|
Η '''Δ' Σταυροφορία''' ([[1201]]-[[1204]]) είχε σκοπό και στόχο την κατάληψη της [[Ιερουσαλήμ]] μέσω μιας εισβολής στην [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], αλλά παρέκκλινε από το στόχο της και οι Σταυροφόροι κατέλαβαν τελικά την [[Κωνσταντινούπολη]], καταλύοντας τη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]] και ιδρύοντας τη [[Λατινική Αυτοκρατορία]]. Ως ιστορικό γεγονός, η Δ' Σταυροφορία αποτέλεσε ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ιστορικό φαινόμενο, το οποίο υπήρξε αποτέλεσμα διάφορων συμφερόντων και συναισθημάτων: θρησκευτικά αισθήματα, ελπίδες των Σταυροφόρων για ηθική ανταμοιβή και επιθυμία για κέρδη και περιπέτειες και υλικά κέρδη από την άλλη πλευρά. Όμως, η επικράτηση των υλικών συμφερόντων, η οποία ήταν αισθητή και στις προηγούμενες [[Σταυροφορίες]], εκδηλώθηκε ξεκάθαρα κατά την Δ’ Σταυροφορία με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204.
{{Σταυροφορίες}}
== Η πολιτική κατάσταση πριν από την έναρξη της Δ’ Σταυροφορίας ==
=== [[Άγιοι Τόποι]] ===
Την εποχή εκείνη η [[Παλαιστίνη (ιστορική περιοχή)|Παλαιστίνη]] ανήκε στην αιγυπτιακή δυναστεία των Αγιουβιδών. Μετά τον θάνατο όμως του [[Σαλαδίνος|Σαλαδίνου]], τον [[Μάρτιος|Μάρτιο]] του [[1193]], τα μέλη της δυναστείας ήλθαν σε εμφύλια σύγκρουση. Η εξέλιξη αυτή φαίνονταν ότι ήταν ευνοϊκή για την επιτυχή έκβαση μιας επικείμενης Σταυροφορίας.
Μάλιστα την εποχή εκείνη στα χέρια των Σταυροφόρων είχαν μείνει μόνο δύο αξιόλογες πόλεις: η [[Αντιόχεια]] (στη [[Συρία]]) και η [[Τρίπολη]] (στην [[Παλαιστίνη]]), καθώς και ένα παραλιακό κάστρο, η [[Άκρα]]. Ήταν επομένως επιτακτική η κήρυξη Σταυροφορίας για την επανάκτηση των υπόλοιπων Αγίων Τόπων (κυρίως των [[Ιεροσόλυμα|Ιεροσολύμων]]).
=== Βυζαντινή Αυτοκρατορία ===
Τo έτος πριν από την έναρξη της Δ' Σταυροφορίας, στο Βυζάντιο επικρατούσε γενικός αναβρασμός και ατμόσφαιρα εμφυλίου πολέμου, η οποία οφειλόταν στις ανεπαρκείς ικανότητες τις αυτοκρατορικής δυναστείας των Αγγέλων.
Στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], ο τοπικός άρχοντας [[Λέων Σγουρός]] είχε αποστατήσει, και με έδρα το [[Άργος]] επέκτεινε την κυριαρχία του βόρεια, μέχρι την κεντρική [[Εύβοια]] και τη [[Λάρισα]]. Στη [[Ρόδος|Ρόδο]] αποστάτησε ο τοπικός άρχοντας, [[Λέων Γαβαλάς]]. Στην [[Μικρά Ασία]] σημαντικό υπήρξε το κίνημα του [[Θεόδωρος Α' Λάσκαρης|Θεόδωρου Λάσκαρη]] στη [[Βιθυνία]]. Στον Πόντο, τον Απρίλιο του 1204, η [[Τραπεζούντα]] καταλήφθηκε με [[Γεωργιανοί|γεωργιανό]] στρατό από τον εγγονό του Ανδρόνικου, [[Αλέξιος Α' Μέγας Κομνηνός|Αλέξιο Α']], ο οποίος ίδρυσε εκεί στη συνέχεια την [[Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας]]. Η περιοχή της [[Σμύρνη]]ς, είχε αποσπαστεί από το Βυζάντιο από το 1198. Η περιοχή της Φιλαδέλφειας το 1203 αποστάτησε με επικεφαλής τον τοπικό της άρχοντα. Η [[Αττάλεια]] είχε και αυτή ανεξάρτητο δικό της κυβερνήτη, κάποιον Ιταλό τυχοδιώκτη. Η άλλοτε ισχυρή κεντρική εξουσία της Αυτοκρατορίας ήταν πια σκιώδης.
