Βιβλίο των Ιωβηλαίων

Το βιβλίο του Ιωβηλαίων (Εβραϊκά : ספר היובלים Σεφέρ ΧέιΓιομπελίμ), αποδιδόμενο μερικές φορές και ως "Λεπτή (μικρά) Γένεσις" (Λεπτογένεσις), είναι ένα απόκρυφο αρχαίο εβραϊκό θρησκευτικό βιβλίο, που θεωρείται ένα από τα ψευδεπίγραφα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης τόσο από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και Ρωμαιοκαθολική όσο και από την Προτεσταντική. Αντίθετα συμπεριλαμβάνεται στα κανονικά από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αιθιοπίας, (Κόπτες) και από τους Εβραίους στην Αιθιοπία.

Γενικά

Το βιβλίο αυτό εκ του περιεχομένου των βιβλικών αφηγήσεων αποτελεί ουσιαστικά μια ενισχυμένη έκδοση της Γένεσης και των δώδεκα πρώτων κεφαλαίων της Εξόδου. Η δε αφήγηση αυτών κατανέμεται σε περιόδους ανά 49 έτη, (ή κατά έβδομη επταετία), εξ ου και η ονομασία του "Ιωβηλαίοι". Έτσι στο σύνολό του απ΄ αρχής γένεσης του κόσμου μέχρι την αρχή της περιπλάνησης του Μωυσή στο Σινά όταν παρέλαβε τις Δέκα Εντολές περιλαμβάνει συνολικά 50 Ιωβηλαίους, δηλαδή περίπου 2.400 χρόνια.
Οι Ιωβηλαίοι φέρονται να γράφτηκαν αρχικά στη εβραϊκή γλώσσα περί τον 1ο αιώνα π.Χ. όπου εκ του εβραϊκού κειμένου μεταφράστηκαν αργότερα στην ελληνική και αιθιοπική γλώσσα και ακολούθως στη λατινική.
Σήμερα σώζεται μόνο στη λατινική, (περίπου το 1/3 του έργου), και αιθιοπική (26 κείμενα) που ανάγονται όμως στον 15ο και 16ο αιώνα εξ αντιγραφών, ενώ στην ελληνική μόνο κάποια αποσπάσματα πατέρων της Εκκλησίας, καθώς και κάποιο τμήμα στη συριακή, που αναφέρεται στα ονόματα των συζύγων των πατριαρχών, που φυλάσσεται στο βρετανικό μουσείο.

Από τις αναφορές (αποσπάσματα) που περιλαμβάνουν στα κείμενά τους διάφοροι πατέρες της Εκκλησίας όπως οι: Ιουστίνος ο Μάρτυρας, ο Ωριγένης, ο Διόδωρος ο Ταρσεύς, ο Ισίδωρος ο Αλεξανδρινός, ο Ευτύχιος ο Αλεξανδρείας, ο Ιωάννης Μαλάλας, ο Γεώργιος Κεδρηνός κ.ά. διαφαίνεται ότι το βιβλίο ήταν πολύ γνωστό τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και ιδιαίτερα περί τον 4ο αιώνα όπου φέρονται να κυκλοφορούν όλες οι παραπάνω μεταφράσεις, όταν εκείνη την εποχή επί Αυτοκράτορα Μ. Κωνσταντίνου χαρακτηρίστηκε μεταξύ άλλων ως "μη κανονικό" βιβλίο.

Σημαντικός σύγχρονος ερευνητής των "Ιωβηλαίων", μελετητής της Βίβλου, ήταν ο Ρόμπερτ Ένρυ Τσαρλς [R. H. Charles (1855-1931)] ο οποίος και εξέδωσε σχετικό βιβλίο υπό τον τίτλο "The Ethiopic version of the Hebrew book of Jubilees" Oxford 1885.

Ιδιαίτερες αφηγήσεις

Από τις ιδιαίτερες αφηγήσεις των Ιωβηλαίων ξεχωρίζουν οι αναφορές στους αγγέλους που φέρονται να γεννήθηκαν την πρώτη ημέρα της δημιουργίας και που διακρίνονται σε τέσσερις τάξεις: άγγελοι παρουσίας, άγγελοι αγιοποιήσεων, ή άγιοι, άγγελοι φύλακες ανθρώπων και άγγελοι προστάτες της φύσης. Από αυτούς μαθήτευσε ο Ενώχ τις επιστήμες και τέχνες της αστρονομίας, της χρονομέτρησης, του προσδιορισμού των εποχών και της γραφής. Ειδικότερα για τους δαίμονες αναφέρεται ότι αυτοί αποτελούσαν μια ομάδα έκπτωτων αγγέλων, ή ανυπάκουοι απόγονοι του Σηθ, που τελικά ζευγάρωσαν με θνητές γυναίκες, κόρες του Κάιν, εκ των οποίων προήλθε μία φυλή γιγάντων οι καλούμενοι Νεφελίμ, ή Νεφιλίμ, που τελικά εξοντώθηκαν στον κατακλυσμό του Νώε, αφήνοντας όμως ο Γιαχβέ μερικούς εξ αυτών για την σωτηρία παραστρατημένων μετά τον κατακλυσμό.
Χαρακτηριστικές επίσης είναι οι αναφορές σε αιμομιξίες των παιδιών του Αδάμ και της Εύας, όπου ο αδελφοκτόνος Κάιν έλαβε σύζυγό του την αδελφή του Άουαν, από τους οποίους γεννήθηκε ο Ενώχ, καθώς και ο Σήθ, αδελφός του Κάιν, έλαβε σύζυγο την αδελφή του Αζούρα. Τέλος μετά τον κατακλυσμό αναφέρεται πως ο Γη κατανεμήθηκε σε τρία τμήματα για το καθένα παιδί του Νώε και τα δεκαέξι εγγόνια του, όπου μετά και την καταστροφή του Πύργου της Βαβέλ, αυτοί βρέθηκαν να κατοικούν διάσπαρτοι στη Μέση Ανατολή.

Πηγές

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΙΓ΄, σελ.391.