Επαναστάσεις του 1989: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Xaris333 (συζήτηση | συνεισφορές)
227.740 επεξεργασίες
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 2: Γραμμή 2:


<br />
<br />
[[Αρχείο:USSR_Map_timeline.gif|μικρογραφία|Κινούμενος χάρτης που δείχνει την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη και την αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία αργότερα οδήγησε σε κάποιες συγκρούσεις στον μετασοβιετικό χώρο]]
[[Αρχείο:USSR_Map_timeline.gif|μικρογραφία|Κινούμενος χάρτης, δείχνοντας την εξέλιξη της πτώσης των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη και της αποσύνθεσς της Σοβιετικής Ένωσης. Η αποσύνθεση οδήγησε σε συγκρούσεις σε κάποιες μετασοβιετικές δημοκρατίες. ]]
Οι '''επαναστάσεις του 1989''' αποτέλεσαν μέρος ενός επαναστατικού κύματος στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 που οδήγησε στο τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας στην [[Κεντρική Ευρώπη|Κεντρική]] και [[Ανατολική Ευρώπη]] και πέραν αυτής. Η περίοδος αποκαλείται μερικές φορές '''Φθινόπωρο των Εθνών''',<ref name="NedelmannSztompka1993">{{cite book|title=Sociology in Europe: In Search of Identity|first1=Birgitta|last1=Nedelmann|first2=Piotr|last2=Sztompka|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-013845-0|date=1 January 1993|pages=1–|url=https://books.google.com/books?id=cOqTuIDuuMMC&pg=PA1}}</ref><ref name="BernhardSzlajfer2010">{{cite book|title=From the Polish Underground: Selections from Krytyka, 1978–1993|first1=Michael|last1=Bernhard|first2=Henryk|last2=Szlajfer|publisher=Penn State Press|isbn=0-271-04427-6|date=1 November 2010|pages=221–|url=https://books.google.com/books?id=YE29dvVxvdgC&pg=PA221}}</ref><ref name="Luciano2008">{{cite book|title=Cinema of Silvio Soldini: Dream, Image, Voyage|first=Bernadette|last=Luciano|publisher=Troubador|isbn=978-1-906510-24-4|year=2008|pages=77–|url=https://books.google.com/books?id=eBdKQYm4tyYC&pg=PA77}}</ref><ref name="Grofman2001">{{cite book|title=Political Science as Puzzle Solving|first=Bernard|last=Grofman|publisher=University of Michigan Press|isbn=0-472-08723-1|year=2001|pages=85–|url=https://books.google.com/books?id=SuIZ0wkeTmIC&pg=PA85}}</ref><ref name="SadurskiCzarnota2006">{{cite book|title=Spreading Democracy and the Rule of Law?: The Impact of EU Enlargemente for the Rule of Law, Democracy and Constitutionalism in Post-Communist Legal Orders|first1=Wojciech|last1=Sadurski|first2=Adam|last2=Czarnota|publisher=Springer|isbn=978-1-4020-3842-6|date=30 July 2006|pages=285–|url=https://books.google.com/books?id=_c9HAAAAQBAJ&pg=PA285|first3=Martin|last3=Krygier}}</ref> ένα παιχνίδι με τον όρο Άνοιξη των Εθνών που μερικές φορές χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις [[επαναστάσεις του 1848]].
Οι '''επαναστάσεις του 1989''' αποτέλεσαν μέρος ενός επαναστατικού κύματος στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 που οδήγησαν στο τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας στην [[Κεντρική Ευρώπη|Κεντρική]] και [[Ανατολική Ευρώπη]] και πέραν αυτών. Η περίοδος αποκαλείται μερικές φορές '''Φθινόπωρο των Εθνών''',<ref name="NedelmannSztompka1993">{{cite book|title=Sociology in Europe: In Search of Identity|first1=Birgitta|last1=Nedelmann|first2=Piotr|last2=Sztompka|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-11-013845-0|date=1 January 1993|pages=1–|url=https://books.google.com/books?id=cOqTuIDuuMMC&pg=PA1}}</ref><ref name="BernhardSzlajfer2010">{{cite book|title=From the Polish Underground: Selections from Krytyka, 1978–1993|first1=Michael|last1=Bernhard|first2=Henryk|last2=Szlajfer|publisher=Penn State Press|isbn=0-271-04427-6|date=1 November 2010|pages=221–|url=https://books.google.com/books?id=YE29dvVxvdgC&pg=PA221}}</ref><ref name="Luciano2008">{{cite book|title=Cinema of Silvio Soldini: Dream, Image, Voyage|first=Bernadette|last=Luciano|publisher=Troubador|isbn=978-1-906510-24-4|year=2008|pages=77–|url=https://books.google.com/books?id=eBdKQYm4tyYC&pg=PA77}}</ref><ref name="Grofman2001">{{cite book|title=Political Science as Puzzle Solving|first=Bernard|last=Grofman|publisher=University of Michigan Press|isbn=0-472-08723-1|year=2001|pages=85–|url=https://books.google.com/books?id=SuIZ0wkeTmIC&pg=PA85}}</ref><ref name="SadurskiCzarnota2006">{{cite book|title=Spreading Democracy and the Rule of Law?: The Impact of EU Enlargemente for the Rule of Law, Democracy and Constitutionalism in Post-Communist Legal Orders|first1=Wojciech|last1=Sadurski|first2=Adam|last2=Czarnota|publisher=Springer|isbn=978-1-4020-3842-6|date=30 July 2006|pages=285–|url=https://books.google.com/books?id=_c9HAAAAQBAJ&pg=PA285|first3=Martin|last3=Krygier}}</ref> ως λογοπαίγνιο του όρου Άνοιξη των Εθνών, ο οποίος χρησιμοποιείται μερικές φορές για να περιγράψει τις [[επαναστάσεις του 1848]].