=== Η Δύση μετά την Γ’ Σταυροφορία ===
Κατά τα τέλη του 12ου αιώνα, και κυρίως την εποχή που αυτοκράτορας της (γερμανικής) [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]] ήταν ο [[Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας|Ερρίκος Στ']], η επιρροή των Γερμανών ήταν αισθητή στην [[Ιταλία]], ενώ τα σχέδιά τους απειλούνταν από το Βυζάντιο.
Ο νέος [[Πάπας]], που εξελέγη το 1198, [[Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄|Ιννοκέντιος Γ']], έστρεψε την προσοχή του στην πλήρη αποκατάσταση της παπικής εξουσίας, στην οποία αποτελούσαν εμπόδιο οι εκάστοτε Γερμανοί Αυτοκράτορες και στην τοποθέτησή του ως αρχηγού κατά του [[Ισλάμ]] σε επικείμενη Σταυροφορία. Οι πόλεις της Ιταλίας, αντιδρώντας στη γερμανική επιρροή, βρίσκονταν στο πλευρό του Πάπα. Θεωρώντας ως εχθρό του παπισμού και της Ιταλίας τη γερμανική αυτοκρατορική δυναστεία των [[Χόχενστάουφεν|Χοενστάουφεν]], ο Πάπας άρχιζε να υποστηρίζει την αντίπαλη φατριά του Όθωνα του Μπράουνσβαϊχ.
Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας, [[Αλέξιος Γ' Άγγελος|Αλέξιος Γ’]] πιστεύοντας πως θα μπορούσε να αποτελέσει το Βυζάντιο ένα κοσμικό κράτος, απέστειλε επιστολή στον Πάπα λέγοντας ότι μόνο αυτός, ως απόγονος της γνήσιας οικουμενικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας θα ήταν δυνατό να επιβληθεί πολιτικά σε όλο τον δυτικό κόσμο. Στην πραγματικότητα, η πολύπλοκη εσωτερική και εξωτερική κατάσταση του Βυζαντίου δεν άφηνε καμία ελπίδα για την επιτυχία τόσο φιλόδοξων σχεδίων.
=== Πάπας Ιννοκέντιος Γ’ ===
Ο Ιννοκέντιος, σε αντίθεση με τους προκατόχους του, δεν ήθελε να βλέπει το Βυζάντιο ως [[Σχίσμα|σχισματικό]] κράτος και άρχισε συνεννοήσεις για την ένωση των Εκκλησιών, απειλούσε μάλιστα ότι σε περίπτωση που ο Αλέξιος Γ’ φέρει αντιρρήσεις θα υποστηρίξει τον εκθρονισθέντα αυτοκράτορα Ισαάκιο, που η κόρη του είχε παντρευτεί τον Γερμανό [[Φίλιππος της Σουαβίας|Φίλιππο της Σουαβίας]]. Ο Αλέξιος Γ’ όχι μόνο δεν συμφώνησε με την πιθανή ένωση των εκκλησιών, αλλά σε επιστολή του υποστήριξε ότι η αυτοκρατορική εξουσία είναι ανώτερη από την πνευματική. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενταθούν οι μεταξύ τους σχέσεις.
