Νομός Φωκίδας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Esslet (συζήτηση | συνεισφορές)
→‎Διοικητικά: Επιμέλεια
Esslet (συζήτηση | συνεισφορές)
Προσθήκη πίνακα δ.δ. κατά Καλλικράτη
Γραμμή 43: Γραμμή 43:
Το [[1836]] - [[1837]] ο νομός, με την εισαγωγή του συστήματος διοικήσεων - υποδιοικήσεων, διαιρέθηκε στις διοικήσεις Φωκίδος και Φθιώτιδος και τις υποδιοικήσεις Δωρίδος και Λοκρίδος. Το [[1845]] ιδρύθηκε εκ νέου ο παλαιός νομός, με το όνομα Φθιώτιδος και Φωκίδος, με την έδρα του να μεταφέρεται στη Λαμία. Το [[1899]] ο νομός διασπάστηκε και έτσι για πρώτη φορά ιδρύθηκαν δύο ξεχωριστοί νομοί, ο νομός Φωκίδος (με έδρα την Άμφισσα) και ο [[Νομός Φθιώτιδας|νομός Φθιώτιδος]] (με έδρα τη Λαμία). Το [[1909]] ανασυστάθηκε ο νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος (Φθιωτιδοφωκίδος), ενώ το [[1946]] διασπάστηκε ξανά, αυτή τη φορά οριστικά μέχρι και σήμερα, με τον νομό Φωκίδας να αποτελείται από τις δύο επαρχίες (Παρνασσίδα και Δωρίδα), μέχρι την κατάργηση των επαρχιών και την ίδρυση των καποδιστριακών δήμων.
Το [[1836]] - [[1837]] ο νομός, με την εισαγωγή του συστήματος διοικήσεων - υποδιοικήσεων, διαιρέθηκε στις διοικήσεις Φωκίδος και Φθιώτιδος και τις υποδιοικήσεις Δωρίδος και Λοκρίδος. Το [[1845]] ιδρύθηκε εκ νέου ο παλαιός νομός, με το όνομα Φθιώτιδος και Φωκίδος, με την έδρα του να μεταφέρεται στη Λαμία. Το [[1899]] ο νομός διασπάστηκε και έτσι για πρώτη φορά ιδρύθηκαν δύο ξεχωριστοί νομοί, ο νομός Φωκίδος (με έδρα την Άμφισσα) και ο [[Νομός Φθιώτιδας|νομός Φθιώτιδος]] (με έδρα τη Λαμία). Το [[1909]] ανασυστάθηκε ο νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος (Φθιωτιδοφωκίδος), ενώ το [[1946]] διασπάστηκε ξανά, αυτή τη φορά οριστικά μέχρι και σήμερα, με τον νομό Φωκίδας να αποτελείται από τις δύο επαρχίες (Παρνασσίδα και Δωρίδα), μέχρι την κατάργηση των επαρχιών και την ίδρυση των καποδιστριακών δήμων.


Με το ''[[Σχέδιο Καποδίστριας]]'', ο Νομός ήταν χωρισμένος σε 12 [[Δήμος|δήμους]]. Για τον πλήρη κατάλογο των καποδιστριακών πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε [[Διοικητική διαίρεση νομού Φωκίδας]].
Με το ''[[Σχέδιο Καποδίστριας]]'', ο Νομός ήταν χωρισμένος σε 12 [[Δήμος|δήμους]]. Για τον πλήρη κατάλογο των καποδιστριακών πόλεων και οικισμών του νομού όπως ίσχυε έως το 2010, δείτε: [[Διοικητική διαίρεση νομού Φωκίδας]].


=== Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας ===
Από το 2011 με το ''[[Πρόγραμμα Καλλικράτης]]'' περιλαμβάνει 2 δήμους, Δελφών και Δωρίδας. Για τον πλήρη κατάλογο των καλλικρατικών πόλεων και οικισμών του νομο, δείτε [[Διοικητική διαίρεση Νομού Φωκίδας (πρόγραμμα Καλλικράτης)]].
Από την 1η Ιανουαρίου του 2011 έως σήμερα και με την εφαρμογή του [[Πρόγραμμα «Καλλικράτης»|Προγράμματος «Καλλικράτης»]], ο νομός Φωκίδας αποτελεί την '''Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας''' (με πρωτεύουσα την [[Άμφισσα]]) της [[Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας|Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας]]. Με την συνένωση και συγχώνευση των δήμων από 12 σε 2 όπως προέβλεπε το Πρόγραμμα, οι νέοι δήμοι που προέκυψαν είναι οι:<ref>{{Cite web|url=http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/resident_population_census2011.xls|title=Αρχείο ΕΛΣΤΑΤ απογραφής 2011|last=|first=|date=|website=|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=}}</ref>
{| class="wikitable"
!Δήμος
!Έδρα
!Πληθυσμός<small>(2011)</small>
|-
|[[Δήμος Δελφών|Δελφών]]
|[[Άμφισσα]] (Ιστορική έδρα: [[Δελφοί Φωκίδας|Δελφοί]])
|26.716
|-
|[[Δήμος Δωρίδος|Δωρίδος]]
|[[Λιδωρίκι Φωκίδας|Λιδωρίκι]]
|13.627
|}


