Αρχαία Ιστορία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 92: Γραμμή 92:
[[File:Etruscan civilization map.png|thumbnail|Τα αρχαία βασίλεια των Ετρούσκων στον ιταλικό βορρά. 8ος αι. ΠΚΕ.]]
[[File:Etruscan civilization map.png|thumbnail|Τα αρχαία βασίλεια των Ετρούσκων στον ιταλικό βορρά. 8ος αι. ΠΚΕ.]]


Η ''κλασική αρχαιότητα'' είναι ένας ευρύς όρος για μια εξίσου μακρά περίοδο πολιτιστικής ιστορίας και επικεντρώνεται γύρω από τη [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]]. Αρχίζει μετ ην αρχίζει περίπου με πρωιμότερη καταγραμμένη ελληνική επική ποίηση του Ομήρου (9ος αιώνας ΠΚΕ), και συνεχίζει με την άνοδο του [[χριστιανισμός|χριστιανισμού]] και την πτώση της [[δυτική ρωμαϊκή αυτοκρατορία|δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας]] (5ος αιώνας), που καταλήγει στη διάλυση της κλασικής κουλτούρας με το κλείσιμο της [[ύστερη αρχαιότητα|ύστερης αρχαιότητας]].
''Classical antiquity'' is a broad term for a long period of cultural [[history]] centered around the [[Mediterranean Sea]], which begins roughly with the earliest-recorded [[Greek language|Greek]] poetry of [[Homer]] (9th century BC), and continues through the rise of [[Christianity]] and the [[fall of the Western Roman Empire]] (5th century AD), ending in the dissolution of classical culture with the close of [[Late Antiquity]].


Such a wide sampling of history and territory covers many rather disparate cultures and periods. "Classical antiquity" typically refers to an idealized vision of later people, of what was, in [[Edgar Allan Poe]]'s words, "the glory that was [[Ancient Greece|Greece]], the grandeur that was [[Ancient Rome|Rome]]!" In the 18th and 19th centuries AD, reverence for classical antiquity was much greater in [[Europe]] and the [[United States]] than it is today. Respect for the ancients of Greece and Rome affected [[politics]], [[philosophy]], [[sculpture]], [[literature]], [[theatre]], [[education]], and even [[architecture]] and [[History of sex|sexuality]].
Such a wide sampling of history and territory covers many rather disparate cultures and periods. "Classical antiquity" typically refers to an idealized vision of later people, of what was, in [[Edgar Allan Poe]]'s words, "the glory that was [[Ancient Greece|Greece]], the grandeur that was [[Ancient Rome|Rome]]!" In the 18th and 19th centuries AD, reverence for classical antiquity was much greater in [[Europe]] and the [[United States]] than it is today. Respect for the ancients of Greece and Rome affected [[politics]], [[philosophy]], [[sculpture]], [[literature]], [[theatre]], [[education]], and even [[architecture]] and [[History of sex|sexuality]].

Έκδοση από την 19:26, 2 Ιουνίου 2016

Με τον όρο Αρχαία ιστορία εννοείται σύνολο των γεγονότων του παρελθόντος[1] από την έναρξη της καταγεγραμμένης ανθρώπινης ιστορίας έως τις αρχές του μεσαίωνα ή την ύστερη αρχαιότητα. Η διάρκεια της καταγεγραμμένης ιστορίας είναι περίπου 5.000 χρόνων, που αρχίζει με το κείμενα σφηνοειδούς γραφής των Σουμερίων την αρχαιότερη μορφή συνεκτικής γραφής κατά τον 30ο αι. ΠΚΕ[2].

