Νομοί της Ελλάδας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 560: | Γραμμή 560: | ||
| 2 ||align=left| '''[[Νομός Αρκαδίας|Αρκαδίας]]''' || || [[Τρίπολη Αρκαδίας|Τρίπολη]] || Είναι ο μόνος νομός στην ιστορία του ελληνικού κράτους που μέχρι σήμερα έχει την έκταση του από την ανεξαρτησία αμετάβλητη. Από το 2011 με το πρόγραμμα Καλλικράτης, αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας. |
| 2 ||align=left| '''[[Νομός Αρκαδίας|Αρκαδίας]]''' || || [[Τρίπολη Αρκαδίας|Τρίπολη]] || Είναι ο μόνος νομός στην ιστορία του ελληνικού κράτους που μέχρι σήμερα έχει την έκταση του από την ανεξαρτησία αμετάβλητη. Από το 2011 με το πρόγραμμα Καλλικράτης, αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας. |
||
|- |
|- |
||
| 3 ||align=left| '''Αργολίδος & Κορινθίας''' || || [[Ναύπλιο]] || Οι νομοί [[Νομός Κορινθίας|Κορινθίας]] και [[Νομός Αργολίδας|Αργολίδας]] αποτέλεσαν για συναπτά έτη τον νομό Αργολίδος & Κορινθίας, που ως νομός περιλάμβανε αρχικά και την [[επαρχία Τροιζηνίας]], αλλά και τα νησιά του Αργοσαρωνικού [[Πόρος (νησί)|Πόρος]], [[Σπέτσες]] και [[Ύδρα]], τα οποία ανήκουν σήμερα στον [[Νομός Αττικής|νομό Αττικής]], στην νομαρχία Πειραιώς. Η πρωτεύουσα του νομού ήταν το [[Ναύπλιο]] που ήταν τότε η πρώτη πρωτεύουσα του σύγχρονου ελληνικού κράτους (1828-1834), πριν από την κίνηση του βασιλιά [[Όθων Α΄ της Ελλάδας|Όθωνα]] να μεταφέρει την πρωτεύουσα οριστικά στην [[Αθήνα]]. |
| 3 ||align=left| '''[[Νομός Αργολίδας και Κορινθίας|Αργολίδος & Κορινθίας]]''' || || [[Ναύπλιο]] || Οι νομοί [[Νομός Κορινθίας|Κορινθίας]] και [[Νομός Αργολίδας|Αργολίδας]] αποτέλεσαν για συναπτά έτη τον νομό Αργολίδος & Κορινθίας, που ως νομός περιλάμβανε αρχικά και την [[επαρχία Τροιζηνίας]], αλλά και τα νησιά του Αργοσαρωνικού [[Πόρος (νησί)|Πόρος]], [[Σπέτσες]] και [[Ύδρα]], τα οποία ανήκουν σήμερα στον [[Νομός Αττικής|νομό Αττικής]], στην νομαρχία Πειραιώς. Η πρωτεύουσα του νομού ήταν το [[Ναύπλιο]] που ήταν τότε η πρώτη πρωτεύουσα του σύγχρονου ελληνικού κράτους (1828-1834), πριν από την κίνηση του βασιλιά [[Όθων Α΄ της Ελλάδας|Όθωνα]] να μεταφέρει την πρωτεύουσα οριστικά στην [[Αθήνα]]. |
||
|- |
|- |
||
| 4 ||align=left| '''Αττικής & Βοιωτίας''' || || [[Αθήνα|Αθήναι]] || Οι νομοί [[Νομός Αττικής|Αττικής]] και [[Νομός Βοιωτίας|Βοιωτίας]] αποτέλεσαν για συναπτά έτη τον Νομό Αττικής & Βοιωτίας. |
| 4 ||align=left| '''[[Νομός Αττικοβοιωτίας|Αττικής & Βοιωτίας]]''' || || [[Αθήνα|Αθήναι]] || Οι νομοί [[Νομός Αττικής|Αττικής]] και [[Νομός Βοιωτίας|Βοιωτίας]] αποτέλεσαν για συναπτά έτη τον Νομό Αττικής & Βοιωτίας. |
||
|- |
|- |
||
| 5 ||align=left| '''Αχαΐας & Ήλιδος''' || || [[Πάτρα|Πάτραι]] || Οι Νομοί [[Νομός Αχαΐας|Αχαΐας]] και [[Νομός Ηλείας|Ηλείας]] αποτέλεσαν τον Νομό Αχαΐας & Ήλιδος. |
| 5 ||align=left| '''Αχαΐας & Ήλιδος''' || || [[Πάτρα|Πάτραι]] || Οι Νομοί [[Νομός Αχαΐας|Αχαΐας]] και [[Νομός Ηλείας|Ηλείας]] αποτέλεσαν τον Νομό Αχαΐας & Ήλιδος. |
Έκδοση από την 15:07, 6 Μαρτίου 2019
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση | |
---|---|
Κατηγορία | ΟΤΑ β΄ βαθμού |
Χώρα | Ελλάδα |
Δημιουργήθηκε από | Βασιλικό Διάταγμα της 3/15 Απριλίου του 1833 |
Ίδρυση | Απρίλιος 1833 |
Αριθμός | 54 |
Διοίκηση | Νομαρχιακό συμβούλιο Νομαρχιακή επιτροπή |
Διάλυση | 1 Ιανουαρίου 2011 |
Αντικαταστάθηκε από | Περιφέρεια Περιφερειακή ενότητα |
Οι νομοί της Ελλάδας είναι μια καταργημένη βαθμίδα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης (1833-2010). Αποτελούσε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και αρμοδιότητά της ήταν η διοίκηση των τοπικών ζητημάτων σε επίπεδο νομού. Από την 1η Ιανουαρίου 2011, οπότε τέθηκε σε ισχύ το πρόγραμμα «Καλλικράτης» του Ν. 3852/2010, οι νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις καταργήθηκαν και αντικαταστάθηκαν (με μετονομασία ή διάσπαση) από τις Περιφερειακές ενότητες.
Μέχρι το 2010 σε κάθε νομό αντιστοιχούσε ένας δευτεροβάθμιος οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης (νομαρχία), με εξαίρεση την Αττική. Ωστόσο στους νομούς δεν συμπεριλαμβανόταν το Άγιο Όρος, το οποίο ορίζεται ως «Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία» ευρισκόμενη εντός της χώρας, αλλά υπαγόμενη σε ειδικό καθεστώς.
Ιστορική εξέλιξη
Οι νομαρχίες εισήχθησαν με τη διοικητική μεταρρύθμιση της Αντιβασιλείας (1833) ως ενδιάμεσο επίπεδο διοίκησης ανάμεσα στους αμιγώς τοπικούς θεσμούς (δήμοι - επαρχίες) και την κυβέρνηση. Συγκεκριμένα ο καινοτόμος αυτός θεσμός της νομαρχίας καθορίστηκε από την Κυβέρνηση Μαυροκορδάτου, στους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης της χώρας από την Αντιβασιλεία μετά την άφιξη του Βασιλέα Όθωνα στην Ελλάδα. Με βάση την τότε νέα διοικητική διαίρεση, που τέθηκε σε εφαρμογή με το Βασιλικό Διάταγμα της 3/15 Απριλίου του 1833 «Περί διαιρέσεως του Βασιλείου και της διοικήσεώς του», η επικράτεια του Ελληνικού Βασιλείου χωρίσθηκε σε δέκα νομούς - νομαρχίες και 47 επαρχίες. Επικεφαλής της κάθε νομαρχίας ήταν ο νομάρχης, ανώτερο διοικητικό όργανο στη διοικητική διεύθυνση του νομού, με υπαγόμενες επαρχίες και δήμους, τα καθήκοντα του οποίου ορίσθηκαν με το από 25 Απριλίου του 1833 Βασιλικό Διάταγμα «Περί της αρμοδιότητας των νομαρχών και περί της κατά τας νομαρχίας υπηρεσίας». Την διαίρεση αυτή ακολούθησε στη συνέχεια και η διοικητική σύσταση αναγνώριση ισάριθμων μητροπόλεων με εξαίρεση εκείνη της Μάνης (Γυθείου).
