Θειικός χαλκός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
μ →Πηγές |
επιμέλεια, αλλαγή κατηγ. σε ειδικότερη |
||
Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
[[Αρχείο:Copper sulfate.jpg|thumb|right|200px|Θειικός χαλκός (ένυδρος).]] |
[[Αρχείο:Copper sulfate.jpg|thumb|right|200px|Θειικός χαλκός (ένυδρος).]] |
||
Ο '''θειικός χαλκός''' είναι [[χημική ένωση]] - [[άλας]] - του δισθενούς [[ |
Ο '''θειικός χαλκός''' είναι ανόργανη [[χημική ένωση]] - [[άλας]] - του δισθενούς [[Χαλκός|χαλκού (Cu)]] με [[Χημικός τύπος|χημικό τύπο]] '''CuSO<sub>4</sub>'''. Υπάρχει και η ένυδρη μορφή του (CuSO<sub>4</sub>.5Η<sub>2</sub>Ο), που είναι περισσότερο γνωστή ως '''γαλαζόπετρα'''. |
||
== Προέλευση == |
== Προέλευση == |
||
Ο άνυδρος θειικός χαλκός απαντάται στη φύση ως [[ορυκτό]] [[χαλκοκυανίτης]] ή υδροκυανίτης<ref>[http://www.mindat.org/min-963.html Mineral Data]</ref> |
Ο άνυδρος θειικός χαλκός απαντάται στη φύση ως το [[ορυκτό]] [[χαλκοκυανίτης]] ή υδροκυανίτης<ref>[http://www.mindat.org/min-963.html Mineral Data]</ref>, με [[πυκνότητα]] 3,603, που αποσυντίθεται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 200 °C. Η ένυδρη μορφή του απαντάται στη φύση σε ευμεγέθεις λαμπρούς κυανούς κρυστάλλους ως ορυκτό με το όνομα χαλκάνθη ή [[χαλκανθίτης]]. |
||
== Παραγωγή == |
== Παραγωγή == |
||
Συνηθέστερη παραγωγή του άνυδρου χαλκού γίνεται από την ένυδρη μορφή του που προέρχεται ως προϊόν επεξεργασίας (αντίδρασης) [[μονοξείδιο χαλκού|μονοξειδίου χαλκού]], (CuO), και [[θειικό οξύ|θειικού οξέος]]<ref>[http://books.google.gr/books?id=Zk0z22smWUoC&pg=PA72&lpg=PA72&dq=copper+ii+sulfate+hydrate+preparation&source=bl&ots=vcbqgMI0pe&sig=gzA96F8zKcOiMLxmYI7E4GmzR-g&hl=el&sa=X&ei=estfVJ8Wks9oot-C2AE&ved=0CGgQ6AEwCQ#v=onepage&q=copper%20ii%20sulfate%20hydrate%20preparation&f=false H. Wayne Richardson, ''Handbook of Copper Compounds and Applications'', CRC Press, 16 Ιαν 1997, σελ. 72]</ref> και στη συνέχεια κρυσταλλώνεται κατά μόριο με πέντε μόρια ύδατος, σε κυανούς τρικλινείς κρυστάλλους, οι οποίοι στη συνέχεια υποβαλλόμενοι σε ξήρανση<ref>{{Cite web|url = https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/%CE%91%CF%86%CF%85%CE%B4%CE%AC%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B7_%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B6%CF%8C%CF%80%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%82.jpg|title = Αφυδάτωση γαλαζόπετρας|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref> στους 100 °C χάνουν τα τέσσερα μόρια ύδατος ενώ προχωρώντας |
Συνηθέστερη παραγωγή του άνυδρου χαλκού γίνεται από την ένυδρη μορφή του που προέρχεται ως προϊόν επεξεργασίας (αντίδρασης) [[μονοξείδιο χαλκού|μονοξειδίου χαλκού]], (CuO), και [[θειικό οξύ|θειικού οξέος]]<ref>[http://books.google.gr/books?id=Zk0z22smWUoC&pg=PA72&lpg=PA72&dq=copper+ii+sulfate+hydrate+preparation&source=bl&ots=vcbqgMI0pe&sig=gzA96F8zKcOiMLxmYI7E4GmzR-g&hl=el&sa=X&ei=estfVJ8Wks9oot-C2AE&ved=0CGgQ6AEwCQ#v=onepage&q=copper%20ii%20sulfate%20hydrate%20preparation&f=false H. Wayne Richardson, ''Handbook of Copper Compounds and Applications'', CRC Press, 16 Ιαν. 