* ''Για την πλήρη διοικητική διαίρεση της Π.Ε. Φωκίδας όπως ισχύει από το 2011 σύμφωνα με το [[Πρόγραμμα «Καλλικράτης»]], δείτε: [[Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας]].''
Η Φωκίδα εκπροσωπείται από ένα βουλευτή στο [[Ελληνικό Κοινοβούλιο]].


Η Φωκίδα εκπροσωπείται από ένα βουλευτή στο [[Ελληνικό Κοινοβούλιο]].
== Αξιοθέατα ==
== Αξιοθέατα ==



Έκδοση από την 17:54, 24 Απριλίου 2018

Συντεταγμένες: 38°31′31″N 22°22′31″E / 38.5253°N 22.3753°E / 38.5253; 22.3753

Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας
Περιφερειακή ενότητα
Αρχείο:Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Φωκίδας.jpg
Έμβλημα
Χάρτης της Ελλάδας με {{{Όνομα}}}
Θέση του νομού Φωκίδας στον χάρτη της Ελλάδας.
Χώρα Ελλάδα Ελλάδα
Πρωτεύουσα Άμφισσα
Ιστορική Πρωτεύουσα
Δήμοι 2
Διοίκηση  
 • Αντιπεριφερειάρχης Ευάγγελος Κατσαγούνος
Διοικητική διαίρεση  
 • Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
Έτος δημιουργίας νομού
Γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεά Ελλάδα
Έκταση  
 • Συνολική 2.120 τ.χλμ
 • Κατάταξη ?
Πληθυσμός  
 • Συνολικός 40.343 (2011)
 • Κατάταξη πληθ. 52η
 • Πυκνότητα 19,02 κάτ./χλμ²
 • Κατάταξη πυκν. ?
ISO 3166-2 GR-07
Ταχ. κώδικες 33* **
Πιν. αυτοκινήτων ΑΜ
Ιστότοπος fokida.gr

Η Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας, πρώην νομός Φωκίδας, είναι γεωγραφική περιοχή και περιφερειακή ενότητα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Έχει έκταση 2.120 χλμ² και πληθυσμό 40.343 κατοίκους (Ελληνική απογραφή 2011). Η οικονομία της Φωκίδας βασίζεται στην καλλιέργεια της ελιάς, τα μεταλλεία βωξίτη, τον τουρισμό, την παραγωγή μελιού, τις ιχθυοκαλλιέργειες, την κτηνοτροφία, την πτηνοτροφία και την αλιεία. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη του νομού είναι η Άμφισσα, ενώ άλλες κωμοπόλεις είναι η Ιτέα, οι Δελφοί, η Δεσφίνα και το Γαλαξίδι.

Η Φωκίδα παραδοσιακά είχε δύο επαρχίες, την Παρνασσίδα και τη Δωρίδα. Πλέον οι επαρχίες έχουν καταργηθεί ως διοικητική διαίρεση, αλλά οι δύο περιοχές διατηρούν την δική τους ξεχωριστή ταυτότητα.

Γεωγραφία

Η Φωκίδα βρίσκεται στην καρδιά της Στερεάς Ελλάδας και συνορεύει με τη Βοιωτία ανατολικά, τη Φθιώτιδα βόρεια και την Αιτωλοακαρνανία δυτικά. Στα νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο.

Είναι από τους πιο ορεινούς νομούς της Ελλάδας με εναλλασσόμενο γεωμορφολογικό τοπίο, αφού περιλαμβάνει τέσσερα από τα υψηλότερα βουνά της χώρας, την Γκιώνα, τον Παρνασσό, τα Βαρδούσια και την Οίτη, με πετρώδες κατά κύριο λόγο έδαφος, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει την Λίμνη του Μόρνου από την οποία υδροδοτείται η Αθήνα και τον Ελαιώνα της Άμφισσας, ίσως την μεγαλύτερη έκταση με ελιές που υπάρχει σήμερα.