== Ιστορία - συνέπειες ==
Τα γεγονότα της πλήρους επανάστασης ξεκίνησαν στην [[Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας|Πολωνία]] το 1989<ref>{{Citation|title=Between Past and Future: The Revolutions of 1989 and Their Aftermath|url=https://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN9639116718&id=1pl5T45FwIwC&pg=PA85|last1=Antohi|last2=Tismăneanu|first1=Sorin|first2=Vladimir|author1-link=Sorin Antohi|author2-link=Vladimir Tismăneanu|page=85|chapter=Independence Reborn and the Demons of the Velvet Revolution|publisher=Central European University Press|ISBN=963-9116-71-8}}.</ref><ref name="lead">{{Cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/world_agenda/article6430833.ece|title=World Agenda: 20 years later, Poland can lead eastern Europe once again|last=Boyes|first=Roger|work=The Times|date=4 June 2009|location=UK|accessdate=4 June 2009}}</ref> και συνεχίστηκε στην [[Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας|Ουγγαρία]], την [[Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας|Ανατολική Γερμανία]], τη [[Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας|Βουλγαρία]], την [[Τσεχοσλοβακία]] και τη [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ρουμανίας|Ρουμανία]]. Ένα κοινό χαρακτηριστικό για τις περισσότερες από αυτές τις εξελίξεις ήταν η εκτεταμένη χρήση εκστρατειών πολιτικής αντίστασης, που κατέδειξαν τη λαϊκή αντίθεση στη συνέχιση του μονοκομματικού καθεστώτος και συνέβαλαν στην πίεση για αλλαγή.<ref>{{Citation|last=Roberts|first=Adam|title=Civil Resistance in the East European and Soviet Revolutions|url=http://www.aeinstein.org/organizationse3a7.html|year=1991|author-link=Adam Roberts (scholar)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110130071418/http://www.aeinstein.org/organizationse3a7.html|deadurl=yes|publisher=Albert Einstein Institution|format=[[Portable document format|PDF]]|ISBN=1-880813-04-1|archivedate=30 January 2011|df=dmy-all}}.</ref> Η Ρουμανία ήταν η μόνη χώρα του Ανατολικού Μπλοκ όπου το κομμουνιστικό καθεστώς ανατράπηκε βίαια.<ref>{{Citation|last=Sztompka|first=Piotr|title=Society in Action: the Theory of Social Becoming|url=https://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN0226788156&id=sdSw3FgVOS4C&pg=PP16|author-link=Piotr Sztompka|page=x|chapter=Preface|publisher=University of Chicago Press|ISBN=0-226-78815-6}}.</ref> Οι [[Φοιτητική εξέγερση στην πλατεία Τιεν Αν Μεν|διαμαρτυρίες στην πλατεία Τιενανμέν]] (Απρίλιος-Ιούνιος 1989) απέτυχαν να διεγείρουν σημαντικές πολιτικές αλλαγές στην [[Κίνα]], αλλά οι επιρροές εικόνες θαρραλέων αντιπαραθέσεων κατά τη διάρκεια αυτής της διαμαρτυρίας συνέβαλαν στην πρόκληση γεγονότων σε άλλα μέρη του πλανήτη. Στις 4 Ιουνίου 1989, η συνδικαλιστική οργάνωση [[Αλληλεγγύη (συνδικάτο της Πολωνίας)|Αλληλεγγύη]] πέτυχε συντριπτική νίκη σε μερικώς ελεύθερες εκλογές στην Πολωνία, οδηγώντας στην ειρηνική πτώση του κομμουνισμού στη χώρα αυτή το καλοκαίρι του 1989. Επίσης, τον Ιούνιο του 1989, η Ουγγαρία άρχισε να αποσυναρμολογεί το τμήμα του [[Σιδηρούν παραπέτασμα|Σιδερένιου Παραπετάσματος]] που βρισκόταν στο έδαφός της, που οδήγησε σε έξοδο Ανατολικογερμανών μέσω της Ουγγαρίας, η οποία αποσταθεροποίησε την Ανατολική Γερμανία. Αυτό οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις σε πόλεις όπως η [[Λειψία]] και στη συνέχεια η [[Τείχος του Βερολίνου|πτώση του τείχους του Βερολίνου]] το Νοέμβριο του 1989, η οποία χρησίμευσε ως συμβολική πύλη για τη [[Γερμανική επανένωση|γερμανική επανένωση το 1990]].