Ταυτόχρονα με τις διπλωματικές προσεγγίσεις ο Ιννοκέντιος οργάνωνε την επικείμενη Σταυροφορία, κατά την οποία οι Χριστιανοί της Ανατολής και της Δύσης θα ενώνονταν για την απελευθέρωση των [[Άγιοι Τόποι|Αγίων Τόπων]] από τα χέρια των ‘απίστων’. Απεσταλμένοι του Πάπα εστάλησαν σε όλους τους άρχοντες της Ευρώπης που ταυτόχρονα υπόσχονταν άφεση αμαρτιών σε περίπτωση συμμετοχής. Στο κάλεσμα όμως δεν ανταποκρίθηκε ικανοποιητικός αριθμός: ο βασιλιάς [[Φίλιππος Αύγουστος Β' της Γαλλίας]] είχε ήδη αφορισθεί λόγω του διαζυγίου του, ο [[Ιωάννης της Αγγλίας|Ιωάννης ο Ακτήμων]] της Αγγλίας ήταν απασχολημένος σε συγκρούσεις με τους βαρόνους του και στη Γερμανία, είχε ξεσπάσει αγώνας μεταξύ του Όθωνα του Μπράουνσβαϊχ και του Φιλίππου του Σουαβίας. Από τους σημαντικούς βασιλιάδες μόνο αυτός της Ουγγαρίας έλαβε μέρος στην Σταυροφορία. Πάντως οι πιο εκλεκτοί ιππότες της Δύσης, κυρίως από τη βόρεια Γαλλία, ακολούθησαν τους Σταυροφόρους.
=== Δόγης Δάνδολος ===
Σημαντικό ρόλο στην Δ’ Σταυροφορία έπαιξε ο δόγης της [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Βενετίας]] [[Ερρίκος Δάνδολος]]. Αν και ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία ογδόντα ετών, ήταν αρκετά δυναμικός ως χαρακτήρας και είχε πλήρη επίγνωση των επιδιώξεων της Βενετίας, κυρίως των οικονομικών. Επίσης υπήρξε, κατά τις πηγές, μεγαλοφυής διπλωμάτης, πολιτικός και πολύπειρος οικονομολόγος.
Την εποχή εκείνη οι σχέσεις Βενετίας και Βυζαντίου δεν ήταν φιλικές. Ένας θρύλος αναφέρει ότι ο Δάνδολος, όταν ήταν νεώτερος και έμενε για ένα διάστημα φιλοξενούμενος στην [[Κωνσταντινούπολη]], τυφλώθηκε ύπουλα από κάποιους Βυζαντινούς με ένα κοίλο κάτοπτρο που αντανακλούσε τις ακτίνες του ήλιου και το γεγονός αυτό ήταν η αιτία του μίσους που έτρεφε ο δόγης προς το Βυζάντιο. Βέβαια η αμοιβαία δυσπιστία και ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο κρατών είχαν βαθύτερα αίτια. Ο Δάνδολος είχε αντιληφθεί καλά ότι η Ανατολή (χριστιανική και μωαμεθανική) ήταν πηγή πλούτου και έστρεψε την προσοχή του πρώτα στον πλησιέστερο αντίπαλο, το Βυζάντιο. Ως πρώτο βήμα ζήτησε την πλήρη αποκατάσταση όλων των εμπορικών προνομίων που είχε αποκτήσει η Βενετία παλαιότερα στο Βυζάντιο και είχαν περιοριστεί την εποχή των [[Δυναστεία Κομνηνών|Κομνηνών]]. Επίσης, όπως και ο Πάπας, έτσι και ο Δάνδολος απειλούσε ότι θα υποστηρίξει τις αξιώσεις επί του βυζαντινού θρόνου της οικογένειας του εκθρονισθέντος Ισαάκιου Αγγέλου.
== Προπαρασκευή ==
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της Δ’ Σταυροφορίας δύο χαρακτήρες έπαιξαν σημαντικό ρόλο: ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ’ ως αντιπρόσωπος του πνευματικού παράγοντα και ο δόγης Ερρίκος Δάνδολος, ως εκπρόσωπος του κοσμικού παράγοντα, που έδινε προτεραιότητα στους υλιστικούς εμπορικούς σκοπούς.
Ο κόμης [[Θεοβάλδος Γ' της Καμπανίας]] εξελέγη αρχηγός του στρατού των Σταυροφόρων, αλλά πέθανε αιφνίδια πριν αρχίσει η Σταυροφορία. Ως νέος ηγέτης εκλέχθηκε ο [[Βονιφάτιος ο Μομφερατικός]], έτσι η αρχηγία περιήλθε σε [[Ιταλοί|Ιταλό]] πρίγκιπα.
