Κοιλάδα των Τεμπών

Κοιλάδα των Τεμπών
Άποψη της κοιλάδας με τον Πηνειό Ποταμό να την διασχίζει.
Κοιλάδα των Τεμπών Θεσσαλία, Ελλάδα
Υψόμετρο	π. 267 μ.
Μήκος	12,4 χμ.
Πλάτος	0,7 έως 1,5 χμ.
Γεωγραφία
Συντεταγμένες	39°52′37″N 22°33′58″E
Υδάτινα σώματα	Πηνειός Ποταμός

Τα Τέμπη ή Κοιλάδα των Τεμπών είναι μια κοιλάδα της Ελλάδας που σχηματίζεται ανάμεσα στον Όλυμπο και την Όσσα. Η κοιλάδα έχει μήκος 10 χιλιόμετρα, ενώ στο στενότερο σημείο της σχηματίζεται φαράγγι με πλάτος 25 μέτρα και βάθος περίπου 500 μέτρα. Στο εσωτερικό της ρέει ο ποταμός Πηνειός, ο οποίος στη συνέχεια εκβάλλει στο Αιγαίο. Τα Τέμπη αποτελούν το κύριο πέρασμα από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία γι’ αυτό τον λόγο η περιοχή είχε μεγάλη σημασία από την αρχαιότητα.

Ονομασία

Το όνομα των Τεμπών διατηρείται από την αρχαιότητα. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας τα Τέμπη λέγονταν και Μπαμπά. Με το ίδιο όνομα αναφερόταν και το μικρό χωριό στην είσοδο της κοιλάδας, που πλέον ονομάζεται Τέμπη.Στη δυτική είσοδο των Τεμπών σώζεται ο τάφος του Χασάν Μπαμπά, που θυμίζει τις θηριωδίες των Τούρκων και τις ιστορικές μάχες στα Στενά. Κοντά στην έξοδο των Τεμπών βρίσκεται μια πηγή γνωστή από την αρχαιότητα ως «Πηγή της Δάφνης».

Ιστορία

Μια πλειάδα Λατίνων συγγραφέων, ποιητών και ιστορικών μίλησαν σε διάφορα έργα τους για την Κοιλάδα των Τεμπών περιγράφοντάς την με πληθώρα επιθέτων, όπως βαθύσκιος, καταπράσινος, ειδυλλιακός, δασοσκεπής και άλλα. Ο μεγαλύτερος γεωγράφος της αρχαιότητος Στράβων, ο ποιητής Οβίδιος στις «Μεταμορφώσεις» του, ο Βιργίλιος, ο λυρικός ποιητής Οράτιος, ο επικός ποιητής Λουκανός, ο Πλίνιος, ο Σενέκας και τόσοι άλλοι, αμιλλώνται σε περιγραφικές εξάρσεις προκειμένου να τονίσουν την ομορφιά της. Από τον Λατίνο συγγραφέα Κλαύδιο Αιλιανό, στις αρχές του 3ου μ.Χ. αιώνα, αντλούμε ίσως την καλύτερη περιγραφή του φυσικού μεγαλείου των Τεμπών:

«Τα Τέμπη είναι μια περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στον Όλυμπο και την Όσσα, βουνά πανύψηλα… Στη μέση κυλάει ο Πηνειός με τους πολλούς παραποτάμους του, οι οποίοι συμβάλλουν στη διόγκωση των νερών του. Αυτή η περιοχή προσφέρει πλήθος τοποθεσίες για ξεκούραση, τις οποίες η ίδια η φύση μόνη της φρόντισε να διαμορφώσει, χωρίς η τέχνη να συμβάλει ουσιαστικά. Ο κισσός με τις φουντωτές κληματσίδες φυτρώνει εδώ πλούσιος και τυλίγεται γύρω από τους ψηλούς κορμούς των δένδρων, όπως πλούσια φυτρώνουν και τα βάτα στην κορυφή του βουνού, καλύπτοντας ολόκληρη την επιφάνεια των βράχων.Ο Ολλανδός ζωγράφος και χαρτογράφος Abraham Ortelius έγραψε το 1595 : «Στα Τέμπη η φύση σκόρπισε σπάταλα όλα της τα δώρα: ορεινούς όγκους, πλαγιές, γκρεμούς, ανάβρες γάργαρες και δροσερές, οι οποίες πιδακίζουν από τις βραχότρυπες, χλωρίδα πολυποίκιλη με αμέτρητες τις αποχρώσεις του πράσινου, δένδρα πανύψηλα και αιωνόβια και στο μέσον ένα ποτάμι μυθικό, που κυλάει τα θολά νερά του ήρεμα, αθόρυβα και ασταμάτητα»