Ο όρος κλασική αρχαιότητα χρησιμοποιείται συχνά στο πλαίσιο της ιστορίας του Παλαιού Κόσμου με αρχή της καταγεγραμμένης ελληνικής ιστορίας το 776 ΠΚΕ (πρώτη Ολυμπιάδα). Η ημερομηνία συμπίπτει προσεγγιστικά με την παραδοσιακή ημερομηνία της ίδρυσης της Ρώμης το 753 ΠΚΕ, την αρχή της ιστορίας της αρχαίας Ρώμης, και την αρχή της αρχαϊκής περιόδου στην αρχαία Ελλάδα. Δεδομένου ότι η ημερομηνία λήξης της αρχαίας ιστορίας αμφισβητείται, οι δυτικοί μελετητές χρησιμοποιούν την πτώση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 476 (η πλέον χρησιμοποιούμενη)[3][4] το κλείσιμο της πλατωνική ακαδημία στο 529[[5], τον θάνατο του αυτοκράτορα Ιουστινιανού το 565[6], την έλευση του Ισλάμ[7] , ή την άνοδο του Καρλομάγνου[8] ως το τέλος της αρχαίας και της κλασικής ευρωπαϊκής ιστορίας.

Όσον αφορά στην ιστορία των σημαντικών πολιτισμών της Ινδίας και της Κίνας, η ινδική αρχαία ιστορία περιλαμβάνει την πρώιμη περίοδο των μέσων βασιλείων[9][10][11] και η αρχαία κινεζική ιστορία, έως τη δυναστεία Τσιν.

Μελέτη

Αρχαιολογικές επιθεωρήσεις πεδίου

Λόγοι για τη διενέργεια επιθεώρησης αρχαιολογικού πεδίου.

  • Ανεύρεση τεχνέργων: ντόπιοι περισυνέλεξαν κεραμεική.
  • Φιλολογικές πηγές: αρχαίες φιλολογικές πηγές παρέχουν πληροφορίες στους αρχαιολόγους για τον εντοπισμό οικισμών που δεν έχουν καταχωριστεί αρχαιολογικά.
  • Προφορικές πηγές: σε πολλά μέρη, τοπικές ιστορίες ενίοτε υποδεικνύουν μεγάλο παρελθόν και συχνά επαληθεύονται.
  • Τοπική γνώση: Σε πολλές περιπτώσεις οι γηγενείς πληροφορητές γνωρίζουν πού να βρουν κάτι ενδιαφέρον για τους αρχαιολόγους.
  • Προηγούμενες επιθεωρήσεις: είναι πιθανό να έχει γίνει στο παρελθόν αρχαιολογική επιθεώρηση που έχει καταγραφεί αδρομερώς σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό με συγκεχυμένο τρόπο και η πληροφορία χρήζει επιβεβαίωσης με νέα επιθεώρηση.
  • Προηγούμενες ανασκαφές: ανασκαφές που έγιναν πριν τα μέσα του 20ού αιώνα διακρίνονται για την φτωχή τεκμηρίωση και καταγραφή τους.
  • 'Ελλειψη γνώσης: σε πολλές περιοχές του κόσμου λίγα είναι γνωστά για τη φύση και την οργάνωση της παρελθούσας ανθρώπινης δραστηριότητας.

Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν και μελετούν δύο μεγάλες πηγές, προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τον αρχαίο κόσμο: την αρχαιολογία και τη μελέτη αρχαίων κειμένων, των αποκαλούμενων πηγών. Τα κείμενα είναι πρωτογενείς πηγές και τοποθετούνται πλησιέστερα προς την προέλευση της πληροφορίας ή την ιδέα υπό μελέτη[12][13]. Οι πρωτογενείς πηγές διακρίνονται από τις δευτερογενείς πηγές, οι οποίες συχνά παραθέτουν, σχολιάζουν, ασκούν κριτική ή δημιουργούν περιεχόμενο πάνω στις πρωτογενείς πηγές[14].

