Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Διάσωση 2 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0
Διάσωση 0 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0
Γραμμή 160: Γραμμή 160:
* [https://web.archive.org/web/20071210054920/http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=13506&m=S17&aa=1 Παρουσίαση βιβλίων για την ΕΔΑ από τον Φίλιππο Φιλίππου, ''Το Βήμα'' της 3/3/2002]
* [https://web.archive.org/web/20071210054920/http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=13506&m=S17&aa=1 Παρουσίαση βιβλίων για την ΕΔΑ από τον Φίλιππο Φιλίππου, ''Το Βήμα'' της 3/3/2002]
* [https://web.archive.org/web/20071210054916/http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12428&m=A04&aa=1 Γεγονότα και κλίμα της εποχής, ''Το Βήμα'' της 11/5/1997]
* [https://web.archive.org/web/20071210054916/http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12428&m=A04&aa=1 Γεγονότα και κλίμα της εποχής, ''Το Βήμα'' της 11/5/1997]
* [http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_312682_27/01/2002_13961 Αναδρομή στην ιστορία της ΕΔΑ από τον Μιχάλη Κατσίγερα, ''Καθημερινή'' της 27/1/2002]
* [http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_312682_27/01/2002_13961 Αναδρομή στην ιστορία της ΕΔΑ από τον Μιχάλη Κατσίγερα, ''Καθημερινή'' της 27/1/2002]{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}





Έκδοση από την 06:34, 10 Οκτωβρίου 2019

Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά
ΗγέτηςΙωάννης Πασαλίδης (πρώτος)
Ηλίας Ηλιού (τελευταίος)
ΠρόεδροςΗλιας Ηλίου
Ίδρυση1951
Διάλυση1989
ΙδεολογίαΔημοκρατικός σοσιαλισμός
Κομμουνισμός
Πασιφισμός
Πολιτικό φάσμαΑριστερά
Πολιτικό σύστημα Ελλάδας
Πολιτικά κόμματα
Εκλογές

Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (Ε.Δ.Α.) ήταν ελληνικό πολιτικό κόμμα που έδρασε κυρίως την περίοδο 1951-1974 (με διακοπή λειτουργίας κατά τη διάρκεια της επταετίας). Ήταν το μεγαλύτερο νόμιμο κόμμα της Αριστεράς την περίοδο εκείνη με σημαντική κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Μετά τη μεταπολίτευση επανήλθε χωρίς όμως τη δυναμική του παρελθόντος, για να διαλυθεί οριστικά μετά το 1985.

Ιστορικό

Ίδρυση

Η ΕΔΑ ιδρύθηκε σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση στις 3 Αυγούστου του 1951 σαν συνασπισμός κομμάτων της αριστεράς, με την πρωτοβουλία του εκτός νόμου τότε τελούντος Κ.Κ.Ε., με πρόεδρο τον Ιωάννη Πασαλίδη.
Την ιδρυτική διακήρυξή της υπέγραψαν μικρά αριστερά κόμματα που ήταν νόμιμα εκείνη την περίοδο: το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας του Ι. Πασαλίδη, ο Δημοκρατικός Συναγερμός, το Κόμμα Αριστερών Φιλελευθέρων των Νεόκοσμου Γρηγοριάδη και Σταμ. Χατζημπέη, και το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Μιχαήλ Κύρκου.[1] Ο βασικός κορμός των στελεχών της ήταν μέλη του Κ.Κ.Ε., το οποίο είχε τεθεί εκτός νόμου από το 1947, όπως και οι Εμμανουήλ Πρωιμάκης και οι στρατηγοί Σαράφης, Χατζημιχάλης και Αυγερόπουλος.

Δεκαετία '50

Η Ε.Δ.Α. πρωτοσυμμετείχε σε βουλευτικές εκλογές στις Εκλογές του 1951 όπου εξελέγησαν τελικά 10 βουλευτές. Ήταν τότε το μοναδικό κόμμα που καταψήφισε στη Βουλή την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Στις εκλογές του 1952, με πλειοψηφικό, δεν κατάφερε να αναδείξει ούτε έναν βουλευτή. Το 1956 η Ε.Δ.Α. μετατράπηκε σε ενιαίο κόμμα. Το 1958 η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. αποφασίζει να διαλύσει όσες παράνομες οργανώσεις της είχαν απομείνει στην Ελλάδα και τα μέλη τους να ενταχθούν στην νόμιμη Ε.Δ.Α. Στις εκλογές του χρόνου αυτού κατορθώνει να πάρει το 24,4% των ψήφων καταλαμβάνοντας 78 βουλευτικές έδρες και να αναδειχτεί αξιωματική αντιπολίτευση.

