Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας

Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας ή Γ.Σ.Ε.Ε. είναι το ανώτατο συνδικαλιστικό όργανο των εκτός δημοσίου εργαζομένων στην Ελλάδα.

Ίδρυση

Η Γ.Σ.Ε.Ε. ιδρύθηκε το 1918 μετά από συνέδριο που έγινε τον Οκτώβριο (21-28) του έτους στην Αττική. Αναφέρεται ότι σε αυτό το πρώτο και καθοριστικό συνέδριο συμμετείχαν «214 σωματεία με 180 αντιπροσώπους που αντιπροσώπευαν 65.000 οργανωμένους εργάτες».

Ξεκινώντας την ιστορική αναδρομή του ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος μπορούμε να πούμε ότι η διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών εργασίας κατά τα τέλη του 19^ου αιώνα ήταν η αρχή της διεκδικητικής δράσης των εργαζομένων.

Οι δύσκολες και εξοντωτικές συνθήκες εργασίας σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες ώθησαν τους εργαζόμενους στη δημιουργία των πρώτων σωματείων. Ιστορικά το πρώτο σωματείο ιδρύθηκε το 1879 στην Σύρο με την ονομασία Αδελφικός σύνδεσμος ξυλουργών. Αξίζει εδώ να πούμε ότι και η πρώτη σημαντική κινητοποίηση εργατών έλαβε χώρα στην Σύρο στις 17 Δεκεμβρίου του 1878 και αφορούσε στους εργάτες στα ναυπηγεία Σύρου.

Στις αρχές του νέου αιώνα σημαντικές κινητοποιήσεις σε πολλούς κλάδους και πολλές πόλεις πραγματοποιούνται και δημιουργούνται σωματεία και δευτεροβάθμιες οργανώσεις, με κομβικό σημείο το άρθρο 11 του Συντάγματος δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και το Νόμο 281/1914 νομοθετική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

1918: Η ιδέα μίας κεντρικής συνδικαλιστικής οργάνωσης κερδίζει έδαφος και το 1918 με πρωτοβουλία της Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης και των Εργατικών Κέντρων Αθήνας και Πειραιά συγκαλείται πανελλαδική συνδιάσκεψη των συνδικαλιστικών οργανώσεων για τη δημιουργία εθνικού κέντρου. Το 1^ο Πανελλαδικό Εργατικό Συνέδριο, άρχισε στις 21 Οκτώβρη 1918 στην Αθήνα και τελείωσε στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά. Συμμετείχαν 44 σωματεία που εκπροσωπούσαν 60.000 οργανωμένους εργάτες. Οι σοσιαλιστές πρότειναν να βασιστεί η ΓΣΕΕ στην αρχή της πάλης των τάξεων ενώ η άλλη πλευρά υποστήριζε ότι ο εργάτης πρέπει να ενδιαφέρεται μόνο για τα στενά επαγγελματικά του συμφέροντα. Τελικά το άρθρο του καταστατικού υπερψηφίστηκε. Το Ιδρυτικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ αποτελεί σημαντικό σταθμό στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, γιατί συνένωσε το συνδικαλισμένο προλεταριάτο της χώρας μας κάτω από ένα ανώτατο ηγετικό όργανο.

Πρώτος γενικός γραμματέας της εξελέγη ο Εμμανουήλ Μαχαίρας, που υποστήριζε το Βενιζελικό κόμμα, το οποίο είχε και την εξουσία στη διοίκηση. Επίσης υπήρχαν εκπρόσωποι του ΣΕΚΕ και των σοσιαλιστών.

Τα χρόνια μέχρι τον πόλεμο

Την περίοδο αυτή υπήρξαν πολλές διαμάχες στο εσωτερικό του οργάνου, που ήταν αποτέλεσμα των πολιτικών παρεμβάσεων της εκάστοτε εξουσίας, ακόμη και εξορίες. Ως αποτέλεσμα ήρθε η διάσπαση της Γ.Σ.Ε.Ε. σε μικρότερα ανεξάρτητα κομμάτια μέχρι την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, όπου έγινε μία μεγάλη επέμβαση στο εσωτερικό της.

