Κατοικία

• Το σπίτι (ή οικία ή κατοικία) είναι κτήριο που χρησιμοποιείται για στέγαση ανθρώπων. Συνήθως έχει τοίχους και οροφή για να προστατεύει τον εσωτερικό του χώρο από τη βροχή, τον άνεμο, τη ζέστη και το κρύο. Εκτός από ανθρώπους, στα σπίτια συχνά βρίσκει κανείς και ζώα, είτε ως κατοικίδια είτε ως ανεπιθύμητους επισκέπτες (π.χ. ποντίκια). Η λέξη "σπίτι" μπορεί επίσης να αναφέρεται στον χώρο που στεγάζονται ζώα, κυρίως σε ζωολογικό κήπο.
• Οικογένειες, καθώς και άλλες κοινωνικές ομάδες, συνήθως ζουν μόνιμα σε σπίτια. Πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν το σπίτι τους κατά τη διάρκεια της ημέρας για λόγους εργασίας και ψυχαγωγίας και επιστρέφουν σε αυτό για ύπνο, ξεκούραση ή για άλλες δραστηριότητες.
• Κάθε σπίτι έχει τουλάχιστον μία είσοδο, συνήθως μια πόρτα ή πύλη, αν και κάποια πρωτόγονα σπίτια είχαν την πρόσβαση από την οροφή ή με σκάλα. Πολλά σπίτια έχουν πίσω πόρτα η οποία οδηγεί στη λεγόμενη πίσω αυλή. Κατά κανόνα, σε ένα σπίτι υπάρχουν επίσης αρκετά παράθυρα τα οποία αφήνουν να μπαίνει φυσικό φως και καθαρός αέρας και παρέχουν θέα προς τα έξω.

Σχήμα

• Οι αρχαιολόγοι δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το σχήμα των σπιτιών: θεωρούν τη μετάβαση από την κυκλική καλύβα στο ορθογώνιο σπίτι ως σημαντική πρόοδο στην καλύτερη αξιοποίηση του χώρου, και τη συνδέουν με την ανάπτυξη της έννοιας του προσωπικού χώρου.

Λειτουργία

• Κάποια σπίτια υπερβαίνουν τη βασική λειτουργία του να παρέχουν "μια στέγη πάνω από το κεφάλι μας" ή την οικογενειακή εστία. Όταν ένα σπίτι ανάγεται σε επίδειξη πλούτου ή μόδας ή καταναλωτισμού, τότε γίνεται λόγος για "σπιταρόνα". Η κατοικία ενός φεουδάρχη ή άρχοντα δυνατό να απαιτεί αμυντικές οχυρώσεις και να μετατρέπουν την κατοικία σε φρούριο ή κάστρο. Η κατοικία ενός μονάρχη μπορεί να στεγάζει επίσης αυλικούς και αξιωματούχους, εκτός από τη βασιλική οικογένεια. Σε αυτή την περίπτωση η κατοικία μετατρέπεται σε παλάτι. Όταν κάποιος διαθέτει δεύτερο σπίτι, συνήθως σε μη αστική περιοχή, τότε γίνεται λόγος για εξοχικό σπίτι.
• Αντίθετα από τη σύγχρονη τάση για διαχωρισμό κάποιων λειτουργιών σε διαφορετικά κτήρια, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της ανθρωπότητας το σπίτι εξυπηρετούσε πολλούς σκοπούς: εκτός από χώρος διαμονής, μπορούσε να ήταν και εργαστήριο, κατάστημα ή γραφείο. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο χώρος διαμονής ήταν συνήθως πάνω από το ισόγειο. Χρειάστηκε να έρθει η βιομηχανική επανάσταση για να διαχωρίσει την παραγωγή και τις υπηρεσίες από το σπίτι. Μέχρι και σήμερα υπάρχουν καταστηματάρχες που διαμένουν πάνω από το κατάστημά τους.
• Με την ανταλλαγή σπιτιών για διακοπές μπορεί κάποιος να εξασφαλίσει τα πλεονεκτήματα που του παρέχει η κυριότητα ενός σπιτιού για να γνωρίσει ένα ξένο τόπο.

Μέσα στο σπίτι

Τα μέρη

• Πολλά σπίτια έχουν διάφορα δωμάτια με εξειδικευμένες λειτουργίες, όπως χώρο για φαγητό, χώρο για ύπνο, και χώρο για πλύσιμο και καθαρισμό. Σε παραδοσιακές αγροτικές κοινωνίες, ζώα όπως κότες ή αγελάδες συχνά μοιράζονται ένα μέρος του σπιτιού με τους ανθρώπους. Τα περισσότερα σύγχρονα σπίτια έχουν τουλάχιστον ένα μπάνιο, κουζίνα, καθιστικό και υπνοδωμάτιο.
• Δωμάτια ή χώροι που συναντά κανείς σε σπίτια (αλλά και σε άλλα κτήρια):

• αίθριο
• αποθήκη
• βιβλιοθήκη
• γραφείο
• διάδρομος
• καθιστικό
• κλιμακοστάσιο
• μπαλκόνι
• μπάνιο
• σοφίτα
• τζαμαρία
• τουαλέτα
• υπνοδωμάτιο
• υπόγειο / κελάρι

Διαρρύθμιση

• Ιδεωδώς, οι αρχιτέκτονες σχεδιάζουν τα σπίτια με τρόπο που να εξυπηρετούν τις ανάγκες των ανθρώπων που θα ζήσουν μέσα. Αυτός ο σχεδιασμός, γνωστός ως διαρρύθμιση εσωτερικού χώρου (interior design), είναι τα τελευταία χρόνια πολύ δημοφιλές θέμα στα πανεπιστήμια. Το φενγκ σούι, αρχικά κινεζική μέθοδος για κτίσιμο των σπιτιών σύμφωνα με παράγοντες όπως το φως του ήλιου και οι μικροκλιματολογικές συνθήκες, πρόσφατα επεκτάθηκε στον σχεδιασμό του εσωτερικού χώρου με στόχο να φέρνει αρμονία στους ανθρώπους που ζουν μέσα στο σπίτι.
• Το εμβαδόν ενός σπιτιού στην Ευρώπη μετριέται σε τετραγωνικά μέτρα και περιλαμβάνει όλη την έκταση που περιβάλλουν οι εξωτερικοί τοίχοι του σπιτιού. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το εμβαδόν μετριέται σε τετραγωνικά πόδια και δεν περιλαμβάνει το γκαράζ και τους εξωτερικούς χώρους.

Βλέπε επίσης

• Διαμέρισμα
• Εξοχικό σπίτι
• Δωμάτιο

Σπίτι στην Ινδία