Αρχαιολογία

Κύριο λήμμα: αρχαιολογία

Οι αρχαιολόγοι χρησιμοποιούν την ανασκαφή και τη μελέτη των τεχνέργων σε μια προσπάθεια να ερμηνεύσουν και να ανακατασκευάσουν το παρελθόν της ανθρώπινης συμπεριφοράς[15][16][17][18]. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στα ερείπια των αρχαίων πόλεων είναι στην πραγματικότητα αναζήτηση για ενδείξεων και μαρτυριών για το πώς προς το πώς έζησαν οι άνθρωποι μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Ορισμένες σημαντικές ανακαλύψεις της αρχαιολογίας για τη μελέτη της ανθρώπινης ιστορίας είναι:

Πηγαία κείμενα

Κύριο λήμμα: Κείμενο πηγή

Τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε για τον αρχαίο κόσμο προέρχονται από αφηγήσεις των ιστορικών της αρχαιότητας. Αν και είναι σημαντικό να λαμβάνεται πάντα υπόψιν η προκατάληψη κάθε αρχαίου συγγραφέα, οι αφηγήσεις τους είναι η βάση για την κατανόηση του αρχαίου παρελθόντος. Στους αρχαίους συγγραφείς που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνονται οι Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Αρριανός, Πλούταρχος, Πολύβιος, Σίμα Τσιεν, Σαλλούστιος, Λίβιος, ο Ιώσηπος, Σουητώνιος και Τάκιτος, μεταξύ άλλων.

Μια βασική δυσκολία της μελέτης της αρχαίας ιστορίας είναι ότι η καταγεγραμμένη ιστορία δεν μπορεί να τεκμηριώσει το σύνολο των παρελθόντων γεγονότων, καθώς μόνον ένα τμήμα των κειμένων σώθηκε ως τις μέρες μας[25]. Επιπλέον, η αξιοπιστία των πληροφοριών που λαμβάνονται από αυτά τα σωζόμενα κείμενα πρέπει υποστεί τη βάσανο της κριτικής επαλήθευσης[25][26] . Λίγοι άνθρωποι, επίσης, ήταν σε θέση να γράψουν ιστορία, καθώς η αναγκαία παιδεία δεν ήταν δεδομένη σε κάθε πολιτισμό, ακόμα και μετά το τέλος της αρχαίας ιστορίας[27].

Η αρχαιότερη γνωστή συστηματική ιστορική σκέψη εμφανίστηκε στην αρχαία Ελλάδα, εκκινώντας με τον Ηρόδοτο της Αλικαρνασσού (484-425 ΠΚΕ περ). Ο Θουκυδίδης με τη σειρά του εξάλειψε σε μεγάλο βαθμό την θεϊκή παρέμβαση στην αφήγηση του πελοποννησιακού πολέμου μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης[28], θεσπίζοντας παράλληλα ορθολογιστικά στοιχεία, που αποτέλεσαν προηγούμενο για τα μεταγενέστερα ιστορικά συγγράμματα. Ήταν επίσης ο πρώτος που διέκρινε μεταξύ αιτίας και άμεσης πηγής ενός γεγονότος[28].

Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπήρξε ένας από τους πλέον εγγράμματους πολιτισμούς του αρχαίου κόσμου[29], αλλά πολλά έργα από τους πλέον πολυδιαβασμένους ιστορικούς της χάθηκαν. Για παράδειγμα, ο Λίβιος, Ρωμαίος ιστορικός που έζησε τον 1ο αιώνα, έγραψε ιστορία της Ρώμης με τίτλο Ab urbe condita (από την ίδρυση της πόλης) σε 144 τόμους. Σήμερα υπάρχουν μόνο 35 τόμοι και σύντομες περιλήψεις από τα περισσότερα από τα υπόλοιπα. Στην πραγματικότητα πολύ λίγα έργα σημαντικών Ρωμαίων επιβίωσαν.