Τα γεγονότα της επανάστασης ξεκίνησαν στην [[Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας|Πολωνία]] το 1989<ref>{{Citation|title=Between Past and Future: The Revolutions of 1989 and Their Aftermath|url=https://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN9639116718&id=1pl5T45FwIwC&pg=PA85|last1=Antohi|last2=Tismăneanu|first1=Sorin|first2=Vladimir|author1-link=Sorin Antohi|author2-link=Vladimir Tismăneanu|page=85|chapter=Independence Reborn and the Demons of the Velvet Revolution|publisher=Central European University Press|ISBN=963-9116-71-8}}.</ref><ref name="lead">{{Cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/world_agenda/article6430833.ece|title=World Agenda: 20 years later, Poland can lead eastern Europe once again|last=Boyes|first=Roger|work=The Times|date=4 June 2009|location=UK|accessdate=4 June 2009}}</ref> και διαδόθηκαν στην [[Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας|Ουγγαρία]], την [[Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας|Ανατολική Γερμανία]], τη [[Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας|Βουλγαρία]], την [[Τσεχοσλοβακία]] και τη [[Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ρουμανίας|Ρουμανία]]. Ένα κοινό χαρακτηριστικό για τις περισσότερες από αυτές τις εξελίξεις ήταν η εκτεταμένη χρήση εκστρατειών πολιτικής αντίστασης, που κατέδειξαν τη λαϊκή αντίθεση στη συνέχιση του μονοκομματικού καθεστώτος και συνέβαλαν στην πίεση για αλλαγή.<ref>{{Citation|last=Roberts|first=Adam|title=Civil Resistance in the East European and Soviet Revolutions|url=http://www.aeinstein.org/organizationse3a7.html|year=1991|author-link=Adam Roberts (scholar)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110130071418/http://www.aeinstein.org/organizationse3a7.html|deadurl=yes|publisher=Albert Einstein Institution|format=[[Portable document format|PDF]]|ISBN=1-880813-04-1|archivedate=30 January 2011|df=dmy-all}}.</ref> Η Ρουμανία ήταν η μόνη χώρα του Ανατολικού Μπλοκ όπου το κομμουνιστικό καθεστώς ανατράπηκε βίαια.<ref>{{Citation|last=Sztompka|first=Piotr|title=Society in Action: the Theory of Social Becoming|url=https://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN0226788156&id=sdSw3FgVOS4C&pg=PP16|author-link=Piotr Sztompka|page=x|chapter=Preface|publisher=University of Chicago Press|ISBN=0-226-78815-6}}.</ref> Οι [[Φοιτητική εξέγερση στην πλατεία Τιεν Αν Μεν|διαμαρτυρίες στην πλατεία Τιενανμέν]] (Απρίλιος-Ιούνιος 1989) απέτυχαν να διεγείρουν σημαντικές πολιτικές αλλαγές στην [[Κίνα]], αλλά οι διάσημες εικόνες θαρραλέων πράξεων κατά τη διάρκεια αυτών των διαμαρτυριών συνέβαλαν στην πρόκληση διαφόρων διαμαρτυριών σε άλλα μέρη του κόσμου. Στις 4 Ιουνίου 1989, η συνδικαλιστική οργάνωση [[Αλληλεγγύη (συνδικάτο της Πολωνίας)|Αλληλεγγύη]] πέτυχε συντριπτική νίκη στις μερικώς ελεύθερες εκλογές στην Πολωνία, οδηγώντας στην ειρηνική πτώση του κομμουνισμού στη Πολωνία το καλοκαίρι του 1989. Επίσης, τον Ιούνιο του 1989, η Ουγγαρία άρχισε να αποσυναρμολογεί το τμήμα του [[Σιδηρούν παραπέτασμα|Σιδερένιου Παραπετάσματος]] που βρισκόταν στο έδαφός της, οδηγώντας σε μαζική έξοδο Ανατολικογερμανών μέσω της Ουγγαρίας, αποσταθεροποιώντας την Ανατολική Γερμανία. Αυτό οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις σε πόλεις όπως η [[Λειψία]] και στη συνέχεια [[Τείχος του Βερολίνου|το τείχος του Βερολίνου έπεσε]] το Νοέμβριο του 1989, ξεκινώντας την αντίστροφη μέτρηση προς την [[Γερμανική επανένωση|γερμανική επανένωση το 1990]].