Πρώτοι νομάρχες του Βασιλείου της Ελλάδος, που ορίστηκαν με την παραπάνω νομοθεσία ήταν ξεκινώντας από την νομαρχία πρωτεύουσας, οι: Φραγκίσκος Μαύρος (Αργολίδος και Κορινθίας), Γεώργιος Γλαράκης (Αχαΐας και Ήλιδος), Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Αρκαδίας), Δημήτριος Χρηστίδης (Μεσσηνίας), Ανδρέας Μεταξάς (Λακωνίας), Αναγνώστης Μοναρχίδης (Ακαρνανίας και Αιτωλίας), Ιωάννης Αμβροσιάδης (Φωκίδος και Λοκρίδος), Μ. Σχινάς (Αττικής και Βοιωτίας), Γεώργιος Αινιάν (Εύβοιας), και τέλος Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός (Κυκλάδων).
Οι νομαρχίες καταργήθηκαν προσωρινά από νέα μεταρρύθμιση τρία χρόνια αργότερα, επανασυστάθηκαν όμως το 1845 με το Νόμο ΚΕ'.
Στον ενάμιση αιώνα που ακολούθησε, ο αριθμός, οι περιοχές και τα αντικείμενα αρμοδιότητάς τους συχνά άλλαζαν, ακολουθώντας τις αντίστοιχες γεωγραφικές και δημογραφικές μεταβολές. Όμως ο δομικός χαρακτήρας τους παρέμενε ίδιος: τοπικοί βραχίονες της κεντρικής εξουσίας, αφού η τελευταία διόριζε άμεσα ή έμμεσα τα όργανά τους. Η πρώτη (και τελευταία) ουσιαστική μεταβολή του χαρακτήρα τους έγινε το 1994 με το Ν. 2218 της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος θέσπισε την εκλογή του νομάρχη και του συμβουλίου με άμεση καθολική ψηφοφορία, μετατρέποντας το θεσμό σε πλήρως αιρετό β΄ βάθμιο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης. Λόγω αυτού, οι νομαρχίες μετονομάστηκαν επισήμως σε Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, αν και στην καθημερινή γλώσσα συνέχισαν να αποκαλούνται με την παλαιά ονομασία τους.
Οργάνωση
Οι νομαρχίες για δεκαέξι χρόνια (από το 1994 έως το 2010) διοικούνταν από νομαρχιακό συμβούλιο που καταρτιζόταν από 21 έως 37 μέλη, με επικεφαλής τον νομάρχη και προεδρεύοντα τον πρόεδρο του Νομαρχιακού συμβουλίου. Επίσης υπήρχε και η Νομαρχιακή Επιτροπή, αποτελούμενη από τον Νομάρχη και τον αντινομάρχη που διοριζόταν από τον πρώτο και αποτελούταν από 4 έως 6 μέλη, εκλεγμένα από το Νομαρχιακό Συμβούλιο.
Παρεμφερείς μορφές
- Νομαρχίες μικρότερες από νομό: Λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού στο Νομό Αττικής, αυτός συχνά διαιρείτο σε περισσότερες της μίας νομαρχίες.
- Υπερνομαρχία: Επρόκειτο για λίγα ΝΠΔΔ που συστάθηκαν την περίοδο της αιρετής νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και περιελάμβαναν περισσότερες από μία νομαρχίες. Τυπικά οι κατά τόπους νομαρχίες διατηρούσαν την αυτοτέλειά τους, όμως ουσιαστικά τα όργανά τους εκλέγονταν σε υπερνομαρχιακό επίπεδο. Υπερνομαρχίες συστάθηκαν στο Λεκανοπέδιο Αθηνών - Πειραιώς (συμπεριελάμβαναν τις νομαρχίες του) και στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη (μία για Δράμα - Καβάλα - Ξάνθη και μία για Ροδόπη - Έβρο). Οι δύο τελευταίες είχαν δεχτεί μάλιστα έντονες επικρίσεις, ότι συγκροτήθηκαν με σκοπό να αποτραπεί η εκλογή νομαρχών από τη μουσουλμανική μειονότητα σε Ξάνθη και Ροδόπη.
Κατάλογος
Οι 54 Νομαρχίες
Οι νομαρχίες της Ελλάδας όπως είχαν διαμορφωθεί τελευταία ήταν:
Οι 51 Νομοί
Αττική | ||||
---|---|---|---|---|
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
1 | Νομός Αττικής | Αθήνα | 3.808 | 3.827.624 |
Στερεά Ελλάδα | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
2 | Νομός Ευβοίας | Χαλκίδα | 4.167 | 210.815 |
3 | Νομός Ευρυτανίας | Καρπενήσι | 1.869 | 20.081 |
4 | Νομός Φωκίδας | Άμφισσα | 2.120 | 40.343 |
5 | Νομός Φθιώτιδας | Λαμία | 4.441 | 158.231 |
6 | Νομός Βοιωτίας | Λιβαδειά | 2.952 | 120.432 |
Κεντρική Μακεδονία | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
7 | Νομός Χαλκιδικής | Πολύγυρος | 2.918 | 105.908 |
8 | Νομός Ημαθίας | Βέροια | 1.701 | 140.611 |
9 | Νομός Κιλκίς | Κιλκίς | 2.519 | 80.419 |
10 | Νομός Πέλλας | Έδεσσα | 2.506 | 139.680 |
11 | Νομός Πιερίας | Κατερίνη | 1.516 | 126.698 |
12 | Νομός Σερρών | Σέρρες | 3.968 | 176.430 |
13 | Νομός Θεσσαλονίκης | Θεσσαλονίκη | 3.683 | 1.110.183 |
Κρήτη | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
14 | Νομός Χανίων | Χανιά | 2.376 | 156.585 |
15 | Νομός Ηρακλείου | Ηράκλειο | 2.641 | 304.270 |
16 | Νομός Λασιθίου | Άγιος Νικόλαος | 1.823 | 76.319 |
17 | Νομός Ρεθύμνης | Ρέθυμνο | 1.496 | 85.160 |
Ανατολική Μακεδονία & Θράκη | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
18 | Νομός Δράμας | Δράμα | 3.468 | 98.287 |
19 | Νομός Έβρου | Αλεξανδρούπολη | 4.242 | 147.947 |
20 | Νομός Καβάλας | Καβάλα | 2.111 | 124.917 |
21 | Νομός Ροδόπης | Κομοτηνή | 2.543 | 112.039 |
22 | Νομός Ξάνθης | Ξάνθη | 1.793 | 111.222 |
Ήπειρος | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
23 | Νομός Άρτας | Άρτα | 1.662 | 67.877 |
24 | Νομός Ιωαννίνων | Ιωάννινα | 4.990 | 167.901 |
25 | Νομός Πρέβεζας | Πρέβεζα | 1.036 | 57.491 |
