Βάσω Μανωλίδου

Βάσω Μανωλίδου
Γέννηση	1917 Αθήνα
Θάνατος	11 Αυγούστου 2004 Αθήνα
Εθνικότητα	Ελληνική
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Σπουδές	Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου
Ιδιότητα	ηθοποιός
Σύζυγος	Θόδωρος Κρίτας
Συγγενείς	Μαίρη Αρώνη (πρώτη ξαδέλφη)

Η Βάσω Μανωλίδου (Αθήνα, Αύγουστος 1917 - 11 Αυγούστου 2004) ήταν σημαντική Ελληνίδα ηθοποιός του θεάτρου.

Γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1917 στην οδό Μνησικλέους στην Πλάκα.
Πατέρας της ήταν ο Παναγιώτης Μανωλίδης από τον Βελβεντό Πιερίων, εμπορικός αντιπρόσωπος σημαντικών εμπορικών οίκων του εξωτερικού, ενώ η μητέρα της καταγόταν από την Κρήτη, και ήταν απόφοιτος του Αρσακείου. Είχε ακόμα τρία αδέρφια, δυο αγόρια τον Αντρέα και τον Ντίνο και μια αδερφή, την Χρυσάνθη. Στο διπλανό σπίτι της οδού Μνησικλέους μεγάλωνε η πρώτη ξαδέρφη της, Μαίρη Αρβανιτίδη (μετέπειτα Μαίρη Αρώνη) και μαζί έζησαν τα παιδικά τους χρόνια, παίζοντας στις θεατρικές παραστάσεις που έστηναν στην ταράτσα του σπιτιού τους.
Η εκπαίδευσή της έγινε στο παρθεναγωγείο της περίφημης Σχολής Χιλλ στην Πλάκα

Ο πατέρας της, αγαπούσε το θέατρο και την όπερα, και βλέποντας την υποκριτική ικανότητα της κόρης του, την πρόετρεψε (πράγμα σπάνιο για την εποχή) να ασχοληθεί με το θέατρο. Μάλιστα, την συνόδεψε ο ίδιος, για να γραφεί στην τότε πρωτο-ιδρυόμενη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, σε ηλικία μόλις 15 χρονών.

Η Μανωλίδου έδωσε εξετάσεις μπροστά στην κριτική επιτροπή της σχολής, απαγγέλοντας το ποίημα του Λάμπρου Πορφύρα, «Lacrimae rerum» καθώς και ένα απόσπασμα από την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευρυπίδη. Πέρασε τις εξετάσεις παμφηφεί και μάλιστα τέλειωσε τη δραματική σχολή με άριστα.
Την αποφοίτησή της από τη σχολή μαζί με των άλλων συναδέλφων της (ήταν οι πρώτοι απόφοιτοι της σχολής του Εθνικού θεάτρου) χαιρέτησε με ένα σημείωμα του στη Νέα Εστία και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, προβλέποντας λαμπρό μέλλον για τη νεαρή απόφοιτο.

Η πρώτη της εμφάνιση στο Εθνικό έγινε τον Απρίλιο του 1932, όταν έπαιξε στη «Βαβυλωνία» του Δημ. Βυζάντιου, τον δευτερεύοντα ρόλο της Ανθούλας, της κόρης του ξενοδόχου.
Τον Οκτώβριο του 1932 θα κάνει την δεύτερη εμφάνισή της, στον «Έμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ, στον δευτερεύοντα ρόλο της Νερίτσας.

Από το 1932 έως το 1943 που είναι η πρώτη περίοδος της στο Εθνικό θέατρο, θα καταξιωθεί παίζοντας έργα κλασικού ρεπερτορίου δίπλα στους σημαντικότερους ηθοποιούς της εποχής. Ο σημαντικότερος ρόλος της εκείνης της περιόδου που -σύμφωνα με την ίδια την καταξίωσε στους συναδέλφους της και στο κοινό ήταν αυτός της Οφηλίας, στον «Άμλετ» του Σαίξπηρ, με πρωταγωνιστή τον Αλέξη Μινωτή και σκηνοθέτη τον Δημήτρη Ροντήρη, το 1937.