Η [[Διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης|Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε]] τον Δεκέμβριο του 1991, με αποτέλεσμα 11 χώρες ([[Αρμενία]], [[Αζερμπαϊτζάν]], [[Λευκορωσία]], [[Γεωργία]], [[Καζακστάν]], [[Κιργιζία]], [[Μολδαβία]], [[Τατζικιστάν]], [[Τουρκμενιστάν]], [[Ουκρανία]] και [[Ουζμπεκιστάν]]) να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους από τη Σοβιετική Ένωση. Όμως, είχαν δηλώσει τη κυριαρχία στο έδαφος τους νωρίτερα στο έτος. Τα κράτη Βαλτικής ([[Εσθονία]], [[Λετονία]] και [[Λιθουανία]]) επανέκτησαν την ανεξαρτησία τους το Σεπτέμβριο του 1991. Η υπόλοιπη Σοβιετική Ένωση έγινε [[Ρωσική Ομοσπονδία]] τον Δεκέμβριο του 1991. Η [[Αλβανία]] και η [[Γιουγκοσλαβία]] εγκατέλειψαν τον κομμουνισμό μεταξύ του 1990 και 1992. Μέχρι το 1992, η Γιουγκοσλαβία χωρίστηκε σε πέντε διάδοχα κράτη, τη [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη]], την [[Κροατία]], τη [[Βόρεια Μακεδονία]] (με την ονομασία ''Δημοκρατία της Μακεδονίας''), τη [[Σλοβενία]] ​​και την [[Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας]], το οποίο στη συνέχεια μετονομάστηκε σε [[Σερβία και Μαυροβούνιο]] το 2003 και τελικά χωρίστηκε το 2006 σε δύο κράτη, τη [[Σερβία]] και το [[Μαυροβούνιο]]. Στη συνέχεια, η Σερβία μίκρυνε περαιτέρω με την απόσχιση του [[Κατάλογος χωρών με περιορισμένη αναγνώριση|μερικώς αναγνωρισμένου κράτους]] του [[Κοσσυφοπέδιο|Κοσσυφοπεδίου]] το 2008. Η Τσεχοσλοβακία [[Διάλυση της Τσεχοσλοβακίας|διαλύθηκε]] τρία χρόνια μετά το τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας και μετετράπη στη [[Τσεχία]] και τη [[Σλοβακία]] τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου 1992 προς 1η Ιανουαρίου 1993.<ref>{{Citation|title=Constitution|date=1992-04-27|contribution=Yugoslavia|contribution-url=http://www.cecl.gr/RigasNetwork/databank/Constitutions/Yugoslavia.html|place=[[Greece|GR]]|publisher=CECL|accessdate=2013-08-12}}.</ref> Ο αντίκτυπος αυτών των γεγονότων έγινε αισθητός σε αρκετές σοσιαλιστικές χώρες. Ο κομμουνισμός εγκαταλείφθηκε σε χώρες όπως η [[Καμπότζη]] (1991), η [[Αιθιοπία]] (1990), η [[Μογγολία]] (η οποία το 1990 επανεξέλεξε δημοκρατικά την Κομμουνιστική κυβέρνηση που διηύθυνε τη χώρα μέχρι το 1996) και τη [[Λαοκρατική Δημοκρατία της Υεμένης|Νότια Υεμένη]] (1990).