Χρονολογία

Προϊστορία

Κύριο λήμμα: προϊστορία

Η προϊστορία είναι η περίοδος πριν από την γραπτή ιστορία. Η πρώιμη ανθρώπινη μετανάστευση[30] στην Κατώτερη Παλαιολιθική 1.800.000 χρόνια π.π. είχε ως αποτέλεσμα την εξάπλωση του Homo erectus σε όλη την Ευρασία. Η ελεγχόμενη χρήση της φωτιάς συνέβη 800.000 χρόνια π.π. στη Μέση Παλαιολιθική. Πριν από 250.000 χρόνια ο Homo sapiens (σύγχρονος άνθρωπος) εμφανίστηκαν στην Αφρική. Πριν από 60-70.000 χρόνια ο Homo sapiens μετανάστευσε από την Αφρική προς τη Νότια και τη Νοτιοανατολική Ασία και έφτασε στην Αυστραλία. Πριν από 50.000 χρόνια οι σύγχρονοι άνθρωποι εξαπλώθηκαν από την Ασία προς την Εγγύς Ανατολή. 40.000 χρόνια πριν οι σύγχρονοι άνθρωποι έφθασαν στην Ευρώπη και μετανάστευσαν στην Αμερική περίπου 15.000 χρόνια πριν στην Ανώτερη Παλαιολιθική,

Η 10η χιλιετία ΠΚΕ είναι η πρώτη συγκεκριμένη ημερομηνία για την επινόηση της γεωργίας και την αρχή της αρχαίας εποχής. Το Γκόμπεκλι Τεπέ ανεγέρθηκε από κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες στην 10η χιλιετία ΠΚΕ (περ. 11.500 χρόνια πριν). Μαζί με το Νεβάλι Κόρι παρέχει την αρχαιολογική μαρτυρία για την κατανόηση της νεολιθικής στην Ευρασία. Κατά την 7η χιλιετία ΠΚΕ ξεκίνησε ο πολιτισμός Γιαχού στην Κίνα. Από την 5η χιλιετία ΠΚΕ, οι πολιτισμοί της ύστερης νεολιθικής εποχής επινόησαν τον τροχό και την πρωτογραφή. Στην 4η χιλιετία ΠΚΕ αναπτύσσεται ο πολιτισμός Κουκουτένι στην περιοχή που καλύπτει η σημερινή Ουκρανία-Μολδαβία-Ρουμανία. Το 3400 ΠΚΕ, η πρωτοεγγράμματη σφηνοειδής γραφή εξαπλώνεται στη Μέση Ανατολή[31]. [33] Τον 30ό αιώνα ΠΚΕ, κατά την πρώιμη εποχή του ορείχαλκου σημειώνεται η έναρξη της περιόδου των εγγράμματων πολιτισμών στη Μεσοποταμία και την αρχαία Αίγυπτο. Γύρω από το 27ο αιώνα ΠΚΕ ιδρύεται το παλαιό βασίλειο της Αιγύπτου και η πρώτη Δυναστεία της Ουρούκ.

Χρονολόγιο αρχαίας ιστορίας

Συνοπτικό χρονολόγιο αρχαίας ιστορίας

(έτη ΚΕ σε αστρονομική αρίθμηση ετών)

ΙσλάμΜεσαίωναςΙνδική Αυτοκρατορία ΓκούπταΎστερη αρχαιότηταΡωμαϊκή αυτοκρατορίαΑυτοκρατορία των ΜαουρύαΕλληνιστική περίοδοςΚλασική περίοδοςΑυτοκρατορία των ΑχαιμενιδώνΡωμαϊκό ΒασίλειοΑρχαϊκή περίοδοςΝεοασσυριακή αυτοκρατορίαΑρχαίοι ΠουέμπλοΕποχή του ΟρείχαλκουΧετταίοιΒαβυλώναΕποχή του ΟρείχαλκουΧαμουραμπίΣουμέριοιΕποχή του ΟρείχαλκουΔυναστεία ΧσιάΠυραμίδες της ΓκίζαςΠολιτισμός ΧαράππαΠολιτισμός του ΑιγαίουΠροδυναστική ΚίναΠρώτη δυναστεία Φαραώ της ΑιγύπτουΓραφή της εποχής του ορείχαλκουΑρχαϊκή περίοδος (αρχαία Αίγυπτος)ΙερογλυφικάΕποχή του Ορείχαλκου

Μέση και Ύστερη Εποχή του Ορείχαλκου

Η εποχή του ορείχαλκου αποτελεί μέρος του συστήματος των τριών εποχών και ακολουθεί τη νεολιθική εποχή σε ορισμένες περιοχές του κόσμου.