Στους «Ταπεινούς και καταφρονεμένους» του Ντοστογιέφσκι που θα παίξει δίπλα στον Αιμίλιο Βεάκη, - τον Απρίλιο του 1934, θα κάνει τους κριτικούς να την προσέξουν ιδιαίτερα. Ο Μιχάλης Ροδάς, στην κριτική του θα γράψει ...ηρωίδα της παραστάσεως ήταν η Βάσω Μανωλίδου στην πολύπαθη Ελένη – Νέλλη. Έπαιξε με φυσικότητα, με τέχνη γενικά αξιοθαύμαστη και με συνοχή καλλιτεχνική απ' αρχής μέχρι τέλους.... Ο δε θεατρικός κριτικός της εφημερίδας «Καθημερινή» Γ. Νάζος γράφει ότι ...ιδιαιτέρως δέον να εξαρθή η λαμπρά απόδοσις της δίδος Μανωλίδου, η οποία συνεκράτησε αδιάπτωτον την συγκίνησιν του κοινού ως επιληπτική ορφανή, αφηγούμενη επί μίαν ολόκληρον σκηνήν το δράμα της ζωής της....

Άλλη παράσταση – ορόσημο όχι μόνο στην καριέρα της αλλά και γενικά στο ελληνικό θέατρο ήταν «Ο Βασιλιάς Ληρ» του Σαίξπηρ και πάλι, το 1938. Σε αυτήν την παράσταση, πρωταγωνιστούσε ό,τι εκλεκτότερο είχε το ελληνικό θέατρο τότε. Βασιλιάς Ληρ ήταν ο Αιμίλιος Βεάκης, η Βάσω Μανωλίδου έπαιζε την μία από τις κόρες του, την Κορντέλια, η Κατίνα Παξινού έπαιζε την άλλη κόρη του, τη Γονερίλη ενώ η Ελένη Παπαδάκη έπαιζε την τρίτη κόρη, την Ρεγάνη.

Την άνοιξη του 1943 θα εγκαταλείψει το Εθνικό και θα συστήσει θίασο, με τον Νίκο Δενδραμή και τον Γιώργο Παππά. Θα αντιμετωπίσει για πρώτη φορά τις προκλήσεις του ελεύθερου θεάτρου, δεν θα αποφύγει βέβαια να παίζει έργα που φέρνουν κόσμο στα ταμεία και όχι έργα καλλιτεχνικών αξιώσεων, αλλά παρόλα αυτά, θα προσπαθήσει για το καλύτερο.
Στον θίασο αυτόν, από τον Σεπτέμβρη του 1943 θα συμμετέχει - για περιορισμένο διάστημα - και ο Αιμίλιος Βεάκης ενώ σκηνοθέτης θα είναι ο Τάκης Μουζενίδης.
Από την άνοιξη του 1944, θα συνεχίσει μόνο με τον Γιώργο Παππά, στο θέατρο «Λυρικόν»

ενώ από το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου, θα συνεργαστεί με τον θίασο της Μαίρης Αρώνη και του Δημήτρη Χορν, με τους οποίους θα κάνει και μια μεγάλη περιοδεία στον ελληνισμό του εξωτερικού.
Τον χειμώνα του 1944, ο θεατρικός κριτικός Αχιλλέας Μαμάκης στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα» της 10ης Ιανουαρίου 1944 κάνοντας έναν απολογισμό του θεατρικού έτους 1943 γράφει για την Μανωλίδου: ... κατάφερε στο έργο «Φωτεινή Σάντρη» να δείξει το ξεχωριστό, αληθινά μοναδικό ταλέντο της σαν δραματική ενζενύ. Γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε όλες τις εμφανίσεις της, και έδειξε σε όλους.... ότι εξελίσσεται και προοδεύει. Συμπληρώνει ότι ...πολλοί της καταλογίζουν ότι παίζει σε μονότονα μοτίβα, - με προσαρμογή όχι του εαυτού της στον εκάστοτε ρόλο, αλλά του κάθε ρόλου στα προσωπικά εκφραστικά της μέσα – και ότι ακόμη μπορεί να έχει αδυναμία στην στερεότυπη κοριτσίστικη γραμμή την οποία την έχει ντρεσάρει ο κ. Ροντήρης κατά την 12ετή θητεία της στο Εθνικό,... ωστόσο πιστεύω ότι είναι μια εκλεκτή νέα πρωταγωνίστρια.