Η [[Διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης|Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε]] τον Δεκέμβριο του 1991, με αποτέλεσμα 11 χώρες ([[Αρμενία]], [[Αζερμπαϊτζάν]], [[Λευκορωσία]], [[Γεωργία]], [[Καζακστάν]], [[Κιργιζία]], [[Μολδαβία]], [[Τατζικιστάν]], [[Τουρκμενιστάν]], [[Ουκρανία]] και [[Ουζμπεκιστάν]]) να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους από τη Σοβιετική Ένωση. Νωρίτερα στο ίδιο έτος, τα κράτη είχαν δηλώσει την κυριαρχία τους πάνω στα εδάφη που κατείχαν. Τα [[βαλτικά κράτη]] ([[Εσθονία]], [[Λετονία]] και [[Λιθουανία]]) επανέκτησαν την ανεξαρτησία τους το Σεπτέμβριο του 1991. Η υπόλοιπη Σοβιετική Ένωση (Ρωσική ΣΟΣΔ) παρέμεινε στη [[Ρωσική Ομοσπονδία]] τον Δεκέμβριο του 1991. Η [[Αλβανία]] και η [[Γιουγκοσλαβία]] εγκατέλειψαν τον κομμουνισμό μεταξύ του 1990 και 1992. Μέχρι το 1992, η Γιουγκοσλαβία χωρίστηκε σε πέντε διάδοχα κράτη, τη [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη]], την [[Κροατία]], τη [[Βόρεια Μακεδονία]] (με την ονομασία ''Δημοκρατία της Μακεδονίας''), τη [[Σλοβενία]] ​​και την [[Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας]] (ΟΔ Γιουγκοσλαβίας ή ΟΔΓ). Το 2003, η ΟΔΓ μετονομάστηκε σε [[Σερβία και Μαυροβούνιο]] και τελικά χωρίστηκε το 2006 σε δύο κράτη, τη [[Σερβία]] και το [[Μαυροβούνιο]]. Στη συνέχεια, η Σερβία έχασε τον έλεγχο σε μέρος του εδάφους της με την απόσχιση του [[Κατάλογος χωρών με περιορισμένη αναγνώριση|μερικώς αναγνωρισμένου κράτους]] του [[Κοσσυφοπέδιο|Κοσσυφοπεδίου]] το 2008. Η Τσεχοσλοβακία [[Διάλυση της Τσεχοσλοβακίας|διαλύθηκε]] τρία χρόνια μετά το τέλος του κομμουνιστικού καθεστώτος, οδηγώντας στην ανεξαρτητοποίηση της [[Τσεχία|Τσεχίας]] και τη [[Σλοβακία|Σλοβακίας]]. Η διάλυση της Τσεχοσλοβακίας τέθηκε σε ισχύ στα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου 1992 προς την 1η Ιανουαρίου 1993.<ref>{{Citation|title=Constitution|date=1992-04-27|contribution=Yugoslavia|contribution-url=http://www.cecl.gr/RigasNetwork/databank/Constitutions/Yugoslavia.html|place=[[Greece|GR]]|publisher=CECL|accessdate=2013-08-12}}.</ref> Ο αντίκτυπος αυτών των γεγονότων έγινε αισθητός σε αρκετές σοσιαλιστικές χώρες. Ο κομμουνισμός εγκαταλείφθηκε σε χώρες όπως η [[Καμπότζη]] (1991), η [[Αιθιοπία]] (1990), η [[Μογγολία]] (το 1990, η Κομμουνιστική κυβέρνηση επανεξελέγη με εκλογές και συνέχισε να κυβερνά μέχρι το 1996). Επίσης ο κομμουνισμός εγκαταλείφθηκε και στη [[Λαοκρατική Δημοκρατία της Υεμένης|Νότια Υεμένη]] (1990), η οποία στις 22 Μαΐου 1990 ενοποιήθηκε με τη [[Βόρεια Υεμένη]] στην σημερινή [[Υεμένη]].


