Ταΰγετος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
CHE (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{coord|36.953544|22.349956|format=dms|type:mountain_region:gr_scale:500000|display=title}}
{{coord|36.953544|22.349956|format=dms|type:mountain_region:gr_scale:500000|display=title}}
{{Βουνό (Ελλάδα)
{{Βουνό (Ελλάδα)
|όνομα= Ταΰγετος
|όνομα = Ταΰγετος
|Εικόνα=FaraggiBir.JPG
|Εικόνα = Taygetos Ilias 1.jpg
|Λεζάντα εικόνας=Τμήμα του δυτικού Ταΰγετου
|Λεζάντα εικόνας =
|Χάρτης=
|Χάρτης =
|ύψος=2.407
|ύψος = 2.404
|κορυφή = Προφήτης Ηλίας
|κορυφή = Προφήτης Ηλίας
|ΓεωγραφικόΔιαμέρισμα=[[Πελοπόννησος]]
|ΓεωγραφικόΔιαμέρισμα = [[Πελοπόννησος]]
|Νομός=[[νομός Λακωνίας|Λακωνίας]],<br />[[νομός Μεσσηνίας|Μεσσηνίας]]
|Νομός = [[Νομός Λακωνίας|Λακωνίας]]<br>[[νομός Μεσσηνίας|Μεσσηνίας]]
|οροσειρά=
|οροσειρά =
|Πλάτος=36.953544
|Πλάτος = 36.953544
|Μήκος=22.349956
|Μήκος = 22.349956
}}
}}
Ο '''Ταΰγετος''' ή '''Πενταδάκτυλος''',<ref>[http://www.gianniskofinas.com/Vouna/on_kouts/on.htm Ανάργυρος Κουτσιλιέρης - Ονομασία Ταϋγέτου]</ref> είναι η υψηλότερη οροσειρά της [[Πελοπόννησος|Πελοποννήσου]], εκτεινόμενη μεταξύ των λεκανών [[Μεγαλόπολη]]ς - [[Ευρώτας ποταμός|Ευρώτα]] και [[Μεσσηνία]]ς. Η κορυφή του έχει ύψος 2.407 μέτρα και ονομάζεται '''Αγιολιάς''' ή [[Προφήτης Ηλίας (Ταύγετος)|Προφήτης Ηλίας]], από το ομώνυμο εκκλησάκι που κτίσθηκε κοντά στην κορυφή του, ενώ στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν [[Ταλετός]].<ref>[http://www.mani.org.gr/taigetos/ Ταΰγετος<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>
Ο '''Ταΰγετος''' είναι η υψηλότερη [[οροσειρά]] της [[Πελοπόννησος|Πελοποννήσου]], εκτεινόμενη μεταξύ των λεκανών [[Μεγαλόπολη]]ς-[[Ευρώτας ποταμός|Ευρώτα]] και [[Μεσσηνία]]ς. Η κορυφή του έχει ύψος 2.404 μέτρα και ονομάζεται Προφήτης Ηλίας ή Αγιολιάς, από το ομώνυμο εκκλησάκι που κτίσθηκε κοντά στην κορυφή του, ενώ στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Ταλετός<ref>[http://www.mani.org.gr/taigetos/ Ταΰγετος]</ref>.