26 | Νομός Θεσπρωτίας | Ηγουμενίτσα | 1.515 | 43.587 |
Ιόνιοι Νήσοι | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
27 | Νομός Κέρκυρας | Κέρκυρα | 641 | 104.371 |
28 | Νομός Κεφαλληνίας | Αργοστόλι | 904 | 41.365 |
29 | Νομός Λευκάδας | Λευκάδα | 356 | 23.693 |
30 | Νομός Ζακύνθου | Ζάκυνθος | 406 | 39.015 |
Βόρειο Αιγαίο | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
31 | Νομός Χίου | Χίος | 904 | 52.674 |
32 | Νομός Λέσβου | Μυτιλήνη | 1.633 | 86.436 |
33 | Νομός Σάμου | Σάμος | 778 | 43.595 |
Πελοπόννησος | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
34 | Νομός Αρκαδίας | Τρίπολη | 4.419 | 86.685 |
35 | Νομός Αργολίδας | Ναύπλιο | 2.154 | 97.044 |
36 | Νομός Κορινθίας | Κόρινθος | 2.290 | 145.082 |
37 | Νομός Λακωνίας | Σπάρτη | 3.636 | 89.138 |
38 | Νομός Μεσσηνίας | Καλαμάτα | 2.991 | 159.954 |
Νότιο Αιγαίο | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
39 | Νομός Κυκλάδων | Ερμούπολη | 2.572 | 112.615 |
40 | Νομός Δωδεκανήσου | Ρόδος | 2.714 | 190.071 |
Θεσσαλία | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
41 | Νομός Καρδίτσας | Καρδίτσα | 2.636 | 113.544 |
42 | Νομός Λάρισας | Λάρισα | 5.381 | 284.325 |
43 | Νομός Μαγνησίας | Βόλος | 2.636 | 208.500 |
44 | Νομός Τρικάλων | Τρίκαλα | 3.384 | 131.085 |
Δυτική Ελλάδα | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
45 | Νομός Αχαΐας | Πάτρα | 3.271 | 309.694 |
46 | Νομός Αιτωλοακαρνανίας | Μεσολόγγι | 5.447 | 210.802 |
47 | Νομός Ηλείας | Πύργος | 2.618 | 159.300 |
Δυτική Μακεδονία | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
48 | Νομός Φλώρινας | Φλώρινα | 1.924 | 54.768 |
49 | Νομός Γρεβενών | Γρεβενά | 2.291 | 37.947 |
50 | Νομός Καστοριάς | Καστοριά | 1.720 | 50.322 |
51 | Νομός Κοζάνης | Κοζάνη | 3.516 | 170.196 |
Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως | ||||
Α/Α | Νομός | Έδρα νομού | Έκταση (km²) |
Πληθυσμός |
Άγιο Όρος | Καρυές | 336 | 2.416 |
Ιστορικός κατάλογος
1833
Με την Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1833 δημιουργήθηκαν 10 νομοί, 42 επαρχίες και δήμοι:
Θέση | Νομός | Πληθυσμός 1834 | Έδρα Νομού | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|---|---|---|
1 | Αιτωλίας & Ακαρνανίας | Ιερά Πόλις Μεσολογγίου | Ο νομός αρχικά περιελάμβανε ως τμήμα του και τον σημερινό νομό Ευρυτανίας, αποτελώντας αρχικά την Επαρχία Ευρυτανίας. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα που αναφέρονται παραπάνω, ο νομός δεν χώρισε ποτέ σε δύο νομούς, έτσι είναι ο μόνος νομός που έμεινε στην ιστορία με ένα σύνθετο όνομα. | |
2 | Αρκαδίας | Τρίπολη | Είναι ο μόνος νομός στην ιστορία του ελληνικού κράτους που μέχρι σήμερα έχει την έκταση του από την ανεξαρτησία αμετάβλητη. Από το 2011 με το πρόγραμμα Καλλικράτης, αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας. | |
3 | Αργολίδος & Κορινθίας | Ναύπλιο | Οι νομοί Κορινθίας και Αργολίδας αποτέλεσαν για συναπτά έτη τον νομό Αργολίδος & Κορινθίας, που ως νομός περιλάμβανε αρχικά και την επαρχία Τροιζηνίας, αλλά και τα νησιά του Αργοσαρωνικού Πόρος, Σπέτσες και Ύδρα, τα οποία ανήκουν σήμερα στον νομό Αττικής, στην νομαρχία Πειραιώς. Η πρωτεύουσα του νομού ήταν το Ναύπλιο που ήταν τότε η πρώτη πρωτεύουσα του σύγχρονου ελληνικού κράτους (1828-1834), πριν από την κίνηση του βασιλιά Όθωνα να μεταφέρει την πρωτεύουσα οριστικά στην Αθήνα. | |
4 | Αττικής & Βοιωτίας | Αθήναι | Οι νομοί Αττικής και Βοιωτίας αποτέλεσαν για συναπτά έτη τον Νομό Αττικής & Βοιωτίας. | |
5 | Αχαΐας & Ήλιδος | Πάτραι | Οι Νομοί Αχαΐας και Ηλείας αποτέλεσαν τον Νομό Αχαΐας & Ήλιδος. | |
6 | Ευβοίας | Χαλκίς | Ο νομός περιελάμβανε αρχικά και τις βόρειες Σποράδες (Αλόννησος, Σκιάθος και Σκόπελος), οι οποίες σήμερα ανήκουν στον νομό Μαγνησίας, εκτός από το νησί της Σκύρου. | |
7 | Κυκλάδων | Ερμούπολη | ||
8 | Λακωνίας | Σπάρτη | Ο νομός αρχικά περιελάμβανε το νοτιοανατολικό μισό του νομού Μεσσηνίας από αυτό που είναι σήμερα. | |
9 | Μεσσηνίας | Καλαμαί | Ο νομός αρχικά περιελάμβανε το νότιο μισό του νομού Ηλείας από αυτό που είναι σήμερα. | |
10 | Φωκίδος & Λοκρίδος | Σάλωνα | Ο νομός αυτός αρχικά δεν περιελάμβανε αρχικά την επαρχία Δομοκού, η οποία μέχρι τότε ήταν μέρος της Θεσσαλίας, υπό οθωμανική κυριαρχία μέχρι το 1881. Η περιοχή σήμερα αποτελεί τον δήμο Δομοκού του νομού Φθιώτιδας έγινε μόνο ένα μέρος του ελληνικού κράτους γενικότερα, και της Φθιώτιδας, ιδίως, μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα το 1881. |
1845
Με την Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1845 ξαναδημιουργήθηκαν οι 10 νομοί που είχαν ιδρυθεί με την Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1833, ενώ οι επαρχίες από 42 έγιναν 49 (7 παραπάνω).
