Πλανητικό νεφέλωμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
μ Αντικατάσταση παρωχημένου προτύπου με references tag |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
[[Αρχείο:NGC 7293.jpg|thumb| |
[[Αρχείο:NGC 7293.jpg|thumb|270px|Το [[νεφέλωμα της Έλικας]] είναι το λαμπρότερο πλανητικό νεφέλωμα στον γήινο ουρανό.]] |
||
Ένα '''πλανητικό νεφέλωμα''' είναι ένα [[νεφέλωμα εκπομπής]] που αποτελείται από ένα επεκτεινόμενο σφαιρικό κύμα [[ιόν|ιονισμένου αερίου]] που εξακοντίζεται στο διάστημα, από κάποιο άστρο σε μορφή διαδοχικών παλμών, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος του κύκλου της ζωής του.<ref name="Frankowskietal2009">{{harvnb|Frankowski|Soker|2009|pp=654–8}}</ref> Η λανθασμένη ονομασία αντί του ορθού "αστρικό νεφέλωμα" εξακολουθεί να αποδίδεται από την πρώτη ανακάλυψή τους στον 18ο αιώνα<ref name=KwokJun2005>{{harvnb|Kwok|2005|pp=271–8}}</ref> από τον αστρονόμο [[Ουίλιαμ Χέρσελ]] που υπέθεσε ότι τα νεφελώματα αυτά περιέχουν νεαρούς πλανήτες, εξαιτίας της ομοιότητάς τους με τους γίγαντες αερίων όταν φαίνονται από μικρά [[οπτικό τηλεσκόπιο|οπτικά τηλεσκόπια]], που όμως στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία σχέση με τους πλανήτες [[ηλιακό σύστημα|ηλιακού συστήματος]].<ref name="hubbleSite1997">{{harvnb|Hubblesite.org|1997}}</ref> Πρόκειται για ένα σχετικά βραχύβιο φαινόμενο, που διαρκεί λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια, σε σύγκριση με την τυπική διάρκεια ζωής ενός αστέρα, που φτάνει τα δισεκατομμύρια έτη. Το πλανητικό νεφέλωμα συμβολίζεται διεθνώς με τα λατινογράμματα '''PN''' εκ των αρχικών του όρου '''P'''lanetary '''n'''ebula. |
Ένα '''πλανητικό νεφέλωμα''' είναι ένα [[νεφέλωμα εκπομπής]] που αποτελείται από ένα επεκτεινόμενο σφαιρικό κύμα [[ιόν|ιονισμένου αερίου]] που εξακοντίζεται στο διάστημα, από κάποιο άστρο σε μορφή διαδοχικών παλμών, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος του κύκλου της ζωής του.<ref name="Frankowskietal2009">{{harvnb|Frankowski|Soker|2009|pp=654–8}}</ref> Η λανθασμένη ονομασία αντί του ορθού "αστρικό νεφέλωμα" εξακολουθεί να αποδίδεται από την πρώτη ανακάλυψή τους στον 18ο αιώνα<ref name=KwokJun2005>{{harvnb|Kwok|2005|pp=271–8}}</ref> από τον αστρονόμο [[Ουίλιαμ Χέρσελ]] που υπέθεσε ότι τα νεφελώματα αυτά περιέχουν νεαρούς πλανήτες, εξαιτίας της ομοιότητάς τους με τους γίγαντες αερίων όταν φαίνονται από μικρά [[οπτικό τηλεσκόπιο|οπτικά τηλεσκόπια]], που όμως στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία σχέση με τους πλανήτες [[ηλιακό σύστημα|ηλιακού συστήματος]].<ref name="hubbleSite1997">{{harvnb|Hubblesite.org|1997}}</ref> Πρόκειται για ένα σχετικά βραχύβιο φαινόμενο, που διαρκεί λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια, σε σύγκριση με την τυπική διάρκεια ζωής ενός αστέρα, που φτάνει τα δισεκατομμύρια έτη. Το πλανητικό νεφέλωμα συμβολίζεται διεθνώς με τα λατινογράμματα '''PN''' εκ των αρχικών του όρου '''P'''lanetary '''n'''ebula. |
||