Δεκαετία '60

Αυτή η επιτυχία της, η οποία είναι η μεγαλύτερη εκλογική επιτυχία ελληνικού αριστερού κόμματος μέχρι την 25η Ιανουαρίου 2015, προκάλεσε ανησυχία στα επιτελεία του στρατού και του «παρακράτους», τα οποία επανενεργοποίησαν και αναθεώρησαν το σχέδιο «Περικλής», με στόχο να περιορίσουν τις δυνάμεις της ΕΔΑ. Το σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή στις εκλογές του 1961 που έμειναν γνωστές σαν «εκλογές βίας και νοθείας». Στις εκλογές αυτές η ΕΔΑ έλαβε μέρος ως Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδας-ΠΑΜΕ. Κατά την προεκλογική περίοδο τα μέλη και οι οπαδοί της έγιναν αντικείμενο διώξεων από στρατιωτικούς, χωροφύλακες και υποκινούμενους πολίτες. Σημειώθηκαν κατ'επανάληψιν βίαια επεισόδια με νεκρούς, ενώ αντικείμενα επιθέσεων και διώξεων έγιναν και οι υποψήφιοι βουλευτές της.

Έκτοτε η ΕΔΑ περιόρισε αυτοβούλως τη συμμετοχή της στις εκλογές με σκοπό να ενισχυθεί η Ένωσις Κέντρου και να ανέλθει στην εξουσία.

Λίγο πριν από τις εκλογές του 1963, η Ελλάδα εισήλθε σε μία περίοδο πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής, λόγω της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από μέλη του ακροδεξιού παρακρατικού μηχανισμού. Η ηγεσία της ΕΔΑ κατηγόρησε τον τότε πρωθυπουργό της ΕΡΕ Κωνσταντίνο Καραμανλή ως ηθικό αυτουργό.[2]

Οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις (κυρίως Ε.Ρ.Ε. και Ένωση Κέντρου) θεωρούσαν την ΕΔΑ κομμουνιστική και επεδίωκαν την απομόνωσή της. Τα μέλη της αντιμετωπίζονταν με καχυποψία και ήταν συχνά αντικείμενο διώξεων, όπως και το δημοσιογραφικό της όργανο, η εφημερίδα «Αυγή».
Ο Γεώργιος Παπανδρέου ονόμαζε την πολιτική του «διμέτωπο αγώνα» κατά της Δεξιάς και της Αριστεράς. Συνεργάστηκε μαζί της μόνο στις εκλογές του 1956 με μοναδικό σκοπό την αλλαγή του εκλογικού συστήματος σε περίπτωση νίκης. Στη συνέχεια όμως, αν και κεντρώος, μετά την νίκη του στις εκλογές του 1963, επειδή δεν πέτυχε αυτοδυναμία στη Βουλή, προτίμησε να παραιτηθεί και να προκηρύξει νέες εκλογές τον Φεβρουάριο του 1964, παρά να κάνει κυβέρνηση συνεργασίας με την ΕΔΑ.

Μετά το Απριλιανό πραξικόπημα η ΕΔΑ διαλύθηκε, όπως και τα υπόλοιπα κόμματα και τα περισσότερα στελέχη της συνελήφθησαν και εξορίστηκαν.

Μεταπολίτευση

Μετά τη μεταπολίτευση έγινε προσπάθεια αναβίωσής της αλλά χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα. Το 1974 συμμετείχε στις πρώτες εκλογές μετά την δικτατορία στο σχήμα της Ενωμένης Αριστεράς και εξέλεξε τον πρόεδρό της Ηλία Ηλιού βουλευτή. Στις εκλογές του 1977 συνεργάστηκε με το ΚΚΕ Εσωτερικού με την επωνυμία Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων, ενώ το 1981 και το 1985 συνεργάστηκε υπό την καθοδήγηση του Μανώλη Γλέζου με το ΠΑΣΟΚ. Κατόπιν διαλύθηκε και τυπικά.