Στον 24ο αιώνα π.Χ., ιδρύθηκε η ακκαδική αυτοκρατορία στη Μεσοποταμία[32][33].

Την πρώτη ενδιάμεση περίοδο της Αιγύπτου του 22ου αιώνα ΠΚΕ, ακολούθησε το μέσο βασίλειο της Αιγύπτου μεταξύ του 21ου και του 17ου αιώνα ΠΚΕ. Η αναγέννηση των Σουμερίων έγινε επίσης περί τον 21ο αιώνα ΠΚΕ στην Ουρ. Κατά τον 18ο αιώνα ΠΚΕ η ξεκίνησε δεύτερη ενδιάμεση περίοδος της Αιγύπτου.

Από το 1600 ΠΚΕ, αναπτύχθηκε η μυκηναϊκή Ελλάδα. Η αρχή της δυναστείας Σανγκ εμφανίστηκε στην Κίνα στην ίδια περίοδο και υπάρχει μαρτυρία ενός πλήρως ανεπτυγμένου κινεζικού συστήματος γραφής. Κατά το 1600 ΠΚΕ μαρτυρείται επίσης η έναρξη της κυριαρχίας των Χετταίων στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η περίοδος από τον 16ο έως τον 11ο αιώνα ΠΚΕ σχετίζεται με την ίδρυση του Νέου Βασιλείου της Αιγύπτου γύρω από τον Νείλο. Μεταξύ του 1550 ΠΚΕ και 1292 ΠΚΕ, αναπτύχθηκε η περίοδος Αμάρνα στην Αίγυπτο.

Πρώιμη εποχή του σιδήρου

Η εποχή του σιδήρου είναι η τελευταία κύρια περίοδος στο σύστημα των τριών εποχών, μετά την εποχή του Χαλκού. Η ημερομηνία και το πλαίσιό της, ποικίλλουν ανάλογα με τη χώρα ή τη γεωγραφική περιοχή.

Κατά τη διάρκεια του 13ου έως τον 12ο αιώνα ΠΚΕ διαμορφώθηκε η περίοδος των Ραμεσιδών στην αρχαία Αίγυπτο. Γύρω στο 1200 ΠΚΕ πιστεύεται ότι έλαβε χώρα ο Τρωικός πόλεμος[34], ενώ το 1180 ΠΚΕ ήταν σε εξέλιξη η διάλυση της αυτοκρατορίας των Χετταίων.

Κατά το 1046 ΠΚΕ η στρατιωτική δύναμη των Τσου, με επικεφαλής τον βασιλέα Γου, ανέτρεψε τον τελευταίο βασιλιά της δυναστείας Σανγκ. Λίγο αργότερα ιδρύθηκε στην Κίνα η δυναστεία Τσου.

Το Πιράκ είναι αρχαιολογική θέση της πρώιμης εποχής του σιδήρου στο Μπαλουχιστάν του Πακιστάν, που χρονολογείται περίπου στο 1200 ΠΚΕ. Η περίοδος αυτή πιστεύεται ότι είναι η αρχή της Εποχής του Σιδήρου στην Ινδία και την υποήπειρο.

Το 1000 ΠΚΕ ξεκίνησε το βασίλειο των Μανναίων στη Δυτική Ασία. Περίπου τον 10ο έως τον 7ο αιώνα π.Χ., αναπτύχθηκε στη Μεσοποταμία η νεοασσυριακή αυτοκρατορία. Περί το 800 ΠΚΕ ξεκινάει η άνοδος των ελληνικών πόλεων-κρατών, ενώ το 776 ΠΚΕ, διεξήχθησαν οι πρώτοι καταγεγραμμένοι Ολυμπιακοί Αγώνες .

Κλασική αρχαιότητα

Τα αρχαία βασίλεια των Ετρούσκων στον ιταλικό βορρά. 8ος αι. ΠΚΕ.