== Ιστορία ==
== Η ονομασία ==
Η ονομασία Ταΰγετος, όπως μαρτυρά ο [[Παυσανίας]], έχει μυθολογικές ρίζες. Προέρχεται από την [[Ταϋγέτη (μυθολογία)|Ταϋγέτη]], μία από τις Ατλαντίδες, η οποία, γεμάτη ντροπή από το αθέλητο ζευγάρωμά της με τον [[Δίας (μυθολογία)|Δία]], έβαλε τέλος στη ζωή της πέφτοντας σε γκρεμό του βουνού. Ο [[Όμηρος]] αποκαλεί τον Ταΰγετο "''περιμήκειον''", λόγω του μεγάλου μήκους της οροσειράς, ενώ ο [[Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς]] θεωρεί ότι το όνομά του προέρχεται από τη λέξη "ταΰς", η οποία σημαίνει "μέγας" ή "πολύς". Ο [[Βιργίλιος]] τον αναφέρει ως Ταΰγετα, ενώ κατά τη βυζαντινή περίοδο λεγόταν και Πενταδάκτυλος<ref>[http://www.gianniskofinas.com/Vouna/on_kouts/on.htm Ανάργυρος Κουτσιλιέρης - Ονομασία Ταϋγέτου]</ref>, λόγω των πέντε κορυφών του κεντρικού συγκροτήματος.
Η οροσειρά αυτή, από πολύ νωρίς συνδέθηκε με την αρχαία [[ελληνική μυθολογία]] και πήρε την ονομασία της από την [[Ταϋγέτη (μυθολογία)|Ταϋγέτη]], μία από τις επτά [[Ατλαντίδες]] ή [[Πλειάδες (μυθολογία)|Πλειάδες]], κόρες του [[Άτλας (μυθολογία)|Άτλαντα]] και της [[Πλειόνη (μυθολογία)|Πλειόνης]]. Σύμφωνα με άλλη παραλλαγή του μύθου, η Ταϋγέτη φέρεται ως σύζυγος του [[Λακεδαίμων|Λακεδαίμονα]] και μητέρα του Ευρώτα.


Στα [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|βυζαντινά]] χρόνια, η οροσειρά αναφέρεται με την ονομασία Πενταδάκτυλος, εξ αιτίας των πέντε κορυφών του. Κατά την περίοδο της [[Φραγκοκρατία]]ς επικράτησε η ονομασία Ζυγός του Μελιγού, από το σλαβικό φύλο των Μελιγγών οι οποίοι, μαζί με τους επίσης σλαβόφωνους Εζερίτες, κατοικούσαν εκεί.<ref>Παπουλάκου, Αρχοντούλα. ''[http://www.monumenta.org/article.php?IssueID=4&lang=gr&CategoryID=3&ArticleID=268 Στοιχεία διαπολιτισμικότητας, μέσα από επιγραφές ναών της ύστερης βυζαντινής εποχής, στην περιοχή της Μάνης]'', www.monumenta.gr. Ανακτήθηκε 25/08/2009.</ref> Στα χρόνια της [[Επανάσταση του 1821|Επανάστασης του 1821]], η οροσειρά λεγόταν "''Αγιολιάς ο μακρυνός''", από το μεγάλο μήκος της οροσειράς, μέχρι τελικά που ξαναπήρε το αρχαίο όνομα, Ταΰγετος. Από τους Έλληνες [[ναυτικός|ναυτικούς]] που λαμβάνουν την κορυφή του σε [[διόπτευση|διοπτεύσεις]] ονομάζεται "''βουνό της Μάνης''".
Κατά την περίοδο της [[Φραγκοκρατία]]ς επικράτησε η ονομασία Ζυγός του Μελιγού, από το σλαβικό φύλο των Μελιγγών οι οποίοι, μαζί με τους επίσης σλαβόφωνους Εζερίτες, κατοικούσαν εκεί<ref>Παπουλάκου, Αρχοντούλα. ''[http://www.monumenta.org/article.php?IssueID=4&lang=gr&CategoryID=3&ArticleID=268 Στοιχεία διαπολιτισμικότητας, μέσα από επιγραφές ναών της ύστερης βυζαντινής εποχής, στην περιοχή της Μάνης]'', www.monumenta.gr. Ανακτήθηκε 25/08/2009.</ref>. Στα χρόνια της [[Επανάσταση του 1821|Επανάστασης του 1821]], η οροσειρά λεγόταν "Αγιολιάς ο μακρυνός", από το μεγάλο μήκος της οροσειράς, μέχρι τελικά που ξαναπήρε το αρχαίο όνομα, Ταΰγετος. Από τους Έλληνες [[ναυτικός|ναυτικούς]] που λαμβάνουν την κορυφή του σε [[διόπτευση|διοπτεύσεις]] ονομάζεται "βουνό της Μάνης".