Θέση | Νομός | Πληθυσμός 1845 | Έδρα Νομού | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|---|---|---|
1 | Φωκίδος & Φθιώτιδος | Ζητούνι | Ο νομός αυτός αποτελούνταν από τους νομούς Φθιώτιδας και Φωκίδας οι οποίοι αποτέλεσαν τον νομό Φωκίδος & Φθιώτιδος (το διάστημα 1833-1836 είχε επανασυσταθεί ως νομός Φωκίδος & Λοκρίδος). |
1864
Το 1864 προσαρτήθηκαν επισήμως στην Ελλάδα τα Επτάνησα και στις 8 Δεκεμβρίου του 1864 διαιρέθηκαν σε τέσσερις νομούς (Κέρκυρας, Κεφαλληνίας, Λευκάδος και Ζακύνθου), αλλά μετά από δυο χρόνια, με τον νόμο ΡΜΓ΄ του 1866, και άλλα δυο, με τον ΣΡΞ΄ του 1868, τα Κύθηρα λόγω τεράστιας γεωγραφικής απόστασης από τα υπόλοιπα Επτάνησα υπάχθηκαν στον Νομό Αργολίδος & Κορινθίας ενώ τα υπόλοιπα Επτάνησα χωρίστηκαν μέχρι το 1899 σε τρεις νομούς, Κέρκυρας, Κεφαλληνίας (υπάχθηκε στον νομό ο Νομός Λευκάδος) και Ζακύνθου.
Θέση | Νομός | Πληθυσμός 1870 | Έδρα Νομού | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|---|---|---|
1 | Αιτωλίας & Ακαρνανίας | Ιερά Πόλις Μεσολογγίου | ||
2 | Αρκαδίας | Τρίπολη | ||
3 | Αργολίδος & Κορινθίας | Ναύπλιο | Ωστόσο τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα μετά την ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα, γνώρισαν συνεχείς διοικητικές μεταβολές. Αρχικά εντάχθηκαν το 1866 στον νομό Λακωνίας, στον οποίο παρέμειναν μέχρι το 1868. Την χρονιά αυτή τα δυο νησιά ενσωματώθηκαν στον νομό Αργολιδοκορινθίας όπου παρέμεινε μέχρι το 1899, όταν διασπάστηκε ο νομός. Με την διοικητική διαίρεση του 1899, η επαρχία ενσωματώθηκε στον νεοσύστατο νομό Λακωνικής ο οποίος καταργήθηκε οριστικά δέκα χρόνια μετά το 1909 και τα Κύθηρα μαζί με τα Αντικύθηρα ενσωματώθηκαν και πάλι στον νομό Αργολιδοκορινθίας, ο οποίος ανασυγκροτήθηκε. Το 1929 τα νησιά αποσπάστηκαν οριστικά από την Αργολιδοκορινθία και ενσωματώθηκαν στον νομό Αττικής. Από τα μέσα του 1960 μέχρι τις αρχές του 1980 έγινε μέρος του νομού Πειραιώς και μετά την κατάργησή του έγινε πάλι μέρος του νομού Αττικής. | |
4 | Αττικής & Βοιωτίας | Αθήναι | ||
5 | Αχαΐας & Ήλιδος | Πάτραι | ||
6 | Ευβοίας | Χαλκίς | ||
7 | Ζακύνθου | Ζάκυνθος | ||
8 | Κερκύρας | Κέρκυρα | Κατά τον 19ο αιώνα παραχωρήθηκε στην Ελλάδα ως τμήμα των Ιονίων νήσων και η νήσος Σάσων η οποία ήταν τμήμα των Διαπόντιων νησιών. Από το 1869 μέχρι το 1912 οι Οθωνοί, το Μαθράκι και η Ερεικούσσα σχημάτιζαν τον δήμο Διαποντίων με τους Οθωνούς ως πρωτεύουσα του δήμου. | |
9 | Κεφαλληνίας | Αργοστόλι | ||
10 | Κυκλάδων | Ερμούπολη | ||
11 | Λακωνίας | Σπάρτη | ||
12 | Λευκάδος | Λευκάς | ||
13 | Μεσσηνίας | Καλαμαί | ||
14 | Φωκίδος & Φθιώτιδος | Λαμία |
Οι τρεις νομοί που δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά το 1882 με την προσάρτηση της Άρτας και της Θεσσαλίας στην Ελλάδα (Άρτης, Λαρίσης και Τρικκάλων):
Θέση | Νομός | Πληθυσμός 1889 | Έδρα Νομού | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|---|---|---|
1 | Αιτωλίας & Ακαρνανίας | Ιερά Πόλις Μεσολογγίου | ||
2 | Αρκαδίας | Τρίπολη | ||
3 | Άρτης | Άρτα | Η Περιοχή της Άρτας ανέκτησε την ανεξαρτησία της με τη συνθήκη του Βερολίνου το 1881, όμως η περιοχή του κάμπου παρέμεινε υπό Τουρκική κατοχή. Το 1883 δημιουργήθηκε ο ομώνυμος νομός, ο οποίος δεν είχε αρχικά την σημερινή μορφή του, αλλά την μισή έκταση του, ενώ αντίστοιχα περιελάμβανε αρχικά και ένα μικρό μέρος του νομού Ιωαννίνων, έως τότε με τα σύνορα του Ελληνικού κράτους να φτάνουν ως τον Καλαρρύτικο ποταμό, ελευθερώνονται και οι Καλαρρύτες το 1881. Στα πλαίσια της οργάνωσης του ελεύθερου κράτους, η κοινότητα Καλαρρυτών μαζί με το Ματσούκι γίνεται ένας από τους τέσσερις δήμους της επαρχίας Τζουμέρκων του νομού Άρτης. | |
4 | Αργολίδος & Κορινθίας | Ναύπλιο | ||
5 | Αττικής & Βοιωτίας | Αθήναι | ||
6 | Αχαΐας & Ήλιδος | Πάτραι | ||
7 | Ευβοίας | Χαλκίς | ||
8 | Ζακύνθου | Ζάκυνθος | ||
9 | Κερκύρας | Κέρκυρα | ||
10 | Κεφαλληνίας | Αργοστόλι | ||
11 | Κυκλάδων | Ερμούπολη | ||
12 | Λακωνίας | Σπάρτη | ||
13 | Λαρίσσης | Λάρισσα | Προσαρτήθηκε στην Ελλάδα το 1881 μετά την συμφωνία της Κωνσταντινούπολης με την οποία τα ελληνικά σύνορα επεκτάθηκαν στην γραμμή Ολύμπου - Άραχθου και ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα η Θεσσαλία και τμήμα της Ηπείρου. Αρχικά η περιοχή του Δομοκού εντάχθηκε στον νομό Λαρίσης η οποία απελευθερώθηκε. Το 1899 εντάχθηκε στον νομό Φθιώτιδας στον οποίο παρέμεινε μέχρι το 1909. Την περίοδο 1909-1911 επανήλθε στον νομό Λάρισας και από το 1911 επανεντάχθηκε οριστικά στον νομό Φθιώτιδας. | |
14 | Μεσσηνίας | Καλαμαί | ||
15 | Τρικκάλων | Τρίκαλα | ||
16 | Φωκίδος & Φθιώτιδος | Λαμία |
1899-1909
Με την διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1899, με την οποία δημιουργήθηκαν αρχικά 26 νομοί, ενώ με την διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1909 (νόμος ΓΥΛΔ΄, υπ' αριθμ. 3434, κατάργηση της προηγούμενης διοικητικής διαίρεσης), δημιουργήθηκαν 16 νομοί:
Αναλυτικά οι 26 Νομοί που δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά το 1899:
Θέση | Νομός | Πληθυσμός 1907 | Έδρα Νομού |
---|---|---|---|
1 | Νομός Αττικής | 341.247 | Αθήνα |
2 | Νομός Αρκαδίας | 162.324 | Τρίπολη |
3 | Νομός Αχαΐας | 150.918 | Πάτρα |
4 | Ακαρνανίας & Αιτωλίας | 141.405 | Μεσολόγγι |
5 | Νομός Κυκλάδων | 130.378 | Ερμούπολη |