1997, σελ. 72]</ref> και στη συνέχεια κρυσταλλώνεται κατά μόριο με πέντε μόρια ύδατος, σε κυανούς τρικλινείς κρυστάλλους, οι οποίοι στη συνέχεια υποβαλλόμενοι σε ξήρανση<ref>{{Cite web|url = https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d2/%CE%91%CF%86%CF%85%CE%B4%CE%AC%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B7_%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B6%CF%8C%CF%80%CE%B5%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%82.jpg|title = Αφυδάτωση γαλαζόπετρας|date = |accessdate = |website = |publisher = |last = |first = }}</ref> στους 100 °C χάνουν τα τέσσερα μόρια ύδατος, ενώ προχωρώντας την ξήρανση στους 200 °C χάνουν και το υπόλοιπο 1/5 του ύδατος, μετατρεπόμενοι έτσι σε άνυδρο χαλκό λαμβάνοντας τη μορφή λευκής σκόνης. |
||
Η αντίδραση που λαμβάνει χώρα είναι: |
Η αντίδραση που λαμβάνει χώρα είναι: |
||
Γραμμή 12: | Γραμμή 12: | ||
::::Cuo + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> CuSO<sub>4</sub>.H<sub>2</sub>O |
::::Cuo + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> CuSO<sub>4</sub>.H<sub>2</sub>O |
||
Οι χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή θειικού χαλκού είναι οι [[ΗΠΑ]], η [[Γερμανία]], η [[Αγγλία]] και η [[Ιταλία]]. Στην Ελλάδα η παραγωγή του είναι πολύ περιορισμένη. |
|||
== Εμπορική διάθεση == |
== Εμπορική διάθεση == |
||
Ο θειικός χαλκός, γνωστός στο εμπόριο και με την ονομασία |
Ο θειικός χαλκός, γνωστός στο εμπόριο και με την ονομασία «μπλέ βιτριόλι», ή «ρωμαϊκό βιτριόλι» και γνωστότερος ως γαλαζόπετρα, προσφέρεται στο εμπόριο με τις ακόλουθες μορφές: |
||
# Ως ''καθαρός θειικός χαλκός'', σε κυανούς διαφανείς κρυστάλλους, που περιέχουν περίπου 36% νερό. |
# Ως ''καθαρός θειικός χαλκός'', σε κυανούς διαφανείς κρυστάλλους, που περιέχουν περίπου 36% νερό. |
||
# Ως ''χιονώδης θειικός χαλκός'', σε μορφή νιφάδων - σκόνης που παρασκευάζεται κατά την παραπάνω αφύδρανση στους 200 - 250 °C. Η μορφή αυτή προτιμάται ιδιαίτερα σε γεωργικές εφαρμογές λόγω της ευκολότερης διάλυσής του στο νερό. Η διαφορά της μορφής αυτής με τον καθαρό χαλκό είναι η έλλειψη του 36% νερού. |
# Ως ''χιονώδης θειικός χαλκός'', σε μορφή νιφάδων - σκόνης που παρασκευάζεται κατά την παραπάνω αφύδρανση στους 200 - 250 °C. Η μορφή αυτή προτιμάται ιδιαίτερα σε γεωργικές εφαρμογές λόγω της ευκολότερης διάλυσής του στο νερό. Η διαφορά της μορφής αυτής με τον καθαρό χαλκό είναι η έλλειψη του 36% νερού. |
||
# Ως |
# Ως ''βιτριόλι του Σάλτσμπουργκ'', που πρόκειται για θειικό χαλκό κατώτερης τιμής περιέχοντας και θειικό σίδηρο. Η μορφή αυτή παρασκευάζεται σε τρεις τύπους 1, 2 και 3 ανάλογα της ποσοστιαίας περιεκτικότητας καθαρού χαλκού. |
||
# Ως |
# Ως ''αναμεμιγμένος χαλκός'' ή ''βιτριόλι της Κύπρου'', που πρόκειται για θειικό χαλκό, επίσης κατώτερης τιμής, που περιέχει θειικό ψευδάργυρο. |
||
# Κάποιοι των παραπάνω τύπων φέρονται στο εμπόριο και σε μικρά ''κυανά σφαιρίδια''. |
# Κάποιοι των παραπάνω τύπων φέρονται στο εμπόριο και σε μικρά ''κυανά σφαιρίδια''. |
||
== Χρήση - εφαρμογές == |
== Χρήση - εφαρμογές == |
||
Ο θειικός χαλκός λόγω της πληθώρας των ιδιοτήτων του έχει ευρύτατη χρήση |