Διοικητική ιστορία

Κατά τη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους το 1833, ιδρύθηκε ο νομός Φωκίδος και Λοκρίδος, ο οποίος περιελάμβανε τις μέχρι τότε επαρχίες Σαλώνων, Γαλαξειδίου, Λιδωρικίου, Μαλανδρίνου, Ζητουνίου, Πατρατζικίου και Βουδουνίτσης. Ο νομός αυτός αποτελούνταν από τις επαρχίες: Παρνασσίδος με έδρα τα Σάλωνα (Άμφισσα), Δωρίδος με έδρα το Λιδωρίκι, Φθιώτιδος με έδρα το Ζητούνιον (Λαμία) και Λοκρίδος με έδρα το Ταλάντιον (Αταλάντη). Πρωτεύουσα του νομού ορίστηκε η Άμφισσα.

Το 1836 - 1837 ο νομός, με την εισαγωγή του συστήματος διοικήσεων - υποδιοικήσεων, διαιρέθηκε στις διοικήσεις Φωκίδος και Φθιώτιδος και τις υποδιοικήσεις Δωρίδος και Λοκρίδος. Το 1845 ιδρύθηκε εκ νέου ο παλαιός νομός, με το όνομα Φθιώτιδος και Φωκίδος, με την έδρα του να μεταφέρεται στη Λαμία. Το 1899 ο νομός διασπάστηκε και έτσι για πρώτη φορά ιδρύθηκαν δύο ξεχωριστοί νομοί, ο νομός Φωκίδος (με έδρα την Άμφισσα) και ο νομός Φθιώτιδος (με έδρα τη Λαμία). Το 1909 ανασυστάθηκε ο νομός Φθιώτιδος και Φωκίδος (Φθιωτιδοφωκίδος), ενώ το 1946 διασπάστηκε ξανά, αυτή τη φορά οριστικά μέχρι και σήμερα, με τον νομό Φωκίδας να αποτελείται από τις δύο επαρχίες (Παρνασσίδα και Δωρίδα), μέχρι την κατάργηση των επαρχιών και την ίδρυση των καποδιστριακών δήμων.

Με το Σχέδιο Καποδίστριας, ο Νομός ήταν χωρισμένος σε 12 δήμους. Για τον πλήρη κατάλογο των καποδιστριακών πόλεων και οικισμών του νομού όπως ίσχυε έως το 2010, δείτε: Διοικητική διαίρεση νομού Φωκίδας.

Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας

Από την 1η Ιανουαρίου του 2011 έως σήμερα και με την εφαρμογή του Προγράμματος «Καλλικράτης», ο νομός Φωκίδας αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας (με πρωτεύουσα την Άμφισσα) της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Με την συνένωση και συγχώνευση των δήμων από 12 σε 2 όπως προέβλεπε το Πρόγραμμα, οι νέοι δήμοι που προέκυψαν είναι οι:[1]

Δήμος Έδρα Πληθυσμός(2011)
Δελφών Άμφισσα (Ιστορική έδρα: Δελφοί) 26.716
Δωρίδος Λιδωρίκι 13.627

Η Φωκίδα εκπροσωπείται από ένα βουλευτή στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.

Αξιοθέατα

Αξιοθέατα του νομού αποτελούν το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών και ο αρχαιολογικός χώρος που το περιβάλει, το Αρχαιολογικό Μουσείο Άμφισσας, ο Βυζαντινός Ναός του Σωτήρος στην Άμφισσα, το Ναυτικό Μουσείο Γαλαξειδίου, τα αρχαία τείχη της Λιλαίας, τα τοπία στους ορεινούς όγκους του Παρνασσού, της Γκιώνας, της Οίτης και των Βαρδουσίων, το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού, η μαρίνα της Ιτέας, η Λίμνη του Μόρνου, το Κάστρο της Ωριάς στην Άμφισσα, τα γραφικά σπίτια των καπεταναίων στο Γαλαξείδι, το Λαογραφικό Μουσείο Αγόριανης, το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Δείτε και το βίντεο του 1ου Σ.Ε.Κ. Άμφισσας στη διεύθυνση: http://vod.sch.gr/video/view/1555.html

Ιστορικά στοιχεία

Η Φωκίδα, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία και κατά την επικρατέστερη άποψη, πήρε το όνομά της από τον Φώκο, γιο του Ορτυνίωνα, που ήταν ο αρχηγός των Δωριέων Κορινθίων που κυρίευσαν την περιοχή και μετονομάστηκαν σε Φωκείς. Ήταν διάσημη για το σημαντικότερο μαντείο της αρχαιότητας, το Μαντείο των Δελφών που βρισκόταν στον «ομφαλό της γης», τους Δελφούς.