6 | Νομός Μεσσηνίας | 127.991 | Καλαμάτα |
7 | Νομός Ευβοίας | 116.903 | Χαλκίδα |
8 | Νομός Φθιώτιδος | 112.328 | Λαμία |
9 | Νομός Ηλείας | 103.810 | Πύργος |
10 | Νομός Μαγνησίας | 102.742 | Βόλος |
11 | Νομός Κερκύρας | 99.571 | Κέρκυρα |
12 | Νομός Λαρίσης | 95.066 | Λάρισα |
13 | Νομός Καρδίτσης | 92.941 | Καρδίτσα |
14 | Νομός Τρικκάλων | 90.548 | Τρίκαλα |
15 | Νομός Τριφυλίας | 90.523 | Κυπαρισσία |
16 | Νομός Λακεδαίμονος | 87.106 | Γύθειο |
17 | Νομός Αργολίδος | 81.943 | Ναύπλιο |
18 | Νομός Κεφαλληνίας | 71.235 | Αργοστόλι |
19 | Νομός Κορινθίας | 71.229 | Κόρινθος |
20 | Νομός Βοιωτίας | 65.816 | Λεβαδειά |
21 | Νομός Φωκίδος | 62.246 | Άμφισσα |
22 | Νομός Λακωνικής | 61.522 | Σπάρτη |
23 | Νομός Ευρυτανίας | 47.192 | Καρπενήσι |
24 | Νομός Ζακύνθου | 42.502 | Ζάκυνθος |
25 | Νομός Άρτης | 41.280 | Άρτα |
26 | Νομός Λευκάδος | 41.186 | Λευκάδα |
1912-1920
Με την διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1912 με εφαρμογή του νόμου ΔΝΖ΄ «Περί Δήμων και Κοινοτήτων». Στη συνέχεια ακολούθησαν νέες αποφάσεις και νέοι νόμοι (για παράδειγμα το 1912 για αναγνώριση κοινοτήτων που υλοποίησαν και οργάνωσαν τη διοικητική διαίρεση, λαμβάνοντας υπόψη και τις εδαφικές αλλαγές της Ελλάδας, με την προσάρτηση της Ηπείρου, της Κρήτης, της Μακεδονίας και των βορείων νησιών του Αιγαίου στην Ελλάδα:
Θέση | Νομός | Πληθυσμός 1889 | Έδρα Νομού | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|---|---|---|
1 | Αιτωλίας & Ακαρνανίας | Μεσολόγγι | ||
2 | Αργυροκάστρου | Αργυρόκαστρο | Προσωρινός νομός της Ελλάδας που υπήρξε το διάστημα 1915-1916, στη Βόρειο Ήπειρο μετέπειτα καταργήθηκε και τα εδάφη του προσαρτήθηκαν οριστικά στην Αλβανία. | |
2 | Αρκαδίας | Τρίπολη | ||
3 | Άρτης | Άρτα | Το 1913 απελευθερώθηκε και ο κάμπος της Άρτας μαζί με την υπόλοιπη Ήπειρο (την Πρέβεζα, την Θεσπρωτία, την Βόρεια Ήπειρο και τα Ιωάννινα). | |
4 | Αργολίδος & Κορινθίας | Ναύπλιο | ||
5 | Αττικής & Βοιωτίας | Αθήναι | ||
6 | Αχαΐας & Ήλιδος | Πάτραι | ||
7 | Δράμας & Καβάλας | Δράμα | Στις 31 Μαρτίου 1915 συστήνεται ο προσωρινός νομός Δράμας & Καβάλας, με έδρα την πόλη της Δράμας[1] και στο οποίο αναφέρεται ότι ο νομός διαιρέθηκε σε τέσσερις υποδιοικήσεις, κατά κόσμον γνωστές και ως επαρχίες, Δράμας, Καβάλας ενώ προσαρτήθηκαν και οι τέως υποδιοικήσεις Θάσου, Πραβίου (Ελευθερουπόλεως) και Σαρή Σαμπάν (Νέστου). Με το Διάταγμα της 3ης Οκτωβρίου 1916 της Προσωρινής Κυβερνήσεως (Φ.Ε.Κ. 9), που είχε έδρα την Θεσσαλονίκη ανασυστάθηκε η επαρχία Θάσου. Στις 23 Οκτωβρίου 1918, αποσπάστηκε η Υποδιοίκηση της Θάσου από τη Γενική Διοίκηση Θεσσαλονίκης και προσαρτήθηκε ξανά στο νομό Δράμας & Καβάλας.[2] Στη συνέχεια με το Β.Δ. της 30ης Ιουνίου 1920, συστήθηκε στο νομό Δράμας η επαρχία Ζυρνόβου, με έδρα το Ζύρνοβο (Νευροκόπι).[3] | |
7 | Ευβοίας | Χαλκίς | ||
8 | Ζακύνθου | Ζάκυνθος | ||
8 | Ηρακλείου | Ηράκλειο | ||
9 | Θεσσαλονίκης | Θεσσαλονίκη | Ο νομός Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε πρώτη φορά το 1913 όταν η περιοχή εντάχθηκε στην Ελλάδα μαζί με την υπόλοιπη Μακεδονία κατά τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο την ίδια χρονιά. Αναγνωρίστηκε νομός το 1914. Η έκτασή της ήταν τότε η μεγαλύτερη στην Ελλάδα, καλύπτοντας περίπου το 7% της Ελλάδας. Μέχρι το 1937 οι περιοχές των νομών Πέλλης και Κιλκίς ανήκαν στον νομό Θεσσαλονίκης, ενώ δέκα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το 1947, αποσπάστηκαν η Ημαθία και η Πιερία. Έως τότε ο νομός Θεσσαλονίκης ήταν ο μεγαλύτερος σε έκταση της Ελλάδος. Μετέπειτα έγινε ο μεγαλύτερος σε έκταση ο νομός Λαρίσης. | |
9 | Ιωαννίνων | Ιωάννινα | ||
9 | Καβάλας | Καβάλα | Ο νομός Καβάλας δημιουργήθηκε με τη νομοθεσία 3191 της 11ης Αυγούστου 1924, τότε οι επαρχίες Καβάλας, Νέστου, Πραβίου και Θάσου αποσπάστηκαν από το νομό Δράμας και αποτέλεσαν το νομό Καβάλας.[4] | |
9 | Κερκύρας | Κέρκυρα | Το 1913, η Ελλάδα εκκένωσε τη νήσο Σάσων (το οποίο ανήκε στον νομό) και το 1914 το νησί προσαρτήθηκε οριστικά με νόμο στην Αλβανία. | |
10 | Κεφαλληνίας | Αργοστόλι | ||
10 | Κοζάνης | Κοζάνη | ||
10 | Κορυτσάς | Κορυτσά | Προσωρινός νομός της Ελλάδας που υπήρξε το διάστημα 1915-1916, στη Βόρειο Ήπειρο μετέπειτα καταργήθηκε και τα εδάφη του προσαρτήθηκαν οριστικά στην Αλβανία. | |
11 | Κυκλάδων | Ερμούπολη | ||
12 | Λακωνίας | Σπάρτη | ||
13 | Λαρίσσης | Λάρισσα | Το 1912 ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε και τις περιοχές της Ελασσόνας και της Δεσκάτης και εντάσσονται και αυτές οι περιοχές στον νομό και δημιουργείται η επαρχία Ελασσόνας. | |
13 | Λασηθίου | Άγιος Νικόλαος | ||
13 | Λέσβου | Μυτιλήνη | Ο νομός Λέσβου αποτελούνταν αρχικά από έξι νησιά του βορείου Αιγαίου: Λέσβος, Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Ίμβρος, Τένεδος και Σαμοθράκη. Το 1923 επιστράφηκαν στην Τουρκία με βάση τη Συνθήκη της Λωζάνης τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος. Επίσης, η Σαμοθράκη αποσπάστηκε από τον νομό Λέσβου και εντάχθηκε στο νομό Έβρου και ο νομός πήρε τη γεωγραφική έκταση που έχει μέχρι και σήμερα. | |
14 | Μεσσηνίας | Καλαμαί | ||
14 | Πρεβέζης | Πρέβεζα | ||
14 | Ρεθύμνου | Ρέθυμνος | ||