Κατά την υιοθέτηση διαφόρων μορφών [[Οικονομία της αγοράς|οικονομίας της αγοράς]], παρατηρήθηκε μια γενική συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου για πολλές πρώην κομμουνιστικές χώρες.<ref name="Living standards CR">{{cite book|title=Vývoj vybraných ukazatelů životní úrovně v České republice v letech 1993&nbsp;– 2008|publisher=Odbor analýz a statistiky. Ministerstvo práce a sociálních věcí ČR|year=2009|location=Praha|url=http://www.mpsv.cz/files/clanky/7421/ukazatele_zivotni_urovne.pdf}}</ref> Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις ήταν ποικίλες, αλλά μόνο σε τέσσερις χώρες τα κομμουνιστικά κόμματα μπόρεσαν να διατηρήσουν μονοπώλιο στην εξουσία, δηλαδή την [[Κίνα]], την [[Κούβα]], το [[Λάος]] και το [[Βιετνάμ]] (η [[Βόρεια Κορέα]] πέρασε συνταγματική αλλαγή το 2009 που την κατέστησε ονομαστικά μη κομμουνιστική. στην πραγματικότητα όμως παραμένει ακόμα οργανωμένη με σταλινικές γραμμές). Πολλές κομμουνιστικές και σοσιαλιστικές οργανώσεις στη Δύση μετέτρεψαν τις κατευθυντήριες αρχές τους στην κοινωνική δημοκρατία και τον δημοκρατικό σοσιαλισμό. Τα κομμουνιστικά κόμματα στην Ιταλία και στον Άγιο Μαρίνο υπέστησαν την αναμόρφωση της ιταλικής πολιτικής τάξης των αρχών της δεκαετίας του 1990. Στη [[Νότια Αμερική]], η ροζ παλίρροια είχε αρχίσει, ξεκινώντας με τη [[Βενεζουέλα]] το 1999 και σάρωσε τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο άλλαξε δραστικά. Πολλές πρώην χώρες του Ανατολικού Μπλοκ εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα την ισχυρότερη οικονομική και κοινωνική ένταξη με τη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν εκδηλωνόταν η διαδικασία μετάβασης στην [[οικονομία της αγοράς]], σε πολλές πρώην κομμουνιστικές χώρες το βιοτικό επίπεδο επιδεινώθηκε.<ref name="Living standards CR">{{cite book|title=Vývoj vybraných ukazatelů životní úrovně v České republice v letech 1993&nbsp;– 2008|publisher=Odbor analýz a statistiky. Ministerstvo práce a sociálních věcí ČR|year=2009|location=Praha|url=http://www.mpsv.cz/files/clanky/7421/ukazatele_zivotni_urovne.pdf}}</ref> Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις ήταν ποικίλες. Τα κομμουνιστικά κόμματα κατάφεραν να διατηρήσουν μονοπώλιο στην εξουσία μόνο σε τέσσερις χώρες; την [[Κίνα]], την [[Κούβα]], το [[Λάος]] και το [[Βιετνάμ]] (το 2009, η [[Βόρεια Κορέα]] πέρασε συνταγματική αλλαγή που την κατέστησε ονομαστικά μη κομμουνιστική. στην πραγματικότητα όμως παραμένει οργανωμένη με σταλινικές γραμμές). Πολλές κομμουνιστικές και σοσιαλιστικές οργανώσεις στη Δύση υπέστησαν ιδεολογικές αλλαγές, μεταβάλλοντας τις αρχές τους στην κοινωνική δημοκρατία και τον δημοκρατικό σοσιαλισμό. Τα κομμουνιστικά κόμματα στην Ιταλία και τον Άγιο Μαρίνο ήταν θύματα της αναμόρφωσης της ιταλικής πολιτικής σκηνής των αρχών της δεκαετίας του 1990.
Στη [[Νότια Αμερική]], η ροζ παλίρροια είχε αρχίσει, ξεκινώντας με τη [[Βενεζουέλα]] το 1999 και περνώντας στις υπόλοιπες χώρες τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο άλλαξε δραστικά. Πολλές χώρες του πρώην [[Ανατολικό Μπλοκ|Ανατολικού Μπλοκ]] εντάχθηκαν στο [[ΝΑΤΟ]] και την [[Ευρωπαϊκή Ένωση]], με αποτέλεσμα την ισχυρότερη οικονομική και κοινωνική ένταξη με τη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.


== Παραπομπές ==
== Παραπομπές ==

Έκδοση από την 21:23, 3 Ιουνίου 2019



Κινούμενος χάρτης, δείχνοντας την εξέλιξη της πτώσης των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη και της αποσύνθεσς της Σοβιετικής Ένωσης. Η αποσύνθεση οδήγησε σε συγκρούσεις σε κάποιες μετασοβιετικές δημοκρατίες.

Οι επαναστάσεις του 1989 αποτέλεσαν μέρος ενός επαναστατικού κύματος στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 που οδήγησαν στο τέλος της κομμουνιστικής κυριαρχίας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και πέραν αυτών. Η περίοδος αποκαλείται μερικές φορές Φθινόπωρο των Εθνών,[1][2][3][4][5] ως λογοπαίγνιο του όρου Άνοιξη των Εθνών, ο οποίος χρησιμοποιείται μερικές φορές για να περιγράψει τις επαναστάσεις του 1848.