== Περιγραφή ==
== Περιγραφή ==
Η οροσειρά του Ταΰγετου έχει μήκος 115 [[χιλιόμετρο|χιλιόμετρα]], μέγιστο πλάτος 30 χιλιόμετρα και έκταση 2.500 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τετραγωνικά χιλιόμετρα]], η οποία συγκροτείται από τέσσερα κύρια τμήματα:
Μεγαλοπρεπής και επιβλητικός, "''όρος υψηλόν τε και όρθιον''" κατά τον [[Στράβων|Στράβωνα]], ο Ταΰγετος είναι ένα από τα μεγαλύτερα βουνά της [[Ελλάδα|Ελλάδας]], με μήκος 115 χλμ. περίπου, μέγιστο πλάτος 30 χιλιόμετρα και έκταση 2.500 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τετραγωνικά χιλιόμετρα]]. Ο εντυπωσιακός ορεινός όγκος του έχει το μεγαλύτερο ύψος απ' όλα τα βουνά της Πελοποννήσου (2.404 μ.) και γι' αυτό χαρακτηρίζεται ως "τρούλος του Μοριά".
α) τον Βόρειο (προς την Μεγαλόπολη), β) τον Μέσο Ανατολικό (προς την Σπάρτη), γ) τον [[Δυτικός Ταΰγετος|Δυτικό]] και δ) τον Νότιο Ταΰγετο που σχηματίζει τη χερσόνησο της [[Μάνη]]ς, η οποία και καταλήγει στο [[Ακρωτήριο Ταίναρο]]. Η υψηλότερη κορυφή του ονομάζεται Αγιολιάς ή Προφήτης Ηλίας, έχει ύψος 2.407 μ. και βρίσκεται στο ανώτερο μέρος της τοποθεσίας που ονομάζεται Πυραμίδα, λόγω του χαρακτηριστικού σχήματος της.


Όμορφα χωριά, δύσβατα μονοπάτια, εύφορες κοιλάδες, διαδοχικές χαραδρώσεις που καταλήγουν στη θάλασσα, απότομες κορυφές και μεγάλα οροπέδια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του Ταΰγετου. Στη δυτική πλευρά του βρίσκεται η περιοχή της [[Καλαμάτα|Καλαμάτας]] και στην ανατολική ο [[Μυστράς]] και η [[Σπάρτη]].
Ο Ταΰγετος αποτελείται κυρίως από ασβεστόλιθους και [[μάρμαρο]], ενώ είναι αρκετά πλούσιος σε νερά. Το κλίμα του είναι γενικά ηπειρωτικό, με μεγάλες [[χιονόπτωση|χιονοπτώσεις]] κατά τη διάρκεια του [[χειμώνας|χειμώνα]]. Το μεγαλύτερο μέρος του καλύπτεται από έλατα και μαυρόπευκα, ενώ έχει μεγάλο αριθμό ρεμάτων και μικρών ποταμών.

Η περιοχή έχει ενταχθεί στο δίκτυο βιοτόπων [[Natura 2000]]. Επίσης, η περιοχή υπάγεται στις σημαντικές για τα πουλιά περιοχές της Ελλάδας (Important Bird Areas).

Ο Ταΰγετος καταλαμβάνει εκτάσεις των νομών [[Νομός Λακωνίας|Λακωνίας]], [[Νομός Μεσσηνίας|Μεσσηνίας]] και [[Νομός Αρκαδίας|Αρκαδίας]]. Στα ανατολικά, τον χωρίζει από τον [[Πάρνωνας|Πάρνωνα]] ο [[Ευρώτας ποταμός]]. Στα δυτικά, οι απολήξεις του φτάνουν στη Μεσσηνιακή πεδιάδα, ενώ στα νότια προβάλλει η χερσόνησος της Μάνης μεταξύ του [[Λακωνικός κόλπος|Λακωνικού]] και του [[Μεσσηνιακός κόλπος|Μεσσηνιακού κόλπου]]. Βόρεια, η λεκάνη της [[Μεγαλόπολη|Μεγαλόπολης]] παρεμβάλλεται μεταξύ των Αρκαδικών βουνών και των βορειότερων προεκτάσεων του Ταΰγετου.

