Κάστρο Μουχλί

Απομεινάρια του Κάστρου

Το Μουχλί ήταν μεσαιωνική πόλη που περιβαλλόταν από κάστρο της οποίας σώζονται ερείπια στην σημερινή Αρκαδία στην κοιλάδα του Αχλαδόκαμπου σε λόφο με την ονομασία Μουχλί, παρυφάδα του Παρθένιου όρους κοντά στο χωριό Παρθένι Αρκαδίας.

Το κάστρο και πόλη χτίστηκαν γύρω στα 1294 ή 95 μετά την Άλωση του Νικλίου από τον βυζαντινό στρατηγό Ανδρόνικο Ασάν και προστάτευε τη μεσαιωνική πόλη Μουχλί που υπήρχε εκεί πριν την Φραγκοκρατία. Την εποχή εκείνη εκεί ήταν τα σύνορα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και του Δεσποτάτου του Μυστρά. Η ονομασία του πιστεύεται ότι προέρχεται εκ παραφθοράς του Νικλί ή από τον ναό της Παναγίας της Μουχλιώτισσας όπου ερείπια του διασώζονται και σήμερα.

Η πόλη έλεγχε τον δρόμο προς τον Μυστρά και τις άλλες μεγάλες πόλεις της εποχής. Ήταν χτισμένη σε τρία επίπεδα που χωρίζονταν με τείχη και πιστεύεται ότι χρησιμοποιήθηκαν υλικά από το Νικλί και την αρχαία Τεγέα. Το Μουχλί με την καταστροφή του Νικλίου έγινε έδρα της επισκοπής Νικλίου, το 1314 μνημονεύεται μετόχι της οι Άγιοι Θεόδωροι της Μονής Βροντοχίου του Μυστρά. Τον 14ο αιώνα πιστεύεται ότι ήταν ισχυρή πόλη και διατηρούσε μικρή αυτονομία. Γνώρισε μεγάλη άνθιση στις τέχνες και στα γράμματα με γνωστότερο εκπρόσωπο της τον ζωγράφο Διγενή.

Το 1460 το πολιόρκησε ο Μωάμεθ Β΄ και μετά από ημέρες παραδόθηκε στους Οθωμανούς λόγω λειψανδρίας ή έπειτα συμφωνίας από τον διοικητή της Δημήτριο Ασάνη. Ο Μωάμεθ πυρπόλησε κι έκαψε την πόλη και το κάστρο. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι ο σουλτάνος τοποθέτησε φρουρά στην πόλη αλλά με την πάροδο των χρόνων εγκαταλείφθηκε σταδιακά κι ερημώθηκε.

Ιστορικά Στοιχεία

Ο οικισμός είναι γνωστός στις γραπτές πηγές ήδη από τα τέλη του 13ου αιώνα, περίοδο κατά την οποία το Μουχλί μετετράπη σε ισχυρή πόλη-κάστρο (1296). Από τον 14ο αιώνα απετέλεσε την σημαντικότερη πόλη της κεντρικής Πελοποννήσου, έδρα των βυζαντινών αρχόντων της Αρκαδίας. Χάρη στη στρατηγική του θέση έλεγχε τους δρόμους που οδηγούσαν από το Άργος και το Ναύπλιο, την Κόρινθο, τα Σκορτά και την Μεσσηνία, αποτελούσε το προς Βορρά σημείο ελέγχου του Μυστρά και εμπόδιζε την ένωση των ανατολικών και δυτικών κτήσεων των Φράγκων. Κατακτήθηκε από τους Τούρκους το 1458 και έκτοτε απετέλεσε σημαντική στρατιωτική βάση τους έως το 1469, οπότε καταγράφεται ως κατεστραμμένο. Μετά την τουρκική κατάκτηση, το Μουχλί σταδιακά εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του, οι οποίοι άρχισαν να εγκαθίστανται χαμηλότερα σε μικρότερους συνοικισμούς στα ευφορότερα πεδινά μέρη.

Αρχιτεκτονική Περιγραφή

Στην κορυφή και τις δυτικές και νοτιοδυτικές κλιτύες του λόφου έχουν κατασκευαστεί η οχύρωση και ο οικισμός. Το κύριο σώμα της οχύρωσης του χρονολογείται στα τέλη του 13ου- αρχές 14ου αιώνα. Στην κορυφή του φυσικά οχυρού λόφου βρίσκεται η ακρόπολη και χαμηλότερα, για την προστασία του οικισμού, δημιουργήθηκαν δύο διαδοχικές γραμμές άμυνας που περιτρέχουν ολόκληρη την δυτική κλιτύ και τμήμα της νότιας και πιο ευπρόσβλητης κλιτύος του λόφου. Κάτω από την ακρόπολη – η ‘Άνω Πόλη’– περιλαμβάνει τα κοσμικά κτίρια ενώ η ‘Κάτω Πόλη’, τους ναούς και πλήθος οικιών και άλλων κτισμάτων.

Γεωγραφική Θέση

Το Κάστρο Μουχλίου βρίσκεται στα ανατολικά του νομού Αρκαδίας, στα όρια με το νομό Αργολίδας, 15 χλμ. ανατολικά της Τρίπολης, ανάμεσα στους σημερινούς οικισμούς του Αχλαδόκαμπου στα ανατολικά και των Αγιωργίτικων στα δυτικά. Έχει κτιστεί στην κορυφή και στις δυτικές και νότιες κλιτύες λόφου (914μ.), στα βόρεια του Παρθενίου όρους (1215μ) και στα νότια του όρους Κτενιά (1598μ.).

Πρόσβαση

Από το κτιστό ναΰδριο δίπλα στην άσφαλτο, εύκολη πρόσβαση με πεζοπορία μέχρι την 3η –χαμηλότερη- οχύρωση και δύσβατη η υπόλοιπη διαδρομή μέχρι την ακρόπολη.

Χρονολόγηση

1296 κ.ε.

Ονομασίες σε Πηγές

(Παλαιό) Μουχλί, Παλαιά Μούχλα, Παλαιά Μοχλή, Μουχλιά, Mukhlu, Mucli

Πηγές

• Χρονικόν Μορέως (ανάτυπο): Ιστορικά και Τοπωνυμικά / Στεφάνου Ν. Δραγούμη, Εν Αθήναις: Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, 1912., σελίδα 104
• Ευαγγελία Π. Ελευθερίου, Το Μουχλί της Αρκαδίας. Συμβολή στην ιστορία και αρχαιολογία της πόλης, Αθήνα 2004