.