Στον εορτασμό της Πρωτομαγιάς του 1919 έγινε η πρώτη διάσπαση της συνομοσπονδίας, καθώς η διοίκηση ήταν μοιρασμένη ανάμεσα στο ΣΕΚΕ (5 μέλη), και το κυβερνητικό κόμμα του Βενιζέλου (6 μέλη). Το 1920 το Εθνικό Συμβούλιο της ΓΣΕΕ ανέθεσε τη διοίκηση στους συνδικαλιστές του ΣΕΚΕ.

Η διάσπαση θα ολοκληρωθεί το 1930, όταν και θα αποχωρήσουν οι ρεφορμιστές-σοσιαλιστές.

Τα επόμενα χρόνια η ΓΣΕΕ  ζει μια περίοδο κυβερνητικών παρεμβάσεων, καταστολών, αντιπαραθέσεων των αριστερών και των ρεφορμιστών, εσωτερικών τριβών, διασπάσεων. Το 1925 η ΓΣΕΕ αποσυνδέεται από το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδας-ΣΕΚΕ. Λίγο αργότερα (1930-1936) στη χώρα γίνονται πολυάριθμες απεργιακές κινητοποιήσεις και η γενική απεργία στο Ηράκλειο  και στην Αθήνα.

Μέσα σε αυτά τα χρόνια (1934), γίνεται το 7^ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ σε ένα κλίμα ενοποίησης του πολυδιασπασμένου συνδικαλισμού. Όμως δεν άλλαξε κάτι , καθώς πρόλαβε η δικτατορία του Μεταξά. Στα χρόνια που ακολούθησαν έως το 8^ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ(1946), αξίζει να θυμηθούμε την Πρωτομαγιά του ‘36 στη Θεσσαλονίκη και αλλά και λίγες μέρες αργότερα την απεργία στις 9 Μαΐου, κατά τη διάρκεια και των δύο υπήρξαν αιματηρές συγκρούσεις. Μιλάμε για μια περίοδο σύνδεσης της οικονομικής και ιδεολογικής εξάρτησης των συνδικάτων από το κράτος και μεθόδευσης για τη συρρίκνωση της αυτονομίας του συνδικαλιστικού κινήματος. Κατά τη διάρκεια της κατοχής η ΓΣΕΕ απομονώνεται, το συνδικαλιστικό κίνημα καθοδηγείται από το ΕΑΜ και τελικά η ΓΣΕΕ είναι το μόνο συνδικαλιστικό κίνημα της Ευρώπης που ματαίωσε την αποστολή εργαζομένων στη χιτλερική Γερμανία.Μετά την απελευθέρωση η Κ.Ε. του ΕΑΜ διορίζεται προσωρινή διοίκηση της ΓΣΕΕ.

Από τον πόλεμο μέχρι σήμερα

Οι κοινωνικές συγκρούσεις και οι εργατικές διεκδικήσεις είναι έκδηλες μετά την αντικομμουνιστική υστερία της δεκαετίας του '50 και τα αποτελέσματα αυτής της πρακτικής κατά τη δεκαετία του '60, με τις καθημερινές σχεδόν στάσεις εργασίας, απεργίες, καταλήψεις και διαδηλώσεις. Ως κεντρικός συνδικαλιστικός οργανισμός της χώρας, η ΓΣΕΕ βρέθηκε εξαρχής στο στόχαστρο των εκάστοτε κυβερνητικών παρατάξεων, ξεκινώντας από τις κυβερνήσεις Ε. Βενιζέλου, τη δικτατορία και τις επερχόμενες κυβερνήσεις. Ο κρατικός μηχανισμός προσπάθησε να θέσει υπό τον έλεγχό του τη δυναμική της συνομοσπονδίας, προκειμένου να τη χρησιμοποιήσει για τους σκοπούς της, κυρίως για τον έλεγχο της ομαλότητας του πολιτικού βίου, που με τη σειρά του υποσχόταν οικονομικές επενδύσεις. Με εκλογικά τεχνάσματα, επιλεκτικές χρηματοδοτήσεις και χρήση του δικαστικού μηχανισμού το κράτος έλεγχε την ανώτατη και τις δευτεροβάθμιες ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα.