Στο τέλος της ζωής του άστρου, κατά τη διάρκεια της φάσης του [[ερυθρός γίγαντας|ερυθρού γίγαντα]], τα εξώτερα στρώματά του απομακρύνονται μέσω παλμικών ταλαντώσεων και ισχυρού [[αστρικός άνεμος|αστρικού ανέμου]]. Χωρίς αυτά τα αδιαφανή στρώματα, ο καυτός, φωτεινός πυρήνας εκπέμπει [[υπεριώδης ακτινοβολία|υπεριώδη ακτινοβολία]] που ιονίζει <ref name="Frankowskietal2009" /> τα αποβεβλημένα εξωτερικά στρώματα του αστέρα. Αυτό το ιονισμένο "κέλυφος αερίων" ακτινοβολεί δίνοντας την εικόνα του πλανητικού νεφελώματος. |
Στο τέλος της ζωής του άστρου, κατά τη διάρκεια της φάσης του [[ερυθρός γίγαντας|ερυθρού γίγαντα]], τα εξώτερα στρώματά του απομακρύνονται μέσω παλμικών ταλαντώσεων και ισχυρού [[αστρικός άνεμος|αστρικού ανέμου]]. Χωρίς αυτά τα αδιαφανή στρώματα, ο καυτός, φωτεινός πυρήνας εκπέμπει [[υπεριώδης ακτινοβολία|υπεριώδη ακτινοβολία]] που ιονίζει <ref name="Frankowskietal2009" /> τα αποβεβλημένα εξωτερικά στρώματα του αστέρα. Αυτό το ιονισμένο "κέλυφος αερίων" ακτινοβολεί, δίνοντας την εικόνα του πλανητικού νεφελώματος. |
||
Τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να παίζουν ένα κρίσιμο ρόλο στην [[χημεία|χημική]] εξέλιξη ενός γαλαξία, επιστρέφοντας υλικό στο [[διαστρικό ενδιάμεσο]] που έχει εμπλουτιστεί με βαρύτερα στοιχεία και άλλα προϊόντα [[πυρηνοσύνθεση]]ς (όπως [[άνθρακας]], [[άζωτο]], [[οξυγόνο]] και [[ασβέστιο]]). Σε μακρινότερους γαλαξίες, τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να είναι τα μόνα αντικείμενα που μπορούν να αναλυθούν για να αποφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις χημικές πυκνότητες. |
Τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να παίζουν ένα κρίσιμο ρόλο στην [[χημεία|χημική]] εξέλιξη ενός γαλαξία, επιστρέφοντας υλικό στο [[διαστρικό ενδιάμεσο]] που έχει εμπλουτιστεί με βαρύτερα στοιχεία και άλλα προϊόντα [[πυρηνοσύνθεση]]ς (όπως [[άνθρακας]], [[άζωτο]], [[οξυγόνο]] και [[ασβέστιο]]). Σε μακρινότερους γαλαξίες, τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να είναι τα μόνα αντικείμενα που μπορούν να αναλυθούν για να αποφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις χημικές πυκνότητες. |
||
Τα πρόσφατα χρόνια, το [[διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ]] έχει τραβήξει εικόνες που έχουν αποκαλύψει ότι πολλά πλανητικά νεφελώματa έχουν ιδιαιτέρως σύνθετες και ποικίλες μορφολογίες. |
Τα πρόσφατα χρόνια, το [[διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ]] έχει τραβήξει εικόνες που έχουν αποκαλύψει ότι πολλά πλανητικά νεφελώματa έχουν ιδιαιτέρως σύνθετες και ποικίλες μορφολογίες. Μάλιστα το ένα πέμπτο από αυτά είναι σφαιρικό, αλλά η πλειονότητα δεν έχουν σφαιρική συμμετρία. Οι μηχανισμοί που παράγουν τέτοια μεγάλη ποικιλία σχημάτων και χαρακτηριστικών δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, ίσως οι [[διπλός αστέρας|διπλοί κεντρικοί αστέρες]], οι αστρικοί άνεμοι και τα [[μαγνητικό πεδίο|μαγνητικά πεδία]] να παίζουν όλα μαζί κάποιο ρόλο. |
||
== Παραπομπές == |
== Παραπομπές == |
||
Έκδοση από την 21:58, 10 Οκτωβρίου 2017