Η οροσειρά του Ταΰγετου συγκροτείται από τέσσερα κύρια τμήματα:<br>
α) τον Βόρειο ή Ξεροβούνα, από το χωριό Λεοντάρι έως τη διάβαση της Λαγκάδας (1.296 μ.),<br>
β) τον Μέσο Ανατολικό, με την ψηλότερη κορυφή (προς την Σπάρτη),<br>
γ) τον [[Δυτικός Ταΰγετος|Δυτικό]] και<br>
δ) τον Νότιο Ταΰγετο, που περιλαμβάνει το όρος Σαγγιά, σχηματίζει τη χερσόνησο της [[Μάνη]]ς και καταλήγει στο [[ακρωτήριο Ταίναρο]].

Χαρακτηριστικά της μορφολογίας του Ταΰγετου είναι η Μεγάλη Λαγκάδα που καταλήγει στο χωριό Τρύπη και τα φαράγγια του Ριντόμου, του Βυρού και της Βαρδούνιας. Ψηλότερη κορυφή του βουνού, αλλά και της Πελοποννήσου, είναι ο Προφήτης Ηλίας (2.404 μ.). Άλλες κορυφές του βουνού είναι το Σιδηρόκαστρο (2.340 μ.), το Σπανακάκι (2.024 μ.), η Νεραϊδοβούνα (2.020 μ.), τα Γούπατα (2.031 μ.), το Κουφοβούνι (1.850 μ.), το Χαλασμένο Βουνό (2.204 μ.) κ.α.

Το μεγαλύτερο μέρος του βουνού -όπως και τα περισσότερα βουνά της Πελοποννήσου- και ιδιαίτερα η ανώτερη ζώνη του, αποτελείται από πλακώδεις κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους. Στο ανατολικό μέρος εμφανίζονται σχιστόλιθοι και φυλλίτες, ενώ πολλές ορθοπλαγιές σχηματίζονται από κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους και δολομίτες. Γεωτεκτονικά, ο Ταΰγετος ανήκει στη ζώνη των Ταλέων ορέων.

Οι ανατολικές πλαγιές του βουνού σχηματίζουν πολλές χαράδρες, οι οποίες τροφοδοτούν με νερό τον Ευρώτα, το σπουδαιότερο ποτάμι της νότιας Πελοποννήσου. Από το συγκρότημα των κεντρικών κορυφών απορρέουν τα νερά που σχηματίζουν στα δυτικά το ποτάμι της [[Καρδαμύλη Μεσσηνίας|Καρδαμύλης]] και της Σαντάβας, τον [[Νέδωνας|Νέδωνα]] και τον Πάμισσο, ενώ στα βόρεια απορρέει ο παραπόταμος του [[Αλφειός|Αλφειού]] [[Καρνίων ποταμός|Καρνίων]].

Το κλίμα του Ταΰγετου είναι γενικά ηπειρωτικό, με μεγάλες [[χιονόπτωση|χιονοπτώσεις]] κατά τη διάρκεια του [[χειμώνας|χειμώνα]]. Το μεγαλύτερο μέρος του καλύπτεται από έλατα και μαυρόπευκα, ενώ έχει μεγάλο αριθμό ρεμάτων και μικρών ποταμών.


== Οικολογία ==
== Οικολογία ==

Έκδοση από την 16:32, 1 Αυγούστου 2017

Συντεταγμένες: 36°57′13″N 22°21′00″E / 36.953544°N 22.349956°E / 36.953544; 22.349956

Ταΰγετος


Ταΰγετος is located in Ελλάδα
Ταΰγετος
Ταΰγετος
Ύψος 2.404 μέτρα
Κορυφή Προφήτης Ηλίας
Γεωγραφικά στοιχεία
Γεωγραφικό Διαμέρισμα Πελοπόννησος

Ο Ταΰγετος είναι η υψηλότερη οροσειρά της Πελοποννήσου, εκτεινόμενη μεταξύ των λεκανών Μεγαλόπολης-Ευρώτα και Μεσσηνίας. Η κορυφή του έχει ύψος 2.404 μέτρα και ονομάζεται Προφήτης Ηλίας ή Αγιολιάς, από το ομώνυμο εκκλησάκι που κτίσθηκε κοντά στην κορυφή του, ενώ στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Ταλετός[1].

