Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας

Ιωάννης Ε΄ ο μεγαλόψυχος
Ο Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας, έργο του Πομπαίο Μπαρτόνι
Βασιλιάς της Πορτογαλίας
Περίοδος	9 Δεκεμβρίου 1706 – 31 Ιουλίου 1750
Προκάτοχος	Πέτρος Β΄ της Πορτογαλίας
Διάδοχος	Ιωσήφ Α΄ της Πορτογαλίας
Γέννηση	22 Οκτωβρίου 1689 Ριμπέιρα Πάλας, Λισαβόνα, Πορτογαλία
Θάνατος	31 Ιουλίου 1750 (60 ετών) Ριμπέιρα Πάλας, Λισαβόνα, Πορτογαλία
Τόπος ταφής	Βασιλικό Πάνθεον των Μπραγκάνσα, Λισαβόνα, Πορτογαλία
Σύζυγος	Μαρία Άννα της Αυστρίας
Επίγονοι	Βαρβάρα της Πορτογαλίας Ιωσήφ Α΄ της Πορτογαλίας Κάρολος Πέτρος Γ΄ της Πορτογαλίας (νόθος) Αντώνιος (νόθος) Γασπάρ (νόθος) Ιωσήφ
Οίκος	Οίκος της Μπραγκάνσα
Πατέρας	Πέτρος Β΄ της Πορτογαλίας
Μητέρα	Μαρία Σοφία του Παλατινάτου
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Ιωάννης Ε΄ ο μεγαλόψυχος (22 Οκτωβρίου 1689 – 31 Ιουλίου 1750) από τον Οίκο της Μπραγκάνσα, ήταν βασιλιάς της Πορτογαλίας από το 1706 έως το 1750, γιος και διάδοχος του Πέτρου Β΄ της Πορτογαλίας.

Τα νεανικά του έτη

Όταν γεννήθηκε, ο βασιλικός Οίκος των Καπετιδών-Αβίς-Μπραγκάνσα βρισκόταν υπό εξαφάνιση, καθώς από τον πρώτο γάμο του πατέρα του είχε επιζήσει μόνο μια κόρη, η Ισαβέλλα-Λουίζα, πριγκίπισσα του Μπέιρα. Αλλά όταν πέθανε η πρώτη σύζυγος τού Πέτρου Β΄, η επόμενη γέννησε πολλά παιδιά που επέζησαν, ανάμεσα στα οποία και ο Ιωάννης Ε΄, που με την γέννηση του πήρε τον τίτλο του 13ου δούκα της Μπραγκάνσα και του πρίγκιπα της Βραζιλίας.

Έτσι, αν και ο πατέρας του απεβίωσε σε προχωρημένη ηλικία, ο Ιωάννης Ε΄ τον διαδέχθηκε μόλις 17 ετών. Πρώτο του μέλημα ήταν να παραμείνει προσκολλημένος στην Μεγάλη Συμμαχία (Grand Alliance), που είχε μπει ο πατέρας του από το 1701. Επιτέθηκε και πήρε την Μαδρίτη, αλλά ηττήθηκε στη μάχη της Αλμάνζα. Νυμφεύτηκε το 1708 την εξαδέλφη του Μαρία-Άννα των Αψβούργων, κόρη του Λεοπόλδου Α΄ της Ουγγαρίας, Βοημίας, Γερμανίας. Μια σειρά από ανεπιτυχείς εκστρατείες οδήγησαν σε ειρήνη με την Γαλλία το 1713 και την Ισπανία το 1715.

Τεράστια πλούτη από τα μεταλλεία της Βραζιλίας

Η μακρά περίοδος της βασιλείας του χαρακτηριζόταν από τεράστια αύξηση της βασιλικής δύναμης, ιδιαίτερα λόγω του πλούτου των αποθεμάτων από χρυσό και διαμάντια, που ερχόταν από τις Βραζιλιάνικες αποικίες. Το ένα πέμπτο περίπου της εξαγωγής προοριζόταν αποκλειστικά για το στέμμα, ενώ οι υπόλοιπες ποσότητες αφηνόταν στην εκμετάλλευση των τοπικών γαιοκτημόνων.