14 | Σάμου | Σάμος | Ο νομός Σάμου αποτελούνταν αρχικά από πέντε νησιά του κεντρικού Αιγαίου: Ικαρία, Σάμος, Φούρνοι, Λέβιθα, Κίναρος και μικρότερα νησιά της περιοχής. Με την προσάρτηση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, το 1947 οι δύο τελευταίες νησίδες ενσωματώθηκαν στον Νομό Δωδεκανήσου. | |
14 | Σερρών | Σέρρες | ||
14 | Σφακίων | Σφακιά | Ο νομός Σφακίων ιδρύθηκε με τον Οργανικό νόμο της Κρητικής Πολιτείας το 1868 και διατηρήθηκε μέχρι την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. | |
15 | Τρικκάλων | Τρίκαλα | ||
15 | Φλωρίνης | Φλώρινα | ||
16 | Φωκίδος & Φθιώτιδος | Λαμία | ||
16 | Χανίων | Χανιά | ||
16 | Χαλκιδικής | Πολύγυρος | ||
16 | Χίου | Χίος |
1920-1928
Υπήρχαν επίσης ελληνικοί νομοί σε περιοχές της σημερινής Αλβανίας και της Τουρκίας, κατά τη διάρκεια της ελληνικής κατοχής των περιοχών αυτών κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ελληνοτουρκικού Πολέμου (1919-1922), αντίστοιχα. Την περίοδο 1920-1928 η Ελλάδα είχε συνολικά 35 νομούς:
Διοικητική διαίρεση | Έδρα νομού | Άρρενες | Θήλεις | Σύνολο |
---|---|---|---|---|
Γενική Διοίκηση Ανατολικής Μακεδονίας | 146.183 | 148.543 | 294.726 | |
Νομός Δράμας & Καβάλας | Δράμα | 90.216 | 92.377 | 182.593 |
Νομός Σερρών | Σέρρες | 55.969 | 56.166 | 112.135 |
Γενική Διοίκηση Δυτικής Μακεδονίας | 139.662 | 151.283 | 290.945 | |
Νομός Κοζάνης | Κοζάνη | 79.646 | 83.358 | 163.004 |
Νομός Φλωρίνης | Φλώρινα | 60.016 | 67.925 | 127.941 |
Γενική Διοίκηση Ηπείρου | 104.341 | 109.443 | 213.784 | |
Νομός Ιωαννίνων | Ιωάννινα | 80.826 | 86.659 | 167.485 |
Νομός Πρεβέζης | Πρέβεζα | 23.515 | 22.784 | 46.299 |
Θεσσαλία και Άρτα | 248.324 | 243.195 | 491.519 | |
Νομός Άρτης | Άρτα | 25.770 | 27.281 | 53.051 |
Νομός Λαρίσης | Λάρισα | 124.235 | 119.478 | 243.713 |
Νομός Τρικάλων | Τρίκαλα | 98.319 | 96.376 | 194.695 |
Γενική Διοίκηση Θεσσαλονίκης | 263.600 | 241.159 | 504.759 | |
Νομός Θεσσαλονίκης | Θεσσαλονίκη | 214.138 | 193.100 | 407.238 |
Νομός Πέλλης | Βοδενά | 49.462 | 48.059 | 97.521 |
Γενική Διοίκηση Θράκης | 352.571 | 351.637 | 704.208 | |
Νομός Αδριανουπόλεως | Αδριανούπολη | 74.944 | 73.697 | 148.641 |
Νομός Έβρου | Αλεξανδρούπολη | 46.509 | 47.533 | 94.042 |
Νομός Καλλιπόλεως | Καλλίπολη | 26.246 | 29.586 | 55.832 |
Νομός Ραιδεστού | Ραιδεστός | 72.741 | 75.140 | 147.881 |
Νομός Ροδόπης | Κομοτηνή | 62.470 | 54.409 | 116.879 |
Νομός Σαράντα Εκκλησιών | Σαράντα Εκκλησίες | 69.661 | 71.872 | 141.533 |
Ιόνιοι Νήσοι | 103.898 | 118.291 | 222.189 | |
Νομός Ζακύνθου | Ζάκυνθος | 18.221 | 19.261 | 37.482 |
Νομός Κερκύρας | Κέρκυρα | 58.614 | 63.878 | 122.492 |
Νομός Κεφαλληνίας | Αργοστόλι | 29.063 | 35.152 | 64.215 |
Κρήτη | 168.847 | 177.737 | 346.584 | |
Νομός Ηρακλείου | Ηράκλειο | 58.387 | 59.013 | 117.400 |
Νομός Λασηθίου | Άγιος Νικόλαος | 29.414 | 32.910 | 62.324 |
Νομός Ρεθύμνου | Ρέθυμνο | 32.097 | 35.027 | 67.124 |
Νομός Χανίων | Χανιά | 48.949 | 50.787 | 99.736 |
Κυκλάδες Νήσοι | 59.543 | 62.804 | 122.347 | |
Νομός Κυκλάδων | Ερμούπολη | 59.543 | 62.804 | 122.347 |
Γενική Διοίκηση Λέσβου | 70.213 | 76.278 | 146.491 | |
Νομός Λέσβου | Μυτιλήνη | 70.213 | 76.278 | 146.491 |
Πελοπόννησος | 455.290 | 489.914 | 945.204 | |
Νομός Αργολίδος & Κορινθίας | Ναύπλιο | 77.965 | 85.490 | 163.455 |
Νομός Αρκαδίας | Τρίπολη | 70.044 | 81.614 | 151.658 |
Νομός Αχαΐας και Ήλιδος | Πάτρα | 141.076 | 135.450 | 276.526 |
Νομός Λακωνίας | Σπάρτη | 60.880 | 75.400 | 136.280 |
Νομός Μεσσηνίας | Καλαμάτα | 105.325 | 111.960 | 217.285 |
Γενική Διοίκηση Σάμου | 29.194 | 33.725 | 62.919 | |
Νομός Σάμου | Σάμος | 29.194 | 33.725 | 62.919 |
Στερεά Ελλάς και Εύβοια | 577.784 | 547.289 | 1.125.073 | |
Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας | Μεσολόγγι | 93.240 | 97.099 | 190.339 |
Νομός Αττικής & Βοιωτίας | Αθήνα | 335.168 | 288.231 | 623.399 |
Νομός Ευβοίας | Χαλκίς | 65.101 | 68.216 | 133.317 |
Νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος | Λαμία | 84.275 | 93.743 | 178.018 |
Γενική Διοίκηση Χίου | 29.452 | 33.783 | 63.235 | |
Νομός Χίου | Χίος | 29.452 | 33.783 | 63.235 |
Οι έξι νομοί που δημιουργήθηκαν πρώτη φορά το 1920 με την προσάρτηση της Θράκης, στην Ελλάδα:
Νομός | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|
Αδριανουπόλεως | Η περιοχή του νομού Αδριανουπόλεως προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας με την Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919 όταν η Βουλγαρία, παραχώρησε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, ενώ το 1920 με τη Συνθήκη των Σεβρών και η Ανατολική Θράκη ως τις Μέτρες παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα. Προσωρινός νομός της Ελλάδας που υπήρξε το διάστημα 1920-1922, στην Ανατολική Θράκη, με την Μικρασιατική εκστρατεία το 1922, και την Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 προσαρτήθηκε οριστικά στην Τουρκία. |
Έβρου | Η περιοχή του νομού Έβρου προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας με την Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919 όταν η Βουλγαρία, παραχώρησε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, ενώ το 1920 με τη Συνθήκη των Σεβρών και η Ανατολική Θράκη μέχρι τις Μέτρες παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα. Όμως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να εκκενώσει την Ανατολική Θράκη και να υποχωρήσει πέραν του Έβρου. Η συγκεκριμένη κατάσταση παγιώθηκε με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης που οριστικοποίησε τα σημερινά ελληνοτουρκικά σύνορα το 1923. |