Η ονομασία

Η ονομασία Ταΰγετος, όπως μαρτυρά ο Παυσανίας, έχει μυθολογικές ρίζες. Προέρχεται από την Ταϋγέτη, μία από τις Ατλαντίδες, η οποία, γεμάτη ντροπή από το αθέλητο ζευγάρωμά της με τον Δία, έβαλε τέλος στη ζωή της πέφτοντας σε γκρεμό του βουνού. Ο Όμηρος αποκαλεί τον Ταΰγετο "περιμήκειον", λόγω του μεγάλου μήκους της οροσειράς, ενώ ο Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς θεωρεί ότι το όνομά του προέρχεται από τη λέξη "ταΰς", η οποία σημαίνει "μέγας" ή "πολύς". Ο Βιργίλιος τον αναφέρει ως Ταΰγετα, ενώ κατά τη βυζαντινή περίοδο λεγόταν και Πενταδάκτυλος[2], λόγω των πέντε κορυφών του κεντρικού συγκροτήματος.

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας επικράτησε η ονομασία Ζυγός του Μελιγού, από το σλαβικό φύλο των Μελιγγών οι οποίοι, μαζί με τους επίσης σλαβόφωνους Εζερίτες, κατοικούσαν εκεί[3]. Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, η οροσειρά λεγόταν "Αγιολιάς ο μακρυνός", από το μεγάλο μήκος της οροσειράς, μέχρι τελικά που ξαναπήρε το αρχαίο όνομα, Ταΰγετος. Από τους Έλληνες ναυτικούς που λαμβάνουν την κορυφή του σε διοπτεύσεις ονομάζεται "βουνό της Μάνης".

Περιγραφή

Μεγαλοπρεπής και επιβλητικός, "όρος υψηλόν τε και όρθιον" κατά τον Στράβωνα, ο Ταΰγετος είναι ένα από τα μεγαλύτερα βουνά της Ελλάδας, με μήκος 115 χλμ. περίπου, μέγιστο πλάτος 30 χιλιόμετρα και έκταση 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ο εντυπωσιακός ορεινός όγκος του έχει το μεγαλύτερο ύψος απ' όλα τα βουνά της Πελοποννήσου (2.404 μ.) και γι' αυτό χαρακτηρίζεται ως "τρούλος του Μοριά".

Όμορφα χωριά, δύσβατα μονοπάτια, εύφορες κοιλάδες, διαδοχικές χαραδρώσεις που καταλήγουν στη θάλασσα, απότομες κορυφές και μεγάλα οροπέδια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του Ταΰγετου. Στη δυτική πλευρά του βρίσκεται η περιοχή της Καλαμάτας και στην ανατολική ο Μυστράς και η Σπάρτη.

Η περιοχή έχει ενταχθεί στο δίκτυο βιοτόπων Natura 2000. Επίσης, η περιοχή υπάγεται στις σημαντικές για τα πουλιά περιοχές της Ελλάδας (Important Bird Areas).

Ο Ταΰγετος καταλαμβάνει εκτάσεις των νομών Λακωνίας, Μεσσηνίας και Αρκαδίας. Στα ανατολικά, τον χωρίζει από τον Πάρνωνα ο Ευρώτας ποταμός. Στα δυτικά, οι απολήξεις του φτάνουν στη Μεσσηνιακή πεδιάδα, ενώ στα νότια προβάλλει η χερσόνησος της Μάνης μεταξύ του Λακωνικού και του Μεσσηνιακού κόλπου. Βόρεια, η λεκάνη της Μεγαλόπολης παρεμβάλλεται μεταξύ των Αρκαδικών βουνών και των βορειότερων προεκτάσεων του Ταΰγετου.