Η κλασική αρχαιότητα είναι ένας ευρύς όρος για μια εξίσου μακρά περίοδο πολιτιστικής ιστορίας και επικεντρώνεται γύρω από τη Μεσόγειο. Αρχίζει μετ ην αρχίζει περίπου με πρωιμότερη καταγραμμένη ελληνική επική ποίηση του Ομήρου (9ος αιώνας ΠΚΕ), και συνεχίζει με την άνοδο του χριστιανισμού και την πτώση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (5ος αιώνας), που καταλήγει στη διάλυση της κλασικής κουλτούρας με το κλείσιμο της ύστερης αρχαιότητας.

Such a wide sampling of history and territory covers many rather disparate cultures and periods. "Classical antiquity" typically refers to an idealized vision of later people, of what was, in Edgar Allan Poe's words, "the glory that was Greece, the grandeur that was Rome!" In the 18th and 19th centuries AD, reverence for classical antiquity was much greater in Europe and the United States than it is today. Respect for the ancients of Greece and Rome affected politics, philosophy, sculpture, literature, theatre, education, and even architecture and sexuality.

In politics, the presence of a Roman Emperor was felt to be desirable long after the empire fell. This tendency reached its peak when Charlemagne was crowned "Roman Emperor" in the year 800, an act which led to the formation of the Holy Roman Empire. The notion that an emperor is a monarch who outranks a mere king dates from this period. In this political ideal, there would always be a Roman Empire, a state whose jurisdiction extended to the entire civilized world.

Epic poetry in Latin continued to be written and circulated well into the 19th century. John Milton and even Arthur Rimbaud received their first poetic educations in Latin. Genres like epic poetry, pastoral verse, and the endless use of characters and themes from Greek mythology left a deep mark on Western literature.

In architecture, there have been several Greek Revivals, (though while apparently more inspired in retrospect by Roman architecture than Greek). Still, one needs only to look at Washington, DC to see a city filled with large marble buildings with façades made out to look like Roman temples, with columns constructed in the classical orders of architecture.

In philosophy, the efforts of St Thomas Aquinas were derived largely from the thought of Aristotle, despite the intervening change in religion from paganism to Christianity. Greek and Roman authorities such as Hippocrates and Galen formed the foundation of the practice of medicine even longer than Greek thought prevailed in philosophy. In the French theatre, tragedians such as Molière and Racine wrote plays on mythological or classical historical subjects and subjected them to the strict rules of the classical unities derived from Aristotle's Poetics. The desire to dance like a latter-day vision of how the ancient Greeks did it moved Isadora Duncan to create her brand of ballet. The Renaissance was partly caused by the rediscovery of classic antiquity.[35]

The Mediterranean in c. the 4th century BC. Phoenician cities are labelled in yellow, Greek cities in red, and other cities in grey.