Αυξάνοντας συνέχεια την δύναμή του, λόγω του πλούτου, μπόρεσε να αντιπαρατεθεί εύκολα στην αριστοκρατία της χώρας του. Σε μια προσπάθεια να δαμάσει την εξαγριωμένη αριστοκρατία, άρχισε την κατασκευή πολυτελέστατων ανακτόρων στα πρότυπα των Γαλλικών Βερσαλλιών, ενώ ο ίδιος προσπάθησε να μιμηθεί την δόξα του Λουδοβίκου ΙΔ΄, καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια για να γίνει μονάρχης όμοιος με αυτόν. Τον μιμήθηκε σε όλες του τις κινήσεις, αλλά δεν κατόρθωσε τελικά να φτάσει τη δόξα του.

Χρησιμοποίησε τους περισσότερους θησαυρούς των Βραζιλιάνικων αποικιών, προκειμένου να ανορθώσει τα οικονομικά της χώρας του. Καλλιέργησε τις τέχνες, τα γράμματα και έκανε τη μοναρχική του ισχύ ισότιμη σχεδόν με αυτή των περισσότερων Ευρωπαϊκών κρατών. Ήταν η πρώτη φορά, που συνέβη αυτό από την εποχή της δεύτερης ανεξαρτησίας από την Ισπανία το 1640.

Η εξωτερική πολιτική είχε τόσο κατεύθυνση ουδετερότητας απέναντι στις Ευρωπαϊκές συγκρούσεις, όσο και προσπάθειας να πείσει το Βατικανό να τον κηρύξει νόμιμο μονάρχη, ξοδεύοντας μεγάλα ποσά σε δώρα προς τον πάπα. Οι προσπάθειές του έφεραν αποτέλεσμα στην αναγνώριση από τον πάπα Βενέδικτο ΙΔ΄ το 1748. Το 1642, είχε χτυπήσει άσχημα σε ατύχημα, κάτι που τον άφησε παράλυτο για την υπόλοιπη ζωή του και ανίκανο να συμμετάσχει στις κρατικές υποθέσεις. Τα οικονομικά του μέτρα τον έκαναν μισητό στην αριστοκρατία, αλλά τελικά δεν εφαρμόστηκαν.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε πρώτα το 1708 τη Μαρία-Άννα των Αψβούργων, κόρη τού Λεοπόλδου Α΄ αρχιδούκα της Αυστρίας και βασιλιά της Ουγγαρίας, Βοημίας, Γερμανίας και είχε τέκνο:

• Βαρβάρα 1711-1758, παντρεύτηκε τον Φερδινάνδο ΣΤ΄ των Βουρβόνων της Ισπανίας.
• Ιωσήφ Α΄ 1714-1777, βασιλιάς της Πορτογαλίας.
• Κάρολος 1716–1736, απεβ. 20 ετών.
• Πέτρος Γ΄ 1717-1786, παντρεύτηκε την ανιψιά του Μαρία Α΄ της Πορτογαλίας, κόρη τού Ιωσήφ Α΄.

Από ερωμένες του είχε φυσικά τέκνα. Τους τρεις γιους του τούς αναγνώρισε· ζούσαν στο ανάκτορο τού μαρκησίου τού Λοουρίσαλ, στην περιοχή Παλάβα, έξω από τη Λισαβόνα και αποκαλούντο τέκνα της Παλάβα:

• Αντώνιος 1714-1800, ιππότης τού Τάγματος τού Χριστού, γιος της Λουίζα-Αντωνία Μακάντο Μοντέιρο.
• Γασπάρ 1716-1789, αρχιεπίσκοπος της Μπράγκα, γιος της Μανταλένα-Μάσιμα ντε Μιράνντα.
• Ιωσήφ 1720-1801, υψηλός Ιεροεξεταστής της Πορτογαλίας, γιος της Πάουλα ντε Οδιβέλας.
• Μαρία-Ρίτα 1731-1808, μοναχή στη μονή τού Σάντος στη Λισαβόνα.