Στο Εθνικό θα γυρίσει οριστικά το 1955 και θα μείνει μέχρι το τέλος της καριέρας της, το 1980.
Το 1955, ακόμα μια ευτυχισμένη στιγμή για το ελληνικό θέατρο,θα συναντηθεί θεατρικά με την ξαδέλφη της Μαίρη Αρώνη και θα ερμηνεύσουν υποδειγματικά το ντουέτο Μαρία Στούαρτ (Μανωλίδου)– Ελισάβετ (Αρώνη), στο έργο «Μαρία Στούαρτ» του Σίλλερ.
Όλα αυτά τα χρόνια θα ερμηνεύσει διάσημους πρωταγωνιστικούς ρόλους στα καλύτερα έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου.
Το 1978 θα έχει ακόμα μία προσωπική επιτυχία ερμηνεύοντας απαράμιλλα τον ρόλο της Αμάντα (της μητέρας) στον «Γυάλινο κόσμο» του Τένεσι Ουίλιαμς. ...Μεθυστική και αδαμάντινη ένιωσε το ρόλο της Αμάντα σε όλες τις αποχρώσεις του, ...και ενσαρκώνει με ευαισθησία, άνεση και σιγουριά αυτή τη μητέρα.. γράφει στην κριτική του ο Βαγγέλης Ψυράκης στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία».

Το 1980 θα τελειώσει την καριέρα της με έναν υποκριτικό θρίαμβο.
Θα παίξει τον ρόλο της Ουίννυ στις «Ευτυχισμένες μέρες» του Σάμιουελ Μπέκετ (με Ουίλλυ τον Μηνά Χατζησάββα). Ένα έργο δύσκολο, ένας πραγματικός άθλος για τον ηθοποιό που στερούμενος τα άλλα εκφραστικά του μέσα είναι υποχρεωμένος να παίξει μόνο με το πρόσωπο και τη φωνή. Η Μανωλίδου αφού χρειάστηκε να μάθει απέξω ένα μονόλογο 60 σελίδων, και να παίξει θαμμένη σχεδόν μέχρι το λαιμό, μέσα σε έναν εκτυφλωτικά φωτιζόμενο αμμόλοφο, επί 1 1/2 ώρα μόνη της πάνω στη σκηνή, τα κατάφερε προσθέτοντας επάξια το όνομά της δίπλα στα ιερά τέρατα του παγκόσμιου θεάτρου (π.χ. Πέγκυ Άσκροφτ) που υποδύθηκαν με επιτυχία αυτόν το ρόλο.

Τον Αύγουστο του 1995 τιμήθηκε με το παράσημο του Ταξιάρχη του τάγματος του Φοίνικος από τον προεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο μαζί με τους συναδέλφους της Ειρήνη Παππά, Δημήτρη Χορν, Άννα Συνοδινού και Ασπασία Παπαθανασίου.

Ήταν σύζυγος για πάνω από 50 χρόνια του θεατρικού επιχειρηματία Θεόδωρου Κρίτα, και μητέρα μιας κόρης, της Αλίνας Κρίτα.
Έμενε στο Παλαιό Φάληρο στην Αθήνα.
Πέθανε -πλήρης ημερών – σε ηλικία 87 ετών.

Θεατρογραφία

• Θίασος Εθνικού θεάτρου
  

1932: «Βαβυλωνία» του Δημητρίου Βυζάντιου

«Ο έμπορος της Βενετίας» του Σαίξπηρ

«Ενώ το πλοίο ταξιδεύει» της Γαλάτεια Καζαντζάκη

«Το τραγούδι της κούνιας» των Γκρεγκόριο και Μαρία Μαρτίνεθ Σιέρα

1933:«Ο θάνατος του Δαντόν» του Γκέοργκ Μπύχνερ

«Γιάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν» του Ίψεν

«Ποπολάρος» του Γρηγορίου Ξενόπουλου

«Η θυσία του Αβραάμ» (θρησκευτικό δράμα αγνώστου συγγραφέως)

«Να ζη το Μεσολόγγι» του Βασίλη Ρώτα

«Το ζιζάνιο» του Τριστάν Μπερνάρ

«Οιδίπους τύραννος» του Σοφοκλή (μέλος του Χορού)

«Θείος Όνειρος» του Γρηγόριου Ξενόπουλου

«Ο Αρχοντοχωριάτης» του Μολιέρου

«Η κόρη του Γιόριου» του Γκαμπριέλε Ντ' Ανούντσιο

«Το φιντανάκι» του Παντελή Χορν

1934: «Ο άνθρωπος του διαβόλου» του Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω

«Λόρδος Βύρων» του Αλέκου Λιδωρίκη

«Ταπεινοί και καταφρονεμένοι» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (θεατρική διασκευή Αιμίλιος Βεάκης)

1935: «Ιβάν ο τρομερός» του Αλεξέι Τολστόι

«Οι γάμοι του Φιγκαρό» του Πιερ-Ωγκυστέν Καρόν ντε Μπωμαρσαί

«Πέερ Γκυντ» του 'Ιψεν

«Δωδέκατη νύχτα» του Σαίξπηρ

«Τρισεύγενη» του Κωστή Παλαμά

1936: «Ο κουρεύς της Σεβίλλης» του Μπωμαρσαί

«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή

«Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ

«Ο πειρασμός» του Γρηγορίου Ξενόπουλου

1937: «Ο κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου

«Υπηρέτης δύο κυρίων» του Κάρλο Γκολντόνι

«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή

«Άμλετ» του Σαίξπηρ

1938: «Ζακυνθινή σερενάτα» του Διονυσίου Ρώμα

«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή

«Βασιλεύς Ληρ» του Σαίξπηρ

«Ο ιδανικός σύζυγος» του Όσκαρ Ουάιλντ

1939: «Σχολείο κακογλωσσιάς» του Ρίτσαρντ Σέρινταν

«Ο σταυρός και το σπαθί» του Άγγελου Τερζάκη

«Ριχάρδος ο Γ'» του Σαίξπηρ

«Το κοντσέρτο» του Χέρμαν Μπαρ

«Τα δημιουργηθέντα συμφέροντα» του Χαθίντο Μαρτίνεθ

1940: «Άμλετ» του Σαίξπηρ

«Ένα ποτήρι νερό» του Ευγένιου (Εζέν) Σκριμπ

«Το φιντανάκι» του Παντελή Χορν

«Αντιγόνη» του Σοφοκλή

1941: «Οι γάμοι του Φιγκαρό» του Μπωμαρσαί

«Ερρίκος Ε΄» του Σαίξπηρ

«Το φιντανάκι» του Παντελή Χορν

«Φοιτηταί» του Γρηγορίου Ξενόπουλου

«Ο φιλάργυρος» του Μολιέρου

1942: «Φάουστ» του Γκαίτε

«Λουίζα Μίλλερ» του Σίλλερ

«Πριν απ' το ηλιοβασίλεμα» του Γκέρχαρτ Χάουπτμαν

1943 :«Η γυναίκα στοιχειό» του Πέδρο Καλντερόν δε λα Μπάρκα

• Θίασος Μανωλίδου - Παππά - Δενδραμή (ή θίασος των τριών)
  

1943: «Για ένα όμορφο κορίτσι» του Ι. Ντεβάλ

«Φωτεινή Σάντρη» του Γρηγόριου Ξενόπουλου

«Λάζαρος ο Β΄» του Σπύρου Μελά

• Θίασος Μανωλίδου - Παππάς - Δενδραμής - Βεάκης (ή θίασος των τεσσάρων)
  

1943: «Τα θαμπά τζάμια» του Ζάπολα

«Η ζωή είναι ωραία» του Μαρσέλ Ασάρ

«Ο σοβαρός κύριος Ερνέστος» του Όσκαρ Ουάιλντ

1944: «Τα νειάτα» του Μαξ Χάλμπε

«Κάποιος από το Τ.Τ. 502» του Δημήτρη Ιωαννόπουλου

«Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας» του Δημήτριου Κορομηλά

• 1944 Θίασος Μανωλίδου - Παππά
  

«Το τρελοκόριτσο» του Πωλ Βεμπέρ

«Το Μελτεμάκι» του Παντελή Χορν

«Η τιμή» του Σούντερμαν

«Σαν τα φύλλα» του Τζιακόζα

• Θίασος Αρώνη - Μανωλίδου - Χορν
  

1945: «Η θυσία» του Πωλ Κλοντέλ

«Δωδεκάτη νύχτα» του Σαίξπηρ

«Σκωτσέζικα ακρογιάλια» της Ντόντυ Σμιθ

• Θίασος Μανωλίδου - Παππάς
  

1947: «Ιωάννα της Λωραίνης» του Μάξγουελ Άντερσον
1948: «Ρεβέκκα» της Δάφνης Ντι Μωριέ
1950: «Το νου σου στην Αμέλια» του Ζωρζ Φεϋντώ

«Υπόθεσις διαζυγίου» του Κλ. Ντέην

«Φίλησε και πες το» (;)

«Σατανάς» του Θεόδωρου Συναδινού

• Θίασος Εθνικού θεάτρου
  

1950: «Όπως σας αρέσει» του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
1951: «Αγία Ιωάννα» του Τζ. Μπ. Σω

«Καίσαρ και Κλεοπάτρα» του Τζ. Μπ. Σω

• 1953: Θίασος Μανωλίδου - Μουσούρη
  

«Λουίζα Μίλλερ» του Σίλλερ

«Ρομάντσο» του Ρίτσαρντ Σέρινταν

1954: «Φτωχό σαν σπουργιτάκι» του Φοντόρ

«Άν ήθελα ν' αρέσω» των Ζεραλντύ και Σπίτσερ

• Θίασος Εθνικού θεάτρου
  

1955: «Μαρία Στούαρτ» του Σίλλερ (στο ρόλο της βασίλισσας της Σκωτίας, Μαρίας Στούαρτ)
1956: «Νεράιδα» του Ζαν Ζιρωντού

«Φάουστ» του Γκαίτε (Μαργαρίτα)

1957:«Ο γλάρος» του Άντον Τσέχωφ (Νίνα)

«Μαρία Στούαρτ του Σίλλερ (Μαρία Στούαρτ)

«Κυμβελίνος» του Σαίξπηρ

1958: «Τέσσα» ή «Η πιστή καρδιά» των Μπέηζιλ Ντην και Μάργκαρετ Κένεντυ

«Λεοκάντια» του Ζαν Ανούιγ

1959: «Ρόζα Μπερντ» του Γκέρχαρτ Χάουπτμαν

«Το ημέρωμα της στρίγγλας» του Σαίξπηρ (Κατερίνα)

1960: «Ο έμπορος της Βενετιάς» του Σαίξπηρ
1961: «Ερωφίλη» του Γεωργίου Χορτάτση
1962:«Ερωφίλη»

«Ιντερμέτζο» του Ζαν Ζιρωντού

1964: «Το σπίτι της κούκλας» ή «Νόρα» του Ίψεν
1965: «Η μπόρα» του Αλεξάντρ Οστρόβσκι
1967:«Ο Δον Χιλ με το πράσινο παντελόνι» του Τίρσο δε Μολίνα
1968: «Ένας ιδανικός σύζυγος» του Όσκαρ Ουάιλντ
1970: «Μαρία Στούαρτ» του Σίλλερ
1971: «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα: Ο γυρισμός» του Ευγένιου Ο' Νηλ
1973: «Γύρνα πίσω μικρούλα Σήμπα» του Γουίλιαμ Ίνγκ
1976: «Γιάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν» του Ίψεν (1976)
1978: «Γυάλινος κόσμος» του Τένεσι Ουίλιαμς (ως Αμάντα Γουίνγκφιλν, μητέρα)
1980: «Ευτυχισμένες μέρες» του Σάμιουελ Μπέκετ (Ουίννυ)

Κινηματογράφος

• 1932: «Έξω φτώχεια!» του Δημ. Γαζιάδη (η Μανωλίδου έπαιζε τον α΄γυναικείο ρόλο)
• 1954: «Το σταυροδρόμι του πεπρωμένου» του Τζ. Μπερνούτσιο (συμπρωταγωνιστεί με την Μαίρη Αρώνη, και κρατάνε τους δυο βασικούς γυναικείους ρόλους)

Βιβλία

• «ΒΑΣΩ ΜΑΝΩΛΙΔΟΥ – ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ» εκδ. ΜΙΕΤ, 1997 - ISBN 960-250-128-6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Μαρία Στούαρτ» του Σίλλερ (από το αρχείο παραστάσεων του Εθνικού) [1]
• «Οι ευτυχισμένες μέρες» του Μπέκετ (από το αρχείο παραστάσεων του Εθνικού θεάτρου) [2]