Καλλιπόλεως | Προσωρινός νομός της Ελλάδας που υπήρξε το διάστημα 1920-1922, στην Ανατολική Θράκη, με την Μικρασιατική εκστρατεία το 1922, και την Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 προσαρτήθηκε οριστικά στην Τουρκία. |
Ραιδεστού | Προσωρινός νομός της Ελλάδας που υπήρξε το διάστημα 1920-1922, στην Ανατολική Θράκη, με την Μικρασιατική εκστρατεία το 1922, και την Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 προσαρτήθηκε οριστικά στην Τουρκία. |
Ροδόπης | Η περιοχή του νομού Ροδόπης προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας με την Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919 όταν η Βουλγαρία, παραχώρησε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, ενώ το 1920 με τη Συνθήκη των Σεβρών και η Ανατολική Θράκη ως τις Μέτρες παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα. Όμως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να εκκενώσει την Ανατολική Θράκη και να υποχωρήσει πέραν του Έβρου. Η συγκεκριμένη κατάσταση παγιώθηκε με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης που οριστικοποίησε τα σημερινά ελληνοτουρκικά σύνορα το 1923. |
Σαράντα Εκκλησιών | Προσωρινός νομός της Ελλάδας που υπήρξε το διάστημα 1920-1922, στην Ανατολική Θράκη, με την Μικρασιατική εκστρατεία το 1922, και την Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 προσαρτήθηκε οριστικά στην Τουρκία. |
1930-1944
Νομός | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|
Θεσπρωτίας | Η περιοχή του νομού Θεσπρωτίας προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 όταν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρχικά ολόκληρη η περιοχή υπάχθηκε στο νομό Ιωαννίνων. Το 1928 συγκροτήθηκε ο νομός Θεσπρωτίας από δυτικά τμήματα του νομού Ιωαννίνων και βόρεια τμήματα του νομού Πρεβέζης, λαμβάνοντας το αρχαίο ελληνικό όνομα του επώνυμου μυθικού ήρωα Θεσπρωτού. |
Καστορίας | Η περιοχή του νομού Καστορίας προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 όταν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρχικά ολόκληρη η περιοχή υπάχθηκε στο νομό Φλωρίνης. Σήμερα έχει την έκταση της περιφερειακής ενότητας Καστοριάς με τα διοικητικά όρια που είχε ο νομός το 1985. Ο νομός διασπάστηκε από τον νομό Φλωρίνης το 1941 κατά την περίοδο της Κατοχής. |
Κιλκίς | Η περιοχή του νομού Κιλκίς προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 όταν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρχικά ολόκληρη η περιοχή υπάχθηκε στο νομό Θεσσαλονίκης. Το 1934 συγκροτήθηκε ο νομός Κιλκίς με το Νόμο 6311[5] ενώ τα όρια του νομού καθορίστηκαν το 1935 με το Διάταγμα 5/16-3-1935 και η συνολική του επιφάνεια ήταν αρχικά 2.505 τ.χλμ. |
Ξάνθης | Η περιοχή του νομού Ξάνθης προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας με την Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919 όταν η Βουλγαρία, παραχώρησε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, ενώ το 1920 με τη Συνθήκη των Σεβρών και η Ανατολική Θράκη μέχρι την περιοχή των Μετρών παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα. Όμως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να εκκενώσει την Ανατολική Θράκη και να υποχωρήσει πέραν του Έβρου. Η συγκεκριμένη κατάσταση παγιώθηκε με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης που οριστικοποίησε τα σημερινά ελληνοτουρκικά σύνορα το 1923. Αρχικά ολόκληρη η περιοχή υπάχθηκε στο νομό Ροδόπης. Το 1944 συγκροτήθηκε ο νομός Ξάνθης από δυτικά τμήματα του νομού Ροδόπης. |
Πέλλης | Η περιοχή του νομού Πέλλης προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 όταν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρχικά ολόκληρη η περιοχή υπάχθηκε στο νομό Θεσσαλονίκης. Το 1930 συγκροτήθηκε ο νομός Πέλλης από βορειοδυτικά τμήματα του νομού Θεσσαλονίκης, λαμβάνοντας το αρχαίο ελληνικό όνομα της πρωτεύουσας της αρχαίου Μακεδονικού κράτους Πέλλα. |
Η νέα κυβέρνηση έκανε μεταβολές, συνενώσεις και αλλαγές στους νομούς της Ελλάδας. Επίσης στον χάρτη φαίνεται η βουλγαρική κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, ενώ φαίνεται ως μέρος της Ελληνικής Πολιτείας ολόκληρος ο νομός Έβρου (εκτός της Σαμοθράκης).
Οι νομοί που καταργήθηκαν και επανασυστάθηκαν οριστικά την περίοδο εκείνη:
- Ο νομός Αργολιδοκορινθίας, που επανιδρύθηκε το 1909 διαλύθηκε οριστικά στις 29 Απριλίου 1949 και δημιουργήθηκαν με τον αναγκαστικό νόμο 960/1949 οι δύο ξεχωριστοί νομοί Κορινθίας και Αργολίδας.[6]
- Ο νομός Αττικοβοιωτίας, που επανιδρύθηκε το 1909 διαλύθηκε οριστικά στις 26 Ιουλίου 1943 και δημιουργήθηκαν με τον νόμο 368/1943 οι δύο ξεχωριστοί νομοί Αττικής και Βοιωτίας.[7]
- Ο νομός Ευρυτανίας που καταργήθηκε το 1909 αποσπάστηκε με νομοθετικό διάταγμα από τον Νομό Αιτωλοακαρνανίας οριστικά στις 22 Μαρτίου 1943[8] και οι δύο νομοί πήραν την έκταση που έχουν σήμερα.
- O νομός Καρδίτσας, που καταργήθηκε το 1909 αποσπάστηκε οριστικά με νόμο από τον Νομό Τρικάλων στις 13 Απριλίου 1944[9] και οι δύο νομοί πήραν την έκταση που έχουν σήμερα.
