Τυμπάκι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Τυμπάκι
	Τυμπάκι Ηρακλείου 35°4′19″N 24°46′6″E
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτη
Νομός	Ηρακλείου
Δήμος	Τυμπακίου
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Φαιστού
Υψόμετρο	200
Πληθυσμός	5.515 (2021)
Ταχ. κωδ.	70200
Τηλ. κωδ.	28920
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά

← Προηγούμενη διαφορά Επόμενη διαφορά →

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

ΟπτικήΚώδικας wiki

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 20:04, 3 Φεβρουαρίου 2019

Συντεταγμένες: 35°04′N 24°46′E / 35.067°N 24.767°E / 35.067; 24.767

Το Τυμπάκι είναι κωμόπολη στην επαρχία Πυργιωτίσσης, στη δυτική άκρη της πεδιάδος της Μεσσαράς. Αποτελεί έδρα του ομώνυμο Δήμου και Δημοτική Κοινότητα με το ίδιο όνομα στο νομό Ηρακλείου, με 5.007 κατοίκους το 2001. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 65,5 χλμ. Κύριες ασχολίες είναι η ελαιοκομία και η καλλιέργεια οπωροκηπευτικών και ανθέων. Πολιούχος ναός είναι ο Άγιος Τίτος, ενώ υπάρχει και ναός του Αγίου Πνεύματος. Στις 25 Αυγούστου ο οικισμός πανηγυρίζει, ενώ την 1η Σεπτεμβρίου εορτάζεται η γεωργική Πρωτοχρονιά, με ομαδική έξοδο των κατοίκων στα περιβόλια που διημερεύουν. Στο Τυμπάκι βρίσκεται και ο οικισμός του Κόκκινου Πύργου. Στο Δήμο Τυμπακίου ανήκουν οι αρχαιολογικοί χώροι της Φαιστού και της Αγίας Τριάδος.

Υποδομή

Έπειτα από τη δημιουργία καλλιεργειών πρωίμων κηπευτικών σε θερμοκήπια, ο πληθυσμός του Τυμπακίου αυξήθηκε. Στον οικισμό μεταξύ άλλων λειτουργούν ΚΕΠ, 3 νηπιαγωγεία, 3 Δημοτικά Σχολεία, περιφερειακό ιατρείο, Γυμνάσιο , Λύκειο, τράπεζες, ΕΛΤΑ και πολιτιστικός σύλλογος. Αθλητικά δραστηριοποιείται στο χώρο του ποδοσφαίρου με τον Α.Ο. Τυμπακίου, ο οποίος αγωνίζεται στην Α' κατηγορία του πρωταθλήματος ΕΠΣ Ηρακλείου, καθώς επίσης και με την ποδοσφαιρική ομάδα Πυργιωτισσα η οποία συμμετέχει στη Β' κατηγορία του πρωταθλήματος ΕΠΣ Ηρακλείου.

Στο Τυμπάκι βρίσκεται στρατιωτικό αεροδρόμιο, σε αδράνεια.^[1] Ο αεροδρόμιο κατασκευάστηκε το 1941 από τους Γερμανούς, ώστε να βοηθάει στον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων στη Βόρεια Αφρική. Το 1979 μετατράπηκε σε πεδίο βολής.^[2] Σήμερα στο αεροδρόμιο διοργανώνονται αγώνες dragster.^[3]

Δημοτική Κοινότητα Τυμπακίου

Η Δημοτική Κοινότητα αριθμεί 5.312 κατοίκους, σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του 2001. Οι οικισμοί που το συναποτελούν είναι:

το Τυμπάκιον [ 5.007 ] , έδρα του Δημοτικού διαμερίσματος.
ο Κόκκινος Πύργος [ 305 ] ο οποίος υπάγεται στο Τυμπάκι από την εποχή που το τελευταίο ήταν κοινότητα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 10 μέτρων και σε απόσταση 2,5 χλμ. από το Τυμπάκι. Σήμερα είναι παραθαλάσσιος οικισμός και παρουσιάζει τουριστικό ενδιαφέρον. Στην ενορία του βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη.