Οδικό δίκτυο

Από την αρχαιότητα τα Τέμπη είχαν μεγάλη στρατηγική σημασία για τη διέλευση στρατευμάτων από τη Μακεδονία προς τη Νότια Ελλάδα. Οι ιστορικοί περιγράφουν με μεγάλη έμφαση τις προσπάθειες στρατών να τα περάσουν χωρίς απώλειες από αμυνόμενους αντιπάλους. Από τους Πέρσες ως τους Ρωμαίους, και ως τους Γερμανούς που έφτασαν στα Τέμπη στις 16 Απριλίου του 1941, η κοιλάδα των Τεμπών ήταν μια υπόθεση δύσκολη, που απαιτούσε καλή γνώση του εδάφους και ευφυή στρατηγική.

Σήμερα, από την περιοχή διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή και η εθνική οδός Αθήνας-Θεσσαλονίκης. Το τμήμα αυτό αποτελεί το στενότερο σημείο της εθνικής οδού και ένα από τα πιο επικίνδυνα σημεία του οδικού δικτύου της Ελλάδας.Την άνοιξη του 2010, συνέβησαν σοβαρές κατολισθήσεις στην περιοχή των Τεμπών, με αποτέλεσμα το κλείσιμο της Εθνικής οδού για διάστημα 4 μηνών. Στο διάστημα αυτό η κυκλοφορία διεξαγόταν από τον παραλιακό δρόμο μέσω Αγιάς Λάρισας ή από τον ορεινό δρόμο μέσω Ελασσόνας. Οι κατολισθήσεις στην περιοχή των Τεμπών στοίχισαν τη ζωή και σε έναν άνθρωπο.

Στις 6 Απριλίου 2017, εγκαινιάστηκαν 2 σήραγγες που παρακάμπτουν την κοιλάδα, με τη μία να είναι η μακρύτερη οδική στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια.

Γεγονότα

Λόγω της επικινδυνότητας του σημείου στα Τέμπη, έχουν γίνει μερικά από τα σοβαρότερα τροχαία δυστυχήματα στην Ελλάδα. Στις 4 Οκτωβρίου 1999, λεωφορείο που μετέφερε οπαδούς του ΠΑΟΚ συγκρούστηκε με ένα φορτηγάκι, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 7 άτομα, 6 επιβάτες και ο οδηγός του λεωφορείου. Στις 13 Απριλίου του 2003, φορτηγό που μετέφερε ξυλεία από τον Προβατώνα Έβρου στην Αθήνα, συγκρούστηκε πλαγιομετωπικά στο 388ο χιλιόμετρο με λεωφορείο, το οποίο μετέφερε μαθητές, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι 21 από αυτούς.

Εικόνες

• 
  Καράβι στην όχθη
• 
  Άποψη της κοιλάδας
• 
  Άποψη του Πηνειού
• 
  Άποψη του Πηνειού
• 
  Γέφυρα στην κοιλάδα των Τεμπών
• 
  Εκκλησάκι στην κοιλάδα
• 
  Η σπηλιά του εκκλησακίου
• 
• 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Τα Τέμπη (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εικονική περιήγηση 360° Αγίας Παρασκευής Τεμπών, από το 360sites.gr