Η οροσειρά του Ταΰγετου συγκροτείται από τέσσερα κύρια τμήματα:
α) τον Βόρειο ή Ξεροβούνα, από το χωριό Λεοντάρι έως τη διάβαση της Λαγκάδας (1.296 μ.),
β) τον Μέσο Ανατολικό, με την ψηλότερη κορυφή (προς την Σπάρτη),
γ) τον Δυτικό και
δ) τον Νότιο Ταΰγετο, που περιλαμβάνει το όρος Σαγγιά, σχηματίζει τη χερσόνησο της Μάνης και καταλήγει στο ακρωτήριο Ταίναρο.

Χαρακτηριστικά της μορφολογίας του Ταΰγετου είναι η Μεγάλη Λαγκάδα που καταλήγει στο χωριό Τρύπη και τα φαράγγια του Ριντόμου, του Βυρού και της Βαρδούνιας. Ψηλότερη κορυφή του βουνού, αλλά και της Πελοποννήσου, είναι ο Προφήτης Ηλίας (2.404 μ.). Άλλες κορυφές του βουνού είναι το Σιδηρόκαστρο (2.340 μ.), το Σπανακάκι (2.024 μ.), η Νεραϊδοβούνα (2.020 μ.), τα Γούπατα (2.031 μ.), το Κουφοβούνι (1.850 μ.), το Χαλασμένο Βουνό (2.204 μ.) κ.α.

Το μεγαλύτερο μέρος του βουνού -όπως και τα περισσότερα βουνά της Πελοποννήσου- και ιδιαίτερα η ανώτερη ζώνη του, αποτελείται από πλακώδεις κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους. Στο ανατολικό μέρος εμφανίζονται σχιστόλιθοι και φυλλίτες, ενώ πολλές ορθοπλαγιές σχηματίζονται από κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους και δολομίτες. Γεωτεκτονικά, ο Ταΰγετος ανήκει στη ζώνη των Ταλέων ορέων.

Οι ανατολικές πλαγιές του βουνού σχηματίζουν πολλές χαράδρες, οι οποίες τροφοδοτούν με νερό τον Ευρώτα, το σπουδαιότερο ποτάμι της νότιας Πελοποννήσου. Από το συγκρότημα των κεντρικών κορυφών απορρέουν τα νερά που σχηματίζουν στα δυτικά το ποτάμι της Καρδαμύλης και της Σαντάβας, τον Νέδωνα και τον Πάμισσο, ενώ στα βόρεια απορρέει ο παραπόταμος του Αλφειού Καρνίων.

Το κλίμα του Ταΰγετου είναι γενικά ηπειρωτικό, με μεγάλες χιονοπτώσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Το μεγαλύτερο μέρος του καλύπτεται από έλατα και μαυρόπευκα, ενώ έχει μεγάλο αριθμό ρεμάτων και μικρών ποταμών.

Οικολογία

Παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, λόγω της μεγάλης του έκτασης, με 25 αποκλειστικά ενδημικά είδη, ενώ αποτελεί πέρασμα για τα μεταναστευτικά πουλιά.

Ο Ταΰγετος, όπως και τα περισσότερα όρη της Ελλάδας, αντιμετωπίζει οικολογικά προβλήματα, όπως αλόγιστη υλοτόμηση, πυρκαγιές, εκχερσώσεις και υπερβόσκηση[4][5] που εμπόδισαν την φυσική αναγέννηση των δασών του, αλλά και τις λατομικές δραστηριότητες, τα έργα οδοποιίας και την αυθαίρετη δόμηση που αλλάζουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον του.

Στις πλαγιές του Ταϋγέτου βρίσκονται πολυάριθμα μικρά χωριά με ιδιαίτερο τοπικό χρώμα και λειτουργεί ορειβατικό καταφύγιο σε ύψος 1.600 μέτρων.

Δείτε επίσης

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