Το 1946 πραγματοποιείται το 8^ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ, το οποίο ακυρώνεται από το Συμβούλιο της Επικρατείας και οι ρεφoρμιστές με την υποστήριξη των Αμερικανών και του Κράτους εγκαθίστανται στη διοίκηση της ΓΣΕΕ, απομακρύνοντας τους αριστερούς.

Κατά την περίοδο που ακολουθεί κυριαρχούν η συνεργασία με κρατικούς, παρακρατικούς και εργοδοτικούς μηχανισμούς, οι μεθοδεύσεις για την αλλοίωση της θέλησης των εργαζομένων, μια σειρά από σποραδικές και ασυντόνιστες απεργίες με κύριο αίτημα την αύξηση αποδοχών και τέλος ο εργατοπατερισμός. Το 1956 ιδρύεται το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα από συνδικαλιστικά στελέχη που συνδέονται με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ).

Από το 1960 (14^ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ) έως και το 1976 (18^ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ) σημαντικά γεγονότα για το Συνδικαλιστικό Κίνημα λαμβάνουν χώρα. Το 1962 οι κεντροαριστερές δυνάμεις ιδρύουν τις 115 Συνεργαζόμενες Εργατοϋπαλληλικές Οργανώσεις-ΣΕΟ (1962). Παράλληλα, οι κεντρώοι δραστηριοποιούνται στη Δημοκρατική Συνδικαλιστική Αλλαγή και από κοινού οργανώνουν σειρά απεργιακών κινητοποιήσεων, όπως των οικοδόμων, των δασκάλων, των καθηγητών και των τραπεζικών. Το 1966χρησιμοποιούνται οι παλιές δοκιμασμένες συνταγές της νοθείας και η κεντροαριστερά αντιπολίτευση το καταγγέλλει ως νόθο και αποχωρεί. Έτσι και οι διοικήσεις της ΓΣΕΕ αντανακλούσαν τις εσωτερικές διενέξεις παραγόντων του καθεστώτος.

Οι μεταπολιτευτικοί νόμοι 5 και 6/1975 και το ΝΔ 42/74 αντικαθιστούν τις διοικήσεις των Εργατικών Κέντρων και των Ομοσπονδιών, αλλά διατηρούν τις διοικήσεις των πρωτοβάθμιων οργανώσεων και επικρίθηκαν για διαστρέβλωση της συνδικαλιστικής ελευθερίας, καθώς αναπαρήγαγαν το ίδιο σύστημα της εξάρτησης της βάσης από την κορυφή. Ο Ν.330/76 ρυθμίζει τα συνδικαλιστικά θέματα και γίνεται αντικείμενο καθολικής αντίδρασης της αντιπολίτευσης, που τον κατηγορεί ως αντεργατικό.

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις στη μεταπολίτευση είναι αγωνιστικές και μεγάλης διάρκειας. Πρωτοστατούν οι βιομηχανικοί εργάτες, οι μεταλλωρύχοι, οι τραπεζικοί, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι στην Κοινή Ωφέλεια.

Στη ΓΣΕΕ, παρά ορισμένες παραχωρήσεις στα εργατικά αιτήματα, το Κράτος, μέσω του Υπουργείου Εργασίας, κινεί τα νήματα των εξελίξεων.Στο 18ο Συνέδριο (1976) συμμετέχει η αριστερή αντιπολίτευση, ενώ αντίθετα στα τρία επόμενα αρνείται να συμμετάσχει στις εκλογικές διαδικασίες, χαρακτηρίζοντάς τα ως νόθα.