== Έναρξη της Σταυροφορίας: Ζάρα ==
Οι Σταυροφόροι έπρεπε να συγκεντρωθούν αρχικά στη [[Βενετία]], που αντί ορισμένου χρηματικού ποσού ανέλαβε να τους μεταφέρει με τα πλοία της στην Ανατολή. Η [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας]] όμως δεν ήθελε να τους μεταφέρει πριν εισπράξει ολόκληρο το χρηματικό ποσό που της είχαν υποσχεθεί. Μη έχοντας όλο το ποσό, οι Σταυροφόροι αναγκάστηκαν να δεχτούν την πρόταση του Δάνδολου: να τον βοηθήσουν να καταλάβει τη [[Δαλματία|δαλματική]] πόλη Ζάρα (σημερινή [[Ζαντάρ]]) που είχε αποσπαστεί από τη Βενετία για να προσαρτηθεί στην Ουγγαρία. Αν και ο βασιλιάς της Ουγγαρίας μετείχε στην Σταυροφορία, οι Σταυροφόροι δέχτηκαν την πρόταση του δόγη και κατευθύνθηκαν εναντίον της Ζάρα, μιας πόλης που επρόκειτο να συμμετάσχει στη Σταυροφορία. Έτσι η Σταυροφορία που προορίζονταν να στραφεί κατά των μουσουλμάνων "απίστων" άρχισε την πολιορκία μιας χριστιανικής πόλης στην οποία ζούσαν Σταυροφόροι. Παρά τις έντονες διαμαρτυρίες του Πάπα και τις απειλές για μαζικούς αφορισμούς, οι σταυροφόροι κατέλαβαν τη Ζάρα και την κατέστρεψαν. Δεν πτοήθηκαν ούτε όταν οι κάτοικοι της πόλης τοποθέτησαν στα τείχη Εσταυρωμένους.
Όταν ο Πάπας πληροφορήθηκε την κατάληψη της Ζάρα και άκουσε τα εναντίον των Σταυροφόρων και των Ενετών παράπονα του Βασιλιά της Ουγγαρίας, προέβη στον αφορισμό τους. Αυτό, όμως, δεν είχε κανένα αποτέλεσμα, αν και ανακάλεσε μετέπειτα τον αφορισμό κατά των Σταυροφόρων άφησε 'τιμωρημένους' τους Βενετούς. Πάντως, ο Ιννοκέντιος δεν απαγόρευσε στους Σταυροφόρους να έρχονται σε επαφή με τους αφορεσμένους Βενετούς και έτσι η συνεργασία τους συνεχίστηκε.
== Παρέκκλιση προς Κωνσταντινούπολη ==
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ζάρα, αναδείχτηκε μια νέα προσωπικότητα στο προσκήνιο: ο γιος του εκθρονισμένου βυζαντινού αυτοκράτορα Ισαάκιου, Αλέξιος, που είχε καταφύγει στη Δύση με σκοπό να ζητήσει βοήθεια για την αποκατάσταση του θρόνου του. Ενώ αρχικά κατέφυγε στην Γερμανία, ο Όθωνας του Μπράουνσβαϊχ ήταν ανίκανος να τον υποστηρίξει, λόγω εσωτερικών προβλημάτων στην χώρα του, έστειλε όμως αντιπροσωπεία στη Ζάρα, ζητώντας από τη Βενετία και τους Σταυροφόρους να τον βοηθήσουν. Για τη βοήθεια αυτή ο Αλέξιος υποσχέθηκε, σε ό,τι αφορούσε τον θρησκευτικό τομέα, να υποτάξει το Βυζάντιο στη Ρώμη, αλλά και να πληρώσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό μετά την αποκατάστασή του και τέλος να συμμετάσχει και ο ίδιος προσωπικά στην μετέπειτα Σταυροφορία.