Ιστορικά στοιχεία

Ονομασία

Το όνομα του οικισμού έχει άγνωστη προέλευση. Η εικασία ότι οφείλεται στη λέξη τύμβος, που πηγάζει από τη θεωρία ότι ο οικισμός ιδρύθηκε από κατοίκους του οικισμού Άγιος Ανδρέας, δεν ευσταθεί κατά το Στέργιο Σπανάκη. Άλλες πηγές^[4] ασπάζονται όμως την εκδοχή αυτή. Ο Άγιος Ανδρέας στον Καστροφύλακα^[5] αναφέρεται με 63 κατοίκους. Ωστόσο ο οικισμός Cimbachi Τυμπάκι) προϋπ΄παρχει του οικισμού Άγιος Ανδρέας. Η ερμηνεία από τη λέξη τύμβος δεν ευσταθεί και για έναν πρόσθετο λόγο: τύμβοι δεν απαντώνται στην Κρήτη, ούτε χρησιμοποιήθηκαν ποτέ στο παρελθόν ως τρόπος ταφής.

Λοιπά ιστορικά στοιχεία

Στα παλαιότερα χρόνια το Τυμπάκι μαστιζόταν από την ελονοσία, σε αντίθεση με σήμερα, που το κλίμα είναι υγιεινό. Στη θέση του οικισμού Κόκκινος Πύργος παλαιότερα βρισκόταν ένας πύργος, κτισμένος με κοκκινόχωμα, εξ ου και η ονομασία του σημερινού οικισμού.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Απογραφή	1900	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	1.443	882	1.855	2.374	3.477	2.816	3.229	3.864	5.230	5.007	5.285

Βιβλιογραφία

Το Ηράκλειον και ο Νομός του, Έκδοση Νομαρχίας Ηρακλείου.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πληροφορίες για το Τυμπάκι

Σημειώσεις

↑ Λαμπρόπουλος Σέργιος (5 Φεβρουαρίου 2015). «Νέο αεροδρόμιο στο Καστέλλι: Υπέρ ή κατά;». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=674009. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2015.
↑ «ΚΕΔΑ Τυμπακίου». Ελληνική Αεροπορία. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2015.
↑ «Στο Τυμπάκι το πανελλήνιο πρωτάθλημα dragster». creteplus. 28 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2015.
↑ e-city.gr, Τυμπάκι
↑ Καστροφύλακας, Κ 1583

[1] Λαμπρόπουλος Σέργιος (5 Φεβρουαρίου 2015). «Νέο αεροδρόμιο στο Καστέλλι: Υπέρ ή κατά;». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=674009. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2015.

[2] «ΚΕΔΑ Τυμπακίου». Ελληνική Αεροπορία. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2015.

[3] «Στο Τυμπάκι το πανελλήνιο πρωτάθλημα dragster». creteplus. 28 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2015.