Παραπομπές σημειώσεις

  1. WordNet Search - 3.0, "History"
  2. βλ Jemdet Nasr period, Kish tablet. βλ. επίσης The Origin and Development of the Cuneiform System of Writing, Samuel Noah Kramer, Thirty Nine Firsts In Recorded History, σσ. 381-383
  3. Clare, I. S. (1906). Library of universal history: containing a record of the human race from the earliest historical period to the present time; embracing a general survey of the progress of mankind in national and social life, civil government, religion, literature, science and art. New York: Union Book. Page 1519 (cf., Ancient history, as we have already seen, ended with the fall of the Western Roman Empire; [...])
  4. United Center for Research and Training in History. (1973). Bulgarian historical review. Sofia: Pub. House of the Bulgarian Academy of Sciences]. Page 43. (cf. ... in the history of Europe, which marks both the end of ancient history and the beginning of the Middle Ages, is the fall of the Western Roman Empire.)
  5. Hadas, Moses (1950). A History of Greek Literature. Columbia University Press. σελ. 273. ISBN 0-231-01767-7. 
  6. Robinson, C. A. (1951). Ancient history from prehistoric times to the death of Justinian. New York: Macmillan.
  7. Breasted, J. H. (1916). Ancient times, a history of the early world: an introduction to the study of ancient history and the career of early man. Boston: Ginn and Company.
  8. Myers, P. V. N. (1916). Ancient History. New York [etc.]: Ginn and company.
  9. Elphinstone, M. (1889). The History of India. London: Murray.
  10. Smith, V.A. (1904). The Early History of India from 600 B.C. to the Muhammadan Conquest, including the Invasion of Alexander the Great. Oxford: Clarendon Press.
  11. Hoernle, A. F. R., & Stark, H.A. (1906). A History of India. Cuttack: Orissa mission Press.
  12. «Primary, secondary and tertiary sources». Lib.umd.edu. 23 Μαΐου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2010. 
  13. «Primary, secondary and tertiary sources». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2005. 
  14. Oscar Handlin et al., Harvard Guide to American History (1954) σ. 118-246
  15. Petrie, W. M. F. (1972). Methods & aims in archaeology. New York: B. Blom
  16. Gamble, C. (2000). Archaeology the basics. London: Routledge.
  17. Wheeler, J. R. (1908). Archaeology [a lecture delivered at Columbia University in the series on science, philosophy and art, January 8, 1908]. New York: Columbia University Press.
  18. Barton, G. A. (1900). Archaeology and the Bible. Green fund book, no. 17. Philadelphia: American Sunday-School Union 1816 Chestnut Street.
  19. Watkin, David (2005). A History of Western Architecture (4th έκδοση). Laurence King Publishing. σελ. 14. ISBN 978-1-85669-459-9. "The Great Pyramid ... is still one of the largest structures ever raised by man, its plan twice the size of St. Peter's in Rome"
  20. Basham, A. L.Review of A Short History of Pakistan by [A. H. Dani (with an introduction by Ishtiaq Hussain Qureshi). Karachi: University of Karachi Press. 1967 Pacific Affairs 41(4) σσ. 641-643.
  21. S. R. Rao (1985). Lothal. Archaeological Survey of India, σσ. 30–31.
  22. Zarmati, Louise (2005). Heinemann ancient and medieval history: Pompeii and Herculaneum. Heinemann. ISBN 1-74081-195-X. 
  23. Lobell, Jarrett (July/August 2002). "Etruscan Pompeii". Archaeological Institute of America 55 (4). Retrieved in September 2007.
  24. Jane Portal and Qingbo Duan, The First Emperor: China's Terracotta Arm, British Museum Press, 2007, σ. 167
  25. 25,0 25,1 Gardner, P. (1892). New chapters in Greek history, historical results of recent excavations in Greece and Asia Minor. New York: G.P. Putnam's Sons. Page 1+.
  26. Smith, M. S. (2002). The early history of God: Yahweh and the other deities in ancient Israel. The Biblical resource series. Grand Rapids, Mich: William B. Eerdmans Pub. σσ. xxii - xxiii
  27. Nadin, M. (1997). The civilization of illiteracy. Dresden: Dresden University Press.
  28. 28,0 28,1 Cochrane, Charles Norris. Thucydides and the Science of History, Oxford University Press, 1929. σ. 179.
  29. Harris, W. V. (1989). Ancient literacy. Cambridge, Mass: Harvard University Press. (cf. ... extent of literacy in the Roman Empire has been investigated, previous writers have generally concluded that a high degree of literacy ...)
  30. H. Liu, F. Prugnolle, A. Manica, F. Balloux,A Geographically Explicit Genetic Model of Worldwide Human-Settlement History. The American Journal of Human Genetics, Volume 79, Issue 2, σσ. 230 - 237
  31. Diamond 1999, σελ. 218
  32. «Akkadian Empire». angelfire.com. 
  33. Wells, H. G. (1921). The outline of history, being a plain history of life and mankind New York: Macmillan, σ. 137.
  34. Strauss, Barry S. (2006) The Trojan War: A New History. Simon & Schuster ISBN 0-7432-6441-X
  35. The Renaissance discovery of Classical Antiquity by Roberto Weiss

Βιβλιογραφία

  • Diamond, Jared (1999). Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies. New York: Norton. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι


Διαδίκτυο

Διαδικτυακοί κατάλογοι