Ο Δάνδολος αντιλήφθηκε αμέσως όλα τα πλεονεκτήματα αυτής της πρότασης και ήθελε να παίξει κύριο ρόλο στην εκστρατεία κατά της [[Κωνσταντινούπολη]]ς. Έβλεπε ότι ανοίγονταν μεγάλες ευκαιρίες από αυτή την τροπή των γεγονότων. Αρχικά, οι Σταυροφόροι δεν ενέκριναν αυτή την αλλαγή στα σχέδια, όμως τελικά συμφώνησαν με τον Δάνδολο. Οι περισσότεροι από τους Σταυροφόρους αποφάσισαν να συμμετάσχουν κατά της Κωνσταντινούπολης, υπό τον όρο μετά να κατευθυνθούν προς την Αίγυπτο. Έτσι, τον Μάιο του 1203 ο Ενετικός στόλος με τον Δάνδολο, τον Βονιφάτιο Μομφερατικό και τον πρίγκιπα Αλέξιο, απέπλευσε από τη Ζάρα και ύστερα από ένα μήνα έκανε την εμφάνισή του στην πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Πολλοί ερευνητές πάντως έχουν δώσει μεγάλη σημασία στο ζήτημα αυτής της παρέκκλισης της Σταυροφορίας προς Κωνσταντινούπολη. Αυτή η εκδοχή των τυχαίων συμπτώσεων που οδήγησαν τελικά την Σταυροφορία κατά του Βυζαντίου, υποστηρίζεται από τον ιστορικό [[Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος|Γοδεφρείδο Βιλλεαρδουίνο]], που είχε συμμετάσχει στην Σταυροφορία και ήταν κύρια πρωτογενής πηγή της Δ' Σταυροφορίας. Υπάρχουν όμως και άλλες πηγές που υποστηρίζουν ότι η πορεία κατά της Κωνσταντινούπολη είχε μυστικά αποφασιστεί εξαρχής από τον Πάπα και τον [[Γερμανοί|Γερμανό]] βασιλιά Φίλιππο της Σουαβίας<ref>The chronicles of Novgorod, σελ. 181, C. Kopf.</ref><ref>The version of Novgorod of the forth Crusade. Bazilli. IstoricheskiyaIzvestiya, τεύχη 3&4, σελ. 55.</ref>. Γενικά, από διαφορετικές πηγές έχουν διατυπωθεί τα δύο αυτά διαφορετικά σενάρια, δηλαδή των «τυχαίων γεγονότων» και της «προμελέτης»<ref>Η αλλαγή της της κατεύθυνσης της Δ' Σταυροφορίας. P. Mitrofanov. σελ. 461-523 (Ρώσικα).</ref><ref>Die Vierte Kreuzzug und Seine Probleme. Neue Jahrbuecher fuer das Klassische Altertum. 1904. σελ. 505-514.</ref>.
Μια άλλη ιστορική πηγή, ο [[Γάλλοι|Γάλλος]] μελετητής, Μα-Λατρί, υποστήριξε ότι η Βενετία, είχε μυστική συνθήκη με τον Σουλτάνο της Αιγύπτου και, ως εκ τούτου, με δεξιοτεχνία ανάγκασε τους Σταυροφόρους να εγκαταλείψουν τον βασικό τους στόχο, την Αίγυπτο, και να κατευθυνθούν εναντίον του Βυζαντίου<ref>Historie de l' Isle de Chypre. Mas-Latrie. σελ. 162-163 (Γαλλικά).</ref>.
Πέρα από τις διάφορες θεωρίες, οι πηγές συγκλίνουν σε ένα συμπέρασμα: ότι επικράτησε η ισχυρή θέληση του Δάνδολου, ο οποίος είχε ανησυχήσει από την οικονομική ανάπτυξη των άλλων ιταλικών κρατών, της [[Δημοκρατία της Γένοβας|Γένουας]] και της [[Πίζα]]ς και προσδοκούσε στον απεριόριστο πλούτο και λαμπρό μέλλον από την κατάκτηση των αγορών της Ανατολής.
Τελικά, κατά τα τέλη του Ιουνίου του 1203, ο στόλος των Σταυροφόρων έφτασε στην Κωνσταντινούπολη, η οποία την εποχή εκείνη κατά τον [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτα Χωνιάτη]], θύμιζε στους Δυτικοευρωπαίους «την Σύβαρι, που ήταν γνωστή για την μαλθακότητά της»<ref>Historia, έκδοση Bonn, σελ. 717. Νικήτα Χωνιάτη.</ref>. Από σύγχρονες δυτικές πηγές, αναφέρεται ο απεριόριστος θαυμασμός που έτρεφαν οι Σταυροφόροι για το πλούτο που κατείχε η Πόλη.