Αποτελέσματα εκλογών

Βουλή των Ελλήνων

Έτος Αρχηγός κόμματος Αριθμός ψήφων Ποσοστό ψήφων Έδρες Θέση
1951 Ιωάννης Πασαλίδης 180.640 10,57%
10 / 258
4ο κόμμα
1952 Ιωάννης Πασαλίδης 152.011 9,55%
0 / 300
3ο κόμμα
Εκτός Βουλής
1956 Ιωάννης Πασαλίδης 1,620,007
(Δημοκρατική Ένωσις)
48,15%
(Δημοκρατική Ένωσις)
19 / 300
2ο κόμμα
1958 Ιωάννης Πασαλίδης 939.902 24,42%
79 / 300
2ο κόμμα
1961 Ιωάννης Πασαλίδης 675,867
(ΠΑΜΕ)
14,63%
(ΠΑΜΕ)
22 / 300
3ο κόμμα
1963 Ιωάννης Πασαλίδης 669,267 14,34%
28 / 300
3ο κόμμα
1964 Ιωάννης Πασαλίδης 542,865 11,8%
22 / 300
3ο κόμμα
1974 Ηλίας Ηλιού 464.787
(Ενωμένη Αριστερά)
9,47%
(Ενωμένη Αριστερά)
1 / 300
4ο κόμμα
1977 Ηλίας Ηλιού 139.356
(Συμμαχία Προοδευτικών
και Αριστερών Δυνάμεων
)
2,72%
(Συμμαχία Προοδευτικών
και Αριστερών Δυνάμεων
)
1 / 300
6ο κόμμα
1981 Μανόλης Γλέζος 2.726.305
(ΠΑΣΟΚ)
48,07%
(ΠΑΣΟΚ)
1 / 300
1ο κόμμα
1985 Μανόλης Γλέζος 2.916.450
(ΠΑΣΟΚ)
45,82%
(ΠΑΣΟΚ)
1 / 300
1ο κόμμα

Γνωστοί πολιτικοί της ΕΔΑ

Σπουδαία στελέχη της Ε.Δ.Α. υπήρξαν οι:

Παραπομπές

  1. Ένα κόμμα που άλλαξε την ιστορία, Φοίβου Οικονομίδη, Ελευθεροτυπία 5/8/2006
  2. Εφημερίδα Η Αυγή φ. 31-5-1964 κυκλοφόρησε με προμέτωπη κεφαλαιογράμματη επικεφαλίδα "ΕΜΗΝΥΘΗ Ο ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ, ως ήθικός αυτουργός της δολοφονίας Λαμπράκη". Τη μήνυση αυτή υπέβαλε η Πολιτική Αγωγή (οικογένειες Λαμπράκη και Τσαρουχά, πίσω από τις οποίες ήταν η ΕΔΑ-ΚΚΕ), μία ημέρα πριν, στις 30 Μαΐου 1964, η οποία στρέφονταν επίσης κατά 5 υπουργών και υφυπουργών της ΕΡΕ.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

  • Ιωάννα Παπαθανασίου, Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά 1951-1967. Το αρχείο της, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών-Θεμέλιο, Αθήνα 2001
  • Ιωάννα Παπαθανασίου, «ΕΔΑ το μαζικό κόμμα της προδικτατορικής Αριστεράς» στο Η Ελληνική κοινωνία κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο 1945-1967, εκδ. Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Αθήνα, 1994, σελ.681-698
  • Ηλίας Νικολακόπουλος, Η καχεκτική δημοκρατία. Κόμματα και εκλογές, 1946-1967, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2001
  • Τάσος Τρίκκας, ΕΔΑ, το νέο πρόσωπο της Αριστεράς, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 2009
  • Γιώργος Λεονταρίτης, Από τον Εμφύλιο στην ΕΔΑ, Τα Άγνωστα Παρασκήνια 1946-1953, Αθήνα 2001
  • Mιχάλης Π. Λυμπεράτος, Από το ΕΑΜ στην ΕΔΑ. Η ραγδαία ανασυγκρότηση της ελληνικής Αριστεράς και οι μετεμφυλιακές πολιτικές αναγκαιότητες, εκδόσεις Στοχαστής, 2011
  • Jean Meynaud, Π. Μερλόπουλος, Γ. Νοταράς, Οι πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα 1946-1965, εκδ. Σαββάλας, 2002
  • Κατερίνα Λαμπρινού, ΕΔΑ, 1956-1967. Πολιτική και ιδεολογία,εκδ.Πόλις, 2017

Εξωτερικοί σύνδεσμοι