Λίγα χρόνια αργότερα το 1982 εκπίπτει η διοίκηση της ΓΣΕΕ και διορίζεται νέα , η οποία αποτελεί τησυντριπτική πλειοψηφία των δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων. Με το Ν.1264/82 και την καθιέρωση της απλής αναλογικής, ξεκινά μία νέα περίοδος για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλισμού και την κατοχύρωση των ελευθεριών του. Έτσι το επόμενο Συνέδριο (22^ο) είναι το πιο αντιπροσωπευτικό και δημοκρατικό Συνέδριο στην μεταπολεμική περίοδο, που οδηγεί σε σχηματισμό ενωτικού αντιπροσωπευτικού Προεδρείου της ΓΣΕΕ. Η θητεία της Διοίκησης αυτής διακόπηκε με δικαστική παρέμβαση ένα χρόνο πριν την κανονική λήξη της. Τα γεγονότα που ακολουθούν τη ρήξη του 1985 καταδεικνύουν την ανάγκη θωράκισης της αυτόνομης λειτουργίας και δράσης της ΓΣΕΕ, που επιτυγχάνεται στο 25^ο Συνέδριο (1989) και ισχυροποιείται με την ψήφιση νέου Καταστατικού στο 26^ο Συνέδριο (1990). Λίγο πριν τη νέα χιλιετία η ΓΣΕΕ διεκδικεί και αγωνίζεται για τη νέα εργατική τάξη και τα νέα δεδομένα της εποχής.

Στη δεύτερη χιλιετία της δράσης της, η ΓΣΕΕ διευρύνει τις παρεμβάσεις της συμμετέχοντας σε όλα τα όργανα τριμερούς εκπροσώπησης (Εργαζόμενοι-εργοδότες-κράτος), καταθέτοντας επιστημονικά τεκμηριωμένες προτάσεις για νομοσχέδια, πολιτικές απασχόλησης, κ.ο.κ. Για την καλύτερη υποστήριξη της δράσης της ενεργοποιεί δομές ή δημιουργεί νέες: το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, το Κέντρο Εκπαιδευτικής Πολιτικής ΓΣΕΕ – Ακαδημία Εργασίας, το Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζομένων & Ανέργων, το Αρχείο Ιστορίας Συνδικάτων.

Τη σημαντική δράση της ΓΣΕΕ σε όλα τα επίπεδα (συνδικαλιστικό, θεσμικό, κ.ο.κ.) ανέκοψαν από το 2010 τα Μνημόνια και οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου με τις οποίες συρρικνώθηκε το εργατικό εισόδημα, μειώθηκε ή και εξαφανίστηκε η προστασία των εργαζομένων, δημιουργήθηκαν στρατιές ανέργων και ανασφάλιστων απασχολούμενων. Σήμερα η ΓΣΕΕ συνεχίζει την αγωνιστική δράση της ενάντια στις πολιτικές των μνημονίων και του δογματικού νεοφιλελευθερισμού, ενώ από τον απολογισμό της δεν λείπουν και νίκες μικρής κλίμακας, ικανές όμως να επιφέρουν καίρια πλήγματα στην αρχιτεκτονική των μνημονιακών μέτρων που λαμβάνονται εις βάρος του κόσμου της μισθωτής εργασίας.

Έργο

Η ΓΣΕΕ ως ανώτατο (τρίτος βαθμός) συνδικαλιστικό όργανο που είναι, έχει ως κύριο σκοπό την προάσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων της Ελλάδας. Για τον σκοπό αυτό διαπραγματεύεται την υπογραφή της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.). Όταν κρίνει ότι είναι απαραίτητο μπορεί να προχωρεί σε απεργίες. Συνεργάζεται με διάφορους οργανισμούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και με την βοήθεια δικών της φορέων παρουσιάζει τα προβλήματα του εργατικού χώρου στην Ελλάδα και προτείνει λύσεις.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η επίσημη σελίδα της ΓΣΕΕ
• Άρθρο στην εφημερίδα Ριζοσπάστης για την ίδρυση της ΓΣΕΕ
• Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Θεσσαλονίκης για την Ιστορία των εργατικών Συνδικάτων