== Η πρώτη Άλωση (1204) ==
Κατά τη διάρκεια των τριών ημερών λεηλασίας, χάθηκαν πολλά πολύτιμα έργα τέχνης, πολλές βιβλιοθήκες λαφυραγωγήθηκαν και πολλά χειρόγραφα καταστράφηκαν, ενώ η Αγία Σοφία λεηλατήθηκε ανελέητα. Ο Βιλλεαρδουίνος παρατηρεί ότι «από την εποχή της δημιουργίας του κόσμου, ποτέ, σε καμία πόλη, δεν κατακτήθηκαν τόσα λάφυρα»<ref>La Conquete de constantinople. Έκδοση de Wailly, παρ. 250, σελ. 147. (γαλλικά)</ref>. Μετά από αυτή την Σταυροφορία, όλη η δυτική Ευρώπη κοσμήθηκε με τους θησαυρούς της Κωνσταντινούπολης, ενώ οι περισσότερες από τις εκκλησίες της Δυτικής Ευρώπης απέκτησαν μέρος από τα «ιερά λείψανα» της πόλης. Το μεγαλύτερο μέρος των λειψάνων, που βρίσκονταν σε μοναστήρια της Γαλλίας, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της [[Γαλλική Επανάσταση|Γαλλικής Επανάστασης]] ([[1789]]). Τα [[Άλογα του Αγίου Μάρκου|τέσσερα ορειχάλκινα άλογα]] που αποτελούσαν ένα από τα καλύτερα στολίδια του Ιπποδρόμου της Κωνσταντινούπολης, μεταφέρθηκαν από τον Δάνδολο στην [[Βενετία]], όπου και διακοσμούν σήμερα την εξώθυρα του καθεδρικού ναού του Αγίου Μάρκου.
[[Κατηγορία:Φραγκοκρατία|Σταυροφορίες]] ▼
== Το νέο πολιτικό σκηνικό ==
Εν τω μεταξύ προέκυψε το πρόβλημα της οργάνωσης της κατακτηθείσας περιοχής από τους Σταυροφόρους. Τελικά αποφασίστηκε η ίδρυση μια Αυτοκρατορίας, όμοιας με αυτής που προϋπήρχε και τέθηκε ζήτημα εκλογής Αυτοκράτορα. Ο επικρατέστερος φαίνονταν ο Βονιφάτιος ο Μομφερατικός. Ο Δάνδολος όμως φαίνεται ότι αντιτάχθηκε στην υποψηφιότητα αυτή, θεωρώντας τον πολύ ισχυρό και φοβούμενος το γεγονός ότι οι κτήσεις του βρίσκονταν πολύ κοντά στην Βενετία. Έτσι και παραμερίστηκε και επιλέχτηκε ο Βαλδουίνος, κόμης της Φλάνδρας, που απείχε περισσότερο από τη Βενετία, ενώ συγχρόνως ήταν λιγότερο δυναμικός.
Σχετικά με τη διανομή των εδαφών, η Κωνσταντινούπολη, βάσει της συμφωνίας διανομής ([[Partitio Terrarum Imperii Romaniae]]), ο Βαλδουίνος έλαβε τα πέντε όγδοα και ο Δάνδολος τα τρία όγδοα μαζί με την Αγία Σοφία. Ο Βαλδουίνος έλαβε και την περιοχή της νότιας [[Θράκη]]ς, ένα μικρό τμήμα της βορειοδυτικής [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]] στον [[Ελλήσποντος|Ελλήσποντο]] και μερικά νησιά του Αιγαίου. Ο Βονιφάτιος πήρε τη [[Μακεδονία]] με τη [[Θεσσαλονίκη]] καθώς και τη βόρεια [[Θεσσαλία]] και γινόταν υποτελής του Βαλδουίνου.
Η Βενετία κατά τον διαμοιρασμό, εξασφάλισε τη μερίδα του λέοντος. Η Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου έλαβε μερικές περιοχές στις ακτές της Αδριατικής, όπως π.χ. το [[Δυρράχιο]], τα [[Ιόνια νησιά|νησιά του Ιονίου]], το μεγαλύτερο μέρος των [[Νησιά Αιγαίου Πελάγους|νησιών του Αιγαίου]], περιοχές στην Πελοπόννησο, την [[Κρήτη]], μερικούς λιμένες στην [[Θράκη]]. Βάσει της συμφωνίας, η [[Αγία Σοφία (Κωνσταντινούπολη)|Αγία Σοφία]] περιήλθε στα χέρια του κλήρου της [[Βενετία]]ς και ο Βενετός Θωμάς Μοροζίνι έγινε Πατριάρχης και κεφαλή της [[Καθολική Εκκλησία|Καθολικής Εκκλησίας]] της Νέας Αυτοκρατορίας.
Σε αυτή την κατάσταση, δημιουργήθηκαν εστίες ελληνικής αντίστασης. Ήδη είχαν δημιουργηθεί η [[Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας]] και η [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας]]. Αμέσως, μετά ο [[Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας]] ιδρύει το [[Δεσποτάτο της Ηπείρου]], με πρωτεύουσα την [[Άρτα]].
== Πρωτογενείς πηγές ==
* Ο [[Νικήτας Χωνιάτης]] ιστορικός του Βυζαντίου, κατέγραψε την καταστροφή της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους.
* Ο [[Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος]], σταυροφόρος με σημαντική επιρροή, παρών σε όλες τις αποφάσεις που οδήγησαν στην εξέλιξη της Δ' Σταυροφορίας, και ιστορικός.
* Ο [[Ρομπέρ του Κλαρύ]] (Robert de Cléry), σταυροφόρος από την Πικαρδία.
* Ο [[Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄]], μέσω της δριμύτατα επικριτικής επιστολής που έστειλε στον Επίτροπό του στην Ιερουσαλήμ, ο οποίος εγκατέλειψε τη θέση του για να υποστηρίξει τους Σταυροφόρους στην Κωνσταντινούπολη.
== Δευτερογενείς πηγές ==
* Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Θ'. Εκδοτική Αθηνών. Αθήνα ISBN 978-960-213-105-3.
* Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Α. Βασίλιεφ. Μετάφραση Δημοσθένη Σαβράμη. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1971.
==Επιπλέον Βιβλιογραφία==
*Ζήνδρος Σπύρος, «Ακαδημία 2014, Επιμόρφωση Β΄Επιπέδου», Ιωάννινα 2014, σελ. 145-146
* Μαλτέζου Χρύσα, «Σχόλια στην εικονογραφημένη ιστορία της τέταρτης σταυροφορίας στο δουκικό παλάτι της Βενετίας», Θησαυρίσματα / Thesaurismata, τομ. 31 (2001),σελ. 9-28
== Παραπομπές ==
<references />
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Το χρονικό της τέταρτης σταυροφορίας|αριθμός = 56095}}
* {{cite web | url=http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=161954&ct=114&dt=24/10/2004 | title=Οι Δυτικοί στη συνείδηση των Βυζαντινών | accessdate=2011-02-20 | author=Γουναρίδης, Πάρις | date=2004-10-24 | publisher=Το Βήμα}}
* [http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/12988#page/1/mode/2up Ελένη Λιάκου, Οικονομική ανάλυση των επιπτώσεων των Σταυροφοριών στην οικονομία και τη διοίκηση του Βυζαντίου, Διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, 2001]
* Στήβεν Ράνσιμαν,H Ελλάδα και η Δ' Σταυροφορία, [http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/runciman_byzantium.html]
* Edwin Pears,Η Έφοδος, η Κατάληψη και η Λεηλασία της Πόλης, [http://www.myriobiblos.gr/afieromata/1204/edwin_pears_gr.html]
{{authority control}}
▲[[Κατηγορία:Φραγκοκρατία|Σταυροφορίες]]
[[Κατηγορία:Δ΄ Σταυροφορία|*]]
[[Κατηγορία:Λατινική Αυτοκρατορία]]
| 