[4] -city.gr, Τυμπάκι

[5] Καστροφύλακας, Κ 1583

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Γραμμή 35: / Γραμμή 35: @@
 ==Ιστορικά στοιχεία==
-Πρώτη γραπτή αναφορά του οικισμού ''Chimbachi'' γίνεται σε έγγραφο του 1248, στην περιοχή του οποίου υπάρχει μετόχι της Παλιανής έκτασης 2 ζευγαρ(ι)ών: casale nomine ''Chimbachi'' quod habet bouum de terra duo. Mνεία του οικισμού γίνεται και το 1390 σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου της Κρήτης, στο οποίο αναφέρεται το ''Chimbachi'' στη ''Messarea'' ως ιδιοκτησία του Franciscus de Molino. Στην απογραφή του 1577 από το Francesco Barozzi αναφέρεται ως ''Timbachi mettochio''. O Pietro Castrofilaca στην απογραφή του το 1583 δεν αναφέρεται στον οικισμό, ενώ το 1630 ο Francesco Basilicata αναφέρει δυο οικισμούς με αυτό το όνομα ''Timbachi Apano'' και ''Timbachi Cato''. Με την εσφαλμένη γραφή ''Timeachi'' και ''Timeachi cato'' αναφέρουν τον οικισμό στους χάρτες τους οι Nicolaus Visscher (1638), Vicenzo Coronelli (1689) και Georg Mattheus Seutter (1725 περίπου).
-           Στις τουρκικές απογραφές του 1671 και 1672 καταγράφεται, με την ορθή προφορά, ως ''Dibaki'' με 40 υπόχρεους σε φόρο κατοίκους. Το 1783 καταγράφεται εσφαλμένα ''Disbachy'' από τους De Bonneval και Dumas στη μυστική έκθεσή τους. Οι ίδιοι το καταγράφουν ως ''Disbachi'' στον συνοδευτικό χάρτη τους. Με τη γραφή ''Dibaki'' καταγράφεται και το 1834 στην αιγυπτιακή απογραφή, με 95 χριστιανικές και 3 μουσουλμανικές οικογένειες. Ο Spart (1852) στον χάρτη του καταγράφει τον οικισμό ως ''Tybaki''. Είναι η παλαιότερη καταγραφή του ονόματος του οικισμού με ''υ'', η οποία το συνδέει προφανώς με την ελληνική λέξη ''τύμβος''.  Σε έκθεση ωμοτήτων του 1866 ο οικισμός καταγράφεται ως ''Τυμπάκι.''
-Στην απογραφή του 1881 το ''Τυμπάκι'' ορίζεται ως έδρα δήμου με 1070 χριστιανούς κατοίκους και το 1900 με 1443. Το 1920 ορίζεται ξανά έδρα αγροτικού δήμου με 882 κατοίκους και το 1928 έδρα κοινότητας με 1855 κατοίκους. Το 1940 ο οικισμός γίνεται ''Τυμπάκιον'' με 2377, το 1951 με 3477, το 1961 με 2816, το 1971 με 3229, το 1981 με 3864, το 1991 με 5230 και το 2001 με 5007 κατοίκους. Το 1998 το ''Τυμπάκι'' έγινε έδρα του καποδιστριακού Δήμου Τυμπακίου, που περιλάμβανε όλους τους οικισμούς της επαρχίας της Πυργιώτισσας. Από το 2011 είναι ενταγμένο στον «καλλικρατικό» Δήμο Φαιστού.
 ===Ονομασία===
-Το όνομα του οικισμού έχει άγνωστη προέλευση. Η εικασία ότι οφείλεται στη λέξη τύμβος, που πηγάζει από τη θεωρία ότι ο οικισμός ιδρύθηκε από κατοίκους του οικισμού Άγιος Ανδρέας, δεν ευσταθεί κατά το Στέργιο Σπανάκη. Άλλες πηγές<ref>[http://www.e-city.gr/heraklion/home/view/1107.php e-city.gr], Τυμπάκι</ref> ασπάζονται όμως την εκδοχή αυτή. Ο Άγιος Ανδρέας στον Καστροφύλακα<ref>Καστροφύλακας, Κ 1583</ref> αναφέρεται με 63 κατοίκους. Ωστόσο ο  οικισμός Cimbachi Τυμπάκι) προϋπ΄παρχει του οικισμού Άγιος Ανδρέας.