Ένα πλανητικό νεφέλωμα είναι ένα νεφέλωμα εκπομπής που αποτελείται από ένα επεκτεινόμενο σφαιρικό κύμα ιονισμένου αερίου που εξακοντίζεται στο διάστημα, από κάποιο άστρο σε μορφή διαδοχικών παλμών, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος του κύκλου της ζωής του.[1] Η λανθασμένη ονομασία αντί του ορθού "αστρικό νεφέλωμα" εξακολουθεί να αποδίδεται από την πρώτη ανακάλυψή τους στον 18ο αιώνα[2] από τον αστρονόμο Ουίλιαμ Χέρσελ που υπέθεσε ότι τα νεφελώματα αυτά περιέχουν νεαρούς πλανήτες, εξαιτίας της ομοιότητάς τους με τους γίγαντες αερίων όταν φαίνονται από μικρά οπτικά τηλεσκόπια, που όμως στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία σχέση με τους πλανήτες ηλιακού συστήματος.[3] Πρόκειται για ένα σχετικά βραχύβιο φαινόμενο, που διαρκεί λίγες δεκάδες χιλιάδες χρόνια, σε σύγκριση με την τυπική διάρκεια ζωής ενός αστέρα, που φτάνει τα δισεκατομμύρια έτη. Το πλανητικό νεφέλωμα συμβολίζεται διεθνώς με τα λατινογράμματα PN εκ των αρχικών του όρου Planetary nebula.
Στο τέλος της ζωής του άστρου, κατά τη διάρκεια της φάσης του ερυθρού γίγαντα, τα εξώτερα στρώματά του απομακρύνονται μέσω παλμικών ταλαντώσεων και ισχυρού αστρικού ανέμου. Χωρίς αυτά τα αδιαφανή στρώματα, ο καυτός, φωτεινός πυρήνας εκπέμπει υπεριώδη ακτινοβολία που ιονίζει [1] τα αποβεβλημένα εξωτερικά στρώματα του αστέρα. Αυτό το ιονισμένο "κέλυφος αερίων" ακτινοβολεί, δίνοντας την εικόνα του πλανητικού νεφελώματος.
Τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να παίζουν ένα κρίσιμο ρόλο στην χημική εξέλιξη ενός γαλαξία, επιστρέφοντας υλικό στο διαστρικό ενδιάμεσο που έχει εμπλουτιστεί με βαρύτερα στοιχεία και άλλα προϊόντα πυρηνοσύνθεσης (όπως άνθρακας, άζωτο, οξυγόνο και ασβέστιο). Σε μακρινότερους γαλαξίες, τα πλανητικά νεφελώματα μπορεί να είναι τα μόνα αντικείμενα που μπορούν να αναλυθούν για να αποφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις χημικές πυκνότητες.
Τα πρόσφατα χρόνια, το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ έχει τραβήξει εικόνες που έχουν αποκαλύψει ότι πολλά πλανητικά νεφελώματa έχουν ιδιαιτέρως σύνθετες και ποικίλες μορφολογίες. Μάλιστα το ένα πέμπτο από αυτά είναι σφαιρικό, αλλά η πλειονότητα δεν έχουν σφαιρική συμμετρία. Οι μηχανισμοί που παράγουν τέτοια μεγάλη ποικιλία σχημάτων και χαρακτηριστικών δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, ίσως οι διπλοί κεντρικοί αστέρες, οι αστρικοί άνεμοι και τα μαγνητικά πεδία να παίζουν όλα μαζί κάποιο ρόλο.
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 Frankowski & Soker 2009, σελίδες 654–8
- ↑ Kwok 2005, σελίδες 271–8
- ↑ Hubblesite.org 1997
Δειτε επίσης
Πηγές
- Frankowski, Adam; Soker, Noam (November 2009), «Very late thermal pulses influenced by accretion in planetary nebulae», New Astronomy 14 (8): 654–8, doi:, http://adsabs.harvard.edu/abs/2009NewA...14..654F
- Hubble Witnesses the Final Blaze of Glory of Sun-Like Stars, Hubblesite.org, December 17, 1997, http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/1997/38/background/, ανακτήθηκε στις 2008-08-09
- Kwok, Sun (June 2005), «Planetary Nebulae: New Challenges in the 21st Century», Journal of the Korean Astronomical Society 38 (2): 271–8, http://adsabs.harvard.edu/abs/2005JKAS...38..271K
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με την αστρονομία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |