Εξυπηρετητής

Εξυπηρετητές του Ιδρύματος Wikimedia.

Εξυπηρετητής ή διακομιστήςo (αγγλ.: server) είναι υλικό ή / και λογισμικό που αναλαμβάνει την παροχή διάφορων υπηρεσιών, «εξυπηρετώντας» αιτήσεις άλλων προγραμμάτων, γνωστών ως πελάτες (clients) που μπορούν να τρέχουν στον ίδιο υπολογιστή ή σε σύνδεση μέσω δικτύου. Όταν ένας υπολογιστής εκτελεί κυρίως τέτοια προγράμματα εξυπηρετητές συνεχόμενα, 24 ώρες την ημέρα, τότε μπορούμε να αναφερθούμε σε όλον τον υπολογιστή ως εξυπηρετητή, αφού αυτή είναι η κύρια λειτουργία του. Παρομοίως, ως πελάτη μπορούμε να θεωρήσουμε είτε κάποιο λογισμικό που επικοινωνεί και υποβάλει αιτήματα στον εξυπηρετητή, είτε όλο τον υπολογιστή όταν ο εξυπηρετητής είναι άλλος υπολογιστής και οι 2 υπολογιστές είναι συνδεδεμένοι σε ένα δίκτυο.

Γενικά

Η επικοινωνία μεταξύ πελάτη και εξυπηρετητή γίνεται μέσω ενός τοπικού δικτύου, ή ακόμα και μέσω του Διαδικτύου. Σε μεγάλα δίκτυα όπου ο εξυπηρετητής αναλαμβάνει πολλές εξυπηρετήσεις είναι συνήθως υπολογιστής που διαφέρει ως προς τη σύνθεσή του από άλλους κοινούς υπολογιστές, μιας και οι δυνατότητες του είναι σαφώς αναβαθμισμένες. Κύρια χαρακτηριστικά ενός εξυπηρετητή είναι οι επεξεργαστές που υποστηρίζει και χρησιμοποιεί για την επεξεργασία των δεδομένων που δέχεται, οι γρήγοροι και μεγάλης χωρητικότητας σκληροί δίσκοι αλλά και οι ταχύτατες μνήμες που υποστηρίζει. Συνήθως συνοδεύεται από σύστημα διπλής τροφοδοσίας (dual power supply) και από συσκευή αδιάλειπτης παροχής ενέργειας (UPS), για μεγαλύτερη αξιοπιστία και σιγουριά στις παρεχόμενες υπηρεσίες του.

Υλικό

Ο πρώτος εξυπηρετητής ιστού, του Τιμ Μπέρνερς Λι.

Οι υπολογιστές που χρησιμοποιούνται ως εξυπηρετητές δικτύου πρέπει να μπορούν να δουλεύουν όλη την ημέρα και συνεχώς χωρίς διακοπές. Για το λόγο αυτό οι εταιρείες κατασκευής υπολογιστών και τμημάτων υπολογιστών προσφέρουν ξεχωριστές κατασκευές για εξυπηρετητές. Φυσικά αυτές οι κατασκευές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για προσωπικό υπολογιστή όμως ανεβάζουν το κόστος.

Συνηθισμένα χαρακτηριστικά για το υλικό είναι:

• μητρικές πλακέτες με
  • μεγάλη αντοχή στις θερμοκρασίες
  • ενσωματωμένα συστήματα RAID
  • ενσωματωμένη κάρτα οθόνης μικρής μνήμης και ταχύτητας
  • πιο άνετα κατανεμημένα τα στοιχεία της μνήμης και του επεξεργαστή ώστε να είναι δυνατή η ψύξη και των δύο από ξεχωριστά δυνατά ανεμιστηράκια
  • λιγότερες θύρες επέκτασης
  • περισσότερα ενδεικτικά στοιχεία λειτουργίας
  • δυνατότητα χρήσης μνήμης ECC
• κουτιά
  • βαριά
  • με ειδικό κλείδωμα
  • θέσεις για περισσότερα ανεμιστηράκια
  • ειδικά διαμορφωμένους εσωτερικούς χώρους ώστε να γίνεται πιο καλή κυκλοφορία του αέρα
  • ειδικά κουτιά που μπορούν να ενσωματωθούν σε rack
• δίσκοι
  • με προδιαγραφές για μεγαλύτερο συνεχόμενο χρόνο χρήσης
  • που μπορούν να αποσυνδέονται την ώρα που είναι σε λειτουργία

Λογισμικό

Λειτουργικό σύστημα

Τα περισσότερα λειτουργικά συστήματα έχουν ειδική έκδοση για χρήση ως εξυπηρετητή ή μπορούν να διαμορφωθούν έτσι εκ των υστέρων εκτελώντας λογισμικό που κάνει την εξυπηρέτηση.