+Το όνομα του οικισμού έχει άγνωστη προέλευση. Η εικασία ότι οφείλεται στη λέξη τύμβος, που πηγάζει από τη θεωρία ότι ο οικισμός ιδρύθηκε από κατοίκους του οικισμού Άγιος Ανδρέας, δεν ευσταθεί κατά το Στέργιο Σπανάκη. Άλλες πηγές<ref>[http://www.e-city.gr/heraklion/home/view/1107.php  e-city.gr], Τυμπάκι</ref> ασπάζονται όμως την εκδοχή αυτή. Ο Άγιος Ανδρέας στον Καστροφύλακα<ref>Καστροφύλακας, Κ 1583</ref> αναφέρεται με 63 κατοίκους. Ωστόσο ο  οικισμός Cimbachi Τυμπάκι) προϋπ΄παρχει του οικισμού Άγιος Ανδρέας.
 Η ερμηνεία από τη λέξη τύμβος δεν ευσταθεί και για έναν πρόσθετο λόγο: τύμβοι δεν απαντώνται στην Κρήτη, ούτε χρησιμοποιήθηκαν ποτέ στο παρελθόν ως τρόπος ταφής.
+===Λοιπά ιστορικά στοιχεία===
-Ο Στέργιος Σπανάκης  αποδέχεται την ετυμολογία από τον ''τύμβο'' και την ύπαρξη του οικισμού ''Άγιος Ανδρέας'' «που ήταν βορειοανατολικά στο Τυμπάκι, στους πρόποδες κωνικού λόφου δηλαδή τύμβου απ’ όπου και το όνομα Τυμπάκι, υποκοριστικό του ''τύμβος''». Τέτοιος λόφος όμως δεν υπάρχει.
-           Ο τυμπακιανός φιλόλογος Γ. Μαλεφιτσάκης, προφανώς επειδή δεν είχε πεισθεί από την παραγωγή του τοπωνυμίου από τη λέξη τύμβος, στις σημειώσεις του υπενθυμίζει στον εαυτό του να ερευνήσει την ύπαρξη ή όχι βενετσιάνικου επωνύμου ''Ντύμπος'' ή ''Ντούμπος'' «επειδή το Τυμπάκι αναφέρεται ως μετόχι ''Timbachi mettochio'', δηλαδή τόπος που έμεναν οι καλλιεργητές – ενοικιαστές κάποιου φέουδου. Προφανώς σ’ αυτή τη σκέψη τον οδήγησε η παρουσία του τοπωνυμίου ''στου Ντούμπο το Στρατάκι'', που διασώζεται στην περιοχή του Τυμπακίου (βλ. ονομαστικός κατάλογος τπν Τυμπακίου).
-           Η Αργίνη Φραγκούλη ετυμολογεί το τοπωνύμιο ''Ντιμπάκι,'' που εντοπίζει στο Ρέθυμνο (;), από το αραβικό ''deba'', που σημαίνει αρκούδα.
-Προσωπικά πιστεύω ότι η γραφή ''Τυμπάκι'' με ''υ'' είναι εσφαλμένη. Το τοπωνύμιο είναι ''Dibaki''  και όχι ''Timbaki''.  ''Dibaki'' το αποκαλούν ακόμα και σήμερα οι κάτοικοί του και τους εαυτούς τους ''Dibακιανούς'' και όχι ''Τυμπακιανούς''. Ο όρος ''Τυμπάκι'' προσδιόριζε το γενικότερο χώρο του κάμπου της Μεσαράς, βορειοδυτικά της Αγίας Τριάδας, από τους αμμόλοφους της Παχιάς Άμμου, στα σύνορα με το Καλαμάκι, μέχρι τον Κόκκινο Πύργο. ''Dυbακιανοί'' ήταν οι κάτοικοι της Αγίας Τριάδας, της Συμπάλλουσας, του Φωτεινόπουλου, ακόμα και του Ξηρού Χωριού και του Αγίου Ανδρέα (''στον Αργουλιά''), όπως και σήμερα οι κάτοικοι του Κόκκινου Πύργου αποκαλούνται και αυτοχαρακτηρίζονται ''Dibακιανοί''. Ο όρος προσδιορίζει τον χώρο εκείνο που βρεχόταν από το ''Γέρο Ποταμό'' και το ''Μάγερο'' και εκτεινόταν από την ελώδη περιοχή του ''Αφραθιά'' ως την ''Καταλυκή''.