Ιστορία - συνέπειες

Τα γεγονότα της επανάστασης ξεκίνησαν στην Πολωνία το 1989[6][7] και διαδόθηκαν στην Ουγγαρία, την Ανατολική Γερμανία, τη Βουλγαρία, την Τσεχοσλοβακία και τη Ρουμανία. Ένα κοινό χαρακτηριστικό για τις περισσότερες από αυτές τις εξελίξεις ήταν η εκτεταμένη χρήση εκστρατειών πολιτικής αντίστασης, που κατέδειξαν τη λαϊκή αντίθεση στη συνέχιση του μονοκομματικού καθεστώτος και συνέβαλαν στην πίεση για αλλαγή.[8] Η Ρουμανία ήταν η μόνη χώρα του Ανατολικού Μπλοκ όπου το κομμουνιστικό καθεστώς ανατράπηκε βίαια.[9] Οι διαμαρτυρίες στην πλατεία Τιενανμέν (Απρίλιος-Ιούνιος 1989) απέτυχαν να διεγείρουν σημαντικές πολιτικές αλλαγές στην Κίνα, αλλά οι διάσημες εικόνες θαρραλέων πράξεων κατά τη διάρκεια αυτών των διαμαρτυριών συνέβαλαν στην πρόκληση διαφόρων διαμαρτυριών σε άλλα μέρη του κόσμου. Στις 4 Ιουνίου 1989, η συνδικαλιστική οργάνωση Αλληλεγγύη πέτυχε συντριπτική νίκη στις μερικώς ελεύθερες εκλογές στην Πολωνία, οδηγώντας στην ειρηνική πτώση του κομμουνισμού στη Πολωνία το καλοκαίρι του 1989. Επίσης, τον Ιούνιο του 1989, η Ουγγαρία άρχισε να αποσυναρμολογεί το τμήμα του Σιδερένιου Παραπετάσματος που βρισκόταν στο έδαφός της, οδηγώντας σε μαζική έξοδο Ανατολικογερμανών μέσω της Ουγγαρίας, αποσταθεροποιώντας την Ανατολική Γερμανία. Αυτό οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις σε πόλεις όπως η Λειψία και στη συνέχεια το τείχος του Βερολίνου έπεσε το Νοέμβριο του 1989, ξεκινώντας την αντίστροφη μέτρηση προς την γερμανική επανένωση το 1990.

Η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε τον Δεκέμβριο του 1991, με αποτέλεσμα 11 χώρες (Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Γεωργία, Καζακστάν, Κιργιζία, Μολδαβία, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουκρανία και Ουζμπεκιστάν) να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους από τη Σοβιετική Ένωση. Νωρίτερα στο ίδιο έτος, τα κράτη είχαν δηλώσει την κυριαρχία τους πάνω στα εδάφη που κατείχαν. Τα βαλτικά κράτη (Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία) επανέκτησαν την ανεξαρτησία τους το Σεπτέμβριο του 1991. Η υπόλοιπη Σοβιετική Ένωση (Ρωσική ΣΟΣΔ) παρέμεινε στη Ρωσική Ομοσπονδία τον Δεκέμβριο του 1991. Η Αλβανία και η Γιουγκοσλαβία εγκατέλειψαν τον κομμουνισμό μεταξύ του 1990 και 1992. Μέχρι το 1992, η Γιουγκοσλαβία χωρίστηκε σε πέντε διάδοχα κράτη, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την Κροατία, τη Βόρεια Μακεδονία (με την ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας), τη Σλοβενία ​​και την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (ΟΔ Γιουγκοσλαβίας ή ΟΔΓ). Το 2003, η ΟΔΓ μετονομάστηκε σε Σερβία και Μαυροβούνιο και τελικά χωρίστηκε το 2006 σε δύο κράτη, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Στη συνέχεια, η Σερβία έχασε τον έλεγχο σε μέρος του εδάφους της με την απόσχιση του μερικώς αναγνωρισμένου κράτους του Κοσσυφοπεδίου το 2008. Η Τσεχοσλοβακία διαλύθηκε τρία χρόνια μετά το τέλος του κομμουνιστικού καθεστώτος, οδηγώντας στην ανεξαρτητοποίηση της Τσεχίας και τη Σλοβακίας. Η διάλυση της Τσεχοσλοβακίας τέθηκε σε ισχύ στα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου 1992 προς την 1η Ιανουαρίου 1993.[10] Ο αντίκτυπος αυτών των γεγονότων έγινε αισθητός σε αρκετές σοσιαλιστικές χώρες. Ο κομμουνισμός εγκαταλείφθηκε σε χώρες όπως η Καμπότζη (1991), η Αιθιοπία (1990), η Μογγολία (το 1990, η Κομμουνιστική κυβέρνηση επανεξελέγη με εκλογές και συνέχισε να κυβερνά μέχρι το 1996). Επίσης ο κομμουνισμός εγκαταλείφθηκε και στη Νότια Υεμένη (1990), η οποία στις 22 Μαΐου 1990 ενοποιήθηκε με τη Βόρεια Υεμένη στην σημερινή Υεμένη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν εκδηλωνόταν η διαδικασία μετάβασης στην οικονομία της αγοράς, σε πολλές πρώην κομμουνιστικές χώρες το βιοτικό επίπεδο επιδεινώθηκε.[11] Οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις ήταν ποικίλες. Τα κομμουνιστικά κόμματα κατάφεραν να διατηρήσουν μονοπώλιο στην εξουσία μόνο σε τέσσερις χώρες; την Κίνα, την Κούβα, το Λάος και το Βιετνάμ (το 2009, η Βόρεια Κορέα πέρασε συνταγματική αλλαγή που την κατέστησε ονομαστικά μη κομμουνιστική. στην πραγματικότητα όμως παραμένει οργανωμένη με σταλινικές γραμμές). Πολλές κομμουνιστικές και σοσιαλιστικές οργανώσεις στη Δύση υπέστησαν ιδεολογικές αλλαγές, μεταβάλλοντας τις αρχές τους στην κοινωνική δημοκρατία και τον δημοκρατικό σοσιαλισμό. Τα κομμουνιστικά κόμματα στην Ιταλία και τον Άγιο Μαρίνο ήταν θύματα της αναμόρφωσης της ιταλικής πολιτικής σκηνής των αρχών της δεκαετίας του 1990.