Ο θειικός χαλκός λόγω της πληθώρας των ιδιοτήτων του έχει ευρύτατη χρήση/εφαρμογές σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς. Ειδικότερα: |
||
# Στη [[γεωργία]] χρησιμοποιείται ως [[ζιζανιοκτόνο]] και [[βακτηριοκτόνο]] |
# Στη [[γεωργία]] χρησιμοποιείται ως [[ζιζανιοκτόνο]] και [[βακτηριοκτόνο]] |
||
# Στις διάφορες καλλιέργειες ως [[λίπασμα]], [[ενισχυτικό του εδάφους]] π.χ. του [[σιτάρι|σίτου]] προ της σποράς και στο ραντισμό των οπωροφόρων δένδρων και ιδιαίτερα στην [[αμπελουργία]]. |
# Στις διάφορες καλλιέργειες ως [[λίπασμα]], [[ενισχυτικό του εδάφους]] π.χ. του [[σιτάρι|σίτου]] προ της σποράς και στο ραντισμό των οπωροφόρων δένδρων και ιδιαίτερα στην [[αμπελουργία]]. |
||
Γραμμή 31: | Γραμμή 33: | ||
# Ως συντηρητικό δέρματος. |
# Ως συντηρητικό δέρματος. |
||
# Ως ηλεκτρολύτης ηλεκτρικών στοιχείων. |
# Ως ηλεκτρολύτης ηλεκτρικών στοιχείων. |
||
# Λόγω της εύκολης αποσύνθεσής του σε ηλεκτρικό ρεύμα χρησιμοποιείται επίσης στη γαλβανοπλαστική και ηλεκτρομεταλλουργία. |
# Λόγω της εύκολης αποσύνθεσής του σε ηλεκτρικό ρεύμα χρησιμοποιείται επίσης στη [[γαλβανοπλαστική]] και στην ηλεκτρομεταλλουργία. |
||
# Στη φαρμακευτική, ως τοπικό αντισηπτικό, μυκητοκτόνο και βακτηριοκτόνο. |
# Στη φαρμακευτική, ως τοπικό αντισηπτικό, μυκητοκτόνο και βακτηριοκτόνο. |
||
# Σε πρώτες βοήθειες παρέχεται ως εμετικό - αντίδοτο σε κάποιες περιπτώσεις δηλητηριάσεων. |
# Σε πρώτες βοήθειες παρέχεται ως εμετικό - αντίδοτο σε κάποιες περιπτώσεις δηλητηριάσεων. |
||
Γραμμή 46: | Γραμμή 48: | ||
{{Ενώσεις χαλκού}} |
{{Ενώσεις χαλκού}} |
||
⚫ | |||
{{DEFAULTSORT:Θειικος χαλκος}} |
|||
⚫ | |||
[[Κατηγορία:Άλατα]] |
[[Κατηγορία:Άλατα]] |
||
[[Κατηγορία:Ενώσεις θείου]] |
[[Κατηγορία:Ενώσεις θείου]] |
Έκδοση από την 15:55, 14 Οκτωβρίου 2016
Ο θειικός χαλκός είναι ανόργανη χημική ένωση - άλας - του δισθενούς χαλκού (Cu) με χημικό τύπο CuSO4. Υπάρχει και η ένυδρη μορφή του (CuSO4.5Η2Ο), που είναι περισσότερο γνωστή ως γαλαζόπετρα.
Προέλευση
Ο άνυδρος θειικός χαλκός απαντάται στη φύση ως το ορυκτό χαλκοκυανίτης ή υδροκυανίτης[1], με πυκνότητα 3,603, που αποσυντίθεται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 200 °C. Η ένυδρη μορφή του απαντάται στη φύση σε ευμεγέθεις λαμπρούς κυανούς κρυστάλλους ως ορυκτό με το όνομα χαλκάνθη ή χαλκανθίτης.
Παραγωγή
Συνηθέστερη παραγωγή του άνυδρου χαλκού γίνεται από την ένυδρη μορφή του που προέρχεται ως προϊόν επεξεργασίας (αντίδρασης) μονοξειδίου χαλκού, (CuO), και θειικού οξέος[2] και στη συνέχεια κρυσταλλώνεται κατά μόριο με πέντε μόρια ύδατος, σε κυανούς τρικλινείς κρυστάλλους, οι οποίοι στη συνέχεια υποβαλλόμενοι σε ξήρανση[3] στους 100 °C χάνουν τα τέσσερα μόρια ύδατος, ενώ προχωρώντας την ξήρανση στους 200 °C χάνουν και το υπόλοιπο 1/5 του ύδατος, μετατρεπόμενοι έτσι σε άνυδρο χαλκό λαμβάνοντας τη μορφή λευκής σκόνης.
Η αντίδραση που λαμβάνει χώρα είναι:
- Cuo + H2SO4 CuSO4.H2O
Οι χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή θειικού χαλκού είναι οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Αγγλία και η Ιταλία. Στην Ελλάδα η παραγωγή του είναι πολύ περιορισμένη.