- Ο νομός Μεσσηνίας που περιελάμβανε αρχικά το σημερινό νότιο μισό του νομού Ηλείας το προσάρτησε στον νομό.
- Ο νομός Φθιωτιδοφωκίδας που επανιδρύθηκε το 1909 διαλύθηκε οριστικά στις 31 Μαρτίου 1943 με το Νομοθετικό Διάταγμα 2229/1943 και δημιουργήθηκαν οι δύο ξεχωριστοί νομοί Φθιώτιδας και Φωκίδας.
Οι περιοχές υπό Γερμανική κατοχή ονομάζονταν και Στρατιωτική Διοίκηση στην Ελλάδα (γερμανικά: Militärverwaltung in Griechenland).
1947-1949
Νομός | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|
Δωδεκανήσου | Τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν με την Ελλάδα το 1947, αρχικά ως Γενική Διοίκηση Δωδεκανήσου, και μετά το 1955 ως νομός Δωδεκανήσου. Η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης έγινε στις 7 Μαρτίου του 1948. Το 1955 η Δωδεκάνησος έγινε επισήμως νομός με πρωτεύουσα της νομαρχίας την πόλη της Ρόδου. |
Ημαθίας | Ο Νομός Ημαθίας ήταν αρχικά τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης. Επισήμως αποσπάστηκε από τον νομό Θεσσαλονίκης με τον αναγκαστικό νόμο 903 το 1946 και περιελάμβανε την ομώνυμη επαρχία Ημαθίας και την επαρχία Νάουσας,[10] ενώ το 1949 αναγνωρίστηκε επίσημα ως νομός, με έδρα τη Βέροια. |
Πιερίας | Ο Νομός Πιερίας ήταν αρχικά τμήμα του νομού Θεσσαλονίκης. Επισήμως αποσπάστηκε με αναγκαστικό νόμο, στις 29 Απριλίου 1949. Ο Νομάρχης ήταν πολιτική θέση δημοσίας διοίκησης, επικεφαλής του νομού Πιερίας. Ήταν νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και αρμοδιότητά του ήταν η διοίκηση των τοπικών ζητημάτων σε επίπεδο νομού. Διοριζόταν από την εκάστοτε κυβέρνηση και η έδρα του νομάρχη ήταν η πόλη της Κατερίνης. Πρωθύστερος του Νομάρχη ήταν ο Έπαρχος. |
1964-1972
Νομός | Διοικητικές μεταβολές |
---|---|
Γρεβενών | Η Επαρχία Γρεβενών έγινε ξεχωριστός νομός για πρώτη φορά το 1964 όταν αποσπάστηκε η τότε Επαρχία Γρεβενών του νομού Κοζάνης (ο σημερινός δήμος Γρεβενών) και ένα μικρό τμήμα του νομού Λαρίσης (ο σημερινός δήμος Δεσκάτης). Μέχρι το 1964 η περιοχή Δεσκάτης ανήκε στην επαρχία Ελασσόνας του νομού Λαρίσης. Μέχρι τότε, ο νομός Λαρίσης, ήταν ο μεγαλύτερος σε έκταση της Ελλάδος. Σήμερα είναι ο δεύτερος, μετά τον νομό της Αιτωλοακαρνανίας. |
Πειραιώς | Η Νομαρχία Πειραιώς έγινε ξεχωριστός νομός για πρώτη φορά, την Παρασκευή 30 Οκτωβρίου του 1964, όταν η περιφέρεια της πρώην νομαρχίας Πειραιώς αποσπάστηκε από τον Νομό Αττικής. Στις 8 Μαΐου 1972 ο νομός Πειραιώς καταργήθηκε οριστικά και έως σήμερα είναι τμήμα του νομού Αττικής αλλά είναι μια από τις τέσσερις Νομαρχίες του νομού Αττικής. |
Νομαρχίες που επανασυστάθηκαν ως Περιφερειακές ενότητες
Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» που εφαρμόστηκε το 2011, πολλοί νομοί ή τμήματα νομών, νησιών η νομαρχιών επανήλθαν ως δήμοι, περιφερειακές ενότητες είτε με ίδια είτε με διαφορετικές ονομασίες. Μερικοί νομοί αντιστοιχούν σε δήμους που μεταβλήθηκαν με την εφαρμογή του προγράμματος (Ζάκυνθος, Νομός Κέρκυρας → Δήμος Κέρκυρας). Αρκετοί νησιωτικοί νομοί μετατράπηκαν σε πολυάριθμες περιφερειακές ενότητες (Νάξου, Ικαρίας, Τήνου, Ρόδου, Σάμου, Λέσβου κ.ά.)
Αναφορές-Παραπομπές
- ↑ «ΦΕΚ A 120/1915, Βασιλικό διάταγμα περί διοικητικής διαιρέσεως των νέων χωρών». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 31 Μαρτίου 1915.
- ↑ «ΦΕΚ A 225/1918, Βασιλικό διάταγμα περί αποσπάσεως των υποδιοικήσεων Νιγρίτης και Θάσου από της Γενικής Διοικήσεως Θεσσαλονίκης εις ην μέχρι τούδε υπήγοντο». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 23 Οκτωβρίου 1918.
- ↑ «ΦΕΚ A 158/1920, Βασιλικό διάταγμα περί συστάσεως εν τω νομώ Δράμας υποδιοικήσεως Ζυρνόβου». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 30 Ιουνίου 1920.
- ↑ «ΦΕΚ A 193/1924, ΝΟΜΟΣ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 3191 περί συστάσεως νομού Καβάλας». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 11 Αυγούστου 1924.
- ↑ «ΦΕΚ A 341/1934, NOMOΣ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 6311 περί συστάσεως νομού Κιλκίς». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 8 Οκτωβρίου 1934.
- ↑ «ΦΕΚ A 105/1949, Αναγκαστικός Νόμος υπ' αριθ. 960 περί συστάσεως νομών και επαρχιών». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 29 Απριλίου 1949.
- ↑ «ΦΕΚ A 223/1943, Νόμος υπ' αριθ. 368 περί συστάσεως του νομού Βοιωτίας». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 20 Ιουλίου 1943.
- ↑ «ΦΕΚ A 63/1943, Νομοθετικό διάταγμα υπ' αριθ. 2188 περί συστάσεως του νομού Ευρυτανίας». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 4 Μαρτίου 1943.
- ↑ «ΦΕΚ A 82/1944, Νόμος υπ' αριθ. 1367 περί συστάσεως του νομού Καρδίτσας». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 10 Μαρτίου 1944.
- ↑ «ΦΕΚ A 35/1946, ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΣ NOMOΣ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 903 περί συστάσεως νομού Ημαθίας και επαρχίας Ναούσης». www.et.gr. Εφημερίς της Κυβερνήσεως/Εθνικό Τυπογραφείο. 5 Φεβρουαρίου 1946.
Δείτε επίσης
- Κατάλογος νομών Ελλάδας ανά έκταση
- Κατάλογος νομών Ελλάδας ανά πληθυσμό
- Κατάλογος νομών Ελλάδας ανά πυκνότητα πληθυσμού
- Κατάλογος δήμων ανά νομό (πρόγραμμα Καποδίστριας)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Χάρτες Ελλάδας (στα αγγλικά)
- Χάρτης "Καλλικράτη"
|