Στη Νότια Αμερική, η ροζ παλίρροια είχε αρχίσει, ξεκινώντας με τη Βενεζουέλα το 1999 και περνώντας στις υπόλοιπες χώρες τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο άλλαξε δραστικά. Πολλές χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα την ισχυρότερη οικονομική και κοινωνική ένταξη με τη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παραπομπές

  1. ↑ Nedelmann, Birgitta· Sztompka, Piotr (1 Ιανουαρίου 1993). Sociology in Europe: In Search of Identity. Walter de Gruyter. σελίδες 1–. ISBN 978-3-11-013845-0. 
  2. ↑ Bernhard, Michael· Szlajfer, Henryk (1 Νοεμβρίου 2010). From the Polish Underground: Selections from Krytyka, 1978–1993. Penn State Press. σελίδες 221–. ISBN 0-271-04427-6. 
  3. ↑ Luciano, Bernadette (2008). Cinema of Silvio Soldini: Dream, Image, Voyage. Troubador. σελίδες 77–. ISBN 978-1-906510-24-4. 
  4. ↑ Grofman, Bernard (2001). Political Science as Puzzle Solving. University of Michigan Press. σελίδες 85–. ISBN 0-472-08723-1. 
  5. ↑ Sadurski, Wojciech· Czarnota, Adam· Krygier, Martin (30 Ιουλίου 2006). Spreading Democracy and the Rule of Law?: The Impact of EU Enlargemente for the Rule of Law, Democracy and Constitutionalism in Post-Communist Legal Orders. Springer. σελίδες 285–. ISBN 978-1-4020-3842-6. 
  6. ↑ Antohi, Sorin; Tismăneanu, Vladimir, «Independence Reborn and the Demons of the Velvet Revolution», Between Past and Future: The Revolutions of 1989 and Their Aftermath, Central European University Press, σελ. 85, ISBN 963-9116-71-8, https://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN9639116718&id=1pl5T45FwIwC&pg=PA85 .
  7. ↑ Boyes, Roger (4 June 2009). «World Agenda: 20 years later, Poland can lead eastern Europe once again». The Times (UK). http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/world_agenda/article6430833.ece. Ανακτήθηκε στις 4 June 2009. 
  8. ↑ Roberts, Adam (1991), Civil Resistance in the East European and Soviet Revolutions, Albert Einstein Institution, ISBN 1-880813-04-1, http://www.aeinstein.org/organizationse3a7.html .
  9. ↑ Sztompka, Piotr, «Preface», Society in Action: the Theory of Social Becoming, University of Chicago Press, σελ. x, ISBN 0-226-78815-6, https://books.google.com/books?ie=UTF-8&vid=ISBN0226788156&id=sdSw3FgVOS4C&pg=PP16 .
  10. ↑ «Yugoslavia», Constitution, GR: CECL, 1992-04-27, http://www.cecl.gr/RigasNetwork/databank/Constitutions/Yugoslavia.html, ανακτήθηκε στις 2013-08-12 .
  11. ↑ Vývoj vybraných ukazatelů životní úrovně v České republice v letech 1993 – 2008 (PDF). Praha: Odbor analýz a statistiky. Ministerstvo práce a sociálních věcí ČR. 2009. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Επαναστάσεις_του_1989&oldid=7562770"