Εμπορική διάθεση
Ο θειικός χαλκός, γνωστός στο εμπόριο και με την ονομασία «μπλέ βιτριόλι», ή «ρωμαϊκό βιτριόλι» και γνωστότερος ως γαλαζόπετρα, προσφέρεται στο εμπόριο με τις ακόλουθες μορφές:
- Ως καθαρός θειικός χαλκός, σε κυανούς διαφανείς κρυστάλλους, που περιέχουν περίπου 36% νερό.
- Ως χιονώδης θειικός χαλκός, σε μορφή νιφάδων - σκόνης που παρασκευάζεται κατά την παραπάνω αφύδρανση στους 200 - 250 °C. Η μορφή αυτή προτιμάται ιδιαίτερα σε γεωργικές εφαρμογές λόγω της ευκολότερης διάλυσής του στο νερό. Η διαφορά της μορφής αυτής με τον καθαρό χαλκό είναι η έλλειψη του 36% νερού.
- Ως βιτριόλι του Σάλτσμπουργκ, που πρόκειται για θειικό χαλκό κατώτερης τιμής περιέχοντας και θειικό σίδηρο. Η μορφή αυτή παρασκευάζεται σε τρεις τύπους 1, 2 και 3 ανάλογα της ποσοστιαίας περιεκτικότητας καθαρού χαλκού.
- Ως αναμεμιγμένος χαλκός ή βιτριόλι της Κύπρου, που πρόκειται για θειικό χαλκό, επίσης κατώτερης τιμής, που περιέχει θειικό ψευδάργυρο.
- Κάποιοι των παραπάνω τύπων φέρονται στο εμπόριο και σε μικρά κυανά σφαιρίδια.
Χρήση - εφαρμογές
Ο θειικός χαλκός λόγω της πληθώρας των ιδιοτήτων του έχει ευρύτατη χρήση/εφαρμογές σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς. Ειδικότερα:
- Στη γεωργία χρησιμοποιείται ως ζιζανιοκτόνο και βακτηριοκτόνο
- Στις διάφορες καλλιέργειες ως λίπασμα, ενισχυτικό του εδάφους π.χ. του σίτου προ της σποράς και στο ραντισμό των οπωροφόρων δένδρων και ιδιαίτερα στην αμπελουργία.
- Στη παραγωγή διαφόρων φυτοφαρμάκων.
- Στη βαφή υφασμάτων.
- Ως συντηρητικό ξυλείας σε ειδικές βαφές, π.χ. εμποτισμό τηλεγραφικών στύλων, ξύλινων πέδιλων στήριξης σιδηροδρομικών γραμμών.
- Ως συντηρητικό δέρματος.
- Ως ηλεκτρολύτης ηλεκτρικών στοιχείων.
- Λόγω της εύκολης αποσύνθεσής του σε ηλεκτρικό ρεύμα χρησιμοποιείται επίσης στη γαλβανοπλαστική και στην ηλεκτρομεταλλουργία.
- Στη φαρμακευτική, ως τοπικό αντισηπτικό, μυκητοκτόνο και βακτηριοκτόνο.
- Σε πρώτες βοήθειες παρέχεται ως εμετικό - αντίδοτο σε κάποιες περιπτώσεις δηλητηριάσεων.
- Σε απολυμάνσεις ευρύτερων χώρων, στρατοπέδων, νοσοκομείων, πλοίων κ.λπ.
- Και βεβαίως στην αναλυτική χημεία ως πρώτη ύλη για την παραγωγή άλλων χημικών ενώσεων του χαλκού.
Αξιόποινη χρήση
Η χρήση γαλαζόπετρας (διαλύματος) σε οποιαδήποτε μέθοδο αλιείας επισύρει ιδιαίτερα αυστηρές ποινικές κυρώσεις της σχετικής νομοθεσίας περί αλιείας με χημικά και εκρηκτικά μέσα. Σε περίπτωση εντοπισμού σε αλιευτικό σκάφος, ή ακόμα και μέσο μεταφοράς (π.χ. σκάφος, τρέιλερ, όχημα μεταφοράς του σκάφους), εκτός της ποινικής δίωξης και του υψηλού προστίμου, υπόκειται τούτο και σε κατάσχεση. Η παράβαση αυτή δυνατόν να επιφέρει και άλλα διοικητικά προβλήματα, όπως στον αποκλεισμό έκδοσης ναυτικού φυλλαδίου, συμμετοχής σε εξετάσεις ναυτικού ενδιαφέροντος, ή ναυτικών παραγωγικών σχολών, κ.λπ.
Παραπομπές και σημειώσεις
|