-Για την ερμηνεία του τοπωνυμίου πιστεύω ότι η έρευνα πρέπει να στραφεί προς την αρχαία κρητική πόλη ''Θήβη'' και τη ρίζα ''ak''- (= νερό): ''Θήβα'' + ρίζα ''ak +'' επίθημα ''–ιον > Θηβάκιον > Θηβάκι > Τηβάκι > Tibaki > Τημπάκι''. Αργότερα λόγω παρετυμολογίας συνδέθηκε με τον ''τύμβο'', από τον οποίο άντλησε την ορθογραφία του. Είναι δηλαδή το ''Τημπάκι'' η περιοχή της αρχαίας ''Θήβης'' με τα νερά της. Το ελώδες της περιοχής δεν μαρτυρεί μόνον η παρουσία του Γέρο Ποταμού, του Μαγέρου και τα τοπωνύμια ''στον Αφραθιά'', ''στη gαταλυκή, στο Καβούσι'' κ.ά. αλλά και οι περιγραφές των επισκεπτών της περιοχής, όπως αυτή του Buondelmondi και των De Bonneval Philippe – Dumas Mathieu: «Το έδαφος γύρω από το Τυμπάκι είναι υπερβολικά ελώδες. Αυτή η πολύ χαμηλή περιοχή πρέπει να πλημμυρίζει από τη θάλασσα». Μάλλον έτσι πρέπει να ερμηνεύσουμε τη γραφή ''Chimbachi'' των δυο πρώτων γραπτών αναφορών στον οικισμό. Το αρχικό ''Chi-'' σίγουρα δεν αποδίδει ηχητικά τη συλλαβή ''Ti-'' που χρησιμοποίησαν διακόσια χρόνια αργότερα οι απογραφείς. Ίσως είναι μια απόπειρα των ενετών να αποδώσουν τη συλλαβή ''Θη''-, που πιθανόν επιβίωνε στο όνομα της περιοχής μέχρι τις μέρες τους, και, επειδή το γράμμα ''θ'' δεν αποδίδεται στα ιταλικά, η πρώτη συλλαβή ''Θη-'' αντικαταστάθηκε από τους ενετούς σε ''Τη''-.
-           Ωστόσο η παρετυμολογία του τοπωνυμίου από το αρχαιοπρεπές ''τύμβος + -άκιον > Τυμβάκιον > Τυμπάκιον > Τυμπάκι'' υπερίσχυσε μέχρι και σήμερα.
-           Ανεξάρτητα όμως από την ερμηνεία που μπορεί να αποδεχτεί ή να δώσει κάποιος στο τοπωνύμιο, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η εκφορά του ονόματος. Σήμερα, όπως και στο παρελθόν – τουλάχιστον από το 1671 – το όνομα εκφέρεται ως ''Dυbάκι και σε καμιά περίπτωση Τυμπάκι.''
-===Λοιπά ιστορικά στοιχεία ===
 Στα παλαιότερα χρόνια το Τυμπάκι μαστιζόταν από την [[ελονοσία]], σε αντίθεση με σήμερα, που το κλίμα είναι υγιεινό. Στη θέση του οικισμού Κόκκινος Πύργος παλαιότερα βρισκόταν ένας πύργος, κτισμένος με κοκκινόχωμα, εξ ου και η ονομασία του σημερινού οικισμού.
@@ Γραμμή 94: / Γραμμή 73: @@
 ==Βιβλιογραφία==
 *''Το Ηράκλειον και ο Νομός του'', Έκδοση Νομαρχίας Ηρακλείου.
-*''Ανδρέας Λενακάκης, Πυργιώτισσα. Ονομάτων Επίσκεψις, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο 2013''
 ==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
 *[http://lyk-tympak.ira.sch.gr/lib/tympaki/tympaki.htm Πληροφορίες για το Τυμπάκι]