Οι περισσότεροι εξυπηρετητές του διαδικτύου αναλαμβάνουν πολλή δουλειά και είναι κατάλληλα οοργανωμένοι με χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν από απλούς εξυπηρετητές από τα οποία είναι:

• δυνατότητα λειτουργίας χωρίς την ύπαρξη:
  • πληκτρολογίου
  • οθόνης
  • γραφικού περιβάλλοντος
  • κάρτας ήχου
• δυνατότητες επιλογής χρόνου επεξεργασίας των διάφορων προγραμμάτων
• πρόγραμμα επικοινωνίας με το UPS
• δυνατότητα χρήσης περισσότερων του ενός επεξεργαστή
• δυνατότητα συνεπεξεργασίας με άλλους υπολογιστές- εξυπηρετητές
• περισσότερες δυνατότητες αλλαγής του υλικού και αναβάθμισης του λειτουργικού χωρίς την ανάγκη επανεκκίνησης του συστήματος
• περισσότερα συστήματα ασφαλείας

Προγράμματα

Πολλά σύγχρονα προγράμματα δουλεύουν με τη λογική πελάτη - εξυπηρετητή. Ακόμα και το ίδιο το λειτουργικό σύστημα δουλεύει με αυτήν τη λογική. Τα προγράμματα ζητάνε κάποια ενέργεια και το λειτουργικό σύστημα αναλαμβάνει να τα εξυπηρετήσει εκτελώντας τις λειτουργίες που του ζητήθηκαν.

Συνήθως τα περισσότερα προγράμματα εξυπηρετητών απαιτούν και ξεχωριστό υπολογιστή-εξυπηρετητή χωρίς αυτό να είναι πάντα απαραίτητο.

Συνηθισμένοι εξυπηρετητές-προγράμματα σε περιβάλλον γραφείου που μπορεί να εκτελούνται στον ίδιο ή σε ξεχωριστούς υπολογιστές είναι:

• Εξυπηρετητής αρχείων (file server)
• Εξυπηρετητής εκτυπωτών (printer server)
• Εξυπηρετητής αντιγράφων ασφαλείας (backup server)
• Εξυπηρετητής βάσεων δεδομένων (database server)
• Εξυπηρετητής φαξ (fax server)
• Εξυπηρετητής διαμεσολαβητή (proxy server)
• Εξυπηρετητής ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (mail server)
• Εξυπηρετητής ήχου (sound server)
• Εξυπηρετητής γραφικής απεικόνισης

Μερικοί εξυπηρετητές όπως εκτυπώσεων, ήχου, γραφικής διεπαφής θεωρούνται αυτονόητο ότι εξυπηρετούν τον ίδιο υπολογιστή, όμως αυτό δεν είναι απαραίτητο, για παράδειγμα ένας υπολογιστής μπορεί να μην εκτυπώνει στον δικό του εκτυπωτή αλλά να τις εκτυπώνει σε άλλο υπολογιστή του δικτύου, όμοιος και με τον εξυπηρετητή που απεικονίζει γραφικές διεπαφές, θα μπορούσε να απεικονίζει τα προγράμματα σε μία οθόνη ενός άλλου υπολογιστή του δικτύου.

Συνηθισμένοι εξυπηρετητές-προγράμματα στο Ίντερνετ είναι:

• Παγκόσμιου Ιστού με το πρωτόκολλο http (http server)
• Domain Name System (DNS server)
• Ηλεκτρονικού ταχυδρμείου (mail server)
• Μεταφοράς αρχείων με το πρωτόκολλο FTP (ftp server)
• irc και instant messaging (irc server)
• Επικοινωνίες φωνής
• streaming audio και video (streaming server)
• Online παιχνίδια

Παρατηρήσεις

Κάθε εξυπηρετητής δικτύου έχει διαφορετικές ανάγκες για υλικό. Συνήθως έχει ανάγκη από γρήγορη πρόσβαση στο δίκτυο όμως ένας εξυπηρετητής φαξ δεν θα υποφέρει τόσο αν δεν έχει γρήγορη κάρτα δικτύου ή αρκετή μνήμη όσο το να έχει προβληματικό modem. Ένας εξυπηρετητής αρχείων και ένας εξυπηρετητής αντιγράφων ασφαλείας είναι προτιμότερο να έχουν όσο γίνεται πιο αξιόπιστους και πιο ταχείς δίσκους από το να έχουν μεγαλύτερο επεξεργαστή ή περισσότερη και ακριβότερη μνήμη.

Ένας εξυπηρετητής DNS χρειάζεται όσο το δυνατό μεγαλύτερη ασφάλεια και γι αυτό το λόγο εκείνο που χρειάζεται περισσότερο είναι να τρέχουν όσο το δυνατόν λιγότερα προγράμματα.

Δείτε επίσης

• Πελάτης-εξυπηρετητής
• Apache HTTP εξυπηρετητής