Προϊστορικοί κάτοικοι της Φωκίδας ήταν οι Πελασγοί ενώ αργότερα ήρθαν σε αυτή οι Αιολείς και τελευταίοι οι Δωριείς. Στην αρχαιότητα η θέση της Φωκίδας διέφερε από την σημερινή. Βρισκόταν ανατολικότερα και εκτεινόταν μέχρι το Στείρι, τους Δελφούς και το Κρισαίο Πεδίο από όπου ξεκινούσε η Οζολία Λοκρίδα. Οι σπουδαιότερες πόλεις της Οζολίας ή Εσπερίας Λοκρίδας, η Άμφισσα, η Μυωνία (σημερινή Αγία Ευθυμία), το Χάλαιον, η Οιάνθεια (σημερινό Γαλαξίδι), ο Τολοφώνας και το Ευπάλιον ανήκουν στην σημερινή Φωκίδα.

Η περιοχή της Φωκίδας είχε μέγιστη συνεισφορά στην Επανάσταση του 1821, αντιστρόφως ανάλογη του μικρού μεγέθους της, με την ανάδειξη αγωνιστών όπως ο Σαλώνων Ησαΐας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Πανουργιάς, ο Γιάννης Δυοβουνιώτης, ο Τράκας, ο Γιάννης Γκούρας, ο Μητρόπουλος, ο Στρατηγός Γιάννης Μακρυγιάννης και άλλοι. Η επέτειος της κατάληψης του κάστρου της Άμφισσας (Κάστρο των Σαλώνων) από τους Έλληνες (10 Απριλίου 1821) εορτάζεται με κάθε επισημότητα κάθε χρόνο από τους κατοίκους της πόλης.

Στα χρόνια της κατοχής από τους Ιταλούς και Γερμανούς, η περιοχή δοκιμάστηκε άσχημα και υπήρξαν καταστροφές (κάψιμο χωριών, εκτελέσεις) όπως αυτές που έγιναν σε Αγία Ευθυμία, Βουνιχώρα, Σεγδίτσα και Καλοσκοπή. Από την άλλη, στα γύρω βουνά έδρασε οργανωμένο αντάρτικο, το οποίο είχε και νικηφόρες μάχες εναντίον των κατακτητών (Ρυκά, Καρούτες). Η περιοχή, επίσης, δοκιμάστηκε και στον Εμφύλιο σπαραγμό με πολλές απώλειες για τους κατοίκους της.

Τοπικά έθιμα και εκδηλώσεις

Ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις υπάρχουν τις απόκριες με λαϊκά δρώμενα που βασίζονται σε παραδοσιακούς θρύλους στην Άμφισσα και τα αλευρομουτζουρώματα στο Γαλαξίδι.

Επίσης, το καλοκαίρι, διοργανώνεται η Ναυτική Εβδομάδα στην Ιτέα, η Γιορτή της Τράτας στην Ερατεινή, τα Φωκικά στην Άμφισσα, τα Σκαρίμπεια στην Αγία Ευθυμία και τα Μακρυγιάννεια στο Κροκύλειο. Κάθε χρόνο κάποιες από τις ειδικές διαδρομές του Ράλλυ Ακρόπολης πραγματοποιούνται σε δρόμους του νομού.

Διάσημοι Φωκείς

Πολλά είναι τα άτομα με καταγωγή από την Φωκίδα, τα οποία απέκτησαν πανελλήνια φήμη στη νεότερη εποχή. Στον τομέα των γραμμάτων και των τεχνών ξεχωρίζουν ο λογοτέχνης Γιάννης Σκαρίμπας από την Αγία Ευθυμία, οι ζωγράφοι Σπύρος Παπαλουκάς και Ανδρέας Στεφόπουλος από την Δεσφίνα, ο Σπύρος Βασιλείου από το Γαλαξείδι, ο ζωγράφος Θανάσης Στεφόπουλος, ο καθηγητής Αλέξανδρος Δελμούζος από την Άμφισσα και ο λαογράφος Δημήτρης Λουκόπουλος από την Αρτοτίνα.

Από την επανάσταση του 1821 ξεχωρίζουν ο Αθανάσιος Διάκος από τη Μουσουνίτσα, ο στρατηγός Μακρυγιάννης από το Κροκύλειο Φωκίδος, ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας από την Δεσφίνα, ο αρματωλός Αστραπόγιαννος από την Αγία Ευθυμία, ο Πανουργιάς από τον Άγιο Γεώργιο, ο οπλαρχηγός Γιάννης Γκούρας, καθώς και η λαϊκή ηρωίδα Μαρία Πενταγιώτισσα από τους Πενταγιούς.

Δείτε επίσης

Αδελφοποιήσεις

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι